TRỞ LẠI CÂU HỎI VỀ ONG TRUMP & NHÂN QUYỀN Ở VIỆT NAM (Nguyễn Quốc Khải)

Trở lại câu hỏi về ông Trump và nhân quyền ở VN

Nguyễn Quốc Khải

Gửi tới BBC từ Virginia, Hoa Kỳ

08/03/2019

https://www.bbc.com/vietnamese/world-47479672

Bài "Tổng Thống Trump Không Đếm Xỉa Đến Nhân Quyền, Tự Do, Dân Chủ Ở Việt Nam" trên diễn đàn BBC đã thu hút góp ý của nhiều độc giả.

Tác giả xin đúc kết một số ý kiến đó và giải thích thêm về đề tài đang gây nhiều tranh cãi này sau chuyến thăm đến Hà Nội vừa qua của Tổng thống Hoa Kỳ.

Điều đầu tiên phải nói là ngay cả vấn đề căn bản nhân quyền ông Trump còn không màng tới huống chi những vấn đề phức tạp hơn. Do đó chúng ta đừng mong đợi ông này sẽ lật độ chế độ CSVN và đánh đuổi Tầu Cộng. Đối với ông Trump rõ ràng là "Trump" và "Nước Mỹ trên hết".

Về việc này độc giả Luy Dang góp ý rất chính xác như sau: "Các bác đấu tranh cho nhân quyền mà trông mong vào Trump thì không gì thảm hại và đáng thương cho bằng."

Thượng đỉnh Trump-Kim và nhân quyền

Không ít người lập luận rằng ông Trump đến Việt Nam để đàm phán với Chủ tịch Kim Jong-un về chương trình hạt nhân của Bắc Hàn, không phải về vấn đề nhân quyền của Việt Nam.

Độc giả Vũ Thụy Biên nhận định "Mục đích [ông Trump] đến Việt Nam là để thỏa thuận, hòa giải với Triều Tiên chứ không phải để đòi nhân quyền cho Việt Nam. Ông ta là tổng thống Mỹ chứ không phải thánh! Và đòi nhân quyền cho Việt Nam không phải là sứ mệnh của ông ấy trong chuyến đi này."

Thật ra ông Trump đến Việt Nam, ngoài mục đích họp với ông Kim, còn gặp gỡ những quan chức cao cấp nhất của Việt Nam về vấn đề thương mại và kế hoạch hợp tác toàn diện giữa hai nước.

Bằng cớ là một số thỏa thuận mua bán giữa hai nước đã được ký kết và Tổng thống Trump đã mời Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sang thăm Hoa Kỳ trong năm nay. Nếu ông quan tâm đến nhân dân Việt Nam, ông vẫn có thể đặt vấn đề này với chính quyền Hà Nội.

Trước khi Tổng thống Trump đi Việt Nam, ba dân biểu Hoa Kỳ, đồng chủ tịch Ủy ban Quốc hội về Việt Nam, Alen Lowenthal, Chris Smith và Zoe Lofgren đã gửi thư cho cho ông Trump kêu gọi ông đặt vấn đề nhân quyền và tù nhân lương tâm với Việt Nam.

Các dân biểu Hoa Kỳ cũng yêu cầu ông Trump can thiệp để Việt Nam trả tự do cho Michael Phương Minh Nguyễn, một công dân Hoa Kỳ đang còn bị chính quyền Việt Nam giam giữ từ 7/7/2018 cho đến nay.

Hôm 26/2, 2019, cùng ngày Tổng thống Trump đến Việt Nam, ở Little Saigon, California, người Việt hải ngoại có một biểu tình với ba mục tiêu: 1) Yêu cầu Tổng thống Trump lên tiếng đòi hỏi chính quyền Việt Nam tôn trọng nhân quyền, tự do và dân chủ; 2) Kêu gọi nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam trả tự do vô điều kiện cho các tù nhân lương tâm và 3) Tố cáo Trung Quốc xâm chiếm đất đai và biển đảo của Việt Nam.

Ngoài ra, đoàn người biểu tình còn trưng những bích chương và hô những khẩu hiệu ủng hộ mạnh mẽ cá nhân Tổng Thống Trump. Kết quả ra sao mọi người đã thấy. Không những ông đã không làm, mà còn ca ngợi chính quyền Hà Nội.

Chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ và nhân quyền

Chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ luôn luôn đề cao nguyên tắc nhân quyền, tự do và dân chủ và phổ biến giá trị vạn năng này trên toàn thế giới, chống lại các chế độ độc tài từ quân phiệt, phát xít, cộng sản và nay là tư bản đỏ.

Hoa Kỳ theo đuổi chính sách này vì lý tưởng và cũng vì quyền lợi của Hoa Kỳ.

