Monday, 24 January 2022

TẾT VIỆT Ở MỸ - TẾT VỀ ĂN BÁNH TỔ (Thanh Nhàn, San Diego)

 



NỘI DUNG :

Tết Việt ở Mỹ

Thanh Nhàn, San Diego

.

Tết về ăn bánh Tổ

Thanh Nhàn

 

================================================

.

..

Tết Việt ở Mỹ

Thanh Nhàn, San Diego

23 tháng 1, 2022

https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/tet-viet-o-my/

 

Những ngày cuối Đông ở California, hai bên đường, những vạt hoa cúc queo quắt vì cái giá lạnh của những tháng mùa Đông bỗng bắt đầu đơm chồi xanh. Những nụ hoa hé nở rất nhanh, lác đác vài bụi bông cúc dại sớm nở. Chỉ sau vài ngày không để ý, đã có thể thấy con đường thường ngày đi qua nở đầy vạt hoa cúc dại muôn màu muôn vẻ. Ở Việt Nam mùa Xuân là mùa của hoa đào, hoa mai, nhưng ở cái vùng cận nhiệt đới bán sa mạc này, hoa cúc dại (African daisy) mới thật sự là loài hoa báo hiệu mùa Xuân. Điều đó cũng có nghĩa ngày Tết Âm Lịch đang rất gần.

 

Với người Việt, Tết Âm Lịch là một phần phong tục không thể thiếu trong đời sống tinh thần. Ai lớn lên ở Việt Nam cũng đều có kỷ niệm ngày Tết và từng háo hức mong chờ ngày Tết. Dù xã hội phát triển như thế nào, dù sống bất cứ nơi nào thì phong tục Tết vẫn là nét văn hóa truyền thống vốn ăn sâu vào tâm thức người Việt. Hồi tưởng lại Tết Âm Lịch ở Mỹ xưa và nay, có thể thấy Tết ở Mỹ giờ vui hơn lúc trước nhiều. Vài chục năm trước, khi cộng đồng người Việt còn ít ỏi, người ta chưa tụ tập và lập thành những con đường hay trung tâm buôn bán mà chỉ lèo tèo vài ngôi chợ nhỏ đi loanh quanh dăm ba phút đã về chốn cũ. Kiếm “đỏ con mắt” cũng chẳng thấy chợ nào bán trái cây đặc sản Việt Nam để có thể mua cúng cho có mùi vị ba ngày Tết. Quanh đi quẩn lại cũng chỉ có lèo tèo vài món truyền thống như bánh chưng, bánh tét, giò chả, giò thủ, và một số bánh mứt do bà con làm thủ công tại nhà, đem đi bỏ mối ngoài chợ cốt kiếm thêm ít thu nhập.

 

Tết bên Mỹ thời đó thật buồn. Lúc đó, trong năm nếu “lỡ” thèm những món ăn lúc còn ở bên nhà hoặc nhớ các loại mắm hay thậm chí bó rau muống và trái cà pháo… thì cũng đành chịu, tìm đâu ra để mua. Còn đến ngày Tết, những món như bánh chưng, bánh tét, củ kiệu, dưa món… thì phải đặt hàng trước đó cả tháng. Mà rồi khi nhìn cái bánh chưng, bánh tét thì càng nhớ da diết mùi Tết Việt Nam. “Bánh chưng Mỹ” tuy to, nhân nhiều nhưng lại gói trong giấy aluminum foil, cột bằng dây nhựa đỏ chứ không phải gói bằng lá chuối, lá dong và bó cột bằng dây lạt như bên nhà. Mứt thì đa số là hàng Trung Quốc hay Thái Lan, đẹp mã chứ không hạp khẩu vị người Việt. Đêm 30 Tết nằm mơ về đêm Giao Thừa năm xưa, mơ hồ nghe tiếng pháo vọng về từ ký ức xa xăm, càng nhớ da diết không khí ngày Xuân quê hương…

 

