THẾ GIỚI HÔM NAY : 05/05/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 05/05/2023

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

05/05/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/05/05/the-gioi-hom-nay-05-05-2023/

 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã có bài phát biểu tại Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ở The Hague trong chuyến thăm bất ngờ tới Hà Lan. Ông Zelensky cáo buộc Nga phạm hơn 6.000 tội ác chiến tranh chỉ trong tháng 4. Hồi tháng 3, ICC đã ban hành lệnh bắt giữ tổng thống Nga về tội ác chiến tranh. Trong khi đó, Nga cáo buộc Mỹ lên kế hoạch tấn công bằng máy bay không người lái vào Điện Kremlin, và cho rằng Ukraine đã hành động theo lệnh của Mỹ. Cả hai chính phủ đều bác bỏ các cáo buộc, vốn được đưa ra ngay sau khi Nga không kích các thành phố Ukraine.

 

Ngân hàng Trung ương châu Âu tăng lãi suất thêm một phần tư điểm phần trăm lên 3,25%. Dù đợt tăng này nhỏ hơn các lần trước từ giữa năm 2022, chủ tịch Christine Lagarde cho biết nó chưa phải là đợt cuối cùng trong năm nay. Hôm thứ Tư, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cũng đã tăng lãi suất chuẩn lên mức cao nhất 16 năm qua là 5-5,25%.

 

Bốn thành viên của Proud Boys, một nhóm cực hữu của Mỹ, đã bị kết tội âm mưu nổi loạn liên quan đến vụ bạo động Đồi Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021. Một bồi thẩm đoàn ở Washington tuyên những người đàn ông này, bao gồm cả cựu lãnh đạo của nhóm, Enrique Tarrio, đã lên kế hoạch cho cuộc bạo động để giúp Donald Trump tại vị. Đây là vụ cuối cùng trong ba vụ xét xử về tội nổi loạn chống lại các nhân vật chủ chốt của cuộc bạo loạn.

 

Tổng thống Joe Biden nói xung đột ở Sudan “phải chấm dứt” và công bố các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào các cá nhân tham chiến. Giao tranh dữ dội tiếp diễn ở Khartoum, thủ đô Sudan, vào thứ Năm. Martin Griffiths, một quan chức cứu trợ của Liên Hợp Quốc, nói với BBC rằng các lãnh đạo quân sự đối địch không có “ý định” chấm dứt xung đột.

 

Ngân hàng PacWest của Mỹ đang đàm phán với các nhà đầu tư và một số đối tác tiềm năng để thảo luận về các lựa chọn, trong đó bao gồm việc bán hoặc huy động vốn mới. Cổ phiếu của ngân hàng này đã giảm 52% trong thứ Tư. Quyết định được đưa ra vài ngày sau khi First Republic bị các cơ quan quản lý Mỹ đóng cửa và được tiếp quản bởi JPMorgan Chase.

 

Công ty sức khỏe tiêu dùng tách ra từ Johnson & Johnson, Kenvue, đã chứng kiến giá cổ phiếu tăng 1/5 trong ngày ra mắt trên Sàn Giao dịch Chứng khoán New York. Nhà sản xuất Tylenol đã huy động được 3,8 tỷ đô la với mức định giá 41 tỷ đô la, đánh dấu đợt phát hành cổ phiếu lớn nhất kể từ IPO của hãng xe điện Rivian hồi năm 2021. J&J sở hữu hơn 90% cổ phần của Kenvue, dù có kế hoạch giảm cổ phần trong tương lai.

 

A.P. Moller-Maersk, một công ty vận tải container của Đan Mạch, công bố lợi nhuận quý đầu năm giảm hơn một nửa do giá cước vận chuyển giảm sau đại dịch. Ngành vận tải biển bùng nổ trong năm 2020, tạo ra lợi nhuận trị giá tổng cộng sáu thập niên chỉ trong vòng ba năm. Nhưng nhu cầu đã chậm lại khi khách hàng thu hẹp hàng tồn kho. Maersk, cho đến gần đây vẫn là công ty vận tải biển lớn nhất thế giới, hiện đang tập trung đầu tư vào các dịch vụ mang lại lợi nhuận cao hơn, chẳng hạn như liên kết các cảng với các mạng lưới vận tải khác.

 

Con số trong ngày: 53%, là tỷ lệ người Mỹ cho rằng mạng xã hội ít nhiều chịu trách nhiệm cho tỉ lệ trầm cảm gia tăng ở thanh thiếu niên.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Ron DeSantis hụt hơi

 

Vào thứ Sáu, nghị viện bang Florida sẽ khép lại kỳ họp hiện tại sau 60 ngày tranh cãi. Với kế hoạch tranh cử tổng thống vào năm tới, thống đốc Cộng hòa Ron DeSantis của Florida đã thúc đẩy các chính sách cánh hữu nhằm tăng ủng hộ của cử tri vòng sơ bộ. Chúng bao gồm lệnh cấm phá thai sáu tuần sau khi mang thai và cho phép “mang [súng ngắn] không cần giấy phép.” Đa số Cộng hòa trong cả hai viện lập pháp của Florida đã thông qua chương trình nghị sự của ông.

