Vũ Ngọc Yên
20-3-2018
Bộ
Trưởng thương mại và kinh tế của 12 nước (Canada, Brunei, Chile, Malaysia,
Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Austrialia, Mỹ, Nhật Bản và Việt Nam) đã
chính thức ký Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP (Trans-Pacific
Partnership) vào ngày 4. 2. 2016, tại thành phố Auckland, Tân Tây Lan (New
Zealand). TPP là một Hiệp định thương mại tự do (FTA) chủ trương liên kết các
nền kinh tế phát triển và đang phát triển thuộc khu vực Châu Á- Thái
Bình Dương thành một cộng đồng mậu dịch xóa bỏ các loại thuế quan và rào cản
hàng hóa giữa các nước thành viên.
Nhưng
đầu năm 2017, ngay trong ngày nhậm chức, tân tổng thống Mỹ Donald Trump
dựa trên tư tưởng chỉ đạo nước Mỹ trước hết (American first) đã tuyên bố
Mỹ rút khỏi TPP vì Hiệp định là một “thảm họa” cho Mỹ. Và như vậy thỏa
thuận thương mại tự do tham vọng nhất thế giới coi như đã chết. Theo lý thuyết,
11 thành viên còn lại có thể tái thiết TPP, nhưng Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã
bi quan cho rằng sẽ là “vô nghĩa” nếu không có Hoa Kỳ. Khoảng trống từ việc
Hoa Kỳ rút ra khỏi hiệp định là rất lớn, và không dễ lấp đầy.
TPP
biến thành CPTPP không có Mỹ
Đại
diện 11 nước thành viên CPTPP
Sau
khi Hoa Kỳ từ bỏ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), 11 nước còn lại
là Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Australia, Nhật Bản, Singapore,
Brunei, Malaysia và Việt Nam, đã tiếp tục đàm phán nhằm cố gắng duy trì những
mục tiêu đầy tham vọng của hiệp định TPP ban đầu và cuối cùng đạt được thỏa
thuận.
Ngày
8. 3. 2018 tại Santiago, Chile (Chí Lợị) các bộ trưởng kinh tế, thương mại
của 11 nước đã chính thưc ký kết thỏa ước với tên gọi mới là Hiệp định
Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (Comprehensive and
Progressive Trans Pacific Partnership CPTPP). Tại lễ ký kết này, các bộ trưởng
đã thông qua Tuyên bố chung chia sẻ quan điểm cho rằng, Hiệp định CPTPP sẽ giúp
tăng cường mối liên kết cùng có lợi giữa các nền kinh tế thành viên và thúc đẩy
thương mại, đầu tư và tăng trưởng kinh tế trong khu vực châu Á – Thái Bình
Dương. Hiệp định này thể hiện cam kết chung của các nước thành viên đối với hệ
thống thương mại hiệu quả, dựa trên quy tắc và minh bạch, có tính mở đối với tất
cả các nền kinh tế sẵn sàng chấp nhận các nguyên tắc này. Bộ trưởng Chí Lợi
Heraldo Muñoz đánh giá sự kiện là tín hiệu quan trọng chống lại chủ
nghĩa bảo hộ và chiến tranh thương mại.
CPTPP
sẽ có hiệu lực sau 60 ngày khi có ít nhất 6 quốc gia tham gia hoàn tất các thủ
tục phê chuẩn. Hiệp định này về cơ bản giữ nguyên nội dung của TPP nhưng cho
phép các nước thành viên tạm hoãn khoảng 20 nghĩa vụ so với TPP để bảo đảm sự
cân bằng trong bối cảnh mới.
CPTPP
được coi là một hiệp định thương mại tự do (FTA) tiêu chuẩn cao, không chỉ đề cập
tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa
thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại…
mà còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm
của Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước.. . Ngoài ra, hiệp định này đặt ra các yêu
cầu cao về minh bạch hóa cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính
ràng buộc và chặt chẽ. Riêng về mở cửa thị trường, các nước tham gia hiệp định
đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình; tự do hóa
dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật của nước sở tại, bảo đảm sự quản
lý của nhà nước, từ đó tạo ra cơ hội kinh doanh mới cho doanh nghiệp và lợi ích
mới cho người tiêu dùng của các nước thành viên.
