Thiện Ý
13/03/2019
Chiến
tranh Việt Nam đã chấm dứt 44 năm tính đến ngày 30-4-2019 tới đây (1975-2019). Nhưng vẫn còn nhiều bất đồng giữa người Việt Nam cũng như người ngoại
quốc từng tham gia cuộc chiến trong việc định danh, định hình, định tính, định
lượng về cuộc chiến tranh này. Sau chiến tranh đã có nhiều bài viết, cuốn sách,
một số bộ phim tài liệu và các cuộc hội thảo chuyên đề hàng năm về chiến tranh
Việt Nam đó đây ở Hoa Kỳ, nhưng vẫn chưa thống nhất quan niệm Chiến tranh Việt
Nam thực chất là chiến tranh gì, do ý đồ của các bên tham chiến khác nhau.
Trên
lãnh vực phim ảnh, các nhà đạo diễn Hoa Kỳ đã giàn dựng lại cuộc chiến
Việt Nam, mặc dầu trên danh nghĩa do tư nhân thực hiện, song thường là có chủ
đích phục vụ cho các chính sách ngoại giao và mục tiêu chiến lược từng giai đoạn
của Hoa Kỳ. Những nhà làm phim lại thường dựa hầu hết trên tài liệu phim ảnh của
phong trào “phản chiến Hoa Kỳ” và bên “Việt cộng” (được
chọn là bên thắng cuộc) là một trong hai bên tham chiến là người Việt Nam
mang ý thức hệ cộng sản (communism) thuộc phe xã hội chủ nghĩa do
Nga-Tàu đứng đầu trong cuộc chiến tranh ý thức hệ toàn cầu giữa cộng sản chủ
nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Vì vậy thường thiếu khách quan, sai sự thật, không
công bằng với bên tham chiến thứ hai là “Việt quốc” (bị buộc là bên
thua cuộc) cùng là người Việt Nam mang ý thức hệ quốc gia (Nationalism),
có mâu thuẫn đối kháng với ý thức hệ cộng sản (communism) thuộc phe
các nước tư bản chủ nghĩa do Hoa Kỳ lãnh đạo.
Chẳng
hạn điển hình có bốn Bộ phim tài liệu về chiến tranh Việt Nam. Một là bộ phim “Vietnam The Ten Thousand Day War” của Michael
Maclear sản xuất năm 1980 gồm 13 tập. Hai là bộ phim “Vietnam: A Television
History” gồm 13 tập do hãng WGBH-TV (thuộc PBS) ở Boston sản xuất
năm 1983. Ba là phim “The Last days in Vietnam” do đạo diễn
Rory Kennedy thực hiện và phổ biến năm 2014.Bộ phim thứ tư mới nhất “The
Vietnam War” gồm 10 tập, thời lượng kéo dài 18 tiếng đồng hồ của
hai nhà đạo diễn phim tài liệu nổi tiếng của Mỹ là Kenn Burnes và Lynn Novick,
được khởi chiếu hôm 17-9-2017, trên hệ thống truyền hình PBS (Public
Broadcasting Service).
Theo
nhận định của chúng tôi, hai bộ phim đầu sản xuất vào
các năm 1980 và 1983 như có chủ đích biện minh cho việc Hoa Kỳ trực tiếp tham
chiến (1965-1973) là cần thiết, chính đáng, phù hợp với quyền lợi quốc gia Hoa
Kỳ. Đồng thời, việc rút chân ra khỏi cuộc chiến (1973) đưa chiến tranh Việt Nam
đi đến kết thúc là chính phủ Hoa Kỳ đã làm theo đòi hỏi của nhân dân thể hiện
qua cao trào “phản chiến” lan rộng khắp nước Mỹ. Còn hai bộ phim
sau sản xuất vào các năm 2014 và 2017 được hiểu như là cách biện minh cho việc
Hoa Kỳ bãi bỏ cấm vận, thiết lập quan hệ với chế độ cộng sản Việt Nam năm 1995,
vốn là đối phương trong cuộc chiến trở thành đối tác chính danh sau 20 năm chấm
dứt cuộc chiến, cũng là cần thiết, chính đáng, có lợi cho quyền lợi quốc gia
Hoa Kỳ.
