Thanh Hà - RFI
Phát Thứ Ba, ngày 12 tháng 3 năm 2019
Sau
một năm đọ sức thương mại, xuất khẩu của Trung Quốc tuột dốc, Bắc Kinh hạ dự
báo tăng trưởng. Ở góc đài bên kia, chính sách áp thuế nhập khẩu của Washington
không cho phép Hoa Kỳ thu hẹp thâm hụt trong cán cân thương mại mà lại đè nặng
lên túi tiền của các hộ gia đình và doanh nghiệp Mỹ.
Đúng một năm sau khi khai mào chiến tranh thương mại,
đánh thuế nhôm và thép - chủ yếu là từ Trung Quốc nhập vào Mỹ, chính quyền
Trump khi thì tuyên bố "cận kề" một thỏa thuận mậu dịch
với Bắc Kinh, lúc lại hù dọa sẽ không ký kết gì hết với Trung Quốc nếu
như "đấy không phải là một thỏa thuận tốt".
Riêng với Trung Quốc, vào mùa xuân, tổng thống
Donald Trump tự tin cho rằng sẽ "dễ thắng" trên mặt trận
thương mại. Ngoài nhôm và thép, Washington đánh thuế 25% vào 50 tỷ đô la hàng
Trung Quốc bán sang thị trường Mỹ. Tháng 9/2018, Nhà Trắng "phạt" thêm
khi quyết định áp thuế 10% nhắm vào 200 tỷ đô hàng made in China nhập
vào Hoa Kỳ.
Tổng thống Donald Trump tới nay vẫn treo lơ lửng đe
dọa tăng mức thuế 10% nói trên lên thành 25% nếu không đạt được một "thỏa
thuận tốt với Trung Quốc về thương mại". Đương nhiên, Bắc Kinh đã tìm
cách trả đũa một cách "tương xứng" các biện pháp bảo
hộ nói trên.
Nhà Trắng theo đuổi nhiều mục tiêu khi dồn hỏa lực
vào Trung Quốc. Thứ nhất là thu hẹp thâm hụt thương mại 375 tỷ đô la với Trung
Quốc. Thứ hai là chứng minh với cử tri từng bỏ phiếu cho Donald Trump rằng ông
thực hiện đúng lời hứa bảo vệ việc làm cho người lao động Mỹ.
Điểm thứ ba - và đây mới chính là mục đích quan trọng
nhất của Washington, là nhằm bảo đảm thế thượng phong của Hoa Kỳ trong các lĩnh
vực công nghệ cao.
Đúng 12 tháng sau nhìn lại, Donald Trump có đạt được
cả ba mục tiêu nói trên hay không ?
Thiệt hại cho kinh tế Mỹ : 1,4 tỷ đô la một tháng
Về mục tiêu
thứ nhất là thu hẹp nhập siêu của Hoa Kỳ với tất cả các đối tác thương mại trên
thế giới, quan trọng nhất là Trung Quốc, câu trả lời là không. Chủ trương bảo hộ của chính quyền Trump đã "đào sâu" thêm
thâm thủng mậu dịch của nước Mỹ.
Bất chấp các biện pháp bảo hộ, nhập siêu của Mỹ với
toàn thế giới trong năm 2018 tăng 12,5% so với năm 2017. Theo thẩm định của bộ
Thương Mại Hoa Kỳ, đây là mức "tệ nhất" từ 10 năm
qua. Riêng với bạn hàng Trung Quốc, nhập siêu đang từ 375 tỷ đô la năm 2017
tăng lên thành 419 tỷ trong năm vừa qua.
Câu hỏi thứ nhì, chính sách America First có lợi cho dân Mỹ hay không,
nghiên cứu do chi nhánh của Ngân Hàng Trung Ương Mỹ tại New York và hai trường
đại học Princeton và Colombia đồng thực hiện đưa ra kết luận : "Kinh tế và người tiêu dùng Mỹ bị
thiệt thòi".
Đánh thuế hàng của Trung Quốc không cho phép chính phủ thu về thêm "hàng
tỷ đô la" như tổng thống Donald Trump từng rao giảng.
