Trần
Văn Chánh
10/12/2021
http://www.viet-studies.net/kinhte/TranVanChanh_VuPhamDoanTrang.html
Truyền thông nhà nước và quốc tế đồng loạt đưa
tin cho hay : Ngày 14/12/2021, tức hôm nay, Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội
sẽ xét xử bị cáo Phạm Thị Đoan Trang (Phạm Đoan Trang) về tội "Tuyên truyền
chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", và theo báo Công
An Nhân Dân ngày 13/12 thì "Đây là đối tượng có hành vi làm, tàng trữ,
lưu hành các tài liệu, bài viết, trả lời phỏng vấn trên truyền thông nước ngoài
với nội dung xuyên tạc, chống phá, phỉ báng đường lối, chính sách của Nhà nước
ta" theo Điều 88 của Bộ luật hình sự năm 1999.
https://live.staticflickr.com/65535/51748160515_fc36c41b2b.jpg
Phạm Đoan Trang trước
tòa
Được biết, nhà báo nữ tự do Phạm Đoan
Trang bị bắt vào ngày 7/10/2020, năm nay 43 tuổi, từng tốt nghiệp Trường Hà Nội-
Amsterdam và Đại học Ngoại thương Hà Nội ; làm phóng viên báo điện tử Vnexpress,
nhân viên Công ty quảng cáo HAKI, Công ty Truyền hình kỹ thuật số VTC, cộng tác
viên báo Vietnamnet và phóng viên báo Pháp luật Thành
phố Hồ Chí Minh. Năm 2013, Phạm Đoan Trang xuất cảnh đi nước ngoài không
xin phép nên đã bị kỷ luật buộc thôi việc.
Theo cáo buộc chính thức của ngành tư pháp nhà
nước thì Phạm Đoan Trang phạm rất nhiều tội, tóm tắt theo bản tin của báo Công
An Nhân Dân cùng ngày nêu trên, như sau : Trong lần xuất cảnh trái phép
nêu trên, Phạm Đoan Trang đã bị một số đối tượng phản động móc nối, lôi kéo
vào con đường tội lỗi, chống phá Đảng, Nhà nước và Nhân dân ; đã trực tiếp
thành lập và tham gia điều hành nhiều hội, nhóm bất hợp pháp, như : Nhóm
"Du ca Sài Gòn", "Tuổi trẻ làm đẹp quê hương" và lợi dụng
danh nghĩa biểu diễn ca nhạc, bảo vệ môi trường để tụ tập, truyền bá các ca
khúc thời Việt Nam cộng hòa, tập hợp một số đối tượng trong giới văn nghệ sĩ,
trí thức trẻ để chống đối… ; lập và điều hành các trang mạng, như : "Luật
khoa tạp chí", "Phamdoantrang.com", "The Vietnamese",
để viết, tán phát các nội dung xuyên tạc tình hình dân chủ, nhân quyền tại Việt
Nam, bôi nhọ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, kích động chống đối, kêu gọi biểu tình, lật
đổ chế độ ; đã biên soạn nhiều cuốn sách có nội dung xấu, xuyên tạc, bôi nhọ thể
chế chính trị, tình hình dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước ; móc nối và nhận tài trợ từ các đối tượng
phản động của VOICE (một tổ chức ngoại vi của tổ chức khủng bố Việt Tân), thành
lập trang fanpage "Nhà xuất bản Tự do", viết, tán phát nhiều cuốn
sách có nội dung xấu, xuyên tạc, bôi nhọ thể chế chính trị, tình hình dân chủ,
nhân quyền ở Việt Nam, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước…
và phát tán trên không gian mạng. Với nhận thức và hoạt động chống phá mù
quáng, Phạm Đoan Trang đã được các thế lực thù địch tài trợ, hậu thuẫn và cổ
xúy trao tặng cái gọi là giải thưởng nhân quyền Homo Homini, đề cử giải thưởng
tự do báo chí. Hoạt động chống phá của Phạm Đoan Trang làm ảnh hưởng rất nghiêm
trọng đến an ninh trật tự, gây bức xúc, phẫn nộ trong dư luận và nhân dân…
Sau khi liệt kê hàng loạt tội phạm như
trên, báo Công An Nhân Dân đã đưa ra một kết luận chắc nịch
: Phạm Đoan Trang sẽ bị trừng trị bằng bản án nghiêm khắc của pháp luật !