Chính
vì vậy mà các bộ phim nói trên đã từng gây phẫn nộ đối với những người Việt Nam mang ý thức hệ quốc gia, phần đông sống ở Miền
Nam Việt Nam và từng tham gia một bên trong cuộc chiến Việt Nam, với chính quyền
chính thống quốc gia Việt Nam Cộng Hòa (gọi chung là bên Việt Quốc).Vì
nội dung các bộ phim trên đều thiếu khách quan, sai sự thật, không thể hiện được
thực chất chiến tranh Việt Nam một cách trung thực, công bằng cho các bên tham
chiến, giúp người xem phim phân biệt được đâu là chính nghĩa, đâu là ngụy nghĩa
trong cuộc chiến Việt Nam.
Chính
vì vậy mà từ lâu đã có những nỗ lực đòi trả lại sự thật lịch sử cho cuộc chiến
Việt Nam, của cá nhân cũng như tập thể về phía những người
Việt quốc gia. Tất cả cho rằng phía những người Việt Nam cộng sản (gọi tắt:
Việt cộng) đã cố tình bóp méo lịch sử về cuộc chiến Việt Nam (1954-1975)
để ngụy biện cho việc họ chủ động thực hiện cuộc chiến tranh “cốt nhục tương
tàn” này, là vì ‘độc lập dân tộc, tự do và hạnh phúc cho nhân dân
Việt Nam”. Trong khi sự thật lịch sử là Việt cộng đã “ngụy dân tộc”
trước (trong kháng chiến chống Pháp 1945-1954) cũng như trong cuộc
chiến Việt Nam (1954-1975) để đánh tráo lịch sử giữa “chính
nghĩa dân tộc” (Việt quốc) và “ngụy nghĩa dân tộc” (Việt
cộng). Nói cách khác Việt cộng đã “ngụy dân tộc”, dùng chủ nghĩa yêu
nước (chống ngoại xâm) để “cướp chính quyền” thực hiện chủ
nghĩa xã hội (giai đoạn đầu của chủ nghĩa cộng sản).
Vì
vậy, điển hình cho những nỗ lực trả lại sự thật lịch sử cho cuộc chiến Việt Nam
mới nhất nhưng chưa phải là cuối cùng, là nỗ lực của một
cá nhân và của một tập thể. Chúng tôi muốn nói đến cá nhân anh Alex Thái Đ. Võ,
tác giả dự án Lịch sử truyền khẩu và một tập thể đang thực hiện một phim tài liệu
phản bác những sai lầm của bộ phim nhiều tập The Vietnam war của hai đạo diễn
người Hoa Kỳ Ken Burn và Lynn Novick.
1 - Cá nhân Alex Thái Đ. Võ với dự án Lịch sử truyền khẩu.
Theo tin Đài VOA mới đây, Alex Thái Đ. Võ là một
nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại đại học Cornell, Hoa Kỳ, thuộc thế hệ trẻ. Anh vừa
hoàn tất bộ phim lịch sử nhan đề Con người và Lịch sử và vừa
được ra mắt tại trường ĐH George Mason, Virginia hôm 02/03 vừa qua. Bộ
phim có thời lượng 17 tiếng, được chia làm 15 phần, nằm trong một dự án nghiên
cứu lịch sử chiến tranh Việt Nam theo thể thức truyền khẩu.Là một dự án học thuật
phi lợi nhuận, phải mất sáu năm ròng rã kể từ 2012 thì tác giả Alex Thái mới
hoàn thành bộ phim và cho ra mắt khán giả.
