Phạm Chí Dũng
March 3, 2019
Sự kiện tiếp theo vụ EVFTA (Hiệp Định Thương Mại Tự
Do Việt Nam-Châu Âu) bị Hội Đồng Châu Âu hoãn vô thời hạn vào Tháng Hai, 2019
là cuộc đối thoại nhân quyền giữa Liên Minh Châu Âu với chính thể độc trị Việt
Nam tại Brusells vào đầu Tháng Ba, 2019. Nhưng khác hẳn với những cuộc đối thoại
nhân quyền trước đây mà EU thường bị giới quan chức Việt Nam khôn lỏi và ranh
ma ăn hiếp, tình thế và tương quan lực lượng vào lần này là “Châu Âu nắm đằng
chuôi.”
Hành hạ và hành xác
“Triển vọng phát triển còn tốt lắm!” – Nguyễn Phú Trọng
thốt lên ngay sau khi xảy ra tin xấu với Việt Nam vào Tháng Ba, 2017: chỉ mới
nhậm chức tổng thống được vài tháng, Donald Trump đã lôi ngược nước Mỹ ra khỏi
TPP (Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Xuyên Thái Bình Dương) mà Việt Nam đã mất nhiều
công sức để đàm phán từ năm 2010 với hy vọng nền kinh tế và cả chế độ cầm quyền
ở quốc gia này sẽ được hưởng lợi nhiều nhất vì Mỹ chiếm đến 60% giá trị sản lượng
của khối TPP, nếu cái bào thai này thành hình nguyên vẹn.
Tổng Thống Mỹ
Donald Trump và Tổng Bí Thư kiêm Chủ Tịch Nước CSVN Nguyễn Phú Trọng bắt tay
trước cuộc họp ở Phủ Chủ Tịch tại Hà Nội hôm 27 Tháng Hai, 2019. (Hình: Lương
Thái Linh/ Getty Images)
Khi thốt ra lời tán thán đầy tính tự an ủi trên,
Nguyễn Phú Trọng đã nói về triển vọng của hàng chục FTA (hiệp định thương mại
song phương) mà chính quyền của ông ta đã ký kết với nhiều quốc gia, trong đó đặc
biệt là EVFTA – khi đó đang trong giai đoạn rà soát pháp lý sau khi ký kết thúc
đàm phán và mở ra hy vọng cho Việt Nam không những duy trì được hơn $30 tỷ xuất
siêu vào thị trường Châu Âu, mà còn gia tăng lượng xuất khẩu để mang lại nguồn
ngoại tệ còn quý hơn máu – nguồn máu giúp cho chế độ cầm quyền của Trọng có thể
“cầm hơi” thêm một ít năm nữa trước khi cạn kiệt hoàn toàn ngoại tệ và vỡ nợ
trước núi nợ nước ngoài lên tới ít nhất $105 tỷ, chưa kể hàng trăm tỷ đô la nợ
nước ngoài của các tập đoàn và doanh nghiệp nhà nước mà đã bị Luật Về Nợ Công của
Việt Nam tống phắt ra ngoài để làm đẹp bảng cân đối ngân sách quốc gia.
Thế nhưng thái độ tự tin có vẻ quá khiên cưỡng và giả
tạo của người mà vào lúc đó chưa trở thành “tổng chủ” có thể đã khiến ông ta trở
nên mụ mẫm trước một tương lai vô cùng khó đoán dành cho EVFTA: một Liên Minh
Châu Âu (EU) tưởng như dễ chơi và dễ bắt nạt, với bằng chứng là giới chức EU
luôn bị các quan chức khôn ranh và giảo quyệt của Việt Nam qua mặt trong các kỳ
đối thoại nhân quyền EU – Việt Nam vào những năm gần đây, lại đã biến EVFTA
thành một trò hành xác đối với những kẻ chuyên nghề hành hạ người dân của mình.
