NỘI
DUNG :
Về vụ việc tòa
nhà 61 Trần Phú ở HN 'bị phá để xây cao ốc thương mại'
Nhật Lam
.
Văn hóa VN: Xóa kiến
trúc lịch sử để xây đô thị nhôm kính 'thật hổ thẹn cho Hà Nội'
BBC News Tiếng Việt phỏng vấn TS Trần Hậu Yên Thế
.
===========================================
.
.
Văn hóa VN: Xóa kiến
trúc lịch sử để xây đô thị nhôm kính 'thật hổ thẹn cho Hà Nội'
BBC News Tiếng Việt phỏng vấn TS Trần Hậu Yên Thế
8 tháng 4,
2022
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-61037779
https://ichef.bbci.co.uk/news/640/cpsprodpb/53A5/production/_124031412_61tp-ngthihc2.jpg.webp
Trên thực tế việc phá dỡ toà nhà bốn mặt đã gần
hoàn tất
Câu
chuyện về tòa nhà ở 61 phố Trần Phú, Hà Nội đang bị dỡ bỏ để xây thương xá
hiện tiếp tục được dư luận thủ đô Việt Nam quan tâm.
Hà Nội
'phá đã gần xong' tòa nhà kiến trúc Pháp ở 61 Trần Phú
Ga ngầm Hà Nội
'có làm nghiêng Hồ Gươm'?
BBC News Tiếng Việt phỏng vấn Tiến sĩ Trần Hậu Yên Thế, giảng
viên ĐH Mỹ thuật Hà Nội, tác giả, nhà nghiên cứu di sản văn hóa, về đề tài
này.
*
Câu hỏi
đầu tiên là về giá trị của cảnh quan kiến trúc khu vực xung quanh tòa nhà 61 Trần
Phú, quận Ba Đình:
Tiến sĩ
Trần Hậu Yên Thế: Tìm hiểu các bức ảnh về Hà Nội, tôi thấy một
bức ảnh Khuê Văn Các thuộc ''Thư khố Hành tinh'' của Albert Kahn là một trong
những bức ảnh lịch sử quan trọng nhất với di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Đây
là bức ảnh màu đầu tiên chụp Khuê Văn Các, theo kỹ thuật ảnh màu autochromes.
Tác giả của bức ảnh này, nhà nhiếp ảnh Léon Busy đã chụp trong khoảng thời gian
từ 1915-1920.
So với hơn 100 năm trước, ở góc nhìn này, quanh Khuê Văn Các cây cối đã
nhiều hơn, tạo thêm phần cổ kính cho di tích. Và may mắn nhờ quy hoạch nghiêm
ngặt từ thời Pháp thuộc, hầu như quanh Văn Miếu không có những nhà cao tầng.
Nhưng, nếu dự án công trình đa chức năng POSTEF được xây lên thì chắc chắn, đứng
ở góc nhìn mà Léon Busy đã chụp Khuê Văn Các, thì chúng ta sẽ thấy lù lù tòa
nhà này ngay phía sau.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/0585/production/_124031410_61tp-hngvng1.jpg.webp
Toà nhà 61 Trần Phú, nhìn từ đường Hùng Vương, Hà
Nội
*
BBC: Tầm
nhìn về kiến trúc, thiết kế không gian đô thị tại HN hiện nay ra sao, thưa tiến
sĩ?
Tiến sĩ
Trần Hậu Yên Thế: Đành rằng khối nhà mang kiến trúc Pháp tại số
số 61 đường Trần Phú không thuộc diện cần bảo tồn. Nhưng với việc xây dựng tòa
nhà cao tầng sát gần với Văn Miếu - Quốc Tử Giám sẽ phá vỡ cảnh quan di tích
văn hóa, lịch sử xung quanh nó. Mà cụ thể ở đây là lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và
Văn Miếu Quốc Tử Giám.Với cung cách quản lý đô thị hiện nay, Hà Nội sẽ ngày
càng có nhiều hơn những ngôi nhà cao tầng, những ngôi nhà chọc trời mang cách
nhìn trọc phú, thấp kém và thiển cận.