 

Sau khi ông DeSantis tái đắc cử vào tháng 11 năm ngoái, các nhà tài trợ của đảng Cộng hòa bắt đầu coi ông là ứng viên tổng thống khả thi nhất thay thế cho Donald Trump. Nhưng giờ đây, nhiều người tự hỏi liệu lập trường của ông về phá thai và súng, cũng như một số chương trình nghị sự “chống woke” và cuộc tranh cãi với Disney, có phải là sai lầm hay không. Tỷ lệ ủng hộ Trump gần đây đã tăng lên trong khi tỉ lệ ủng hộ DeSantis giảm: khoảng 53% cử tri Cộng hòa hiện nói họ muốn thấy ông Trump giành được đề cử của đảng vào năm tới, so với 31% của DeSantis, theo thăm dò của The Economist và YouGov.

 

Campuchia tổ chức SEA Games

 

Chỉ có 11 quốc gia tham gia Đại hội thể thao Đông Nam Á khai mạc tại Campuchia vào thứ Sáu. Nhưng với 581 huy chương — gần gấp đôi số huy chương tại Olympics gần đây nhất — SEA Games trong một nghĩa nào đó có thể được xem là sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh.

 

Các môn thể thao ít người biết đến là một truyền thống của SEA Games, phần lớn vì chủ nhà có nhiều quyền quyết định môn thi. Cách dễ nhất để tăng số lượng huy chương là tổ chức các môn ít cạnh tranh. Do đó, Campuchia đã đưa ouk chaktrang (cờ ốc), một phiên bản cờ vua của Campuchia, và kun bokator, một môn võ thuật địa phương, vào nội dung thi đấu năm nay. Cách làm này thường thành công. Khi Philippines tổ chức SEA Games 2019, nước này đã về nhất toàn đoàn với 387 huy chương — một phần nhờ bóng chày và các bộ môn bản địa khác của Philippines. Việt Nam, nơi tổ chức của năm 2022, đã bỏ chúng, khiến số huy chương của Philippines giảm xuống chỉ còn 226.

 

Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ tổ chức sự kiện ở Hungary

 

Tucker Carlson có thể không còn được hoan nghênh tại Fox News, nhưng ông vẫn có thể được chào đón tại Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ CPAC ở Budapest. Một đoạn video được chiếu vào thứ Năm, ngày đầu tiên của hội nghị kéo dài hai ngày, đã quay cảnh ông Carlson hứa trực tiếp đến tham dự “nếu tôi bị sa thải.” Nhưng rồi ông đã không xuất hiện dù mất việc từ tháng trước.

 

Suốt nhiều thập niên qua, CPAC đã là sự kiện tụ họp thường kỳ của các nhân vật cánh hữu Mỹ. Năm ngoái, nhóm này đã tổ chức sự kiện đầu tiên ở Hungary, nơi mà các chính sách phi tự do, chống người nhập cư, chống người đồng tính đã biến thủ tướng của nước này, Viktor Orban, trở thành một anh hùng theo chủ nghĩa dân tộc-dân túy cả trong và ngoài nước.

 

Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị, ông Orban kêu gọi Donald Trump trở lại làm tổng thống Mỹ và lặp lại lời của Vladimir Putin khi lên án “các cuộc cách mạng màu.” Ông Orban gọi CPAC là vườn ươm cho “tương lai” của chính trị bảo thủ. Nhưng danh sách diễn giả cho ngày thứ Sáu có rất nhiều nhân vật là “cựu.” Nó bao gồm Janez Jansa, cựu thủ tướng Slovenia, và Steve Bannon, cựu chiến lược gia của ông Trump.

 

Adidas nỗ lực lấy lại thị phần ở Trung Quốc

 

Liệu một thương hiệu nước ngoài có thể được coi là yêu nước ở Trung Quốc? Adidas, một nhà bán lẻ đồ thể thao của Đức, muốn có danh xưng đó. Cùng với nhiều công ty phương Tây khác, Adidas đã mất thị phần ở Trung Quốc trong những năm gần đây sau khi ngừng mua bông Tân Cương, nơi mà Mỹ cho rằng Trung Quốc đã dùng lao động cưỡng bức để trồng bông. Truyền thông nhà nước Trung Quốc phản ứng bằng cách kêu gọi người tiêu dùng tẩy chay các nhà bán lẻ nước ngoài và ủng hộ các công ty địa phương, chẳng hạn như Li-Ning.

 

Để giành lại khách hàng, Adidas đã đưa ra một dòng quần áo thể thao mới được thiết kế cho thị trường bản địa. Theo Financial Times, thương hiệu này đang bán những chiếc áo khoác có in chữ “Trung Quốc” viết bằng tiếng Trung. Đây chỉ là một phần của kế hoạch tăng trưởng rộng lớn hơn. Nhà đầu tư sẽ có được bức tranh tổng thể vào thứ Sáu khi Adidas công bố thu nhập quý đầu năm.