Với kết luận của báo ngành công an như thế
trên, thì mặc dù tòa chưa xử, ai cũng có thể suy đoán Phạm Đoan Trang sẽ phải
đối đầu với một bản án không nhẹ đã được tính sẵn rất kỹ (quen gọi án "bỏ
túi") vì vụ án này đang được cả thế giới bao gồm các tổ chức bảo vệ nhân
quyền quan tâm theo dõi rất sát, và hầu như chắc chắn sẽ không có trường hợp
tha bổng.
Kết quả xét xử chưa biết cụ thể thế nào, nhưng
nếu kết luận trước "sẽ bị trừng trị bằng bản án nghiêm khắc" thì đây
là điều vi phạm rất nặng đối với một trong những nguyên tắc cơ bản của pháp luật
là nguyên tắc suy đoán vô tội, mà theo khoản 1, Điều 31 Hiến pháp Việt
Nam năm 2013 thì "Người bị buộc tội được coi là không có tội cho
đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án
đã có hiệu lực pháp luật". Đây là cái bệnh chung của ngành công an và
tư pháp Việt Nam, cần phải được khắc phục nếu muốn chấn chỉnh lành mạnh hóa tư
pháp. Có trường hợp người ta còn cho xuất bản những số báo đặc biệt để kết tội
bị can trước khi đưa ra tòa án xét xử, như trường hợp vụ án Cimexcol Minh Hải hồi
năm 1987…
Trước vụ án Phạm Đoan Trang, dư luận xã hội
có lẽ sẽ biểu hiện bằng những thái độ khác nhau : đa số người dân không quan
tâm, một số khác tuy có quan tâm nhưng coi là sự việc đã được chính quyền ấn định
sẵn trước, chỉ tội cho một người phụ nữ chân yếu tay mềm sắp phải rơi vào vòng
lao lý ; một số người khác nữa tin nhà nước làm gì cũng đúng, như các thông tin
đã được loan tải, và theo cái cách đưa tin của truyền thông nhà nước thì
việc đưa Phạm Đoan Trang ra tòa lãnh án giống như một tin mừng ; trong khi đó
giới trí thức phản biện thì lại cho Phạm Đoan Trang là một phụ nữ tài năng,
tâm huyết, vì tin ở hiến pháp mà kiên cường đấu tranh cho nền dân chủ của đất
nước.
Nhà thơ Phạm Xuân Nguyên đã vừa cảm khái cho
ra mấy vần thơ giản dị :
Hôm nay có một người họ Phạm ra tòa
Cô là Phạm Đoan Trang, không phải phạm nhân
Cô không làm chính trị lãnh đạo, cô chỉ làm chính trị
bình dân
Cho dân hiểu mình có quyền dân chủ
Cô muốn đối thoại theo tinh thần xã hội dân sự
Nhưng lại bị biến thành đối thủ phải bắt giam
Hôm nay Phạm Đoan Trang
Ra tòa
Mang trong mình cả luật khoa.
Rồi còn nhà văn Nguyễn Viện nữa, cũng lên tiếng
bằng thơ :
Một người tên Đoan Trang nhưng dũng cảm, kiên cường
một người con gái nhưng mạnh mẽ, sắc sảo hơn búa liềm
một công dân bình thường nhưng đủ phi thường cho cường
quyền e ngại
và người ấy bị xét xử vì biết nghĩ đến người khác.
Tôi không quen biết chút gì với Phạm Đoan
Trang nhưng vì tình người cũng cảm thấy xót xa khi xem bức ảnh lúc chị bị công
an bắt dẫn đi và lúc bị điệu ra tòa. Đặc biệt, Phạm Đoan Trang là một phụ nữ
có học vấn đàng hoàng, được chế độ xã hội chủ nghĩa đào tạo chính quy (chứ
không xài bằng giả) nhưng không đi theo vết mòn danh lợi của đa số sinh viên
Việt Nam tốt nghiệp ra trường, lại viết được cuốn sách có giá trị như cuốn Chính
trị bình dân, xứng đáng được coi là một học giả trẻ. Phạm Đoan Trang tuy có bất
đồng chính kiến với các nhà đương cuộc nhưng trong tay cũng không một tấc sắc,
luôn chủ trương đấu tranh giành dân chủ cho người dân bằng con đường hòa bình bất
bạo động, hoàn toàn căn cứ theo những điều đã được Hiến pháp Việt Nam 2013 cho
phép.
