BBC Tiếng
Việt
27 tháng 9 2017
Trong lúc Bắc Hàn và Hoa Kỳ tiếp tục hăm dọa
lẫn nhau thì chúng ta không biết gì nhiều về việc cuộc khẩu chiến được người
dân Bắc Hàn đón nhận ra sao, bởi chính quyền ông Kim Jong-un vẫn kiểm soát chặt
người dân và quản lý cẩn trọng việc dân chúng tiếp cận với thế giới bên ngoài.
Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên thường
được mô tả là một quốc gia cô lập, lạc hậu trong thế kỷ 21. Các số liệu thì khó
mà có được, và thường được đưa ra dựa trên ước đoán.
Nhưng liệu những thứ ước đoán đó có cho chúng
ta biết gì về cuộc sống ở Bắc Hàn không?
Cha truyền con nối và
dân chủ
Ông Kim Nhật Thành thành lập ra Bắc Hàn vào
năm 1948, và triều đại nhà Kim đã nắm quyền kể từ đó tới nay theo hình thức cha
truyền con nối.
Trong cùng thời gian đó thì Nam Hàn đã trải
qua sáu chế độ cộng hòa, một cuộc cách mạng, vài cuộc đảo chính quân sự và quá
trình chuyển tiếp sang các kỳ bầu cử tự do, công bằng.
Có tổng số 12 vị tổng thống đã dẫn dắt Nam
Hàn trong 19 nhiệm kỳ.
Người dân hiếm có điện
thoại di động
Ba triệu điện thoại di động nghe có vẻ nhiều,
nhưng với một đất nước có 25 triệu dân thì nó chỉ thể hiện một điều là trung
bình trong 10 người dân mới có hơn một người có điện thoại di động. Hầu hết người
dùng điện thoại di động có vẻ như tập trung ở thủ đô Bình Nhưỡng.
Ngược lại, với dân số khoảng 51 triệu người
thì lượng đăng ký thuê bao còn đông hơn số dân sống tại Nam Hàn.
Trên thực tế chỉ có một mạng di động là
Koryolink, thị trường di động Bắc Hàn khá hạn chế, nhưng đang tăng trưởng.
Ban đầu được hợp tác với hãng viễn thông Ai Cập
Orascom, trong nhiều năm Koryolink vẫn là lựa chọn duy nhất.
Tuy nhiên, vào năm 2015, Orascom phát hiện ra
là Bắc Hàn khi đó đang xây dựng một mạng cạnh tranh là Byol, và hãng Ai Cập này
buộc phải tiết lộ với các nhà đầu tư của mình rằng hãng đã mất quyền kiểm soát
mạng dịch vụ với trên ba triệu thuê bao.
Có lý do để nghi ngờ về những con số thuê bao
này.
Nghiên cứu do Viện Mỹ-Hàn tại SAIS thực hiện
cho thấy một số phần tăng trưởng được dựa trên cách tính của Bắc Hàn rằng việc
mua thuê bao sẽ rẻ hơn việc tăng thời lượng gọi.
Bên cạnh việc khan hiếm điện thoại di động,
đa số người dân Bắc Hàn chỉ được phép kết nối vào 'internet riêng' của nước này
- thực chất là một mạng nội bộ khép kín, chỉ hoạt động trong phạm vi đất nước.
Các phúc trình hồi 2016 nói rằng Bắc Hàn chỉ
có tổng số 28 tên miền được đăng ký.
Người Triều Tiên thấp
hơn người Hàn Quốc
Nghe có vẻ như huyền thoại phố thị, nhưng có
những nghiên cứu nói rằng đàn ông Bắc Hàn có chiều cao trung bình thấp hơn so với
đàn ông Nam Hàn.
Giáo sư Daniel Schwekendiek từ Đại học
Sungkyunkwan University ở Seoul đã nghiên cứu chiều cao của những người Bắc Hàn
đào tẩu khi họ vượt biên giới chạy sang Nam Hàn, và thấy rằng họ thấp hơn từ 3
đến 8 cm so với người Nam Hàn.
Schwekendiek chỉ ra rằng sự khác biệt về chiều
cao không thể là do gene được, bởi người dân hai miền đều cùng là một dân tộc.