Giới chóp bu Hà Nội đã thất bại cay đắng: chiến thuật
câu giờ nhân quyền và chỉ hứa không làm của họ đã không còn ma mị được EU theo
cái cách mà họ đã qua mặt Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO) để được tham gia
vào tổ chức này vào năm 2007. Quá nhiều “thành tích nhân quyền” của chính thể
Việt Nam trong một thập kỷ qua, đặc biệt vụ “bắt cóc Trịnh Xuân Thanh,” đã khiến
cả Châu Âu được “sáng mắt sáng lòng.”
Chủ Tịch Ủy Ban
Châu Âu Jean-Claude Juncker (phải) và Chủ Tịch Hội Đồng Châu Âu Donald Tusk
(trái) và Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phú tại Hội Nghị Thượng Đỉnh Á-Âu tại Hội Đồng
Châu Âu ở Brussels vào ngày 18 Tháng Mười, 2018. (Hình: Ben Stansall/Getty
Images)
“Đường về nhà còn xa lắm”
Bây giờ thì “đường về nhà còn xa lắm” – như tựa đề một
bộ phim của Việt Nam của dĩ vãng ba chục năm trước. Chưa ký và không biết chừng
nào mới ký EVFTA thì không thể hình dung ra tương lai hiệp định này khi nào mới
được đưa vào lịch trình làm việc của Hội Đồng Châu Âu để phê chuẩn. Càng không
thể mơ màng đến việc bản hiệp định này được tiến hành bước tiếp theo là trình
ra Nghị Viện Châu Âu để bỏ phiếu thông qua.
Chưa kể đến một thủ tục khác và quan trọng không kém
vai trò phê chuẩn của Hội Đồng Châu Âu: Ủy Ban Thương Mại Quốc Tế Châu Âu – một
cơ quan tham mưu cho Nghị Viện Châu Âu về EVFTA. Thậm chí ngay cả trường hợp Hội
Đồng Châu Âu muốn phê chuẩn EVFTA nhưng ủy ban này phản đối thì cũng rất khó để
Nghị Viện Châu Âu gật đầu cho hiệp định này “qua đò.”
Vậy quan điểm của Ủy Ban Thương Mại Quốc Tế Châu Âu ra
sao?
Vào Tháng Giêng, 2019, bất chấp thái độ nôn nóng muốn
thúc đẩy nhanh thủ tục hiệp định này của một số nghị sĩ và doanh nghiệp Châu
Âu, cùng sự vận động ráo riết của giới quan chức Việt Nam, Bernd Lange – Chủ tịch
Ủy ban Thương mại Quốc tế của Quốc hội EU – tuy là người được xem là ôn hòa, đã
phản ứng cứng rắn hiếm thấy: “Nếu không có tiến bộ nào về nhân quyền, và đặc biệt
là quyền của người lao động, thì sẽ không có bất cứ hiệp định nào được Quốc Hội
Châu Âu thông qua hết.”
Giờ đây, hy vọng còn nước còn tát của chính thể Việt
Nam chỉ là “đề nghị EU phê chuẩn EVFTA trong quý một năm 2019” – giống như một
lời khẩn cầu của Thủ Tướng Phúc khi ông ta tiếp xúc với các quan chức Châu Âu tại
Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới Davos ở Thụy Sỹ vào Tháng Giêng, 2019.
Tại diễn đàn trên, Phúc đã tìm cách tiếp xúc với
lãnh đạo của nhiều quốc gia để vận động cho EVFTA, trừ việc gặp gỡ với Thủ Tướng
Đức Angela Merkel. Một lý do sâu thẳm và cực kỳ khó nói ra: trong một cuộc gặp
với bà Merkel tại Đức vào Tháng Năm, 2017, Thủ Tướng Phúc cày cục đề nghị phía
Đức cho dẫn độ Trịnh Xuân Thanh về Việt Nam, nhưng Đức không chịu vì giữa hai
nước chẳng có hiệp định dẫn độ nào. Rồi Phúc về. Vài tháng sau đó bất thần nổ
ra vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ngay tại Berlin, và mật vụ Việt Nam bị cáo buộc
đã tiến hành điệp vụ quá ghê tởm theo lối “xin không được thì cướp” này.
https://i0.wp.com/www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2019/03/PCD_Hiep-Dinh-EVFTA_03.jpg?resize=630%2C420&ssl=1
Thủ Tướng Đức
Angela Merkel hôm 27 Tháng Hai, 2019 tại điện Chancellery ở Berlin. (Hình:
Tobias Schwarz/AFP/Getty Images)
Một cách chính thức và minh bạch, phương án “EVFTA
trước, nhân quyền sau” và cả “EVFTA cùng nhân quyền” như một phương án đối phó
dự phòng của giới chóp bu láu cá ở Việt Nam đã bị EU đảo ngược thành quyết sách
“nhân quyền trước, hiệp định sau.”
