NỘI
DUNG :
Thanh Nhàn, San Diego
.
Thanh Nhàn
================================================
.
23 tháng 1, 2022
https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/tet-viet-o-my/
Những ngày cuối Đông ở California, hai bên đường,
những vạt hoa cúc queo quắt vì cái giá lạnh của những tháng mùa Đông bỗng bắt đầu
đơm chồi xanh. Những nụ hoa hé nở rất nhanh, lác đác vài bụi bông cúc dại sớm nở.
Chỉ sau vài ngày không để ý, đã có thể thấy con đường thường ngày đi qua nở đầy
vạt hoa cúc dại muôn màu muôn vẻ. Ở Việt Nam mùa Xuân là mùa của hoa đào, hoa
mai, nhưng ở cái vùng cận nhiệt đới bán sa mạc này, hoa cúc dại (African daisy)
mới thật sự là loài hoa báo hiệu mùa Xuân. Điều đó cũng có nghĩa ngày Tết Âm Lịch
đang rất gần.
Với người Việt, Tết Âm Lịch là một phần phong
tục không thể thiếu trong đời sống tinh thần. Ai lớn lên ở Việt Nam cũng đều có
kỷ niệm ngày Tết và từng háo hức mong chờ ngày Tết. Dù xã hội phát triển như thế
nào, dù sống bất cứ nơi nào thì phong tục Tết vẫn là nét văn hóa truyền thống vốn
ăn sâu vào tâm thức người Việt. Hồi tưởng lại Tết Âm Lịch ở Mỹ xưa và nay, có
thể thấy Tết ở Mỹ giờ vui hơn lúc trước nhiều. Vài chục năm trước, khi cộng đồng
người Việt còn ít ỏi, người ta chưa tụ tập và lập thành những con đường hay
trung tâm buôn bán mà chỉ lèo tèo vài ngôi chợ nhỏ đi loanh quanh dăm ba phút
đã về chốn cũ. Kiếm “đỏ con mắt” cũng chẳng thấy chợ nào bán trái cây đặc sản
Việt Nam để có thể mua cúng cho có mùi vị ba ngày Tết. Quanh đi quẩn lại cũng
chỉ có lèo tèo vài món truyền thống như bánh chưng, bánh tét, giò chả, giò thủ,
và một số bánh mứt do bà con làm thủ công tại nhà, đem đi bỏ mối ngoài chợ cốt
kiếm thêm ít thu nhập.
Tết bên Mỹ thời đó thật buồn. Lúc đó, trong
năm nếu “lỡ” thèm những món ăn lúc còn ở bên nhà hoặc nhớ các loại mắm hay thậm
chí bó rau muống và trái cà pháo… thì cũng đành chịu, tìm đâu ra để mua. Còn đến
ngày Tết, những món như bánh chưng, bánh tét, củ kiệu, dưa món… thì phải đặt
hàng trước đó cả tháng. Mà rồi khi nhìn cái bánh chưng, bánh tét thì càng nhớ
da diết mùi Tết Việt Nam. “Bánh chưng Mỹ” tuy to, nhân nhiều nhưng lại gói
trong giấy aluminum foil, cột bằng dây nhựa đỏ chứ không phải gói bằng lá chuối,
lá dong và bó cột bằng dây lạt như bên nhà. Mứt thì đa số là hàng Trung Quốc
hay Thái Lan, đẹp mã chứ không hạp khẩu vị người Việt. Đêm 30 Tết nằm mơ về đêm
Giao Thừa năm xưa, mơ hồ nghe tiếng pháo vọng về từ ký ức xa xăm, càng nhớ da
diết không khí ngày Xuân quê hương…
Những bức ảnh ghi lại không khí đón Tết của người
Việt ở California (ảnh: Thanh Nhàn)
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-6-1024x1387.jpg
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-5-1024x683.jpg
Bây giờ, người Việt nhập cư qua đông. Ở đâu có
người Việt thì ở đó có chợ Việt, không phải cái chợ nhỏ xíu mà to như mấy cái
super market của Mỹ. Cả tháng trước dịp Tết, những ngôi chợ Việt bắt đầu bày
bán hàng Tết nhiều lắm rồi. Mặt hàng Tết cũng đa dạng. Các mặt hàng Việt Nam đều
được nhập vào Mỹ trước Tết cả tháng nên không thiếu thứ gì cả, thậm chí còn nhiều
và tốt hơn hàng bên nhà nữa vì đã được sàng lọc cẩn thận và đáp ứng tiêu chuẩn
