Cách Nga ăn cướp tài nguyên thiên nhiên của Ukraine
Lê Tây Sơn
12 tháng 8, 2022
https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/cach-nga-an-cuop-tai-nguyen-thien-nhien-cua-ukraine/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/08/GettyImages-1242413539.jpg
DONBAS,
UKRAINE – JULY 26: A miner operates a mining combine in a meter high corridor,
370 meter. Công nhân mỏ than ở Donbas (ảnh: Wojciech Grzedzinski / For The
Washington Post via Getty Images)
Bên
trong cuộc chiến Ukraine là một cuộc chiến khác của Nga để giành khoáng sản và
năng lượng. Moscow đang cố cướp đi nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có, “xương
sống nền kinh tế” của Ukraine.
Vừa ăn cắp vừa phá hoại
Sau gần
sáu tháng xâm lược, cuộc chiến “bắn phá bừa bãi” của Moscow đã mang lại ít nhất
một phần thưởng lớn: Mở rộng quyền kiểm soát một số vùng đất giàu khoáng sản nhất
ở châu Âu. Ukraine có trữ lượng quặng titan và sắt lớn nhất nhì thế giới; các mỏ
lithium chưa được khai thác và các mỏ than khổng lồ. Tổng cộng, số tài nguyên
thiên nhiên này có giá trị hàng chục ngàn tỷ.
Đa số trữ
lượng mỏ của Ukraine (và là nguồn cung cấp năng lượng cho ngành công nghiệp
thép quan trọng của quốc gia này trong nhiều thập niên) tập trung ở phía Đông,
nơi quân Nga chiếm được nhiều đất nhất. Công ty quản lý rủi ro địa chính trị
SecDev của Canada nhận định: “Kết quả của sự xâm lược là số lượng lớn tài
nguyên của Ukraine đã lọt vào tay Nga. Ngoài một lượng đáng kể các mỏ năng lượng
còn các mỏ khoáng sản giá trị cần thiết cho mọi thứ, từ các bộ phận máy bay đến
điện thoại thông minh”.
Cuộc xâm
lược của Nga đã làm đình trệ hoạt động khai thác khoáng sản của Ukraine, kể cả
khai thác các nguyên liệu cần thiết chiến lược. Thiếu than phát điện khiến Kyiv
phải nhập khẩu than để duy trì hoạt động của các nhà máy điện tại nhiều thành
phố và thị trấn. Nếu Kremlin thành công trong việc sáp nhập lãnh thổ Ukraine mà
họ đã chiếm giữ bằng “trưng cầu dân ý” giả mạo, Kyiv sẽ vĩnh viễn mất quyền tiếp
cận và sử dụng gần 2/3 kho báu tài nguyên của mình.
Việc
Ukraine có nguy cơ mất thêm các mỏ khác, gồm cả khí đốt thiên nhiên, dầu mỏ, đặc
biệt là đất hiếm (tối quan trọng cho một số thành phần công nghệ cao) đã khiến
kế hoạch tìm kiếm các lựa chọn thay thế cho đất hiếm nhập khẩu từ Nga và Trung
Quốc của châu Âu gặp trở ngại. Stanislav Zinchenko, Giám đốc điều hành GMK,
công ty tư vấn kinh tế có trụ sở tại Kyiv nhận định: “Kịch bản tồi tệ nhất là
Ukraine bị mất nhiều vùng lãnh thổ giàu tài nguyên. Chúng tôi không còn nền
kinh tế hàng hóa mạnh mẽ như trước và sẽ giống một quốc gia Baltic không thể
duy trì nền kinh tế công nghiệp của mình. Đây là những gì Nga muốn để làm suy yếu
chúng tôi”.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/08/GettyImages-473279356.jpg
Mỏ
than Skochinskogo ở Donetsk, Ukraine, hiện thuộc lịch sử của cái gọi là Cộng hòa
Nhân dân Donetsk (ảnh: Pierre Crom/Getty Images)
Nga đã cướp được $12.4 ngàn tỷ
The
Washington Post cho biết, Ukraine có 117 trong 120 khoáng chất và kim loại
được sử dụng rộng rãi nhất thế giới. Các trang web chính thức của chính phủ
không còn hiển thị vị trí địa lý của các mỏ này nữa vì với lý do an ninh quốc
gia. Tuy nhiên, phân tích của SecDev chỉ ra rằng ít nhất $12.4 ngàn tỷ các mỏ
năng lượng, kim loại và khoáng sản của Ukraine hiện nằm trong sự kiểm soát của
Nga, tức gần một nửa giá trị tính bằng đôla của 2,209 mỏ được công ty thống kê.
