The Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy, biên
dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/05/08/the-gioi-hom-nay-08-05-2023/
Liên đoàn Ả Rập vừa
bỏ phiếu cho Syria, nước bị đình chỉ tư cách thành viên từ năm 2011, tái
gia nhập khối tại cuộc họp khẩn ở Ai Cập. Liên đoàn cũng thảo luận về nội chiến
ở Sudan. Các nước láng giềng của Syria đã bình thường hóa quan hệ với nước này
trong những tháng gần đây. Ả Rập Saudi, quốc gia sẽ tổ chức cuộc họp dự kiến của
Liên đoàn vào ngày 19 tháng 5, gần đây thừa nhận những nỗ lực bài xích nhà độc
tài Bashar al-Assad của họ đều không thành công.
Bộ trưởng tài chính Mỹ Janet Yellen cảnh
báo rằng Quốc hội có thể tạo ra “khủng hoảng hiến pháp” nếu không tăng trần nợ,
vốn có thể bị thủng ngay ngày 1 tháng 6. Đảng Cộng hòa đang yêu cầu cắt giảm
chi tiêu liên bang để đổi lấy việc nâng trần nợ chính phủ. Các quan chức của tổng
thống Joe Biden đã cân nhắc viện dẫn một tu chính án để bỏ qua quốc hội trong
trường hợp đàm phán, vốn bắt đầu vào thứ Ba, đi vào bế tắc.
Thủ tướng Slovakia Eduard Heger đã từ
nhiệm sau khi các đơn từ chức trong nội các làm suy yếu chính phủ của ông. Ông
Heger đáng lẽ sẽ tại vị đến bầu cử vào tháng 9. Chính phủ của ông đã gửi viện
trợ và vũ khí tới Ukraine, nhưng đảng Smer-SD thân Nga, vốn phản đối gửi thêm
viện trợ, đang dẫn trước trong các cuộc thăm dò. Tổng thống Slovakia sẽ bổ nhiệm
thủ tướng mới.
Các quan chức Nga đã ra lệnh sơ tán dân thường
khỏi các thị trấn gần nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia ở Ukraine trong bối
cảnh giao tranh leo thang. Rafael Grossi, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử
Quốc tế, cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc, cho biết tình hình tại
nhà máy “có khả năng gây nguy hiểm.” Ông Grossi đã nhiều lần cảnh báo về nguy
cơ xảy ra tai nạn hạt nhân do xung đột gần địa điểm này.
Nga đổ lỗi cho Ukraine
về vụ đánh bom xe làm bị thương Zakhar Prilepin, một blogger theo chủ nghĩa dân
tộc Nga, và giết chết tài xế của ông. Điện Kremlin cho biết đã bắt giữ một nghi
phạm hành động theo “chỉ thị của cơ quan đặc nhiệm Ukraine.” Ukraine phủ nhận mọi
liên quan. Ông Prilepin là người ủng hộ cuộc xâm lược Ukraine của Nga; ông là
blogger thứ ba bị nhắm mục tiêu kể từ khi chiến tranh bắt đầu.
Các cổ đông của Berkshire Hathaway đã
được chào đón tại đại hội cổ đông của công ty với thông tin lợi nhuận hoạt động
của quý đầu — mà ông chủ Warren Buffett muốn nhấn mạnh — đã tăng từ 7,2 tỷ đô
la một năm trước lên 8,1 tỷ đô la trong năm 2023. Nhưng tâm trạng lạc quan có
thể đã bị giảm bớt bởi những bình luận của ông Buffett. “Nhà hiền triết xứ
Omaha” 92 tuổi dự đoán “thời kỳ đáng kinh ngạc” của kinh tế Mỹ sắp qua đi và thu
nhập từ nhiều hoạt động kinh doanh của công ty sẽ giảm trong năm nay.
Con số trong ngày:
80.000, là số vụ án tội ác chiến tranh do Ukraine mở kể từ khi Nga xâm lược.
TIÊU ĐIỂM
NATO tập trận phòng không lớn ở gần Bắc Cực
Mười ba quốc gia; hơn 20 tàu chiến; 35 máy
bay; và chừng 4.000 binh sĩ. Formidable Shield, cuộc tập trận phòng không do
NATO tổ chức hai năm một lần, sẽ bắt đầu vào thứ Hai ở vùng High North, gần
Vòng cung Bắc Cực. Dù là cuộc tập trận thường lệ, nó diễn ra đúng lúc nhu cầu hệ
thống phòng không trở nên rõ ràng sau những đòn không kích của Nga vào các
thành phố Ukraine.
Cuộc tập trận có ba mục đích. Thứ nhất, để cải
thiện khả năng phòng thủ của các đồng minh trước máy bay, tên lửa hành trình và
tên lửa đạn đạo của địch. Thứ hai, nó mang lại sự yên tâm cho các đồng minh, nhất
là những nước láng giềng với Nga. Và thứ ba, đây là lời cảnh báo cho Nga nếu có
ý định đe dọa các thành viên NATO.
