Chuyện
nay muốn kể lại nhân 30/4
Vì sao đã gần năm chục năm, đất nước ta vẫn chưa hàn gắn xong “vết
thương lòng” để hoà giải và hoà hợp dân tộc?
Sự khác biệt về ý thức hệ có ở nhiều gia đình do đất nước ta từng có 2
chế độ trong suốt 21 năm.Vì vậy,đó cũng là một hệ quả tất yếu.
Quê tôi ở làng Hành Thiện,Xuân Trường,Nam Định. Ngôi làng này vốn có
truyền thống khoa bảng.Ở mọi thời kỳ lịch sử ,làng tôi đều có nhiều người tham
gia và có chức sắc trong triều chính. Đất đai thì chật chội, ruộng ít. Ấy thế
nhưng khi CCRĐ thì xóm nào cũng có cả chục địa chủ bị quy. Được biết, ngày đó
làng tôi có đến 178 địa chủ thì đủ hiểu nó như thế nào. Tôi thì chịu, không
hình dung nổi. Nhiều người làng tôi, do nỗi khiếp đảm vì bị đấu tố oan mà đã di
cư cũng là vậy...
Đến khi đất nước chia làm 2 miền,làng tôi có cả vài trăm gia đình di cư
vào Nam hoặc ra nước ngoài sinh sống một phần vì thế. Họ đều trưởng thành và
cũng không khác gì nhau mấy. Vì thế,trong mỗi gia đình, trong mỗi con người đều
có những mối quan hệ đan xen và có sự khác biệt về ý thức hệ,âu cũng là đương
nhiên.
Số người ở miền Bắc tại làng tôi ,họ được học hành và trưởng thành. Đến
nay có gần 200 giáo sư, tiến sĩ( riêng GS và PGS cũng có khoảng gần 8 chục người).
Làng tôi cũng có đến 7-8 vị từng giữ trọng trách từ cấp bộ trưởng và
tương đương cho đến cỡ Phó Chủ tịch QH và cả TBT,Chủ tịch nước cũng có.
Làng tôi có những thời điểm cả 2 cơ quan khoa học lớn nhất nước ( nay gọi
là Viện Hàn lâm KHXH VN và Viện Hàn lâm KHTN VN ) cũng do người trong làng tôi
đứng đầu.
Làng tôi còn có hơn chục vị tướng lĩnh nhưng hầu hết là tướng làm khoa
học,y học.
Trái lại, cũng vẫn trong chính những gia đình đó ở làng tôi ,có biết
bao người di cư do họ từng chứng kiến tận mắt CCRĐ với nhiều nỗi mất mát, đau
xót để rồi đành phải ra đi, sống trong chế độ Việt Nam Cộng hoà.Tôi biết, số
trí thức,quan chức cấp cao, tướng tá trong chính quyền Sài Gòn trước đây cũng
không hề ít...
Vì thế ,sự mâu thuẫn trong ý thức hệ ngay trong một gia đình là chuyện
không thể không xảy ra.
Tôi là người sinh ra ở một gia đình cũng như không ít gia đình Việt Nam
trong một đất nước từng chia cắt. Ông nội lại hào hoa, đẹp trai ,có tài chữa trị
bệnh hiểm nghèo nên ông có hai bà vợ, bà người Bắc, bà người Nam và tất cả là
10 người con ở 2 miền.
Vì thương nhớ các con ở hai miền , ông tôi đặt tên cho 4 người con của
2 bà đều trùng tên của nhau ( 2 người con trai cùng tên Đức, 2 người con gái
cùng tên Mai). Ý là để khi xa cách,mỗi lần gọi ai thì ông tôi cũng sẽ nhớ đến 1
người con khác đang ở đầu/cuối đất nước.
Thế rồi ,1 chú tôi ở ngoài Bắc cũng vô Nam làm thợ chụp ảnh từ 1951.
Nhưng đến năm 1954 ,ông vọt ra Bắc khi hay tin 2 miền chia cắt tạm thời 2 năm để
thực hiện Hiệp định Geneve , thống nhất đất nước . Đúng lúc này người yêu của
chú tôi có bầu .Biết tin này, ông bà nội tôi tức tốc bắt chú tôi quay lại Sài
Gòn ngay để “đồng trách nhiệm”vợ chồng, không được bỏ nhau.
Nào ngờ đâu hiệp định bị phá vỡ và 21 năm sau mới Thống nhất.
2 người chú tôi sống trong Nam( con của 2 bà cùng có tên Đức ấy) sau
này cũng không tránh được chuyện bị bắt đi lính.
Vì vậy nên tôi đã mục kích cảnh các cha,chú của mình,là những cán bộ và
sỹ quan quân đội Cách mạng từng tham gia 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống
Mỹ ( ông bà tôi có 3 người con trai đi theo cách mạng từ kháng chiến chống
Pháp, được tằng Bảng vàng danh dự và bác cả tôi đã hy sinh từ 1951 khi ông là Đại
đội trưởng ) nhưng các ông cũng có nỗi đau riêng trong vài chục năm trước kể cả
về công danh sự nghiệp .
Ngay sau ngày giải phóng miền Nam, họ cũng từng phải tìm vội đến các trại
học tập cải tạo thăm các em trai mình đang ở đó. Các chú của tôi ở trong Nam,họ
vốn đi lính trong chế độ Việt Nam Cộng hoà do không có điều kiện chạy chọt mãi
được.
Các chú tôi, tuy cũng chỉ là anh lính quèn rất bình thường,người thì
làm ca sĩ trong ban nhạc “Tướng Sỹ Tượng”, chỉ chuyên đàn hát nhạc dân tộc của
Nha Cảnh sát đô thành,người thì làm cảnh sát giữ trật tự một khu chợ trong nội
thành . Song ,họ cũng đều phải trình diện,học tập và cải tạo như nhiều quân
nhân khác.
