Tướng
Việt Nam cũng tự kiểm duyệt
25/08/2022
https://gdb.voanews.com/88734C98-39C6-4B40-B2E2-AABD88B40D3E_w1023_r1_s.jpg
Tướng
Nguyễn Chí Vịnh thời còn tại chức. (Screenshot of Ministry of Defense portal)
Bản
thân Tướng Vịnh thừa nhận thời điểm ông tới Cam Pu Chia làm quân báo ông “đã có
năng lực gì đâu” và “sự sắp đặt vô tình đầy thiện chí” của các “đồng chí” của
cha ông, vị tướng chính trị đầu tiên của Việt Nam...
Dạo này
Facebook của tôi hơi vắng tin chính trị, phần vì những người bạn Facebook như
Nguyễn Lân Thắng, Huỳnh Thục Vy và Đoan Trang đều đang bị giam cầm còn nhiều
người khác nhìn gương họ cũng hết dám viết. Ngoài ra bản thân Facebook dường
như cũng hạn chế độ lan toả của tin chính trị.
Tình cờ thế
nào tôi đọc được chia
sẻ của nhà báo Tô Lan Hương về chuyện cuộc phỏng vấn mới nhất của cô với
Tướng Nguyễn Chí Vịnh cho trang Dân Trí suýt đã không được đăng “vì nhiều băn
khoăn” của vị thượng tướng. Cuối cùng bài
cũng lên trang nhưng bị cắt chừng một nửa.
Nhà báo
này cũng kể về một lần phỏng vấn hồi năm ngoái với Tướng Vịnh mà cuối cùng bài
đã được
đăng trên trang VnExpress dù vẫn bị cắt nhưng không tới mức như bản thảo
đầu tiên. Tô Lan Hương viết bản thảo bị chính Tướng Vịnh sửa đi nhiều tới mức
cô quyết định bay từ Sài Gòn ra Hà Nội để “đàm phán” và khi tới sân bay “đọc bản
thảo bị cắt mà bần thần cả người, nên dù check-in trước giờ bay [hai] tiếng và
ngồi ngay cửa boarding, mình vẫn không biết máy bay bay lúc nào.” Cô nói sau đó
cô phải mua lại vé để bay ra và chi phí của chuyến đi bằng với nhuận bút tám
triệu được VnExpress trả cho bài được đăng.
Quả cô là
phóng viên hiếm có ở một nước có cách hành xử cũng hiếm thấy. Khi tôi còn là
phóng viên của BBC, chúng tôi không bao giờ gửi bản thảo cho người phỏng vấn
bao giờ. Có lần tôi phỏng
vấn Tướng Lê Minh Đảo, người ở phía bên kia chiến tuyến trong Cuộc chiến Việt
Nam, chỉ lúc đăng lên ông mới được đọc và ông có yêu cầu bỏ ảnh có người vợ thứ
hai của ông xuống nhưng tuyệt nhiên không yêu cầu sửa một chữ nào về nội dung.
Đương nhiên có một số chi tiết ông nói chuyện lúc ăn tối và nằm ngoài phỏng vấn nên
tôi không đưa vào bài viết. Các nhà báo của BBC và của các hãng tin phương Tây
hoàn toàn tôn trọng những gì người ta nói chỉ để nhà báo biết chứ không để đưa
tin. Nhưng chuyện gửi bài cho người được phỏng vấn đọc tôi không nghĩ nhà báo
nào được học hành đến nơi đến chốn lại nghĩ tới chuyện đó chứ chưa nói tới làm.
Hiện tôi dạy các sinh viên báo chí ở Đại học Goldsmiths, University of London
và tháng Chín tới cả ở Đại học Đông London (University of East London); chúng
tôi luôn dạy sinh viên không được cho ai xem bản thảo trừ những người có trách
nhiệm biên tập.