Chiếm trọn toàn bộ thời lượng của bộ phim là lời của
cựu đại sứ Bùi Diễm, kể về những điều mà ông đã “mắt thấy, tai nghe”
trong suốt hàng chục năm hoạt động trong ngành ngoại giao, cũng như chính giới
của VNCH, giữ các chức vụ như Tổng trưởng Phủ Thủ Tướng, Uỷ viên Ngoại giao, và
Đại sứ VNCH tại Hoa Kỳ. Trả lời phỏng vấn của VOA, cựu đại sứ Bùi Diễm nói “Sự
thực thì không có cao vọng gì về việc làm lịch sử hay viết lịch sử, chỉ là một
cái mong muốn trung thực muốn góp phần vào để cho mọi người hiểu rõ hơn về những
cái khía cạnh phức tạp của cuộc chiến tranh ở Việt Nam và đặc biệt là sự can
thiệp của người Mỹ trong chiến tranh với Việt Nam.”
Như nhiều người đã biết, bản thân cựu Đại sứ Bùi Diễm
đã từng viết nhiều tác phẩm bằng cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt nói về cuộc chiến
Việt Nam (như Việt Nam trong Gọng kìm lịch sử…). Ông cho biết vẫn
muốn tham gia dự án này bởi tự thấy mình có một sứ mệnh phản bác lại những
thông tin lịch sử sai lệch về miền Nam Việt Nam cũng như sự can dự của Mỹ. Ông
nói “Là một người Việt nam đã có bổn phận đối với đất nước Việt Nam và
đồng thời cũng đã có dịp tham gia vào những cuộc hội đàm giữa Mỹ và Việt Nam, tôi
có bổn phận phải nói lên những điều mà tôi đã biết, mắt thấy tai nghe.”
Trả lời phỏng vấn anh Alex Thái Đ. Võ nói “Khi
mà mình gặp cựu đại sứ Bùi Diễm thì ông đã 90 tuổi rồi, thì mình cũng không biết
ông sẽ còn với mình được bao lâu nữa mà mình là người học sử thì mình hiểu được
rằng những cái người này mà không còn nữa thì lịch sử nhiều khi nó cũng sẽ đi
chung với họ luôn. Vậy nên mình nghĩ là cần phải tận dụng thời gian để giữ lại
những lịch sử đó cho chính bản thân mình, và tương lai con em của mình.”.
Vì thế tác giả dự án Lịch sử truyền khẩu tâm sự “Khó khăn lớn nhất là ở việc
đi lại đường xa, cựu đại sứ ở Washington D.C còn mình ở New York, và mỗi lần phỏng
vấn như vậy, vì để tiết kiệm tiền, mình phải lái xe đi xuống, ở khoảng chừng
hai ngày, phỏng vấn. Vì cụ cũng lớn tuổi rồi nên cứ phải vừa làm vừa nghỉ, rồi
lại phải trở lại New York, mấy tháng sau mới xuống lại”….
Một người tham dự buổi chiếu ra mắt bộ phim
lịch sử nhan đề Con người và Lịch sử, Chị Phạm Bích Hà, ở Virginia nói với
phóng viên, rằng “Đối với tôi thì nó quan trọng bởi vì nếu mình không làm những
điều này, mình không nói thì mười năm, hai mươi năm hay năm mươi năm nữa con
cháu của chúng ta sẽ không biết được cái nguồn gốc của chúng ta, vì cái lịch sử
một chiều ở Việt Nam hiện giờ, thì tất cả những cái gì đã xảy ra với
VNCH sẽ bị quên lãng.”
Còn với Alex Thai Đ Võ tác giả dự án lịch sử truyền
khẩu, mặc dầu nỗ lực rất lớn khi một mình thực hiện bô phim lịch sử dài như thế,
song trong cuộc phỏng vấn khiêm tốn nói là anh không có tham vọng bao quát hết
lịch sử của cuộc chiến Việt Nam; hay đưa ra bất kì kết luận về sự kiện lịch sử
nào. Tác giả của dự án chỉ mong muốn, thông qua lời kể của những nhân chứng sống,
có thể phần nào vẽ nên bức tranh miền Nam Việt Nam để người xem hiểu rõ hơn về
cuộc chiến giữa hai miền Nam Bắc. Anh sẽ tiếp tục việc làm như tế sau này.