Tập trận bắn đạn thật kéo dài đến ngày 26
tháng 5 sẽ dùng các phạm vi tên lửa ở Scotland và Na Uy và được chỉ huy từ một
tàu khu trục Tây Ban Nha. Ngoài ra còn có máy bay phản lực F-35 của một số nước
đồng minh. Các chỉ huy cho biết cuộc tập trận sẽ “kết hợp khả năng tác chiến từ
đáy đại dương cho đến quỹ đạo thấp của trái đất.” Nga chắc chắn sẽ theo dõi chặt
chẽ, từ đáy biển lên không gian.
Nền kinh tế chia rẽ của châu Âu
Vào ngày 4 tháng 5, Ngân hàng Trung ương Châu
Âu ECB đã giảm tốc độ thắt chặt tiền tệ với mức tăng lãi suất chỉ 0,25 điểm phần
trăm, lên 3,75%, dù lạm phát vẫn còn cao. ECB cho rằng lãi suất cao đã có tác dụng
hạ nhiệt nền kinh tế như mong muốn. Đúng như dự đoán, dữ liệu được công bố ngay
hôm sau cho thấy các đơn đặt hàng công nghiệp của Đức đã giảm tới 10,7% trong
tháng 3 so với một tháng trước. Số liệu sản xuất công nghiệp của Đức trong
tháng 3 sẽ được công bố vào thứ Hai.
Tránh được suy thoái kinh tế vào năm ngoái sau
cuộc xâm lược của Nga và cuộc khủng hoảng năng lượng, châu Âu giờ đang hy vọng
lướt qua được lạm phát cao. Nhưng nền kinh tế đang cho thấy các chỉ dấu trái
ngược nhau: ngành dịch vụ vẫn hoạt động tốt, theo dữ liệu khảo sát mới nhất,
trong khi ngành sản xuất giảm tốc bởi nhu cầu thấp hơn. Chỉ số sản xuất của Đức
giảm đáng kể có thể khiến các ngân hàng trung ương kết luận rằng chính sách của
họ đang có phần mạnh tay.
Sắp trao giải Pulitzer
Đây là một thời điểm khó khăn cho các nhà báo
Mỹ. Hãng thăm dò dư luận Pew cho biết niềm tin của công chúng vào các phương tiện
truyền thông đang sụt giảm: hơn 80% người Mỹ coi tin giả là một vấn nạn lớn. Một
số tránh đọc tin vì cho rằng chúng quá nặng nề. Trong một cuộc khảo sát gần đây
do Associated Press công bố, gần 75% số người được hỏi đổ lỗi cho các
phương tiện truyền thông về vấn đề phân cực chính trị. Gần một nửa không tin
vào sự công bằng của truyền thông.
Tuy nhiên, báo chí, nếu làm đúng, mang lại nhiều
lợi ích cho cộng đồng. Những ví dụ điển hình sẽ là các chủ nhân giải Pulitzer
năm nay. Còn nhớ hồi năm ngoái 2022, quỹ Pulitzer đã vinh danh những hãng tin
đưa tin về bạo loạn ở Điện Capitol, bạo lực của cảnh sát, di sản của sự kiện
11/9 và nạn nước uống nhiễm chì.
Song giải thưởng này không mang lại an toàn
tài chính. Buzzfeed News, chủ nhân giải Pulitzer 2021, đóng cửa từ tháng 4. Và
các tờ báo địa phương tiếp tục bốc hơi: năm ngoái, trung bình có hai tờ báo phải
đóng cửa mỗi tuần.
Triển lãm cổ vật Hy Lạp và Ba Tư ở London
Herodotus, một sử gia Hy Lạp sống ở thế kỷ 5
trước Công nguyên, từng viết: “Kho báu ở đó rất nhiều — những chiếc lều chứa đầy
đồ đạc bằng vàng và bạc.” Khi ấy ông muốn mô tả nơi ở của một chỉ huy người Ba
Tư, chiếm được trong một trong nhiều cuộc chiến tranh giữa Hy Lạp và Ba Tư. Các
ghi chép từ thời kỳ hỗn loạn này, hầu hết do người Hy Lạp viết, cho rằng nền
văn minh của họ từ chối sự phô trương của cải như người Ba Tư. Nhưng triển lãm
tại Bảo tàng Anh ở London sẽ cho thấy câu chuyện mang nhiều sắc thái hơn thế.
Thông qua các cổ vật được khai quật từ
Afghanistan, Bulgaria và những nơi khác, “Sang trọng và quyền lực: Ba Tư đến Hy
Lạp” cho thấy các xã hội thường gây chiến với nhau vẫn gắn bó với nhau hơn những
gì Herodotus và những người đương thời của ông sẵn sàng thừa nhận. Tại đây
trưng bày những chiếc vò hai quai mạ vàng và những bình uống rượu tinh xảo do
triều đình Ba Tư đặt hàng để thể hiện sự giàu có và quyền lực của họ. Ở chiều
ngược lại, người Hy Lạp tái sáng tạo các vật dụng trang trí của Ba Tư. Ví dụ, đồ
trang sức được tìm thấy ở Hy Lạp mang họa tiết động vật giống như những món đồ
trang sức trên các kho báu của Ba Tư. Có vẻ như sự sang trọng đã vượt lên trên
sự đối đầu giữa hai bên.
No comments:
Post a Comment