Samten Hills Dalat và các trung tâm thiền của Mật tông có nằm
ngoài vòng vây kiểm soát tôn giáo?
Một
ngoại lệ khác thường
Văn Tâm - Luật
Khoa Tạp Chí
May 8, 2023 . 8:51 PM
https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w1304/2023/05/Samten-Hills.jpg
Đồ họa: Luật
Khoa.
Từ cuối tháng 3/2023, khách du lịch đến huyện
Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng, cách trung tâm Đà Lạt hơn 40 cây số, sẽ thấy một quần
thể kiến trúc mang màu sắc tâm linh rất khác thường.
Không gian văn hóa tâm linh Phật giáo đó có
tên là Samten Hills Dalat, chiếm trọn ba quả đồi với khoảng 500ha đất. [1]
Một kỷ lục thế giới đã được cấp cho quần thể này, cụ thể là
công nhận đại bảo tháp Kinh Luân lớn nhất thế giới, được dát vàng, nặng khoảng 200
tấn. [2] Đây vốn là một pháp khí trong truyền thống Phật giáo Tây Tạng.
Phật giáo Tây Tạng hay Mật tông vốn là một
nhánh Phật giáo không phổ biến tại Việt Nam nhưng giờ đây lại xuất hiện một cơ
sở tâm linh khổng lồ tại tỉnh Lâm Đồng.
Trong khi đó, chính quyền vẫn chưa cho phép
Làng Mai - một pháp môn Phật giáo nổi tiếng thế giới của Việt Nam - chính thức
hoạt động. Những người Việt theo truyền thống Làng Mai phải sang các nước như Mỹ,
Pháp, Thái Lan để tu tập.
Bên cạnh đó, chính quyền cũng không công nhận
Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN), vốn được thành lập và hoạt động
từ trước năm 1975. Từ khi Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra đời vào năm 1981, các
nhà sư kiên trì theo GHPGVNTN đã bị chính quyền bỏ tù, đàn áp, giới hạn hoạt động.
Vì sao Samten Hills, một
quần thể mang dấu ấn của các giá trị Phật giáo bên ngoài lãnh thổ, lại được ưu
ái như vậy?
.
Khu tham quan… tâm linh, không phải tôn giáo
Theo Phật giáo Tây Tạng, “samten” có nghĩa là
trạng thái thân tâm nhất như trong thiền định. Samten Hills còn có tên gọi
khác là Không gian văn hóa tâm linh Phật giáo Kim cương thừa.
Một trong những người sáng lập, điều hành
Samten Hills Dalat là bà Nguyễn Thu
Ngọc, đại diện của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Kim Phát.
Bà Ngọc cũng là đại diện của văn phòng công ty sữa VP Milk với nhà máy sản xuất
sữa chỉ cách Samten Hills chừng hai cây số. [3]
Gần đây, bà Ngọc đã khẳng định với báo chí rằng dư luận không nên gọi Samten
Hills là chùa, vì đây không phải là nơi sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng mà chỉ
là “khu tham quan du lịch văn hóa tâm linh”. [4]
Website của Samten Hills giới thiệu sẽ có khu nhà hàng, nhà
bán cà phê, khu nghỉ dưỡng cao cấp bao gồm các nhà riêng, villa để du khách trải
nghiệm tâm linh trên những quả đồi tuyệt đẹp. Nơi đây cũng có các công trình Phật
giáo không khác gì các quần thể kiến trúc của Phật giáo Tây Tạng như nhà đèn
bơ, nhà hộ pháp, nhà trưng bày di sản Phật giáo Tây Tạng, v.v. [5]
Tất nhiên, Samten Hills không muốn tự nhận
mình là chùa Phật giáo giống các khu du lịch tâm linh khác như Bái Đính, Tam
Chúc. Điều đó giúp Samten Hills không phải lệ thuộc vào Giáo hội Phật giáo Việt
Nam, vì hiện nay không một nhánh Phật giáo nào dám công khai hoạt động mà không
gia nhập giáo hội này.
Đồng thời, khi khẳng định mình chỉ là khu tham
quan tâm linh, Samten Hills dễ thoát khỏi các quy định kiểm soát tôn giáo khắc
nghiệt của nhà nước.
Tuy nhiên, có thật sự Samten Hills chỉ đơn thuần
là một khu tham quan tâm linh đơn thuần?