2 - Tập thể với nỗ lực thực hiện phim tài liệu phản bác
những ai lầm trong bộ phim The Vietnam War.
Tập thể điển hình tại Houston, Tiểu bang Texas mới
đây đã hình thành một Ban tổ chức gây quỹ hỗ trợ cho một đạo diễn vốn là cựu
chiến binh từng tham chiến tại Việt Nam để thực hiện một cuốn phim phản bác lại
những sai lầm, thiếu khách quan, bóp méo lịch sử, xúc phạm nặng nề đến chính
nghĩa, tinh thần đấu tranh vì đất nước, vì dân tộc, cho độc lập quốc gia, lý tưởng
tự do, dân chủ của quân, dân, cán chính Việt Nam Cộng Hòa trong cuộc chiến Việt
Nam hôm qua.
Ban tổ chức bao gôm các đoàn thể tôn giáo, chính trị,
xã hội đã phát động cao trào yểm trợ tài chánh từ hơn một tháng qua, để thực hiện
cuốn phim nhan đề tiếng anh “The Vietnam War Though Our Eyes” (Chiến
tranh Việ Nam qua cái nhìn của chúng tôi) do đạo diễn Fred Koster. thực hiện.
Cuốn phim không dài, dự trù khoảng 1 giờ 30 phút, chi phi khiêm tốn dự trù khoảng
250 ngàn dollar, thực hiện trong khoảng một năm; hiển nhiên là không thể so với
bộ phim dài nhiều tập “The Vietnam War” dài nhiều tập,
tới 18 tiếng, chi phí tới 30 triệu dolar, thực hiện trong 10 năm. Thế nhưng,
đây là cuốn phim thứ hai về cuộc chiến Việt Nam, sau cuốn phim “Ride
The Thunder” do đạo diễn Fred Koster và có sự cộng tác của nữ tài tử
Kiều Chinh trong vai trò người đồng sản xuất. Thực hiện trong năm 2014 với kinh
phí khoảng một triệu dollar, được chiếu ra mắt ngày 28-3-2015 sau đó được trình
chiếu rộng rãi tại nhiều rạp khắp nước Mỹ và trên mạng internet. Tất cả nỗ lực
này của đạo diễn, nhà sản xuất và hậu thuẫn của quần chúng mọi giới Việt Nam,
dù khiêm tốn, nhưng ít nhiều đã góp phần cùng những nỗ lực của mọi cá nhân và tập
thể người Việt Nam không cộng sản khác để “góp gió thành bão” phản bác lại
những sai lầm, bất công do các bộ phim của các đạo diễn Hoa Kỳ gây ra. Và có
thêm tư liệu cho các nhà viết sử chân chính sau này đối chiếu để viết đúng sự
thật lịch sử về cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng tại Việt Nam (1954-1975).
Về phần mình, người viết cũng đã có nhiều bài viết
và một cuốn sách(1) góp phần làm sáng tỏ sự thật lịch sử của cuộc chiến tranh
Việt Nam. Trong số này đã có ba bài viết được Đài VOA cho đăng tải trên diễn
đàn này ngay sau khi bộ phim nhiều tập “The Vietnam War” của hai nhà đạo
diễn Kenn Burnes và Lynn Novick được khởi chiếu hôm 17-9-2017. Đó là các bài:
The Vietnam War là chiến tranh gì? – The Vietnam War là chiến tranh của ai, do
ai và vì ai? – Và “The Vietnam War ai thắng ai? (2)
-------------
Ghi
chú:
(1) Sách “Việt Nam Trong Thế
Chiến Lược Quốc Tế Mới”. Ấn hành lần
đầu tại Hoa Kỳ năm 1995, tái bản năm 2005. Xin vào: luatkhoavietnam.com,
Mục Diễn Đàn, Tiểu mục “Tác giả - Tác phẩm”
để đọc và tiểu mục “ Phỏng vấn- Thuyết trình” để nghe Đài VOA phỏng vấn tác giả
Thiện Ý tháng 5-1995 khi phát hành và ra mắt sách tại Houston, Texas, Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment