Thấy
gì từ vụ chi nhánh Evergrande ở Hồng Kông bị giải thể ?
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày:
06/02/2024 - 15:06
Ai bị
thiệt thòi hơn cả từ vụ chi nhánh tập đoàn địa ốc Evergrande tại Hồng Kông bị
« giải thể » ? Đây là hồi kết của mọi nỗ lực thu hút đầu tư ngoại quốc
vào Trung Quốc hay là bước ngoặt trong chính sách kinh tế của Bắc
Kinh ?
Evergrand,
từ biểu tượng thành công rực rỡ đến vực nợ 328 tỷ đô la. Ảnh ngày 26/09/2021. REUTERS
- ALY SONG
Ngày
29/01/2024 một tòa án Hồng Kông ra phán quyết « giải thể »
Evergrande. Tại Luân Đôn, tờ Financial Times báo trước, « sự sụp đổ của
tập đoàn địa ốc mang nợ nhiều nhất trên thế giới sẽ mở ra một giai đoạn đầy
sóng gió » cho Trung Quốc. Báo tài chính Mỹ The Wall Street
Journal nói đến « dấu chấm hết sau một giai đoạn hấp hối đã kéo
dài » từ một tập đoàn bị phá sản với « những tác động làm rung
chuyển nền kinh tế thứ hai toàn cầu ».
Nhưng đây
chỉ là quân « đô mi nô đầu tiên bị đổ » hay là lớp sóng ngầm ?
Trang mạng
kinh tế Axios cũng của Mỹ xem vụ tài sản của Evergrande bị thanh lý là dấu hiệu
« kinh tế Trung Quốc đang xấu đi », « thị trường bất động
sản nước này lún sâu thêm vào khủng hoảng và sẽ tác động đến những lĩnh
vực khác của nền kinh tế Trung Quốc ». Một nhà quan sát Trung Quốc thuộc
viện nghiên cứu Mars Data nói đến một « vố đau giáng xuống Trung Quốc »
vào lúc Bắc Kinh cố gắng tổ chức lại giảm bớt nạn « chi tiêu vô độ ».
Từ
biểu tượng của thành công đến biểu tượng của khủng hoảng
Cách nay gần
30 năm, ông vua địa ốc Hứa Gia Ấn lập ra Evergrande, trụ sở tại Quảng Châu- Hoa
Lục. Công ty này nhanh chóng trở thành một biểu tượng của phép lạ kinh tế Trung
Quốc. Hiện diện tại hơn 170 thành phố, Evergrande tham gia sàn chứng khoán Hồng
Kông, rồi trở thành một trong những nhà môi giới bất động sản lớn nhất thế giới.
Sức mạnh đó cho phép Evergrande -còn được biết đến dưới cái tên Trung Quốc là tập
đoàn Hằng Đại -Hengda, mạo hiểm trong nhiều lĩnh vực khác từ bảo hiểm nhà đất,
đến y tế, công nghiệp xe điện …
2021, gió
đã xoay chiều. Theo báo cáo được công bố tháng 6/2023 Evergrande mang nợ 328 tỷ
đô la -tương đương với gần 3 % GDP của Trung Quốc. Evergrande đã trở
thành biểu tượng của khủng hoảng địa ốc vô tiền khoáng hậu mà đã hơn hai
năm qua, Bắc Kinh vẫn chưa có liều thuốc trị liệu.
"Không có chuyện
Evergrande bị khai tử"
Trả lời
RFI Việt ngữ, nhà báo Pierre Antoine Donnet, một cây bút của tờ báo mạng chuyên
về châu Á Asialyst trước hết giải thích về phán quyết của tòa án Hồng Kông hôm
29/01/2024 và ông nhấn mạnh vì sao « thủ tục thanh lý tài sản của
Evergrande » sẽ kéo dài cho dù chỉ liên quan đến phần tài sản thuộc sở
hữu của chi nhánh ở Hồng Kông. Đồng thời Pierre Antoine Donnet hoàn toàn loại
trừ khả năng vì một phán quyết của Hồng Kông mà Evergrande sẽ « bị xóa
sổ ».
Pierre
Antoine Donnet :
« Một tòa án Hồng Kông có thẩm quyền tuyên bố giải thể Evergrande do tập
đoàn môi giới địa ốc này có chi nhánh ở Hồng Kông. Trên nguyên tắc và bình thường
ra, điều đó có nghĩa là tài sản của Evergrande sẽ bị chia nhỏ ra và để bán lại
cho ngân hàng, cho các nhà đầu tư hay doanh nghiệp, các quỹ tư nhân nào đó…
Trong mọi trường hợp thủ tục sẽ kéo dài bởi vấn đề ở đây là một tòa án Hồng
Kông căn cứ vào luật của Hồng Kông để giải thể Evergrande. Nhưng luật doanh
nghiệp Hồng Kông rất khác so với của Hoa Lục. Hơn 90 % tài sản của Evergrande
là ở Hoa Lục. Chỉ có các tòa án ở Hoa Lục mới có đủ thẩm quyền và có tiếng nói
sau cùng về số phận Evergrande. Như đã biết, luật pháp Trung Quốc trong tay Đảng
Cộng Sản nước này. Chỉ có Đảng mới có có thể quyết định có giải thể Evergrande
hay không và nếu có thì khi nào.