.
Hoạt động sôi nổi trong lúc các nhóm Phật giáo truyền
thống bị ngăn cản
Dù không có nhà sư nào điều hành Samten Hills
nhưng tính linh thiêng của nơi đây đã được đơn vị điều hành khôn khéo lồng ghép
vào chuỗi hoạt động khai trương.
Trong ngày khai trương chính thức, rất nhiều
nhà sư Tây Tạng xuất hiện, họ gần như đóng vai trò chủ trì nghi thức tôn giáo của
buổi lễ khai trương.
Báo Lao Động cho biết việc xây dựng Samten Hills chính là tâm nguyện của
Đại lão Hòa thượng Drubwang
Sonam Jofel, người đứng đầu dòng
truyền thừa Drigung Kagyu, nhằm “khơi thông dòng chảy
Phật giáo Kim cương thừa tại Việt Nam”. [6]
Trong chuỗi hoạt động khai trương, Samten Hills đã tổ chức hàng
loạt các hoạt động tôn giáo: Lễ Puja cầu nguyện, Đàn lễ Thượng lạc Kim cang
Chakrasamvara, Lễ trao truyền Pháp tu Drigung Phowa và Quán đảnh vô lượng thọ
Phật, Lễ quán đảnh Dzambala, Lễ quán đảnh Lục Độ Mẫu, v.v. Tất cả đều do các nhà sư Tây Tạng chủ trì. [7]
Dòng truyền thừa Drigung Kagyu là một trong
tám nhánh nhỏ của giáo phái Kagyu. Giáo phái Kagyu lại là một trong bốn
giáo phái thuộc Phật giáo Tây Tạng. Giáo phái Kagyu khác với giáo phái
Gelug của Dalai Lama. [8]
Những năm gần đây, Mật tông được một số người
cố gắng truyền bá tại Việt Nam, nhóm này bao gồm những cá nhân thuộc tầng lớp
có tiềm lực tài chính hoặc ảnh hưởng chính trị. Ngày cả nhà sáng lập, điều hành
của Samten Hills, bà Nguyễn Thu Ngọc, cũng là một tín đồ nhiệt thành của Mật
tông.
Năm 2020, một trung tâm thiền của dòng Drigung Kagyu đã được thành lập
ở khu đô thị Phú Mỹ Hưng, quận 7, TP. Hồ Chí Minh với cùng tên gọi Samten. Cho
đến nay, nơi đây luôn diễn ra các hoạt động tu tập, thường xuyên cử hành các
nghi lễ Mật tông do các nhà sư theo truyền thống này hướng dẫn. [9]
Theo quy định pháp luật về quản lý tôn giáo hiện
nay, tất cả các hoạt động tôn giáo phải diễn ra tại các cơ sở tôn giáo đã được
nhà nước cấp phép hoạt động. Trung tâm thiền đương nhiên không được xem là một
cơ sở tôn giáo.
Trong một tờ thông báo, cơ quan điều hành của dòng tu này là
Drigung Kagyud Rinchen Palri Society, có trụ sở ở Nepal, đã giới thiệu về trung
tâm thiền như một cơ sở độc lập do cơ quan này thành lập tại Việt Nam, không hề
nhắc gì đến Giáo hội Phật giáo Việt Nam. [10]
Theo website chính thức của
dòng truyền thừa nói trên, Việt Nam có đến 8 trung
tâm thiền tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Hải Phòng. Việt Nam hiện
là nước có số trung tâm thiền trực thuộc nhiều thứ nhì tại châu Á. Samten Hills
Dalat là trung tâm thứ chín của dòng truyền thừa này. [11]
Samten Hills không đơn thuần chỉ là một khu du
lịch nhằm mục đích kinh doanh thông thường. Không gian nơi đây phản ánh rõ nét
những nỗ lực nhằm truyền bá truyền thống Mật tông tại Việt Nam.
Trong khi đó, vào 14 năm trước tại tỉnh Lâm Đồng,
tăng đoàn Làng Mai đang tu tập thì bị
đuổi khỏi một ngôi chùa của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Các tu sinh phải
sinh hoạt màn trời chiếu đất. Cuối cùng, Làng Mai chấm dứt hoạt động tại Việt
Nam. Sự việc này được cho là có bàn tay can thiệp của chính quyền Việt Nam. Từ
đó đến nay, ngay cả sau khi thiền sư Thích Nhất Hạnh qua đời, Làng Mai vẫn chưa
được phép hoạt động công khai. [12]
.