Còn chuyện
những người như Tướng Vịnh tự bỏ đi tới 50% những gì mình nói vì sợ đụng chạm
không có gì đáng ngạc nhiên. Trong một chế độ sẵn sàng kết án cả chục năm tù đối
với những người dám nói thật, tâm lý sợ hãi như tấm chăn trùm lên cả xã hội và
thậm chí lan cả ra những người đã không còn ở trong xã hội đó nhưng lại vẫn còn
những mối dây liên hệ mà nhà cầm quyền có thể dùng để tác động.
Những gì còn lại
Vậy bài
của nhà báo Tô Lan Hương được Dân Trí mới đăng về Tướng Vịnh còn đọng
lại những gì sau quá trình tự kiểm duyệt của người được phỏng vấn?
Cá nhân
tôi nghĩ bài viết vẫn đáng đọc nhưng không có điều gì gây sửng sốt hay đáng ngạc
nhiên.
Nó cũng
cho thấy Tướng Vịnh là một ví dụ sinh động của thực trạng 5C hay “con cháu các
cụ cả” vốn bắt đầu từ hàng chục năm về trước. Hãy nghe chính vị tướng trả lời
câu hỏi vì sao ông chọn ngành tình báo:
“Không phải
tôi chọn, mà là những người đồng chí của ba tôi [Đại tướng Nguyễn Chí Thanh]
như bác Sáu Thọ [Lê Đức Thọ], chú Văn Tiến Dũng, chú Sáu Nam [Lê Đức Anh] chọn
cho tôi. Lý do vì cơ quan tình báo quan hệ ở Campuchia [nơi ông Vịnh, khi đó là
Trung uý tới nhận nhiệm vụ] là một đơn vị quân đội tuyệt đối đáng tin cậy. Những
người chỉ huy tình báo ở đó như ông Tư Văn, ông Vũ Chính (Bố vợ tôi sau này) là
những người vô cùng tốt, lại uyên bác, trung thành và nghiêm khắc. Các ông gửi
tôi vào đó với vì tin ở đó, ông Ba Quốc sẽ dìu dắt tôi, sẽ không bao giờ bỏ rơi
tôi, cũng sẽ nghiêm khắc rèn rũa tôi, chứ nói công bằng thì lúc đó tôi đã có năng
lực gì đâu mà bảo là nhìn ra năng lực để mà lựa chọn.
“Chính sự
gửi gắm mang tính chất "tương đối an toàn" của các chú đã tạo cho tôi
một cơ may, cho tôi vào môi trường được tiếp cận với đầy ắp thông tin, khiến
tôi cảm thấy mình như cá gặp nước. Nên nói tôi chọn nghề cũng không phải, nói
nghề chọn tôi càng không phải. Chính là sự sắp đặt vô tình đầy thiện chí và
quan tâm của các ông đã cho tôi cơ may có một sự nghiệp như bây giờ.”
Bản thân
Tướng Vịnh thừa nhận thời điểm ông tới Cam Pu Chia làm quân báo ông “đã có năng
lực gì đâu” và “sự sắp đặt vô tình đầy thiện chí” của các “đồng chí” của cha
ông, vị tướng chính trị đầu tiên của Việt Nam, đã góp phần khiến ông có sự nghiệp
như về sau này. Đương nhiên ở Việt Nam vào thời điểm đó có biết bao trung uý của
chế độ cộng sản và cả cựu trung uý của Việt Nam Cộng hoà trước đây nhưng mấy ai
được “sắp đặt vô tình đầy thiện chí” như ông Vịnh.
Sự sắp đặt
đó ắt hẳn mang lại sự hàm ơn và cả sự e ngại, mà cũng có thể là sợ hãi, khi động
chạm tới những nhân vật quyền uy hay một thời quyền uy của chế độ cộng sản.
Trong một chế độ mà ngay cả thượng tướng cũng không đủ sự dũng mãnh để nói thẳng,
nói thật, chế độ đó chân đã bước vào thế kỷ 21 nhưng trình độ và sự nhạy bén lại
chỉ tương xứng với thế kỷ 20. Cụ thể ở thập niên nào tuỳ quý vị đánh giá.
No comments:
Post a Comment