Nhân nói chuyện tầm nhìn, tôi tìm hiểu được câu chuyện là cách đây đúng
60 năm (1962) Bộ trưởng Hoàng Minh Giám với vai trò tư lệnh ngành đã quyết định
cải tạo tòa nhà 66 Nguyễn Thái Học thành Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Sự kết nối
Văn Miếu- Quốc Tử Giám với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam thể hiện tầm vóc tư tưởng
của GS Hoàng Minh Giám. Trong những tháng ngày bom đạn, năm 1973, cố vấn Lê Đức
Thọ đã đưa ông Henry Kissinger tới thăm quan các kiệt tác mỹ thuật ở Bảo tàng Mỹ
thuật Việt Nam vừa mới thành lập. Đây là một hành động mang giá trị biểu tượng
cao, thể hiện bản lĩnh, tầm vóc văn hóa Việt Nam.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/A1C5/production/_124031414_61tp-nhvtinh.png.webp
Tòa nhà nằm ở khu vực sang trọng nhất ở HN gần sát
các khu ngoại giao - hình trên GoogleMap
*
BBC:
Cũng có dư luận nói chủ sở hữu hoặc người, công ty thuê dài hạn các địa ốc tại
HN có quyền tân trang, cải tạo hoặc thậm chí xây lại hoàn toàn, vì đó là quyền
của họ, ông nghĩ sao?
Tiến sĩ
Trần Hậu Yên Thế: Tục ngữ Việt có câu Mất tiền mua mâm có quyền
đâm thủng. Câu nói đó thể hiện sự trịch thượng, hống hách của kẻ có tiền. Không
nên chỉ vì có tiền mà các doanh nghiệp sẵn sàng dẫm đạp lên di sản văn hóa của
thủ đô. Nói về quyền tân trang, cải tạo hay xây lại hoàn toàn của công ty thuê
dài hạn các địa ốc, đặt ra vai trò của các chủ sở hữu. Cụ thể chủ sở hữu ở đây
là Công ty Cổ phần Thiết bị bưu điện hiện là thành viên của Tập đoàn Bưu chính
Viễn thông Việt Nam. Không thể vì lợi nhuận mà bất chấp các giá trị văn hóa.
Về việc xây mới của dự án POSTEF, tôi xin liên hệ tới hệ thống các Đại sứ
quán ở quận Ba Đình như ĐSQ Đức, Ukraina, Iran, Ba Lan, Séc (Czech), Romania
quanh khu vực quảng trường Ba Đình. Chính nhờ các Đại sứ quán ở quận Ba Đình và
quận Hoàn Kiếm hầu như bảo tồn nguyên vẹn hình thái kiến trúc ban đầu mà Hà Nội
có được một khối lượng di sản kiến trúc đô thị mang dấu ấn phương Tây đặc sắc.
Xét từng tòa nhà cụ thể, các tòa nhà của các Đại sứ quán này không quá đặc sắc.
Nhưng hầu hết các tòa nhà này luôn đạt được sự hài hòa với cảnh quan thiên
nhiên, với kiến trúc bản địa. Có thể nói đó là kiến trúc thanh lịch ẩn mình dưới
những bóng cây.
*
BBC:
Trong các bài viết, sách của mình ông nêu ra nhiều sản phẩm, vật phẩm của giai
đoạn Pháp thuộc tại HN, từ các khung cửa đến mái nhà, kiến trúc mặt tiền, và
cho rằng thực ra nhiều công trình đã được các nhà kiến trúc thời đó kết hợp
phong cách Việt, dùng vật liệu bản địa, chứ không phải là "kiến trúc
thuộc địa", xin ông giải thích thêm, và cho biết một số ví dụ?
Tiến sĩ
Trần Hậu Yên Thế: Tôi xin ví dụ với trường hợp kiến trúc ở phố
Nguyễn Thái Học. Phố Nguyễn Thái Học thời Pháp là đại lộ Borgnis Desbordes, tới
năm 1909 thì đổi thành phố Duvillier. Nhận thấy tầm quan trọng của Văn Miếu -
Quốc Tử Giám, tránh những tác động của kiến trúc phương Tây tới khu di tích cổ
kính này nên cho tới cuối năm 1945, người Pháp cố tình giảm thiểu mật độ xây dựng.