Một số người cho rằng, những cuốn sách, ấn phẩm
của Phạm Đoan Trang giúp nâng cao tri thức cho nhiều người quan tâm đến tình
hình chính trị, xã hội trong nước, truyền được nguồn cảm hứng, kích thích tư
duy sáng tạo cho cả giới trẻ lẫn người lớn trong một nền dân khí vốn đã quá bệ
rạc vì chính sách ngu dân thành công của những người cộng sản.
Nhưng mặt khác, trong bối cảnh lịch sử hiện tại,
với một chế độ độc tài toàn trị, việc Phạm Đoan Trang ra tòa cũng là điều tất
yếu, dễ hiểu, cho thấy thân phận chung của phần tử trí thức yêu nước thương
dân.
Bởi vì, bản chất cũng như trách nhiệm của trí
thức là đối lập, phản biện, phê phán những việc làm sai trái của chính quyền, để
giúp chính quyển sửa đổi bằng những chính sách tốt hơn. Đối lập không có nghĩa
là chửi rủa vô tội vạ hoặc đả kích cá nhân. Đọc sách của Phạm Đoan Trang, người
đọc hầu như không bao giờ bắt gặp những câu chửi rủa thiếu trách nhiệm hoặc tỏ
ra có sự căm thù nào ngoài sự căm thù áp bức bất công mà đại đa số dân nghèo
thường phải chịu đựng năm này qua năm khác.
Những điều Phạm Đoan Trang tố cáo chính quyền
về những sai lầm khuyết điểm, suy cho cùng cũng chính là những điều mà chính
quyền cộng sản Việt Nam và Quốc hội đã từng thừa nhận trong rất nhiều bản
báo cáo, hội thảo, nghị quyết, và luôn hứa sẽ sửa chữa. Hai bên chỉ khác nhau về
câu chữ, phong cách diễn đạt : của Phạm Đoan Trang thì nói thẳng thắn, sinh động
hấp dẫn, giống tiếng nói người dân ; của chính quyền thì nói vòng vèo, giáo điều,
sử dụng nhiều uyển ngữ theo lối tuyên truyền đã thành cố tật.
Như vậy, nếu nhà cầm quyền thật sự của dân do
dân vì dân thì phải biết tôn trọng lắng nghe những "tiếng nói khác",
thay vì đàn áp, để bổ sung cho nhận thức của mình về các hiện tình chính trị,
chứ sao lại đi bắt bớ cầm tù người ta ? Chính nhà cầm quyền cộng sản Việt
Nam hiện nay cũng đã rất nhiều lần khích lệ phải "phát huy tự do tư tưởng,
tạo mọi điều kiện cần thiết cho mọi hoạt động nghiên cứu và các mặt công tác
trên lĩnh vực lý luận" (trích nghị quyết của Bộ Chính trị, 28/3/1992).
"Kẻ chê ta mà chê đúng là thầy ta", nếu hiểu theo nghĩa này, thì cuốn Chính
trị bình dân của Phạm Đoan Trang tuy có khéo léo phê phán chế độ độc tài
toàn trị nhưng vẫn đáng được coi là một tác phẩm chính trị thuộc loại xuất sắc
có tính khai sáng, giúp tham khảo, bổ sung cho môn Công dân giáo dục đang được
giảng dạy tại các nhà trường phổ thông trung học.
Tính ra, Phạm Đoan Trang còn quá hiền lành, từ
tốn, chứ không đanh thép dữ dội như các cụ Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu, Nguyễn
An Ninh, Hồ Chí Minh… khi xưa tuyên truyền vận động chống chế độ thực dân Pháp.
