July 4th, 2020 at 10:33
am
Trong đời, tôi chưa bao
giờ trực tiếp dự lễ mừng quốc khánh Mỹ chính thức dù đã ở Washington DC cả chục
năm. Có chăng là đi tầu điện ngầm đến ga Rosslyn bên Virginia, ngồi dưới chân
tượng đài Iwo Jima, nhìn sang tháp bút (Đài tưởng niệm George Washington) và đợi
xem bắn pháo hoa vào 9 giờ tối. Trời mưa cũng không ngăn được hàng triệu người
Mỹ tự nguyện tới National Mall để mừng ngày lễ trang trọng này.
Từ khi về hưu (2015) và về
VN sống là chính, tôi dần quên ngày 4-7 nhất là từ khi TT Trump lên cầm quyền.
Sức mạnh Mỹ: Sự cộng
hưởng những giá trị
Dân tộc nào trên thế giới
cũng có niềm tự hào về lịch sử, đất nước và con người của chính họ. Màn pháo
hoa mừng độc lập ở Việt Nam, tại Mỹ, hay một đảo hẻo lánh như Solomon nghèo
đói, đều được những dân tộc ấy đón chào với niềm tự hào vô bờ.
Con người của mỗi xứ sở đều
có những đặc điểm tâm lý dân tộc khác nhau. Nhưng trong lòng họ, trong lòng mỗi
con người – da đen, da trắng, da màu khi đã đến đến đây hẳn đều bỗng nhớ đến những
lời bất hủ trong Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ năm ấy, ngày 4-7-1776 “Tất cả mọi
người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể
xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền
mưu cầu hạnh phúc”.
Tuyên bố của 13 bang
thành quốc gia Hoa Kỳ gần 3 thế kỷ trước là niềm vui của hàng chục triệu người
Mỹ thời đó.
Mỗi lần đứng bên bờ sông
Potomac, nhìn sang National Mall phía DC với pháo hoa rợp trời và hàng triệu
người hò reo như sấm, nhiều người sẽ tự hỏi, tại sao nước Mỹ có sức mạnh hơn
người, dù đây là quốc gia đa sắc tộc nhất thế giới và gồm 50 bang ghép lại.
Đứng cạnh một anh da đen
to béo phục phịch, trước mặt một bà da trắng mảnh mai, sau lưng là mấy anh
latin mồm miệng liến thoắng bên mấy người gốc Hoa đứng tư lự. Không thể nói mầu
da này hơn mầu da kia về IQ và không ai nói rằng họ thông minh hơn một người đến
từ Việt Nam. Nhưng các dân tộc ấy đã làm nên nước Mỹ với 328 triệu người.
Khi đi xin việc, ứng viên
rất hay được hỏi: “Anh/chị thấy giá trị nào là quan trọng nhất trong cuộc đời”.
Giá trị mà người ta đi tìm cho chính bản thân mới quan trọng. Cộng hưởng những
giá trị ấy làm nên sức mạnh quốc gia.
Không ai ở đây được dạy rằng,
giá trị con người anh/chị phải như thế nào mới là đúng. Rất tối kỵ khi khuyên bảo
người khác làm người vì bản thân người dạy dỗ chắc gì đã đúng và đủ đạo đức để
răn dạy ai, có khi y là kẻ cắp đi dạy đời.
Người Mỹ luôn tự hào về
Americane Value (giá trị Mỹ) được gói gọn trong mấy từ: Cá nhân, giáo dục, gia
đình và riêng tư (individualism, education, the family and privacy). Ngoài ra
phải kể đến tự do cá nhân, tự lực cánh sinh, cần cù, cơ hội bình đẳng, vật chất,
thời gian là tiền bạc hay kể cả sự cạnh tranh không khoan nhượng.
Thể chế tam quyền phân lập
dưới sự giám sát của quyền lực thứ tư – báo chí, đã đảm bảo những điều trong
tuyên ngôn năm 1776 được thực thi trong cuộc sống với luật pháp thượng tôn, tôn
trọng dân chủ và quyền con người. Đó là sợi chỉ xuyên suốt trong lịch sử Hoa Kỳ,
làm nên sức mạnh giúp quốc gia này phát triển mấy trăm năm qua.
Người viết bài này từng đứng
trong cái lạnh -10oC trên National Mall để dự lễ nhậm chức Tổng thống của
Barack Obama ngày 20-1-2009 và sau đó 4 năm cho nhiệm kỳ 2. Mấy triệu người Mỹ
từ khắp 50 bang đổ về trong cơn gió lạnh thấu xương chỉ để nghe 20 phút phát biểu
ngắn ngủi của Obama. Tháng 1-2017 tôi cũng dự lễ TT Trump nhậm chức, số người
cũng khá đông. Chẳng ai bắt họ phải ra Mall vào ngày đó.
Sức mạnh của nước Mỹ
chính là có những vị tổng thống với khả năng dẫn dắt một dân tộc. Tổng thống được
nhân dân chọn ra với những giá trị thực, tài năng thực.Và nếu cần, chính họ hạ
bệ vị lãnh đạo bằng những lá phiếu dân chủ khi cần thiết.
Nước Mỹ hôm nay: Sức
mạnh đã đi đâu?
Nhìn từ bên ngoài, dường
như nước Mỹ đang bị khủng hoảng nghiêm trọng. Theo thống kê chung, gần 40% dân
Mỹ không đủ 400$ trong túi cho chi tiêu khẩn cấp. Cứ 1 trong 5 gia đình có thu
nhập âm (nợ) hoặc bằng 0. Khoảng 50% dân Mỹ có tổng tài sản bằng 1% tài sản quốc
gia trong khi 10% người giầu nhất giữ tới 70%.
50% lao động có lương dưới
20.000$/năm (lương chết đói của sinh viên), 70% dân Mỹ sống bằng lương tháng
(live paycheck to paycheck), mất việc là treo niêu. Từ giữa tháng 3, hơn 40 triệu
người đang xin trợ cấp mất việc và hiện tỷ lệ thất nghiệp là 11,1%.
Phân biệt chủng tộc từ đường
phố đang len lỏi vào chính trường, từ lời nói đến chính sách kể cả dùng súng.
Không loạn mới lạ.
Không biết TT Trump đưa
Hoa Kỳ vĩ đại và thành số 1 theo nghĩa nào nhưng hiện nay nước Mỹ đang dẫn đầu
thế giới về ca nhiễm (gần 2,8 triệu) và tử vong (gần 130.000). Sau 3 tháng
tranh cãi, chính quyền mới thừa nhận dân nên đeo khẩu trang.
Trung Quốc đang hoành
hành, gây hấn với Ấn Độ, ra oai ở biển Đông, thông qua luật an ninh ở Hongkong.
Putin thế chân Mỹ ở Trung Đông. Bạn bè truyền thống của Hoa Kỳ dần xa lánh.
Còn 4 tháng nữa đến kỳ bầu
cử TT, thượng viện, hạ viện. Người dân sẽ nói lên chính kiến của mình rằng
nước Mỹ đang đi đúng hướng như TT Trump dẫn dắt hay chính họ sẽ hạ bệ bằng những
lá phiếu dân chủ.
Cho dù thế nào thì nước Mỹ
vẫn có tên là Hoa Kỳ…xứ cờ hoa. Chúc mừng ngày Quốc khánh Mỹ 4-7.
Hiệu
Minh. 4-7-2020
No comments:
Post a Comment