vệ sinh nghiêm ngặt của Mỹ. Từ bánh mứt cho đến các loại trái cây, tất cả đều dồi
dào và giá cả cũng phải chăng. Hoa thì khỏi nói, tràn ngập, chỗ nào cũng thấy
bán hoa. Hai ba tuần trước Tết, các khu chợ người Hoa phục vụ dân châu Á nói
chung đã được dựng lên cho bà con mua sắm bông hoa các loại, với tràn ngập mai,
đào, lan; rồi chậu kiểng cùng câu đối; chưa kể phong bì và pháo đỏ… dùng để
trang trí cho đẹp cửa đẹp nhà.
Hội chợ Tết cũng là một nét thú vị của cộng đồng
người Việt ở Mỹ. Hội chợ luôn có múa lân, múa nón, trình diễn áo dài, biểu diễn
võ thuật; cùng các gian hàng vui chơi cho trẻ em lẫn người lớn chẳng hạn loto
có thưởng. Trong hội chợ, ngoài khu vui chơi còn có khu ẩm thực, với đủ loại
món ăn truyền thống, từ ăn mặn đến ăn chay thuần túy Việt Nam. Rất dễ dàng thấy
bánh mì, gỏi cuốn, chả giò, gỏi đu đủ khô bò, hột vịt lộn, cơm chiên, bún hay
phở, mì…; rồi các món ăn chơi như chuối nếp nướng lá dứa, chuối chiên, bắp nướng
mỡ hành, khoai lang, khoai mì hấp, bánh và chè đủ loại; chưa kể nước mía, nước
dừa… Ngoài ra, còn có vài món gần đây được du nhập từ Việt Nam qua như bánh
tráng nướng mà dân Việt ở Mỹ gọi là Vietnamese pizza hay Đà Lạt pizza vì nó xuất
xứ từ thành phố lạnh này.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-7-1024x1536.jpg
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-2-1024x678.jpg
Ăn đã no và bụng đã ấm, không thể bỏ qua tiết
mục văn nghệ với sự trình diễn của các ca nhạc sĩ danh tiếng. Với người Việt hải
ngoại, ba ngày Tết là dịp mà trang phục truyền thống như áo dài, nón lá hay áo
tứ thân được mặc và thấy nhiều nhất, cho dù những ngày mùng 1, mùng 2 và mùng 3
Tết chỉ là tượng trưng. Tết Việt nếu xảy ra vào cuối tuần thì xôm tụ và vui vẻ
hơn, vì còn tụ họp đúng dịp để gặp gỡ và chúc Tết nhau. Vào những năm mà ba
ngày Tết xảy ra trong tuần thì chẳng có gì gọi là “không khí Tết” cả. Nó vẫn im
ắng như mọi ngày. Người lớn đi làm, trẻ em đến trường, và mọi người vẫn lo công
việc như những ngày bình thường. Cùng lắm thì chỉ nhắn tin, gọi điện chúc Tết
dăm câu hay cùng gia đình đi vội lễ chùa Đêm 30.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/10/Tet-Viet-o-My-3-1024x839.jpg
Có một sự khác nhau giữa “Tết Việt ở Mỹ” với
“Tết Việt trong nước” ngày càng rõ rệt. Những năm sau này, người Việt trong nước
có xu hướng đi chơi xa, hơn là ở nhà vào những ngày nghỉ Tết. Nhiều người bỏ
luôn việc cúng kiếng ba ngày Tết. Không ít người khóa cửa xách vali đi du lịch
nước ngoài trước cả ngày cúng Ông Táo. Ngày càng có nhiều người thích khoe “ăn
Tết” ở Singapore, Nhật Bản hoặc thậm chí châu Âu. Trong khi đó, Tết ở hải ngoại
luôn là dịp sum họp. Con cháu tụ tập về gia đình; bạn bè gặp gỡ nhậu nhẹt, đánh
bài, và rủ nhau đi chùa và nhà thờ… Với người Việt hải ngoại, dù xa quê và hòa
nhập vào dòng chảy mới, người ta không bao giờ quên nét văn hóa đặc trưng dân tộc
cũng như hương vị ngày Tết. Càng xa quê nhà bao nhiêu thì người Việt hải ngoại
càng giữ chặt bấy nhiêu những giá trị truyền thống định dạng sự khác biệt giữa
dân tộc Việt Nam với các dân tộc khác trong một quốc gia “melting pot” như Mỹ…
San Diego, Tết 2022
.