Còn như kết án Phạm Đoan Trang xuất cảnh đi nước ngoài không xin phép, hoặc
thậm chí "móc nối và nhận tài trợ từ các đối tượng phản động", thì có
khác gì việc làm của các cụ thời trước : hai cụ Phan xuất dương bôn ba hải ngoại,
gặp đủ mọi thành phần trí thức, chính khách Nhật, Tây, Tàu để cầu viện tìm
phương giải phóng dân tộc ; sách báo các cụ viết ra nếu đem gộp in lại còn nhiều
gấp cả chục lần Phạm Đoan Trang, mà cuốn nào, bài nào cũng cực lực đả kích nhà
cầm quyền Pháp đương thời. Rồi các cụ cũng có lúc phải bị ngồi tù, thường dưới
hình thức giam lỏng (gọi là cho "an trí"), cả vua Hàm Nghi chống Pháp
cũng vậy, được đối xử rất tử tế (có trợ cấp, người hầu), vì văn hóa văn minh
phương Tây với nền báo chí tự do của họ không quan niệm tù chính trị là một loại
tội xấu ác có tính tuyệt đối (như tội hình sự trộm cắp giết người), trong sự dự
liệu trước rằng còn có những lúc đổi đời, sự tồn tại của một chế độ là không
vĩnh viễn : nay là người tù, nhưng mai sau lại là người có công với đất nước ;
phạm tội với chính quyền không đồng nghĩa đắc tội với nhân dân, mà có khi còn
có ơn với nhân dân. Tại đây, có một ranh giới không rõ ràng giữa công và tội,
tương tự như trường hợp một số người bị ở tù vì tội "vi phạm nguyên tắc
nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng", sau xét lại thì thấy họ là người có
công, dám can đảm xé rào để làm được điều tốt cho dân trong điều kiện các quy định,
luật pháp của nhà nước đã tỏ ra lạc hậu không còn phù hợp với yêu cầu phát triển
của kinh tế-xã hội…
Trong chiều hướng chắc chắn sẽ tiến lên của đất
nước trong tương lai, luật pháp rồi đây cũng sẽ có rất nhiều thay đổi. Nhiều
trường hợp luật pháp không xử công bằng được trong hiện tại, thì phải đợi sự
phán xét mai sau của lịch sử.
Nhà báo tự do Phạm Đoan Trang đã không được
may mắn bằng các cụ hoạt động cách mạng tiền bối thời Pháp thuộc. Chị đã bị giam
giữ tròn một năm (từ tháng 10/2020) trong tình trạng hoàn toàn tách biệt với
bên ngoài, không được thăm nuôi, khám chữa bệnh và cũng không được gặp luật sư.
Các luật sư bào chữa chỉ được gặp vào hôm 19/10/2021, mới biết sức khoẻ của chị
đã bị sa sút nhiều trong thời gian giam giữ.
Theo luật sư Ngô Anh Tuấn viết kể lại (đây chỉ
tóm tắt vài ý chính), trong 10 lần lấy cung, Phạm Đoan Trang đều bị ép
cung nhưng chị từ chối trả lời và yêu cầu phải có luật sư mới khai báo nhưng
không được chấp nhận trong suốt quá trình làm việc ; Phạm Đoan Trang
không hợp tác, không khai nhận và chưa từng nhận tội ; đã từng bị biệt giam
nhưng sau đó được giam chung với những thường phạm khác, cuộc sống trong phòng
giam rất khắc nghiệt, không thể tưởng tượng được tại sao mình lại có thể sống
được ngần ấy thời gian đã qua trong trại tạm giam với một cơ thể đầy bệnh tật…
Sau khi kể lại vài chi tiết như trên, luật sư
Tuấn nêu cảm tưởng : "Tôi không có câu kết nào cho bài viết này. Tôi nghĩ
rằng gạch đầu dòng nào trong những câu chữ trên cũng đủ là câu kết cho một câu
chuyện dài và những điều bà Trang nói có thể động tới tâm can của những người
có lương tri. Với tính cách, tư tưởng và hành động của mình, nếu muốn chọn lựa
một cuộc sống bình yên cho bản thân, cho gia đình, chắn chắn bà Phạm Đoan Trang
đã không chọn cách quay về Việt Nam sau khi đã có cơ hội sống ở nước ngoài, điều
này khiến nhiều đấng mày râu cũng phải cúi đầu. Với tôi, bà Trang là một cây
bút thông thái, cần mẫn, chính trực nhưng cũng giống như một số người khác và
phần nào đó là chính cả bản thân tôi, có lẽ chúng tôi đã sinh ra nhầm thời".