Lúc này
Trung Quốc đang sửa soạn đón Tết âm lịch, chẳng mấy ai quyết định bất cứ điều
gì về Evergrande trong lúc này. Nhưng về lâu dài, thủ tục thanh lý tài sản của
chi nhánh Evergrande tại Hồng Kông kéo dài bao lâu ? Có nhiều quan điểm
khác nhau. Phần lớn đều cho rằng
hồ sơ này sẽ kéo dài nhiều tháng và sẽ rất phức tạp vì đừng quên rằng,
Evergrande không chỉ hoạt động trong ngành bất động sản, mà còn hiện diện trong
nhiều lĩnh vực khác nữa (như trong lĩnh vực cung cấp nước khoáng,sản xuất thực
phẩm… bảo hiểm nhà ở … ). Trong mọi trường hợp những hệ quả kèm theo về vụ
Evergrande sẽ rất lớn cả về chính trị lẫn kinh tế và xã hội.
Tác động
về mặt xã hội khi mà hàng trăm ngàn căn hộ đang xây và bị bỏ dở, khi mà hàng
trăm triệu căn hộ khác đã xây xong nhưng lại hoàn toàn bị bỏ trống, khi mà chủ
nhân của những căn hộ đó – phần lớn là người cao tuổi mang tiền tiết kiệm ra để
đầu tư, nhưng giờ đây lại mất hết tất cả : họ không được giao nhà và cũng
không thể lấy lại vốn. Đầu tư, mùa nhà là cách để người dân Trung Quốc tiết kiệm
cho tuổi về hưu ».
Từ tháng
10/2021 « 90 % trị giá chứng khoán của Evergrande đã bốc hơi ».
Trong bài tham luận dành cho viện nghiên cứu Institut Montaigne (12/10/2021)
chuyên gia về ngân hàng và đã có nhiều năm làm việc tại châu Á và Trung Quốc,
Philippe Aguignier giảng dậy tại trường Khoa Học Chính Trị Sciences Po. và Viện
Văn Hoa và Ngôn Ngữ Đông Phương đã xác định rõ danh sách những « nạn
nhân » từ hiện tượng vỡ bong bóng địa ốc tại mà Evergrande là một trường hợp
điển hình.
Philippe
Aguignier lo ngại cho số phận của gần 70 ngàn nhân viên của đại tập đoàn này và
kèm theo đó là của các đối tác cung cấp nguyên và nhiên liệu, dịch vụ cho
Evergrande, bởi vì các chủ nợ của Evergrande, nếu là các ngân hàng hay các quỹ
đầu tư, các hãng bảo hiểm thì đều ít nhiều được Nhà nước yểm trợ.
"Khả
năng rất thấp để được bồi hoàn"
Câu hỏi lớn
ở đây là liệu rằng hàng trăm triệu người đã đầu tư để mua nhà có hy vọng được
hoàn lại vốn hay không ? Nhà họ đã mua có còn trị giá gì nữa hay
không ? Pierre Antoine Donnet không mấy lạc quan :
Pierre
Antoine Donnet :
« Ở Trung Quốc có những cơ quan phụ trách thu thập, xử lý đơn kiện các
doanh nghiệp theo hướng gọi là để bảo vệ người đầu tư. Nhưng hệ thống hành
chính, tư pháp ở đây do chính quyền kiểm soát và cầm chắc là hàng triệu người
mua nhà sẽ không bao giờ được hoàn trả lại vốn. Hệ quả kèm theo là công luận
Trung Quốc lại càng mất niềm tin vào guồng máy chính trị ngay trên đất nước họ,
càng mất lòng tin vào chính các doanh nghiệp của Trung Quốc. Tổng nợ của
Evergrande và cũng là con số mà người ta được biết là 328 tỷ đô la ».
Bài học
nào từ vụ Evergrande và khủng hoảng bất động sản Trung Quốc ? Cũng ông
Donnet, nhà báo từng là thông tín viên thường trực tại Bắc Kinh của hãng thông
tấn AFP phân tích :
Pierre
Antoine Donnet
: « Ở Trung Quốc bên cạnh hiện tượng người ta đã rất hồ hởi đầu tư, kèm
theo đó là sự tự tin quá trớn. Có nghĩa là ở đây nhiều người tin rằng, Trung Quốc
với một tỷ lệ tăng trưởng hơn 10 % một năm trong thời gian rất dài thì chuyện
gì cũng có thể làm được. Phép lại kinh tế đó đã khiến người ta chóng mặt và nhất
là trong lĩnh vực địa ốc … cho dù đây không là một trường hợp cá biệt. Trung Quốc
đã có biết bao nhiêu dự án khổng lồ : nào là xa lộ rộng thênh thang, những
sân bay càng lúc càng đồ sộ. Nhưng không ít những công trình đó hiện nay vô dụng.