Những bức ảnh ghi lại không khí đón Tết của người Việt ở California (ảnh: Thanh Nhàn)

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-6-1024x1387.jpg

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-5-1024x683.jpg

 

Bây giờ, người Việt nhập cư qua đông. Ở đâu có người Việt thì ở đó có chợ Việt, không phải cái chợ nhỏ xíu mà to như mấy cái super market của Mỹ. Cả tháng trước dịp Tết, những ngôi chợ Việt bắt đầu bày bán hàng Tết nhiều lắm rồi. Mặt hàng Tết cũng đa dạng. Các mặt hàng Việt Nam đều được nhập vào Mỹ trước Tết cả tháng nên không thiếu thứ gì cả, thậm chí còn nhiều và tốt hơn hàng bên nhà nữa vì đã được sàng lọc cẩn thận và đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh nghiêm ngặt của Mỹ. Từ bánh mứt cho đến các loại trái cây, tất cả đều dồi dào và giá cả cũng phải chăng. Hoa thì khỏi nói, tràn ngập, chỗ nào cũng thấy bán hoa. Hai ba tuần trước Tết, các khu chợ người Hoa phục vụ dân châu Á nói chung đã được dựng lên cho bà con mua sắm bông hoa các loại, với tràn ngập mai, đào, lan; rồi chậu kiểng cùng câu đối; chưa kể phong bì và pháo đỏ… dùng để trang trí cho đẹp cửa đẹp nhà.

 

Hội chợ Tết cũng là một nét thú vị của cộng đồng người Việt ở Mỹ. Hội chợ luôn có múa lân, múa nón, trình diễn áo dài, biểu diễn võ thuật; cùng các gian hàng vui chơi cho trẻ em lẫn người lớn chẳng hạn loto có thưởng. Trong hội chợ, ngoài khu vui chơi còn có khu ẩm thực, với đủ loại món ăn truyền thống, từ ăn mặn đến ăn chay thuần túy Việt Nam. Rất dễ dàng thấy bánh mì, gỏi cuốn, chả giò, gỏi đu đủ khô bò, hột vịt lộn, cơm chiên, bún hay phở, mì…; rồi các món ăn chơi như chuối nếp nướng lá dứa, chuối chiên, bắp nướng mỡ hành, khoai lang, khoai mì hấp, bánh và chè đủ loại; chưa kể nước mía, nước dừa… Ngoài ra, còn có vài món gần đây được du nhập từ Việt Nam qua như bánh tráng nướng mà dân Việt ở Mỹ gọi là Vietnamese pizza hay Đà Lạt pizza vì nó xuất xứ từ thành phố lạnh này.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-7-1024x1536.jpg

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-2-1024x678.jpg

 

Ăn đã no và bụng đã ấm, không thể bỏ qua tiết mục văn nghệ với sự trình diễn của các ca nhạc sĩ danh tiếng. Với người Việt hải ngoại, ba ngày Tết là dịp mà trang phục truyền thống như áo dài, nón lá hay áo tứ thân được mặc và thấy nhiều nhất, cho dù những ngày mùng 1, mùng 2 và mùng 3 Tết chỉ là tượng trưng. Tết Việt nếu xảy ra vào cuối tuần thì xôm tụ và vui vẻ hơn, vì còn tụ họp đúng dịp để gặp gỡ và chúc Tết nhau. Vào những năm mà ba ngày Tết xảy ra trong tuần thì chẳng có gì gọi là “không khí Tết” cả. Nó vẫn im ắng như mọi ngày. Người lớn đi làm, trẻ em đến trường, và mọi người vẫn lo công việc như những ngày bình thường. Cùng lắm thì chỉ nhắn tin, gọi điện chúc Tết dăm câu hay cùng gia đình đi vội lễ chùa Đêm 30.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-3-1024x839.jpg

 