Sự khác thường của Samten Hills trong bức tranh kiểm
soát tôn giáo Việt Nam
Sau lễ khánh thành khoảng một tháng, Bộ Nội vụ
và Ban Tôn giáo Chính phủ đã yêu cầu chính quyền tỉnh Lâm Đồng giải trình về việc cấp
phép cho khu du lịch tâm linh này. [13]
Động thái của Bộ Nội vụ cho thấy mối quan tâm
đặc biệt của nhà nước khi hoạt động của trung tâm này thu hút nhiều luồng dư luận.
Việc xây dựng Samten Hills có lẽ là một diễn biến trái ngược với bức tranh kiểm
soát tôn giáo gắt gao hiện nay.
Chính quyền vẫn tiếp tục duy trì quan điểm giữ
ổn định các hoạt động tôn giáo. Nhà nước Việt Nam không muốn tình hình tôn giáo
trở nên phức tạp.
Các nhóm tôn giáo có yếu tố nước ngoài càng bị
hạn chế tối đa tại Việt Nam. Điển hình như trường hợp của Hội thánh Đức Chúa Trời
của Hàn Quốc, mặc dù chỉ sinh hoạt kín đáo ở một số địa phương nhưng vẫn bị
chính quyền trấn áp.
Vì vậy, việc hình thành Samten Hills có nhiều
khả năng tạo ra một tiền lệ mới thách thức trật tự quản lý nhà nước về tôn giáo
(cụ thể là Phật giáo). Từ bấy lâu nay, Giáo hội Phật giáo Việt Nam được nhà nước
giao quyền kiểm soát toàn bộ hoạt động Phật giáo. Các pháp môn Phật giáo khác
nhau phải gia nhập giáo hội này để hoạt động.
Trong khi đó, các nhà sư
Tây Tạng, vốn không phải là thành viên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, lại có
thể công khai tham gia hoạt động ở một cơ sở tâm linh bề thế, cử hành các nghi
lễ tôn giáo cho hàng nghìn người tại Việt Nam, thì quả là một chuyện hiếm thấy.
Samten Hills do Công ty TNHH Kim Phát đầu tư.
Ban đầu, công ty này xin chính quyền cấp đất để trồng rừng, bảo vệ rừng; chăn nuôi bò sữa, xây dựng
nhà máy chế biến sữa; tham quan du lịch về mô hình “từ trang trại đến bàn ăn”.
Họ hoàn toàn không đề cập đến mục tiêu xây dựng khu du lịch tâm linh. Tuy
nhiên, sau đó, công ty này đã bổ sung mục tiêu xây dựng khu du lịch tâm linh
vào dự án. [14]
Việc xây dựng Samten Hills và các hoạt động
truyền bá Mật tông của dòng truyền thừa Drigung Kagyu là ngoại lệ khác thường,
nếu không muốn nói rằng quá trình này đang được một thế lực rất lớn từ trong nước
hậu thuẫn.
Xét về khía cạnh tôn giáo, mô hình Samten
Hills hay các hoạt động việc truyền bá Mật tông là không có gì sai trái. Thậm
chí, quy trình cấp phép cho Samten Hills có thể đúng quy định của pháp luật như
các bên công bố.
Tuy nhiên, cách thức mà dòng truyền thừa
Drigung Kagyu đang phát triển ở Việt Nam sẽ khoét sâu thêm tình trạng phân biệt
đối xử giữa các tôn giáo trong nước.
Hiện nay, người dân chỉ cần tự xây dựng một
ngôi chùa cũng sẽ bị chính quyền xử phạt vì trước hết các ngôi chùa này phải trực
thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, và sau đó nó phải phù hợp với các quy định
pháp luật khác liên quan đến xây dựng và cấp phép hoạt động cho các cơ sở tôn
giáo.
Hiện nay, có một số ngôi chùa thực tập theo
pháp môn của Làng Mai nhưng vẫn hoạt động hết sức kín đáo, không thể công khai
trực thuộc Làng Mai. GHPGVNTN cũng vô cùng khó khăn trong việc tổ chức các hoạt
động tôn giáo, các nhà lãnh đạo của giáo hội này gần như bị theo dõi liên tục.