====================================
.
.
23 tháng 1, 2022
https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/tet-ve-an-banh-to/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/5-1.jpg
Không biết còn bao người nhớ đến món bánh quê
dân dã này. Cứ mỗi độ cuối năm, khi đường phố xuất hiện những cơn gió se se lạnh,
cũng là lúc thấy bánh Tổ bày bán đầy trên các sạp đồ Tết. Dưới quê thì nhà nhà
chuẩn bị lá chuối, đường, mè, đem nếp ra sàng sẩy, chuẩn bị xay làm bột, làm
bánh…
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/6-1.jpg
Người miền Trung có câu “Bánh tét, bánh tổ, bánh nổ, bánh
in” là những loại bánh truyền thống lâu đời của người dân xứ Quảng trong
mấy ngày Tết. Từ rẻo đất miền Trung nắng gió, cái khó nghèo trong cuộc sống thể
hiện trong từng cái ăn cái mặc. Bánh Tổ cũng vậy, có gì đâu ngoài bột và bột.
Bánh Tổ ở quê ngày trước chỉ làm dịp Tết, chưng trên bàn thờ, trước kính Tổ
tiên, sau ăn lấy thảo, ăn để nhớ công ơn người trồng lúa gạo.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/8-1.jpg
Bánh Tổ có hình tròn đầy đặn, bên ngoài được bọc
bởi một lớp lá chuối. Phía trên mặt bánh là một lớp mè trông rất ngon mắt. Người
Trung dùng đường bát, loại đường đặc trưng ở Quảng Nam, để làm bánh Tổ. Đường nấu
tan với gừng giã dập để thiệt nguội rồi lọc lấy nước bỏ xác. Trong khi đó đi chọn
nếp, chọn loại nếp mèo ngọn, xay mịn, ủ vài tiếng cho bột nở. Rồi hòa bột với
nước gừng, đổ vô khuôn tre (đài tre) lót lá chuối, đem hấp cho bánh chín mềm rồi
rắc mè rang lên mặt, để nguội. Bánh được xem là đạt khi có màu nâu sậm, vị ngọt
vừa phải, lẫn vị cay ấm của gừng, dẻo dai của bột …
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/3-1.jpg
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/4-1.jpg
Hiện ở Quảng Nam, đa số nhà làm bánh Tổ lâu đời
vẫn dùng loại khuôn gọi là cái cái rọ hình tròn, đan bằng nan tre vót mỏng, bên
trong khuôn lót một lớp lá chuối thật kín sao cho khi châm bột sệt vào không bị
chảy ra, cắt xén vành lá cao hơn thành khuôn chừng vài phân để bánh nở lên
trông vẫn đẹp mắt. Đặc biệt khi hấp không cần dầu mỡ, bánh nguội sẽ tự tróc lá
dễ dàng.