Có một sự khác nhau giữa “Tết Việt ở Mỹ” với “Tết Việt trong nước” ngày càng rõ rệt. Những năm sau này, người Việt trong nước có xu hướng đi chơi xa, hơn là ở nhà vào những ngày nghỉ Tết. Nhiều người bỏ luôn việc cúng kiếng ba ngày Tết. Không ít người khóa cửa xách vali đi du lịch nước ngoài trước cả ngày cúng Ông Táo. Ngày càng có nhiều người thích khoe “ăn Tết” ở Singapore, Nhật Bản hoặc thậm chí châu Âu. Trong khi đó, Tết ở hải ngoại luôn là dịp sum họp. Con cháu tụ tập về gia đình; bạn bè gặp gỡ nhậu nhẹt, đánh bài, và rủ nhau đi chùa và nhà thờ… Với người Việt hải ngoại, dù xa quê và hòa nhập vào dòng chảy mới, người ta không bao giờ quên nét văn hóa đặc trưng dân tộc cũng như hương vị ngày Tết. Càng xa quê nhà bao nhiêu thì người Việt hải ngoại càng giữ chặt bấy nhiêu những giá trị truyền thống định dạng sự khác biệt giữa dân tộc Việt Nam với các dân tộc khác trong một quốc gia “melting pot” như Mỹ…

 

San Diego, Tết 2022

.

====================================

.

.

Tết về ăn bánh Tổ

Thanh Nhàn

23 tháng 1, 2022

https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/tet-ve-an-banh-to/

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/5-1.jpg

 

Không biết còn bao người nhớ đến món bánh quê dân dã này. Cứ mỗi độ cuối năm, khi đường phố xuất hiện những cơn gió se se lạnh, cũng là lúc thấy bánh Tổ bày bán đầy trên các sạp đồ Tết. Dưới quê thì nhà nhà chuẩn bị lá chuối, đường, mè, đem nếp ra sàng sẩy, chuẩn bị xay làm bột, làm bánh…

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/6-1.jpg

 

Người miền Trung có câu “Bánh tét, bánh tổ, bánh nổ, bánh in” là những loại bánh truyền thống lâu đời của người dân xứ Quảng trong mấy ngày Tết. Từ rẻo đất miền Trung nắng gió, cái khó nghèo trong cuộc sống thể hiện trong từng cái ăn cái mặc. Bánh Tổ cũng vậy, có gì đâu ngoài bột và bột. Bánh Tổ ở quê ngày trước chỉ làm dịp Tết, chưng trên bàn thờ, trước kính Tổ tiên, sau ăn lấy thảo, ăn để nhớ công ơn người trồng lúa gạo.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/8-1.jpg

 

Bánh Tổ có hình tròn đầy đặn, bên ngoài được bọc bởi một lớp lá chuối. Phía trên mặt bánh là một lớp mè trông rất ngon mắt. Người Trung dùng đường bát, loại đường đặc trưng ở Quảng Nam, để làm bánh Tổ. Đường nấu tan với gừng giã dập để thiệt nguội rồi lọc lấy nước bỏ xác. Trong khi đó đi chọn nếp, chọn loại nếp mèo ngọn, xay mịn, ủ vài tiếng cho bột nở. Rồi hòa bột với nước gừng, đổ vô khuôn tre (đài tre) lót lá chuối, đem hấp cho bánh chín mềm rồi rắc mè rang lên mặt, để nguội. Bánh được xem là đạt khi có màu nâu sậm, vị ngọt vừa phải, lẫn vị cay ấm của gừng, dẻo dai của bột …

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/3-1.jpg

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/4-1.jpg 

 

Hiện ở Quảng Nam, đa số nhà làm bánh Tổ lâu đời vẫn dùng loại khuôn gọi là cái cái rọ hình tròn, đan bằng nan tre vót mỏng, bên trong khuôn lót một lớp lá chuối thật kín sao cho khi châm bột sệt vào không bị chảy ra, cắt xén vành lá cao hơn thành khuôn chừng vài phân để bánh nở lên trông vẫn đẹp mắt. Đặc biệt khi hấp không cần dầu mỡ, bánh nguội sẽ tự tróc lá dễ dàng.