Thậm chí do quá cồng kềnh, chúng đã bị phá hủy … Trong những điều kiện đó, hình
ảnh của Trung Quốc trong mắt công luận quốc tế đã xấu đi và giới đầu tư ngoại
quốc bắt đầu hoài nghi về thực chất của sức mạnh kinh tế Trung Quốc. Số này
đang tính đến những nước cờ tiếp theo. Họ tự hỏi Trung Quốc có còn là điểm an
toàn xứng đáng để bỏ vốn vào đây kinh doanh nữa hay không. Chỉ riêng năm 2023
hàng ngàn nhà đầu tư nước ngoài đã rời khỏi Hoa Lục. Tại châu Á, thì Ấn Độ,
Malaysia, Việt Nam và Singapore là những bãi đáp ».
“Nhà đất, Bắc Kinh
đi từ thái cực này đến thái cực khác”
Về những
nguyên nhân đã thổi lên quả bóng địa ốc tại Trung Quốc, chuyên gia về tài chính
Philippe Aguignier nhắc lại : Bắc Kinh chủ tương khuyến khích đầu tư và tiết
kiệm hơn là tiêu thụ. Đồng thời đối với tất cả người dân tại đây, mua nhà là
cách duy nhất để dành tiền và kiếm lãi.
Vấn đề đặt
ra là giờ đây Trung Quốc đứng trước một nghịch lý : nhu cầu cung cấp nhà ở
cho hơn 1,5 tỷ dân vẫn tồn tại. Thanh niên không có phương tiện mua nhà, ra ở
riêng mà vẫn phải sống chung với bố mẹ. Bên cạnh đó là hàng « triệu
căn hộ đang bị bỏ trống ». Từ 15 năm nay các chuyên gia Trung Quốc đã
kêu gọi chính quyền điều chỉnh lại hiện tượng bất cân đối đó. Do vậy, theo giới
quan sát quyết định của ông Tập Cận Bình làm hạ nhiệt thị trường bất động sản tại
Trung Quốc là cần thiết. Có điều, luật cung cầu và thể thức vận hành của một nền
kinh tế không phải lúc nào « chiều theo ý muốn của lãnh đạo ».
Nhà Trung
Quốc học, François Godement viện Institut Montaigne cho rằng trong trường hợp cụ
thể của tập đoàn Evergrande, khi điều chỉnh lại thị trường nhà đất, Bắc Kinh đã
« cân nhắc kỹ » những tác động về kinh tế và xã hội trước khi
quyết định « để cho quả bóng địa ốc xì hơi ».
Thị
trường nhà đất Trung Quốc « mất hết tự do »
Theo
chuyên gia nước Pháp này trên thị trường bất động sản, Bắc Kinh đã chuyển từ
« một thái cực này sang một thái cực khác » : Cho đến
rất gần đây, Trung Quốc hầu như không đánh thuế nhà đất, nhưng rồi trong một sớm
một chiều Nhà nước đã ban hành một loạt chỉ thị như là ấn định giá trần khi cho
thuê nhà tại một số các thành phố lớn …
“Những quyết định sắp
tới có thể là « mầm mống báo trước chính sách
kinh tế của Bắc
Kinh trong tương lai”
François
Godement cho rằng sẽ khá thú vị chờ xem quyết định của Bắc Kinh về số phận
Evergrande và nhất là sẽ bồi thường cho các nạn nhân của tập đoàn này như
thế nào : chính phủ sẽ chú trọng hơn đến các nhà đầu tư nội địa, đến các đối
tác tài chính ở hải ngoại hay đến những nhà đầu tư cò con ? Những quyết định
sắp tới có thể là « mầm mống báo trước chính sách kinh tế của Bắc Kinh
trong tương lai, theo hướng Trung Quốc giảm mức độ lệ thuộc vào lĩnh vực tài
chính (…) hay vào một số lĩnh công nghệ thuật nơi mà các nhà đầu tư nước
ngoài chiếm một vị trí quan trọng, để chú trọng hơn vào những vấn đề cơ bản thiết
thực với xã hội ».
Hiệu quả của
chính sách đó đến đâu, đấy lại là chuyện khác. Trước mắt cố vấn về Trung Quốc của
viện nghiên cứu Institut Montaigne, Paris, nhà Trung Quốc học François
Godement, thận trọng vì ông không chắc xoay trục chính sách kinh tế theo hướng
đó sẽ cho phép « về lâu dài, bảo đảm tăng trưởng cho quốc gia
này ».
No comments:
Post a Comment