Hậu
quả Mỹ rút khỏi TPP
Chuyển
dịch quyền lực sang Trung cộng
Chính
quyền Mỹ khẳng định Á Châu-Thái Bình Dương là trọng tâm của kinh tế và chiến
lươc thế giới trong thế kỷ 21 nên Mỹ muốn xây dựng mối liên kết sâu rộng với một
khu vực đang phát triển đồng thời tăng cường sự hiện diện tại khu vực thông qua
quan hệ thương mại. Các chuyên gia kinh tế Hoa Kỳ đánh giá TPP là “Minh ước
thương mại của thề kỷ 21” và sẽ là công cụ tăng cường sức mạnh của Hoa Kỳ trong
chiến lược xoay trục sang Châu Á. Do đó, sự sụp đổ của TPP đã tạo ra một khoảng
trống ở châu Á và vô hình trung cũng đã đẩy các đối tác ở khu vực châu Á –
Thái Bình Dương ra xa Mỹ. Trung cộng đã chờ cơ hội này sàng đảm nhận
vai trò lãnh đạo kinh tế ở châu Á qua các dự án như Hiệp định Đối tác kinh tế
Toàn diện Khu vực – RCEP, Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng Á Châu (Asian
Infratructure Invesment Bank- AIIB) và Sáng kiến Con đường tơ lụa mới (New
Silkroad: one bell, one road) gồm hai phần: Vành đai (Hành lang) kinh tế trên bộ
và Con đường tơ lụa trên biển.
Thị trường
CPTPP không lớn, ít hấp dẫn
TPP
là thị trường với 800 triệu dân có tổng sản lượng nội địa (GDP) khoảng 27.000 tỷ
USD và chiếm 40% kim ngạch thương mại toàn cầu. Mỹ là thành viên lớn nhất
của TPP. Hiệp định CPTPP tạo ra một khu vực tự do thương mại với thị trường
463 triệu dân với tổng sản lượng nội điạ khoảng 10. 000 tỷ USD, chiếm
khoảng 13,5 % sản lượng kinh tế thế giới (GDP). Nhật bản là thành
viên lớn nhất trong CPTPP.
Với
sự rút lui của Mỹ, quy mô thị trường của CPTPP bị thu hẹp đáng kể, từ chỗ chiếm
40% xuống còn 13, 5% GDP toàn cầu so với TPP. Vì vậy CPTPP sẽ ít hấp dẫn hơn
TPP, đồng thời đem lại ít khả năng tăng sản lượng và xuất khẩu hơn. Dự tính đến
năm 2030, GDP của Việt Nam có thể tăng 3, 6% nhờ TPP so với 1, 1% cho trường
hợp CPTPP. Tác động lớn của TPP chủ yếu có được do tỉ trọng lớn về thương mại
quốc tế giữa các đối tác, vì năm 2017 Mỹ chiếm tới 19% tổng kim ngạch xuất khẩu
của Việt Nam
CPTPP
TPP
GDP
1,
1
3, 6
Xuất
khẩu 4,
2
19, 1
Nhập
khẩu 5,
3
21, 7
Nguồn:
Ngân hàng Thế giới 2018 – Washington, DC
Tác
động kinh tế từ CPTPP
Trong
bản báo cáo đánh giá tác động kinh tế và phân bổ thu nhập của Hiệp định Đối
tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cuả Ngân Hàng Thế
Giới, Tổng kim ngạch xuất khẩu dự báo đến năm 2030 sẽ đạt 311,1 tỉ US$ so với
mức ước tính 179,5 tỉ US$ theo mô phỏng của năm 2017. Tỉ trọng theo quốc gia của
hàng xuất khẩu của Việt Nam lớn nhất tính đến năm 2030 là Mỹ, chiếm 17, 4% tổng
kim ngạch xuất khẩu, tiếp đến là Trung Quốc với 13,2%. Liên minh châu Âu
là 16,7% và xuất khẩu sang các nước CPTPP sẽ tăng từ 54 lên 80 tỉ US$, chiếm
25% tổng lượng xuất khẩu.