 

Bánh mới hấp cắt ra ăn dẻo, dai mà thơm mùi gừng lắm. Nhưng cái hay và lạ của bánh là ít ai ăn ngay. Thông thường, người ta mang đi phơi vài nắng, tùy thời tiết, để bánh khô cứng lại, đến khi vỏ bánh ráo, có thể lột lớp vỏ lá chuối ra dễ dàng. Khi đó bánh được bày trang nghiêm lên bàn thờ, vừa cúng vừa chưng trong mấy ngày Tết, rồi mới cất đi để dành ăn dần. Bánh càng khô, càng để bao lâu cũng được.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/2-1.jpg

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/1-1.jpg 

 

Cách ăn bánh cũng khá độc đáo. Bánh sẽ được cắt từng lát mỏng, nhưng vì để lâu, sẽ cứng như đá, cắt miếng nào miếng đó nghe cạch cạch như bửa củi. Có người nhúng từng lát bánh qua trứng đánh tan, có người để nguyên miếng vậy chiên lên. Cách nào cũng ngon, và lạ là dù có cứng cách mấy, bánh sau khi chiên lên sẽ dẻo dai, thơm ngọt và cay nồng vị gừng, vỏ ngoài hơi cháy vàng, giòn, ăn một miếng thế nào cũng muốn nhón thêm miếng nữa! Còn gì tuyệt vời hơn gắp một miếng bánh nóng, nhâm nhi với một tách trà gừng còn bốc khói, vị ngọt của bánh hòa trong cái chát thơm của trà, chẳng phải là cái vị Tết thanh thanh đang tan trên đầu lưỡi đấy sao …

 

Ngoài món bánh Tổ của người miền Trung mình còn một loại bánh Tổ của người Hoa, gọi là “nián gao” có nghĩa là năm mới thịnh vượng hơn năm cũ. Vì vậy, cũng như người Việt, bánh Tổ là món không thể thiếu trên bàn thờ của người Hoa trong ngày Tết. Cũng cùng tên gọi, cũng nếp, cũng đường nhưng “nián gao” khác bánh Tổ của người miền Trung. Phổ biến nhất có hai loại, màu trắng và màu vàng. Loại màu trắng sử dụng đường cát trắng, có nơi dùng đường phèn. Loại màu vàng sử dụng đường tán, đường nâu. Tuy nhiên, hiện nay nhiều cửa hàng còn có thêm một số loại bánh với hương trà xanh, vị đậu đỏ, vị dừa, đủ màu đủ sắc phục vụ nhu cầu đa dạng cho thực khách.

 

Cách làm bánh, theo truyền thống cũng khá cầu kì và thêm một số nguyên liệu khác so với bánh Tổ người Việt. Theo một sư phụ người Hoa chuyên làm bánh Tổ dạy lại, thì để bánh ngon, phải mua nếp về ngâm qua đêm, sau đó mang đi xay mịn và để ráo bột, khi bột ráo lại mang đi phơi thêm một nắng. Bột nếp sau phơi đã hơi ráo thì mang vào trộn với đường đã được thắng để nguội cho đều rồi đem hấp. Sau khi bánh chín, nhẹ nhàng lật bánh ra dĩa, có thể rắc một ít vừng hoặc một quả táo khô đỏ tượng trưng may mắn lên bề mặt để trang trí.

 

Bánh Tổ, giản đơn mà mang đầy ý nghĩa của cả một nền văn hóa lúa gạo; đến ngay cả cái màu nâu sẫm cũng mộc mạc, chân quê. Vậy nhưng chỉ khi nếm thử một lần, mới thấy cái ngọt, cái ngon đậm đà, riêng biệt không lẫn vào đâu giữa hàng ngàn thức bánh cổ truyền của ngày Xuân.

 

Bài và ảnh: THANH NHÀN (Houston, Texas)

 







No comments:

Post a Comment

View My Stats