Trên phố Duvillier bắt buộc xây dựng nhà Tây, nhưng các công trình ở đây có đặc
điểm không đồ sộ, hạn chế phong cách Tân cổ điển kiểu đế chế, Tân cổ điển duy
lý. Một trong những ngôi nhà đẹp nhất của Hà Nội là Viện Goethe Hà Nội. Đó là
ba ngôi biệt thự tiêu biểu cho phong cách Art Deco của Hà Nội.
Đó là ba ngôi biệt thự (số 56.58.60 Nguyễn Thái Học) tiêu biểu cho phong
cách Art Deco của Hà Nội. Ông Đỗ Hữu Thục là thầu khoán xây dựng ba biệt thự
này cùng nhà nội trú nơi dành cho con gái của các quan chức người Pháp từ khắp
Đông Dương về Hà Nội trọ học. Hệ thống hoa sắt cổng, cửa đi, cửa sổ, hay thức
trang trí cột, phào chỉ được thiết kế mang hương vị phương Đông rõ nét. Người
Pháp đã chọn phương án thiết kế hiện đại nhưng vẫn có sự giao thoa với di sản
văn hóa bản địa. Sau khi thuê lại khu nhà này, Viện Goethe Hà Nội đã nhiều lần
tiến hành tu sửa, chỉnh trang, cải tạo nhưng tuyệt đối bảo đảm nguyên dạng
phong cách kiến trúc ban đầu. Cách ứng xử rất có văn hóa của lãnh đạo Viện
Goethe Hà Nội nhiều năm qua là bài học lớn cho chúng ta học tập.
Với việc xây dựng ở khu đất 61 Trần Phú, lãnh đạo Hà Nội hôm nay cần học
hỏi cách thức ứng xử với văn hóa bản địa của KTS Pháp (giai đoạn thuộc địa)
trong quy hoạch và xây dựng các tòa nhà trên phố Nguyễn Thái Học, đặc biệt là
ba ngôi biệt thự số 56,58,60.
TS
Trần Hậu Yên Thế là tác giả các cuốn sách về di sản văn hóa VN, như:
"Dịch đồ-cách tiếp cận từ thị giác", "Đồ án trang trí mỹ thuật ở
đền Vua Đinh-Lê", "Song xưa phố cũ", "Mỹ Thuật Việt Soi Từ
Phía Khác"...
BBC:
Ông có thể nói thêm về phố này và các công trình là điểm nhấn văn hóa thủ đô
VN?
Tiến sĩ
Trần Hậu Yên Thế: Vâng, mọi người dân thủ đô đều biết, phố Nguyễn
Thái Học, với Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Bảo tàng Mỹ thuật, Viện Goethe, là phố
sang trọng và danh giá bậc nhất của Hà Nội. Lẽ ra Hà Nội, với vị thế của một
thành phố trong mạng lưới "Các thành phố Sáng tạo UNESCO" với việc lấy
nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô
thị một cách bền vững. Để phát triển hệ sinh thái sáng tạo, lẽ ra có thể dành
nhiều hơn quỹ đất trên khu phố này để mở rộng Bảo tàng Mỹ thuật.
Tôi rất ủng hộ ý tưởng của họa sĩ Nguyễn Thế Sơn đề xuất thành phố nên
giao khu phố này cho Bảo tàng Mỹ thuật để có thể xây dựng một khu trưng bày các
tác phẩm nghệ thuật Đương đại. Hoặc theo tôi, cũng có thể thành một khu trưng
bày triển lãm quốc gia (National gallery of Art). Bản thân ở đây hiện còn bức
phù điêu đắp nổi hình ảnh dân quân, tự vệ bảo vệ Hà Nội trong kháng chiến chống
Mỹ- tưởng nhớ sự kiện bắn rơi máy bay Mỹ năm 1967.