Cũng một cách chính thức, kịch bản ký kết và phê chuẩn
EVFTA ở cấp Hội Đồng Châu Âu vào cuối năm 2018 đã tuyệt đối phá sản. EVFTA
không chỉ bị hoãn, mà còn là hoãn vô thời hạn.
Vậy những kịch bản tiếp theo vụ hoãn EVFTA có thể là gì?
Không thể ký trước Tháng Năm?
EVFTA, trong trường hợp lạc quan nhất cho chính thể
Việt Nam, sẽ được ký kết và phê chuẩn tại Hội đồng Châu Âu vào tháng 3 năm
2019, để ngay vào tháng đó Nghị viện Châu Âu sẽ họp và bỏ phiếu thông qua hiệp
định này chăng?
Nhưng một nghị viện Châu Âu đang quá bận rộn với nhiều
việc và nhất là đang phải chuẩn bị cho cuộc bầu cử nghị viện mới vào Tháng Năm,
2019 sẽ quá khó để thu xếp một cuộc gặp với 28 nước thành viên chỉ để bỏ phiếu
xem xét EVFTA cho Việt Nam.
Cho đến cuối Tháng Hai, 2019, vẫn không có bất kỳ tin
tức hay dấu hiệu nào về việc Nghị Viện Châu Âu sẽ họp bàn về EVFTA.
Một kịch bản khác có vẻ khả dĩ hơn: Hội đồng Châu Âu
ưu ái ký EVFTA trước khi cuộc bầu cử Nghị viện Châu Âu diễn ra, và nghị viện mới
sẽ tiếp tục xem xét có phê chuẩn hay không hiệp định này, có thể vào nửa cuối
năm 2019 hoặc sang năm 2020.
Nhưng nếu Việt Nam vẫn không chịu cải thiện nhân quyền
và do đó Hội Đồng Châu Âu vẫn chẳng có lý do xác đáng nào để phê chuẩn EVFTA
trước Tháng Năm, 2019 thì sao?
Đó chính là kịch bản tồi tệ nhất, đen tối nhất cho nền
chính thể độc đảng độc trị ở Việt Nam – đang quá cần ngoại tệ để trả nợ nước
ngoài. Không có bất kỳ bảo chứng nào hay chữ ký nào của những người tiền nhiệm,
các thành viên mới của Nghị Viện Châu Âu mới sẽ thật khó để tìm ra lý lẽ dù
thuyết phục khiến họ mau chóng gật đầu với EVFTA theo đúng cái cái mà Quốc Hội
Việt Nam thường gật đầu quá dễ dãi trước ý chỉ của “cương lĩnh đảng quan trọng
hơn hiến pháp” của Nguyễn Phú Trọng.
Khi đó, tương lai EVFTA sẽ là một màn u tối và không
biết sẽ mất bao nhiêu năm nữa để hiệp định này trở thành “cứu cánh” cho một
chính thể chỉ biết ăn không chịu làm, nhung nhúc tham nhũng và chuyên nghề đàn
áp quyền con người.
Lối thoát duy nhất của chính thể độc đảng ở Việt Nam
về EVFTA chỉ còn là cải thiện nhân quyền, và phải cải thiện một cách thực tâm,
thực chất và mang tính chứng minh được, chứ không như vô số hứa hẹn trơn tuột tại
các kỳ đối thoại nhân quyền mà sau đó thực tế đã biến diễn hoàn toàn ngược lại
đến độ vô liêm sỉ. (Phạm Chí Dũng)
No comments:
Post a Comment