Ngoài việc
chiếm 63% trữ lượng than của Ukraine, Moscow còn chiếm 11% trữ lượng mỏ dầu,
20% khí đốt tự nhiên, 42% kim loại, 33% trữ lượng đất hiếm và các khoáng chất
quan trọng khác như lithium. Một số bị cướp khi Nga sáp nhập Crimea năm 2014 hoặc
trong cuộc chiến kéo dài tám năm của chính phủ Ukraine với phe ly khai do Nga hậu
thuẫn ở phía Đông. Kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu vào Tháng Hai, Kremlin đã dần
mở rộng các khu vực chiếm đóng. Theo SecDev và các nhà điều hành ngành công
nghiệp khai thác và thép Ukraine, Nga đã chiếm thêm:
41 mỏ
than, 27 mỏ khí đốt tự nhiên, 14 mỏ khí propan, 9 mỏ dầu, 6 mỏ quặng sắt, 2 mỏ
quặng titan, 2 mỏ quặng zirconi, một mỏ strontium, một mỏ lithium, một mỏ
uranium, một mỏ vàng và một mỏ đá vôi lớn trước đây được sử dụng để sản xuất
thép.
Bài toán khó cho Châu Âu
Dù Ukraine
vẫn kiểm soát phần lớn dự trữ dầu và khí đốt nhưng việc Nga tiếp tục mở rộng
lãnh thổ có thể dẫn đến một bước lùi chiến thuật đối với châu Âu. Robert
Muggah, đồng sáng lập SecDev, nhận định: “Việc Nga chiếm đóng lãnh thổ Ukraine
có tác động trực tiếp đến an ninh năng lượng của phương Tây. Trừ khi nhanh
chóng đa dạng hóa các nguồn dầu khí, châu Âu sẽ vẫn phụ thuộc nhiều vào dầu khí
của Nga”.
Khi Nga
sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014, không chỉ Ukraine mất khoảng 7% lãnh thổ, mà
khoản đầu tư quan trọng của phương Tây vào việc khai thác và và sản xuất năng
lượng tại Crimea cũng tiêu tan. Năm 2021, công ty đầu tư Ba Lan-Ukraina
Millstone & Co đã ký một thỏa thuận với một công ty khai thác mỏ của Úc để
hợp tác thăm dò tại hai mỏ lithium chưa được khai thác. Bây giờ, Mykhailo
Zhernov, đối tác quản lý của Millstone, cho biết, khi chiến tranh bắt đầu, thỏa
thuận đã bị đóng băng.
Các nhà
phân tích cho biết giấy phép cho các mỏ khoáng sản do chính phủ Ukraine bán vào
năm ngoái đang được bán lại với mức chiết khấu sâu khi các nhà đầu tư nghi ngờ
về khả năng khai thác. Zhernov nói: “Mỗi ngày, người dân Ukraine đang mất dần nền
kinh tế của mình. Nhiều nhà đầu tư từng khoan thăm dò gần đây đã phải dừng lại
vì chiến tranh. Những gì liên quan đến khai thác mỏ đều trở thành trò chơi cá
cược!”.