Hàng năm Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đều soạn thảo và phổ biến rộng rãi phúc trình về tình trạng nhân quyền tại nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế hàng năm cũng soạn thảo phúc trình về tình trạng tự do tôn giáo tại nhiều quốc gia.

Tuy nhiên việc thực thi chính sách này phụ thuộc vào hoàn cảnh thực tế ở từng không gian và thời gian khác nhau và tùy thuộc và cá tính của các nhà lãnh đạo.

Ông Trump và nhân quyền

Về điểm này độc giả Đỗ Nguyễn Mai Khôi góp ý rằng:

"Tôi không chờ đợi Mỹ cứu Việt Nam. Nhưng, tổng thống của một siêu cường quốc như Mỹ phải đặt yếu tố nhân quyền lên hàng đầu trong chính sách ngoại giao, không chỉ có thương mại và chính trị thôi. Qua chính sách ngoại giao, Mỹ có thể chỉ trích các nhà nước vi phạm nhân quyền và ủng hộ xã hội dân sự ở những nước thiếu nhân quyền như Việt Nam, Trung Quốc, Bắc Triều Tiên... Hai điều này Trump hoàn toàn không làm. Vì vậy tôi phải phản đối Trump."

Độc giả Arto Cao góp ý: "Đối với ổng là 'nước Mỹ hàng đầu' chứ không phải 'nhân quyền hàng đầu' hay 'Việt Nam hàng đầu'.

Độc giả Quản Mỹ Lan có một lập luận tương tự: "Đòi hỏi Trump đếm xỉa đến Nhân Quyền là một điều không tưởng. Trách ai thì trách nhưng không thể trách một con người như Trump, vốn bản chất của ông ta là thế, sẵn sàng hạ nhục người khác, đạp lên danh dự, liêm sỉ mà tiến, thì trách làm chi?"

Độc giả Ngô Châu Nguyễn chỉ trích: "Hai chữ 'nhân quyền' không có trong đầu của một con buôn."

Độc giả Duong Ha viết: "Tui cũng có nói lâu rồi. Đấu tranh cho nhân quyền, cho dân chủ mà ủng hộ Chump là một sự ngu ngốc lố bịch."

Độc giả Vũ Ngọc Tiêu nhận xét: "Đây là điều mà người có hiểu biết đã thấy ngay từ đầu. Chỉ có đám... kia tự nghĩ ra và tung hô vạn tuế. Trump đã có khi nào nói một tiếng liên quan tới người Việt hải ngoại chưa?"

Theo tôi, bản chất của ông Trump là một người kỳ thị chủng tộc và độc tài. Kể từ ngày ông lên làm tổng thống, số người bất đồng chính kiến bị chính quyền Việt Nam kết án tù đã gia tăng đáng kể.

Số tù nhân lương tâm bị giam cầm tổng kết vào cuối năm 2016 là 94 người theo Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, vào tháng 2, 2018 là 167 người theo BPSOS và cuối năm 2018 là 244 cũng theo BPSOS. Những con số này không kể những người đã mãn hạn tù hay còn bị quản chế tại nhà.

Nếu Đảng Cộng sản Việt Nam có khả năng bịt miệng và tự do bỏ tù tất cả những người này, sẽ không bao giờ có nhân quyền, tự do và dân chủ ở Việt Nam. Do đó áp lực của Hoa Kỳ, Úc và Liên hiệp Âu châu vô cùng cần thiết.

Các quốc gia Âu châu đã và đang áp lực Việt Nam cải thiện nhân quyền trong khi đàm phán về Hiệp Ước Thương Mại Tự Do (EU-Vietnam Free Trade Agreement - EVFTA).

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền HRW, vào đầu năm nay đã kêu gọi Liên Hiệp Âu Châu hoãn phê chuẩn EVTFA cho đến khi chính phủ Việt Nam thực hiện những biện pháp cụ thể để cải thiện tình trạng nhân quyền, đặc biệt là kể từ 1-1-2019, Việt Nam đã cho áp dụng Luật an ninh mạng.

Vào tháng 9, 2018, 32 thành viên của Nghị viện Âu châu đã ký một bức ngỏ bày tỏ mối quan tâm về việc gia tăng đàn áp nhân quyền tại Việt Nam và kêu gọi chính quyền Việt Nam cải thiện tình trạng này trước khi đôi bên có thể ký kết EVTFA.

Đánh TQ không cần nhân quyền?

Một số người cho rằng thời buổi này không cần đến đấu tranh nhân quyền vì ông Trump đánh sập TQ, hệ thống cộng sản ở VN sẽ sập theo.

Độc giả Đình Ấm Nguyễn lập luận: "Chiến lược của ông Trump là đưa Trung Quốc về đúng vị trí, tự do hàng hải ở Biển Đông, tiêu diệt cộng sản. Trước hết giải quyết hạt nhân Triều Tiên, củng cố liên minh ở Đông Bắc Á... Nay nếu hò hét nhân quyền ở Việt Nam thì chống Trung Quốc ở Biển Đông thế nào? Tôi không cần Mỹ ủng hộ nhân quyền ở Việt Nam, chỉ cần Tàu sụp là giải quyết được hết."