Cụ thể hơn, các đồng tác giả của công trình nghiên cứu
nói trên ghi nhận : Không chỉ riêng gì với Trung Quốc, Nhà Trắng đã quyết định
đánh thuế từ 10 đến 50% nhắm vào 283 tỷ đô la tất cả hàng hóa nhập vào Mỹ. Để
trả đũa, các đối tác thương mại của Hoa Kỳ cũng áp thuế lên 121 tỷ hàng made
in the USA với mức độ trung bình là 16%. Hậu quả kèm theo đối với người
tiêu dùng ở Mỹ và nhất là đối với các doanh nghiệp Hoa Kỳ cần nhập phụ tùng,
nguyên liệu của nước ngoài đã phải trả giá đắt. Thiệt hại đối với số này ước
tính lên tới 1,4 tỷ đô la một tháng.
Mỹ thua với tỷ số 1-2
Nhìn đến động lực thứ ba thúc đẩy chính quyền Trump
gây sự với Trung Quốc trên bàn cờ thương mại, là những cáo buộc Bắc Kinh "đánh
cắp" công nghệ của Mỹ và không tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, trong
12 tháng qua, phía Trung Quốc liên tục cam kết "tạo môi trường thuận
lợi hơn cho các doanh nghiệp nước ngoài".
Hôm 08/03/2019, một dự luật về đầu tư nước ngoài vừa
được trình lên Quốc Hội và sẽ được xem xét trước khi kết thúc kỳ họp thứ 2,
khóa 13 Quốc Hội Trung Quốc lần này. Văn bản nói trên dự trù Nhà nước Trung Quốc
sẽ "bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp
ngoại quốc". Một quan chức tại Bắc Kinh nói rõ dự luật về đầu tư ngoại
quốc sẽ "cấm mọi hành vi áp đặt chuyển giao công nghệ".
Phát ngôn viên của Quốc Hội Trung Quốc thậm chí còn
hứa là "các nhà đầu tư ngoại quốc và Trung Quốc sẽ được đối xử
bình đẳng". Tuy nhiên, một số lĩnh vực nhậy cảm gồm công nghiệp khai
thác khoáng sản hay nông nghiệp và một số lĩnh vẫn chưa thể mở cửa cho các
doanh nghiệp ngoại quốc.
Có điều, giới lãnh đạo Bắc Kinh gần như không đả động
đến cuộc chạy đua công nghệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất toàn cầu là Mỹ và
Trung Quốc. Không mấy ai tại khóa họp Quốc Hội lần này nhắc đến kế hoạch Made
in China 2025.
Bắc Kinh nhượng bộ Washington
Còn quá sớm để biết rõ một cách cụ thể dự luật đầu
tư nước ngoài của Bắc Kinh gồm những gì và có bao nhiêu ngõ ngách tinh vi để vẫn
bảo đảm một số ưu đãi cho phía Trung Quốc, nhưng nhiều nhà phân tích cho rằng,
ít ra là về mặt hình thức, trên vế này, chính quyền Trump đã ghi được một bàn
thắng quan trọng. Trung Quốc buộc phải nhượng bộ Mỹ với hy vọng chiến tranh
thương mại chóng kết thúc, qua đó duy trì được tăng trưởng và ổn định xã hội.
Khai mạc khóa họp Quốc Hội 13, kỳ 2, thủ tướng Lý Khắc
Cường đã phác họa ra một bức tranh kinh tế khá ảm đạm : Tăng trưởng không vượt
quá ngưỡng 6,4% - tức là còn tệ hơn so với dự báo vốn đã kém cỏi của năm 2018.
Khác với thông lệ, Bắc Kinh lần này đặc biệt nhắc nhiều đến ưu tiên bảo đảm công
việc làm cho người lao động. Đáng chú ý hơn nữa là Trung Quốc đề ra một loạt
các biện pháp kích cầu, như là thông báo giảm thuế trị giá gia tăng TVA đang từ
16% xuống còn 13% ; giảm 2.000 tỷ nhân dân tệ thuế cho tư nhân và doanh nghiệp.