Ukraine
còn chịu cú đánh tồi tệ hơn khi Nga chiếm giữ các cảng quan trọng và phong tỏa
Hắc Hải trên diện rộng. Một số nhà phân tích xem các tuyến đường biển bị mất
còn quan trọng hơn trữ lượng khoáng sản bị mất, đặc biệt là than, khi giá trị
hiện tại giảm do các quốc gia chuyển sang sử dụng năng lượng xanh hơn. Anders
Aslund, nhà kinh tế nghiên cứu nhiều năm về Ukraine giải thích: “Nguyên liệu
thô như than không phải là tương lai, mà là quá khứ. Vấn đề quan trọng hơn là
liệu Ukraine có mất thêm các cảng biển hay không? Nếu họ không có những cảng
đó, họ sẽ cần phải xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn toàn mới để xuất khẩu”.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/08/GettyImages-1395312829.jpg
Quân
đội Nga đánh phá liên tục các cơ sở năng lượng của Ukraine; trong ảnh là một trạm
điện ở Lviv bị hỏa tiễn Nga tấn công vào đầu Tháng Năm (ảnh: Leon Neal/Getty
Images)
Khai thác và bán đi không dễ
Cho đến
nay, than là mỏ lớn nhất ở các khu vực do Nga kiểm soát. Theo SecDev, khoảng 30
tỷ tấn than cứng có giá trị thương mại $11.9 ngàn tỷ ở đây. Chúng cũng mang
tính biểu tượng cao khi các đô thị ở Donetsk và Luhansk phát triển dựa trên sự
đông đúc của các công nhân khai thác than và luyện thép. Vừa mất nguyên liệu
thô vừa bị phá hủy hay mất cơ sở hạ tầng những ngành công nghiệp cốt lõi như
thép đã ảnh hưởng lớn đến bốn triệu người sống trong khu vực.
Tại thành
phố cảng Mariupol, hai nhà máy lớn đã bị phá hủy hoặc bị chiếm sau cuộc bao vây
nhiều ngày của Nga. Các nhà máy khác trên khắp Ukraine cũng giảm sản lượng và đối
mặt với một loạt thách thức. Trên khắp đất nước Ukraine, nhiều nhà máy thép từ
thời Liên Xô vẫn chạy bằng than. Tuy nhiên, từ năm 2014 đến 2017, cuộc chiến với
phe ly khai do Nga hậu thuẫn ở miền Đông đã buộc Kyiv phải nhập khẩu một lượng
than đáng kể dùng cho những nhà máy cũ kỹ này và các nhà máy nhiệt điện.
Năm 2021,
Ukraine nhập khẩu gần 40% lượng than tiêu thụ. Cùng với các mỏ than, gần đây
Nga cũng chiếm một lượng mỏ đá vôi đáng kể được dùng để sản xuất thép khiến sản
lượng thép của Ukraine giảm rất nhiều, từ 60% đến 70% và nhiều nhà máy phải
dùng đá vôi chất lượng kém của các mỏ đá vôi phía Tây. Yuriy Ryzhenkov, Giám đốc
điều hành công ty khai thác và thép khổng lồ Metinvest của Ukraine, cảnh báo:
“Muốn đưa trở lại mức sản xuất bình thường chúng tôi sẽ phải nhập khẩu nhiều đá
vôi”.
Khi tìm
cách khởi động lại nền kinh tế ở các vùng lãnh thổ bị chiếm giữ, Nga có thể cố
gắng mở lại một số hoạt động khai thác và sản xuất thép, như đã từng làm ở một
trong hai nhà máy thép lớn ở Mariupol. Tuy nhiên, Nga phải đối mặt với trở ngại
đáng kể về mặt hậu cần và mất những người mua trước đó. Dù việc chiếm giữ các mỏ
có thể làm suy yếu Ukraine thân phương Tây nhưng ít người tin rằng Nga sẽ sớm tiến
hành các khoản đầu tư quy mô lớn để khai thác khoáng sản. Những giả định đó dựa
trên những mỏ khai thác lại tại các vùng tự trị hoặc bị Nga chiếm đóng từ năm
2014 đến trước cuộc xâm lược.
Tàn độc
hơn là Moscow đã lên kế hoạch cho ngập lụt các mỏ than chiếm được nếu Ukraine
giành lại được lãnh thổ. Giám đốc điều hành của DTEK, Maxim Timchenko kết luận:
“Tôi không nghĩ rằng người Nga thực sự cần những nguyên liệu thô này. Họ chỉ muốn
phá hủy nền kinh tế của chúng tôi”. Nỗ lực gần đây của Ukraine nhằm hiện đại
hóa và “xanh hóa” mạng lưới năng lượng quốc gia cũng bị cuộc xâm lược của Nga hủy
hoại. Gần một nửa các nhà máy năng lượng tái tạo (có đến 89% các trang trại gió
nằm trong lãnh thổ bị chiếm đóng hoặc tại các khu vực xung đột) đã phải ngừng
hoạt động.
No comments:
Post a Comment