Với
CPTPP, mức tăng trưởng cao nhất về sản lượng dự tính sẽ thuộc về các ngành thực
phẩm, đồ uống, thuốc lá; may mặc, hàng da; dệt may cùng với tăng trưởng vừa phải
ở một số tiểu lĩnh vực sản xuất công nghiệp và dịch vụ. Xuất khẩu tăng dự kiến
sẽ đạt cao nhất ở các ngành thực phẩm, đồ uống, thuốc lá; may mặc, hàng da; hóa
chất, sản phẩm da và nhựa; thiết bị, phương tiện vận tải; máy móc, thiết bị khác.
Nhập khẩu dự kiến sẽ tăng ở tất cả các ngành. Ngành thủy sản khả quan hơn,
ngành nông nghiệp, sữa, mía đường và thức ăn chăn nuôi sẽ chịu áp lực cạnh
tranh lớn hơn khi nguồn cung từ các nước thành viên tham gia thị trường Việt
Nam. Các sản phẩm thịt nhập ngoại có chất lượng tốt hơn cũng khiến các doanh
nghiệp sản xuất trong nước gặp khó khăn.
Bất
động sản được dự đoán sẽ nhận nhiểu đầu tư của nước ngoài, với nhu cầu lớn như
khu công nghiệp, căn hộ cao cấp, biệt thự, nhà phố hiện đại, cũng như văn phòng
cho thuê.. Riêng các khu công nghiệp, tác động của CPTPP sẽ không quá lớn. Trước
đây, sự kỳ vọng vào thị trường tiêu thụ khổng lồ từ Mỹ thúc đẩy các doanh nghiệp
lên kế hoạch đầu tư và mở rộng sản xuất, nhưng hiện nay các dự án này tạm hoãn.
Tác
động phân bố thu nhập
Theo
Ngân hàng Thế giới, tỉ lệ nghèo năm 2014 là 11,6%, nếu tính bằng tỉ lệ người
nghèo theo mức chuẩn nghèo 3,20 $/ngày PPP. Con số này gần bằng với tỉ lệ 13,5%
khi sử dụng mức nghèo quốc gia của Việt Nam. Ngược lại, nếu sử dụng mức chuẩn
nghèo là 5,50 $/ngày PPP, tỉ lệ nghèo sẽ là 36,3%.
Thay
lời kết
Về
kinh tế, việc tham gia CPTPP là có lợi. Hiệp định sẽ góp phần vào việc thúc đẩy
xuất khẩu hàng hóa cũng như thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành, lĩnh vực
mà Việt Nam đang có nhu cầu phát triển.
CPTPP
là cơ hội nhưng cũng tạo nhiều thách thức. Nhiều chuyên gia quan ngại các quy
định bảo vệ lao động và môi trường sẽ không được tuân thủ cũng như tình trạng
doanh nghiệp bị phá sản sẽ gia tăng vì chưa đủ khả năng cạnh tranh. CPTPP có
thể mang lại một số tác động tích cực trong lãnh vực thương mại nhưng phúc
lợi thay vì phân chia cho quảng đại dân chúng, thì phần lớn lọt vào túi cán
bộ lãnh đạo đảng và nhà nước. Hợp tác, Hội nhập kinh tế là điều kiện
tất yếu cho tăng trưởng kinh tế, phát triển thương mại và cải thiện dân sinh.
Nhưng tăng trưởng trong 30 năm qua chính sách gọi là “đổi mới” của đảng
CSVN đã dẫn đến nhiều tai hoạ cho đất nước: tài nguyên cạn kiệt – môi trường
bị hủy hoại, và tham nhũng. Một nước Việt Nam hòa bình, thịnh vượng,
công bằng và văn minh chì có thể thừc hiện được trong một chế độ từ
do, dân chủ pháp trị.
No comments:
Post a Comment