Rồi luật sưcòn phụ chú thêm : "Tôi vẫn luôn mơ về một ngày, sẽ không còn
cảnh bắt bớ, giam cầm những người bất đồng chính kiến mà thay vào đó sẽ là đối
thoại để tìm ra giải pháp giải quyết mâu thuẫn xã hội trong hòa bình – ngày đó
tới sớm hay muộn nó sẽ quyết định việc đất nước có tiến bộ hơn hay vẫn ngưng đọng,
trì trệ…".
Quả là một phụ nữ anh hùng, dũng cảm,
kiên cường và trí tuệ, đáng xưng liệt nữ, không thẹn với những tấm gương Bà
Trưng, Bà Triệu, bà Bùi Thị Xuân… khi xưa !
Theo sự tìm hiểu lịch sử của tôi, cộng với nhận
thức bằng trực giác và kinh nghiệm cá nhân, phụ nữ Việt Nam thường gan dạ dám
nghĩ dám đấu tranh cho công lý quyết liệt hơn cánh đàn ông. Trong công cuộc chiến
đấu cho công bằng xã hội chống lại mọi hình thức độc tài trong tương lai, người
phụ nữ Việt Nam chắc chắn sẽ giữ một vai trò hết sức quan trọng. Thời gian gần
đây đã thấy có những Huỳnh Thục Vy, Mẹ Nấm, Phạm Thanh Nghiên, Nguyễn Phương
Uyên, Nguyễn Thùy Dương… đều bị tù tội, trong số những người này có thể họ
có một vài điểm sai sai hay quá khích gì đó, nhưng căn bản vẫn là những phụ nữ
kiên cường đáng kinh nể vì dám đấu tranh không lùi bước cho những điều họ đã
xác tín… Trong lãnh vực hoạt động báo chí cũng vậy, một số tổng biên tập tài
năng đấu tranh kiên cường nhất cho tự do báo chí tại Việt Nam phần lớn cũng
thuộc nữ phái, và họ tuy chưa ngồi tù nhưng cũng đều đã bị cách chức hết rồi !
Theo tôi, trong vụ xử án Phạm Đoan Trang sáng
nay, khi vẫn còn có sự lưng chừng giữa công và tội như đã phân tích ở trên, nếu
tội mà còn nghi thì nên tha để mở rộng việc hình. Luật hình sự Việt Nam vẫn
còn một số điều khoản mập mờ đang trong quá trình hoàn thiện, thì đây cũng là
thêm một lý do để áp dụng một nguyên tắc kinh điển khác của luật pháp :
"Phải giải thích các điều khoản trong hình luật một cách khoan hồng"
(In peonalibus causis benignius interpretandum est).
Trong trường hợp Phạm Đoan Trang, cũng như đối
với vài vụ khác sắp xử trong tháng 12 này, nếu các nhà chức trách đã lỡ quyết định
"bỏ túi" vụ án rồi mà không tha bổng được thì cho hưởng án treo, hoặc
cứ tuyên như mức đã định sẵn, nhưng nên thay đổi biện pháp ngăn chặn bằng cách
giam lỏng (cho an trí một nơi nào đó để kiểm soát), như thực dân Pháp đã làm đối
với các cụ nhà nho tù chính trị thời Đông Kinh Nghĩa Thục (1908), tội hệt như
Phạm Đoan Trang, thay vì nhốt tù trong những điều kiện khắc nghiệt phi nhân bản.
Vụ án này có ý nghĩa chính trị rất quan trọng,
nếu quý vị thẩm quyền trên ngôi cao chín bệ chịu xử lý vấn đề như trên đề nghị,
tôi tin chắc quý vị sẽ nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt của dư luận không chỉ
trong nước mà còn trên toàn thế giới : Việt Nam không chỉ sẽ nhận được thừa
thãi nguồn vaccin và thuốc men chữa bệnh Covid-19 cho dân mà còn sẽ nhận được
biết bao nguồn tài trợ quốc tế khác nữa để giúp đất nước phát triển. Giữa cái lợi
to lớn này với việc cầm tù chỉ mỗi một công dân như Phạm Đoan Trang, xin hỏi
quý vị sẽ quyết định chọn theo hướng nào ?
Trần Văn Chánh
No comments:
Post a Comment