Trả lời đài RFI Pháp ngữ, giáo sư kinh tế
Jean-François Di Meglio, giảng dậy tại trường Khoa Học Chính Trị Paris, ghi nhận
Bắc Kinh đang tìm đủ mọi cách để bảo đảm tăng trưởng trong bối cảnh xuất khẩu bị
chựng lại vì chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ, còn tiêu thụ nội địa thì chưa đủ
sức để "xoay trục mô hình kinh tế" :
"Trước kia động lực tăng trưởng chính của Trung
Quốc là xuất khẩu và Trung Quốc lệ thuộc vào ngoại thương. Tuy nhiên, từ trước
khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung khai mào, ngành xuất khẩu bắt đầu gặp khó khăn
và do vậy Bắc Kinh đã phải xoay trục, tìm kiếm động lực tăng trưởng mới, lấy
tiêu thụ nội địa làm chủ đạo.
Hiềm nỗi, người dân Trung Quốc có thói quen tiết kiệm,
họ tiết kiệm nhiều hơn so với người Pháp, ngay cả khi đã khá giả hơn. Vì vậy tới
nay, chưa thể nói là tiêu thụ trong nước tạo đà cho tăng trưởng của Trung Quốc.
Khi kinh tế bị chựng lại, chính quyền Bắc Kinh tìm đủ mọi cách để kích thích cỗ
máy đó. Giảm thuế trị giá gia tăng TVA là một trong những giải pháp để khuyến
khích người dân mua sắm.
Từ một vài năm trở lại đây, Trung Quốc trông cậy vào
tiềm năng tiêu thụ nội địa, nhưng nếu như sức mua đó đủ mạnh, thì chắc chắn là
Bắc Kinh đã không phải giảm thuế TVA. GDP Trung Quốc dự trù tăng chưa đầy 6,4%
trong năm nay. Trong khi đó, để chuyển đổi từ mô hình tăng trưởng dựa trên xuất
khẩu sang một mô hình dựa vào sức mua của người dân trong nước, chỉ số tiêu thụ
của Trung Quốc phải tăng ít nhất là 10%. Hiện tại, chỉ số này giao động từ 8 đến
9%. Chính vì thế, Nhà nước phải can thiệp bằng cách hạ 3 điểm thuế trị giá gia
tăng và còn hạ thuế TVA với nhiều mặt hàng khác nữa".
Bơm thêm tiền vào cỗ xe kinh tế : con dao hai lưỡi
Nhìn đến chính sách tiền tệ, một công cụ khác để hỗ
trợ tăng trưởng, khả năng can thiệp của Trung Quốc bị đánh giá là "hạn
hẹp", do nợ của tư nhân, trung ương và các chính quyền địa phương đã
lên tới 250% GDP. Đành rằng năm 2018, Bắc Kinh đã khuyến khích các ngân hàng mở
van tín dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhưng theo giáo sư Di Meglio, trường
Khoa Học Chính Trị Paris, đây không phải là giải pháp lý tưởng nhất và Trung Quốc
luôn phải cân nhắc để tránh châm thêm ngòi cho một cuộc khủng hoảng tài chính :
"Thực ra Lý Khắc Cường không chủ trương đem lại
những thay đổi triệt để về kinh tế. Cách nay một tháng, trong một cuộc trả lời
phỏng vấn hiếm hoi dành cho báo chí, thủ tướng Trung Quốc cho biết ông không muốn
mạnh tay áp dụng biện pháp kích cầu, vì giải pháp đó có nguy cơ tạo ra nợ xấu,
và như vậy, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng một cách không an toàn.
Theo tôi, ông Lý Khắc Cường muốn tiến hành cải tổ một
cách thận trọng, tránh tạo ra những cú sốc cho cỗ xe kinh tế của Trung Quốc. Thậm
chí là những đòn triệt để đôi khi sẽ phản tác dụng".
Giới phân tích đưa ra kết luận rằng Trung Quốc đang
rất "thành thật" trong mục tiêu đạt được một thỏa
thuận với Mỹ chấm dứt cuộc đọ sức về thương mại đã kéo dài từ 12 tháng qua.
---------------------
Cùng
chủ đề
Một
năm chiến tranh thương mại: Kết quả ít ỏi cho Donald Trump
.
Trung
Quốc sửa đổi luật đầu tư nước ngoài : Châu Âu và Mỹ trông đợi trong ngờ vực
.
Thương
mại Mỹ- Trung : Thời kỳ Trung Quốc lợi dụng Mỹ « đã qua »
No comments:
Post a Comment