Hà Nội đã một lỡ cơ hội lịch sử khi chuyển đổi không gian Nhà in Tiến Bộ
(175 Nguyễn Thái Học) thành Chung cư Tiến Bộ Plaza với mô hình khu khách sạn,
căn hộ dịch vụ - thương mại tổng hợp. Lẽ ra khu đất này nên trở thành Trung tâm
Nghệ thuật Đương đại Tiến Bộ. Nếu được như thế thì phố Nguyễn Thái Học sẽ có Học,
có Nhân hơn, đúng là Tiến Bộ thật sự.
Nếu dự án dự án công trình đa chức năng POSTEF vẫn tiếp tục được xây dựng
với độ cao 11 tầng theo phong cách hiện đại toàn, sắt thép nhôm kính sáng
loáng, thì đó thực sự là một thảm hỏa, một nỗi hổ thẹn với danh hiệu Thành phố
Vì hòa Bình, Thành phố Sáng tạo.
------------
TS
Trần Hậu Yên Thế, sinh ở Hà Nội năm 1970, là tác giả của những cuốn sách
nghiên cứu mỹ thuật, di sản văn hóa VN, như: "Dịch đồ-cách tiếp cận từ thị
giác", "Đồ án trang trí mỹ thuật ở đền Vua Đinh-Lê", "Song
xưa phố cũ", "Mỹ Thuật Việt Soi Từ Phía Khác"... Ông được giải
thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội năm 2014 cho cuốn "Song xưa phố
cũ".
=====================================
Về vụ việc tòa
nhà 61 Trần Phú ở HN 'bị phá để xây cao ốc thương mại'
Nhật Lam
Gửi cho BBC từ Hà Nội, Việt Nam
8 tháng 4
2022
https://www.bbc.com/vietnamese/culture-social-60998869
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/0585/production/_124031410_61tp-hngvng1.jpg.webp
Toà
nhà 61 Trần Phú, nhìn từ đường Hùng Vương, Hà Nội
Mấy
ngày đầu tháng 4/2022, dư luận và mạng xã hội Hà Nội dấy lên vụ việc toà nhà gồm
bốn mặt tiền số 61 Trần Phú, được phê duyệt phá dỡ để xây một tổ hợp cao ốc
thương mại đa năng.
Tuy nhiên,
chỉ sau vài ngày, Bí thư Thành uỷ Hà Nội Đinh Tiến Dũng đã chỉ đạo tạm dừng việc
phá dỡ toà nhà có kiến trúc Pháp giai đoạn đầu thế kỷ 20, ở quận Ba Đình này
"để kiểm tra".
Cho đến
chiều ngày 6/04, thời điểm chỉ đạo của Bí thư Thành uỷ được ban hành, phần ruột
của công trình đã bị phá bỏ hoàn toàn, chỉ còn lại bốn bức tường bao quanh chạy
dọc bốn tuyến phố Trần Phú, Lê Trực, Nguyễn Thái Học và Hùng Vương.
Trong nhiều
năm, toà nhà là trụ sở và nhà máy của Công ty cổ phẩn Thiết bị bưu điện
(Postef) thuộc tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam.
Gần đây,
UBND thành phố Hà Nội đã phê duyệt dự án công trình thương mại phức hợp gồm
khách sạn, văn phòng cao 11 tầng nổi, 1 tầng tum, 6 tầng hầm, tổng diện tích
75.329,5m2.
Notre Dame de Paris, khi
một linh hồn vĩnh viễn ra đi
Đường sắt Cát Linh-Hà
Đông có gì giống hỏa xa Kyrgyzstan?
Ga ngầm Hà Nội 'có làm
nghiêng Hồ Gươm'?
Thêm một đêm với
The Beatles ở Hà Nội
Cách đây
vài năm, toà nhà số 8B Lê Trực (cách đó chừng 100m) phải "cắt ngọn"
vài lần do cấp phép xây dựng sai quy định.
https://ichef.bbci.co.uk/news/640/cpsprodpb/53A5/production/_124031412_61tp-ngthihc2.jpg.webp
Trên
thực tế việc phá dỡ toà nhà bốn mặt đã gần hoàn tất
https://ichef.bbci.co.uk/news/640/cpsprodpb/EFE5/production/_124031416_61tp-nth-hngvng.jpg.webp
Một
góc nhìn khác của công trình tường đã bị bóc
Các bình
luận trên mạng xã hội tiếng Việt nói rằng bài học trên không hề hấn gì tới
nhà đầu tư công trình phức hợp mới này, công ty CP Tập đoàn Liên Việt và tập
đoàn Him Lam với vai trò "nhà tư vấn" cho Liên Việt.
Với nhiều
dự án xây dựng khác, thông tin về quy hoạch, phá dỡ hay xây mới một công trình
được công bố trước đó một thời gian để người dân có thời gian tìm hiểu, đặc biệt
là những người dân sống gần đó.
Tuy vậy,
thông tin về việc phá bỏ toà nhà Pháp mà người dân gọi là 'nhà cổ' vốn gắn bó với
người dân Hà Nội này được đưa ra khá gấp, chỉ trong chưa đầy một tuần, khiến
nhiều người ngỡ ngàng, tiếc nuối.
Di tích lịch sử?
https://ichef.bbci.co.uk/news/640/cpsprodpb/F2C4/production/_124084126_61tp-bcphiu2.jpg.webp
Bức
phù điêu về những ngày Hà Nội 'bắn máy bay Mỹ' nay chỉ còn nhìn thấy qua lớp bạt
và giàn dáo
Đáng chú
ý, trên bức tường đoạn giao cắt phố Lê Trực và Nguyễn Thái Học có một bức phù
điêu với hình ảnh quân dân tự vệ bảo vệ Hà Nội trong chiến tranh chống Mỹ.
Ngoài ra trên bức phù điêu còn có thông tin quân dân thủ đô VNDCCH khi đó
"bắn rơi máy bay Mỹ vào ngày 19/05/1967.
Sự kiện
này đã được thể hiện trong một bài hát nổi tiếng, rất quen thuộc với khán thính
giả trên sóng phát thanh - Bài ca hà nội của nhạc sĩ Vũ Thanh.
Việc dỡ bỏ
toà nhà Pháp cũ này đặt ra một dấu hỏi lớn cho tương lai của bức phù điêu này.
Tới thời
điểm này, khi toà nhà chỉ còn lại bốn bức tường bao quanh, câu hỏi nên giữ hay
phá bỏ toà nhà cách đây mấy ngày đã trở thành lạc hậu.
Theo chúng
tôi tìm hiểu, điều dư luận quan tâm hiện nay là tương lai của toà nhà sẽ ra
sao.
Liệu chăng
sẽ có một cuộc thi đồ án kiến trúc minh bạch nhằm bảo tồn những gì còn lại, kết
hợp tôn tạo, phù hợp với quần thể kiến trúc từ thời Pháp, mà một số công trình
có giá trị từ sự kết hợp phong cách Âu và Việt cho dinh thự ở Đông Dương xung
quanh khu vực?
Cũng có ý
kiến tại sao Việt Nam, và Hà Nội không có quy định xếp hạng bảo tồn kiến trúc
như các nước châu Âu (listed building), để tránh tình trạng chủ nhà, hoặc người,
công ty thuê dài hạn tự tiện phá, sửa.
Người dân
thủ đô Việt Nam xưa nay vốn nhạy cảm với di sản văn hóa của họ nhưng không có
tiếng nói gì để thể hiện điều đó nên chỉ có thể buồn trước những mất mát của
kiến trúc, không gian, cảnh quan có giá trị tinh thần với họ, trước làn sóng
xây cất thương mại.
Và cuối
cùng, còn câu hỏi là một cao ốc đa chức năng sẽ sớm được xây dựng như một công
trình tiên phong, mở đường cho một CBD (Central Business District - trung tâm
kinh doanh và thương mại) mới của thành phố, ngay cạnh các trụ sở chính quyền
và không xa Lăng cố Chủ tịch Hồ Chí Minh?
------------------------------
Bài
thể hiện quan điểm của Nhật Lam, cây bút tự do từ Hà Nội.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/A1C5/production/_124031414_61tp-nhvtinh.png.webp
Tòa
nhà nằm ở khu vực sang trọng nhất ở HN gần sát các khu ngoại giao - hình trên
GoogleMap
No comments:
Post a Comment