Rồi, cũng là chuyện trong cái gia đình nhỏ của tôi cũng là cả một chuyện
khiến cảnh “hoà hợp” trong tình ruột thịt, không dễ như tôi nghĩ. Đó là chuyện
cô tôi, con của bà hai với ông nội tôi. Cô là Phương Mai. Trước ngày miền Nam
giải phóng, chỉ vì sợ Cách mạng về sẽ đàn áp mà phải bỏ cả má đẻ xuống tàu biển
ra đi trước ngày 30/4 vài hôm .
Thực ra, gia đình cô tôi làm kinh doanh vận tải biển và nông nghiệp
trên Đà Lạt chứ không một ai tham gia chính quyền hay quân đội của chế độ Việt
Nam Cộng hoà.
Đến khi gia đình cô tôi sang Mỹ được vài năm thì gửi thư về nói dối là
sang Pháp định cư. Lý do nói dối này là không muốn ông bà tôi phải ảnh hưởng
“vì có con di tản đi Mỹ”.
Trong những lá thư cô gửi về, có ý muốn biết ông tôi cuộc sống thế nào
và có nhã ý muốn thỉnh thoảng sẽ gửi tiền chu cấp và quà . Cô có gửi được đôi lần
thì bỗng dưng bà nội tôi (tức má già của cô ) gửi thư sang ( vẫn là địa chỉ
Pháp) dặn rằng, “kể từ nay gửi thư về thì được nhưng con đừng gửi đồ nữa, mệt mỏi
lắm” khiến cô tôi lại hiểu sang một khía cạnh không vui khác, cho rằng má già
không muốn cha con cô chắp mối liên lạc. Cô rất tủi thân khi nhận được lá thư
đó vì đâu biết rằng, mỗi lần bà nội tôi đi nhận đồ, Công an, Hải quan “ quần” cụ
cả buổi, tra xét vô cùng căng thẳng xem quan hệ ra sao , trước làm gì ? Lý do
cũng lại rất vớ vẩn nhưng có lý của nhà chức trách, cô tôi mang họ của mẹ chứ
không mang họ cha.
Nhưng vì thư gửi đi nước ngoài sau ngày đất nước thống nhất, người ta vẫn
kiểm soát rất chặt cho nên bà tôi không thể kể ra những chi tiết này . Âu thì
đành chịu cho cái cảnh hiểu lầm chia rẽ cha con ấy. Cho đến mãi cuối những năm
90, khi cô trở về nước thì ông bà tôi cũng đã ở thế giới nào rồi.
Chỉ đến khi nghe chúng tô kể rõ lý do vô tình làm cho cô tôi lo lắng,
không dám quan hệ vì sợ ảnh hưởng liên luỵ ấy mà ông nội tôi rất đau lòng , âm
thầm chịu đựng lúc tuổi già cuối đời . ..
Vì thế nên tôi càng thấu hiểu hơn ai hết nỗi niềm day dứt này và mong sớm
được hàn gắn của chính gia đình mình .Đó cũng chính là khát vọng HGHHDT trong mỗi
gia đình ở đất nước Việt Nam này trong đó có đại gia đình tôi. Ngày hôm nay là
ngày đất nước Thống nhất, chúng ta hãy cần bỏ qua quá khứ và xoá đi hận thù để
hướng đến một cuộc sống bình yên và đẹp tươi hơn ...
Quốc Phong( viết cách đây tròn 2 năm. Nay muốn dán lên tường lại )
——
Tấm hình dưới đây là tôi vô tình được người thân điện cho biết bộ phim
tài liệu chiếu trên VTV năm 2005. Phim có hình bà nội tôi và cô ruột tôi( một
cô khác lấy chồng đi cư năm 1954). Tôi đã phải nhờ đồng nghiệp cóp vào đĩa CD để
lưu như một kỷ niệm vô cùng đặc biệt mà có được.
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5604380019662808&set=pcb.5604380412996102
Bộ phim có tên “Việt Nam Thống nhất” của Hãng NHK do một đạo diễn người
Nhật Bản thực hiện.
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5604380089662801&set=pcb.5604380412996102
Điều thú vị là bộ phim này đạo diễn lại cho dừng hình ảnh xúc động giữa
bà và cô tôi ôm nhau khóc ở chân cầu thang Tàu biển Thống nhất chuyến đầu tiên
cập cảng Sài Gòn năm 1976 để bắn chữ và giới thiệu cho bộ phim.
Có lẽ đây cũng là khoảnh khắc giá trị mà họ chộp được trong con mắt người
làm phim. Qua đó có thể lột tả hết sự chia ly trong nhiều gia đình khi đoàn tụ
sung sướng thế nào, khổ đau, cay đắng thế nào .
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5604380166329460&set=pcb.5604380412996102
Tấm hình chụp trước
năm 1954 để rồi có những người con ông bà tôi vô Nam lập nghiệp. Người thì do
người yêu trong Nam đã vướng bầu, người thì theo chồng ...
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5605303812903762&set=pcb.5604380412996102
Đại gia đình tôi từ
Nam chí Bắc hẹn nhau trở về nguồn cội năm 2022. Đối với gia đình tôi thì đây là
cuộc đoàn tụ đầy ý nghĩa vô cùng, là hoà giải và hòa hợp gia đình khi mọi người
được vui vẻ bên nhau .
https://www.facebook.com/photo?fbid=5605303916237085&set=pcb.5604380412996102
Về từ đương thăp hương
cụ Tổ Nguyễn Thiện Sỹ, vị khai khoa của làng Hành Thiện cách đây tròn 500 năm (
1523-2023)
.
No comments:
Post a Comment