Bánh mới hấp cắt ra ăn dẻo, dai mà thơm mùi gừng
lắm. Nhưng cái hay và lạ của bánh là ít ai ăn ngay. Thông thường, người ta mang
đi phơi vài nắng, tùy thời tiết, để bánh khô cứng lại, đến khi vỏ bánh ráo, có
thể lột lớp vỏ lá chuối ra dễ dàng. Khi đó bánh được bày trang nghiêm lên bàn
thờ, vừa cúng vừa chưng trong mấy ngày Tết, rồi mới cất đi để dành ăn dần. Bánh
càng khô, càng để bao lâu cũng được.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/2-1.jpg
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/02/1-1.jpg
Cách ăn bánh cũng khá độc đáo. Bánh sẽ được cắt
từng lát mỏng, nhưng vì để lâu, sẽ cứng như đá, cắt miếng nào miếng đó nghe cạch
cạch như bửa củi. Có người nhúng từng lát bánh qua trứng đánh tan, có người để
nguyên miếng vậy chiên lên. Cách nào cũng ngon, và lạ là dù có cứng cách mấy,
bánh sau khi chiên lên sẽ dẻo dai, thơm ngọt và cay nồng vị gừng, vỏ ngoài hơi
cháy vàng, giòn, ăn một miếng thế nào cũng muốn nhón thêm miếng nữa! Còn gì tuyệt
vời hơn gắp một miếng bánh nóng, nhâm nhi với một tách trà gừng còn bốc khói, vị
ngọt của bánh hòa trong cái chát thơm của trà, chẳng phải là cái vị Tết thanh
thanh đang tan trên đầu lưỡi đấy sao …
Ngoài món bánh Tổ của người miền Trung mình
còn một loại bánh Tổ của người Hoa, gọi là “nián gao” có nghĩa
là năm mới thịnh vượng hơn năm cũ. Vì vậy, cũng như người Việt, bánh Tổ là món
không thể thiếu trên bàn thờ của người Hoa trong ngày Tết. Cũng cùng tên gọi,
cũng nếp, cũng đường nhưng “nián gao” khác bánh Tổ của người
miền Trung. Phổ biến nhất có hai loại, màu trắng và màu vàng. Loại màu trắng sử
dụng đường cát trắng, có nơi dùng đường phèn. Loại màu vàng sử dụng đường tán,
đường nâu. Tuy nhiên, hiện nay nhiều cửa hàng còn có thêm một số loại bánh với
hương trà xanh, vị đậu đỏ, vị dừa, đủ màu đủ sắc phục vụ nhu cầu đa dạng cho thực
khách.
Cách làm bánh, theo truyền thống cũng khá cầu
kì và thêm một số nguyên liệu khác so với bánh Tổ người Việt. Theo một sư phụ
người Hoa chuyên làm bánh Tổ dạy lại, thì để bánh ngon, phải mua nếp về ngâm
qua đêm, sau đó mang đi xay mịn và để ráo bột, khi bột ráo lại mang đi phơi
thêm một nắng. Bột nếp sau phơi đã hơi ráo thì mang vào trộn với đường đã được
thắng để nguội cho đều rồi đem hấp. Sau khi bánh chín, nhẹ nhàng lật bánh ra
dĩa, có thể rắc một ít vừng hoặc một quả táo khô đỏ tượng trưng may mắn lên bề
mặt để trang trí.
Bánh Tổ, giản đơn mà mang đầy ý nghĩa của cả một
nền văn hóa lúa gạo; đến ngay cả cái màu nâu sẫm cũng mộc mạc, chân quê. Vậy
nhưng chỉ khi nếm thử một lần, mới thấy cái ngọt, cái ngon đậm đà, riêng biệt
không lẫn vào đâu giữa hàng ngàn thức bánh cổ truyền của ngày Xuân.
Bài và ảnh: THANH NHÀN (Houston, Texas)
No comments:
Post a Comment