Tuy thế, tôi nghĩ kịch bản chiến tranh giữa hai nước xem ra khó xẩy ra trong hoàn cảnh hiện nay. Hoa Kỳ và Trung Quốc là hai cường quốc về kinh tế và quyền lợi liên kết chặt chẽ với nhau.

Tổng số thương vụ giữa hai nước lên tới trên 770 tỉ Mỹ kim vào 2017. Hoa Kỳ có một số tranh chấp về kinh tế với Trung Quốc như nhập siêu quá lớn lên tới 375 tỉ Mỹ Kim vào 2017. Nhưng đây là những vấn đề cả hai nước sẽ phải giải quyết ôn hòa với nhau vì quyền lợi chung.

Vấn đề nóng bỏng khó giải quyết hơn là việc Trung Quốc đòi quyền sở hữu phi lý gần 90% Biển Đông, xây dựng và quân sự hóa những đảo nhân tạo để bảo vệ đòi hỏi này. Hoa Kỳ và các quốc gia đồng minh kiên quyết không công nhận đòi hỏi của Trung Quốc và cho tầu chiến và phi cơ quân sự qua lại vùng này để bảo vệ quyền tự do hàng hải và hàng không trong Biển Đông.

Cho đến nay, cả hai bên đều không có dấu hiệu nhượng bộ. Biển Đông có thể là ngòi nổ chiến tranh mà đôi bên đều đã chuẩn bị đối phó nhưng đều không muốn xẩy ra. Các tín đồ Việt của ông Trump mong đợi một cuộc xung đột giữa hai cường quốc nguyên tử là một điều hoang tưởng.

Thật vậy, mới đây Tổng Thống Trump cũng lên tiếng ca ngợi Chủ tịch Tập Cân Bình là người đáng kính phục và hai người có quan hệ tốt đẹp. Ông Trump còn cho biết việc đàm phán thương mại tiến triển đáng kể và sẽ mời Chủ tịch Tập qua Mỹ để họp cấp cao trong năm nay.

Vai trò của người Việt quốc nội

Vần đề nhân quyền ở Việt Nam có được cải thiện hay không cũng còn phải nhờ đến quyết tâm tranh đấu của những người trong nước. Về vấn đề này độc giả Linh Linh góp ý rằng "Người Việt không đứng lên đòi nhân quyền thì chờ thánh nào nào đòi hộ."

Độc giả Võ Văn Tạo phản biện:

"Dĩ nhiên, người Việt phải tự lo là chính. Nhưng người dân không tấc sắt có thể làm được gì với cộng sản độc tài, phát xít tàn bạo? Cũng như EU, Úc, Canada... Hoa Kỳ có thể gây sức ép với Hà Nội để yểm trợ giới tranh đấu cho tự do, dân chủ ở Việt Nam. Nhưng Trump không như Obama, Clinton. Ông phớt lờ tình trạng nhân quyền tồi tệ ở Việt Nam. Trump còn trâng tráo khoe khoang tình bạn với những tên độc tài khét tiếng như Tập, Putin, Kim Jong-un..."

Riêng tôi khá lạc quan về phong trào dân chủ ở trong nước. Mặc dù bị đàn áp thô bạo, phong trào dân chủ ở trong nước ngày càng mạnh.

Vào giữa năm ngoái, hàng trăm ngàn người Việt ở nhiều tỉnh trên toàn quốc đã dũng cảm biểu tình chống Luật Đặc khu Kinh tế, Dự luật an ninh mạng, vi phạm nhân quyền và chống TQ.

Hiện nay có ít nhất 244 tù nhân chính trị bị đang giam giữ và 22 tổ chức xã hội dân sự tranh đấu cho nhân quyền và dân quyền đang hoạt động ở trong nước.

Cuộc đấu tranh nào cũng cam go và bắt đầu bằng những nhóm nhỏ. Đảng Cộng sản có thể làm chậm sự phát triển của phong trào dân chủ nhưng không thể triệt hạ phong trào dân chủ được vì nhân quyền, tự do và dân chủ là khát vọng sâu xa của con người.

Đối với người Việt quốc nội, với lựa chọn giới hạn, trợ giúp của những chính phủ tự do dân chủ, những cơ quan nhân quyền quốc tế và người Việt hải ngoại là điều cần thiết để phong trào dân chủ trong nước vươn lên.

---------------

Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả Nguyễn Quốc Khải, hiện đang sống ở Virginia, Hoa Kỳ. Ông là cựu chuyên viên kinh tế làm việc cho Ngân hàng Thế giới.