Ông cũng bác bỏ những ý tưởng chỉ trích theo
đó nói người tị nạn nhiều khả năng là suy dinh dưỡng nên có hình thể thấp bé
hơn.
Thiếu đói thực phẩm được cho là yếu tố chính
khiến người Bắc Hàn thấp bé hơn.
Đường sá tại Triều Tiên
không tốt
Những hình ảnh từ thủ đô Bình Nhưỡng của Bắc
Hàn thường cho thấy phố xá rộng rãi, thông thoáng ít xe cộ tắc nghẽn, nhưng bên
ngoài thành phố thì câu chuyện lại khác hẳn.
Bắc Hàn có khoảng 25.554 km đường bộ, theo
các số liệu có hồi 2006, nhưng chỉ có 3% là thực sự được rải nhựa đường, tính
ra là chỉ 724km.
Cũng theo ước tính thì cứ trong 1.000 dân Bắc
Hàn chỉ có 11 người sở hữu xe hơi, và do đó tại các bến xe buýt luôn có hàng
dài mọi người xếp hàng chờ đợi.
Cảnh xếp
hàng chờ giao thông công cộng ở Bắc Hàn.
GETTY IMAGES
Than là sản phẩm chủ yếu
của Triều Tiên
Bắc Hàn dựa vào hoạt động xuất khẩu than để
giữ nền kinh tế tồn tại, nhưng khó mà tính được là giá trị thực sự của ngành
này là gì, bởi số liệu chỉ có được từ các quốc gia nhập khẩu than Bắc Hàn.
Hầu hết than Bắc Hàn được xuất sang Trung Quốc,
là nước hồi 2/2017 đã ra lệnh cấm nhập than của Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, một số
nhà phân tích đặt câu hỏi về bản chất của lệnh trừng phạt này.
"Có những người theo dõi hành trình tàu
bè, và họ đã nhìn thấy các tàu của Bắc Hàn đậu tại các cảng dỡ than của Trung
Quốc ngay cả khi đã có lệnh cấm. Tôi tin rằng Trung Quốc đã gián đoạn việc nhập
than, nhưng không phải là thôi hoàn toàn," Kent Boydston, nhà nghiên cứu,
phân tích từ Viện Kinh tế Quốc tế Peterson nói.
Cho tới 1973, Bắc Hàn và Nam Hàn khá tương
đương nhau về mức độ thịnh vượng.
Kể từ đó, Nam Hàn đã phát triển vũ bão, trở
thành một trong các nhà sản xuất công nghiệp hàng đầu thế giới, với các đại
công ty như Samsung hay Hyundai nổi tiếng toàn cầu.
Bắc Hàn dậm chân mãi như thời thập niên 1980,
với hệ thống kinh tế quốc doanh điều hành.
So sánh lực lượng
Đứng thứ 52 thế giới về mặt dân số, nhưng Bắc
Hàn được coi là quốc gia có nền quân sự lớn thứ tư thế giới.
Chi phí quốc phòng ước tính chiếm tới 25% tổng
GDP, và hầu như mọi đàn ông Bắc Hàn đều phải trải qua huấn luyện quân sự dưới
hình thức này hay hình thức khác.
Hàng loạt nạn đói hồi cuối thập niên 1990 khiến
tuổi thọ Bắc Hàn giảm mạnh. Nhưng ngay cả khi không vướng gì yếu tố này thì miền
Bắc vẫn có tuổi thọ trung bình thấp hơn 12 năm.
Tình trạng khan hiếm thực phẩm ở Bắc Hàn vẫn
tồn tại, và đó là một trong những lý do khiến người Nam Hàn thọ hơn người miền
Bắc.
Trong năm 2017, tỷ lệ sinh nở ở Nam Hàn đạt mức
thấp kỷ lục, trong lúc nước này tiếp tục phải đối phó với tình trạng đã kéo dài
suốt cả thập niên, là cần phải tăng mức sinh nở.
Nam Hàn đã chi chừng 70 tỷ đô la cho các khoản
tặng tiền khi sinh con, cải thiện chế độ nghỉ thai sản và chi trả cho việc chữa
bệnh hiếm muộn, vô sinh.
Bài do Alex Murray và Tom
Housden thực hiện. Đồ họa: Mark Bryson, Gerry
Fletcher và Prina Shah.
---------------------
Liên
quan :
No comments:
Post a Comment