Trong khi đó, các nhà sư Tây Tạng lại được thoải
mái vào Việt Nam và công khai tổ chức các hoạt động Phật giáo một cách độc lập.
Ngoại lệ nói trên không khỏi khiến dư luận thắc mắc về sự yểm trợ đằng sau những
hoạt động này.
--------------------------
Chú thích
1. Trao chứng nhận “Không gian văn hóa tâm
linh” tại Samten Hills Dalat. (2023, March 7). Báo Tuổi Trẻ. https://web.archive.org/web/20230423031850/https://tuoitre.vn/trao-chung-nhan-khong-gian-van-hoa-tam-linh-tai-samten-hills-dalat-20230307155108706.htm
2. P.Q. (2023, March 16). Những điều chưa
biết về Đại Bảo tháp Kinh Luân tại Samten Hills Dalat. Tuổi Trẻ Online. https://tuoitre.vn/nhung-dieu-chua-biet-ve-dai-bao-thap-kinh-luan-tai-samten-hills-dalat-20230316164036476.htm
3. 0303539369 - CÔNG TY TNHH SẢN XUẤT-THƯƠNG
MẠI KIM PHÁT. (n.d.). Ma so Thue. https://masothue.com/0303539369-cong-ty-tnhh-san-xuat-thuong-mai-kim-phat
4. Chủ đầu tư Samten Hills Dalat lên tiếng
trước những ồn ào dư luận. (2023, April 20). Báo Pháp Luật. https://web.archive.org/web/20230421071358/https://baophapluat.vn/chu-dau-tu-samten-hills-dalat-len-tieng-truoc-nhung-on-ao-du-luan-post473055.html
5. TRUNG TÂM THIỀN DRIGUNG KAGYU SAMTEN
LING VIETNAM, TRÁI TIM CỦA SAMTEN HILLS DALAT. (n.d.). Samten Hills. https://web.archive.org/web/20230424154443/https://samtenhills.vn/en/
6. Khánh thành Không gian văn hóa Tâm Linh
Phật giáo Kim Cương thừa ở Lâm Đồng. (2023, March 7). Báo Lao Động. https://dulich.laodong.vn/tin-tuc/khanh-thanh-khong-gian-van-hoa-tam-linh-phat-giao-kim-cuong-thua-o-lam-dong-1155082.html
7. Chuỗi sự kiện Khánh thành Không gian văn
hóa tâm linh - trái tim của Samten Hills Dalat. (2023, March 13). Drigung
Kagyu Samten Ling Vietnam. https://www.facebook.com/DrigungKagyuSamtenLingVietnam/posts/pfbid02dvXiXdhx7DmA7VQqn1VsAEztQyMMdmN1ArpQ3qza212Y2LKxRu6ZB4whgGfEFkQUl
8. The Kagyu Lineage. (n.d.). Kagyu. https://kagyuoffice.org/kagyu-lineage/
9. Khai trương trung tâm thiền định Drigung
Kagyud Ling. (2020, September 8). https://drive.google.com/file/d/1p7BHK8zmSRj87dUCRz1Qb_nsxS371ib-/view?usp=sharing
10. Xem [8].
11. World Wide Center. (n.d.). Drigung
Kagyu. https://www.drikung.org/asia/
12. Cuộc đời thiền sư Thích Nhất Hạnh.
(2022, January 22). Luật Khoa. https://www.luatkhoa.com/2022/01/cuoc-doi-cua-thien-su-thich-nhat-hanh/
13. Làm rõ hoạt động dự án Samten Hills
Dalat có bảo tháp dát vàng lớn nhất thế giới. (2023, March 31). Báo Người
Lao Động. https://web.archive.org/web/20230421070633/https://nld.com.vn/thoi-su/lam-ro-hoat-dong-du-an-samten-hills-dalat-co-bao-thap-dat-vang-lon-nhat-the-gioi-20230331101947229.htm
14. Thêm thông tin về hoạt động của dự án
Samten Hills Dalat. (2023, April 7). Đời Sống Pháp Luật. https://web.archive.org/web/20230424145253/https://www.doisongphapluat.com/them-thong-tin-ve-hoat-dong-cua-du-an-samten-hills-dalat-a571522.html
No comments:
Post a Comment