Nhân quyền: Vì sao Đảng CS vui với 'đẳng cấp
thấp' qua các án chính trị 2021?
TS
Nguyễn Hữu Liêm
Gửi tới BBC News Tiếng Việt từ San Jose,
California, Hoa Kỳ
20 tháng 12 2021, 18:51 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/forum-59726371
Nhà báo bất đồng
chính kiến Phạm Đoan Trang (giữa) trong một lần gặp gỡ các chính khách quốc tế
khi còn tự do. Hôm 14/12/2021, bà bị thẩm phán Chử Ngọc Phượng tuyên án 9 năm
tù giam
Phạm Đoan Trang: 9 năm; Trịnh Bá Phương: 10 năm;
Nguyễn Thị Tâm: 6 năm. Đỗ Nam Trung: 10 năm. Và còn Cẩn Thị Thêu, Trịnh Bá Tư,
Lê Trọng Hùng. Và còn nhiều nữa.
Những bản án chính trị khắc nghiệt và bất hợp
hiến vẫn tiếp tục được toà án Việt Nam 'sản xuất' ra.
Thế giới và một phần nhân dân Việt Nam đã
ngay lập tức lên án chính sách áp chế chính trị bằng pháp luật.
Đang có nhiều phân tích về câu hỏi tại sao hệ
thống chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn gia tăng đàn áp tiếng nói của
giới trí thức bất đồng chính kiến.
Luật sư Lê Quốc Quân viết trên BBC
News Tiếng Việt (17/12) rằng, "Việt Nam còn gắn nhân quyền với
các khái niệm về quyền tập thể của quốc gia. Trong khi trên thế giới, nói đến
nhân quyền là hướng đến quyền đương nhiên của từng cá nhân cụ thể trong xã hội
loài người và không một quốc gia nào có thể 'ngầm diễn dịch để phá hoại các quyền
đó', theo Điều 30, Tuyên ngôn Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc năm 1948."
(xem thêm: Vì sao
chính phủ VN vẫn nhìn ‘nhân quyền’ rất khác thế giới?)
Tức là khi nói đến đề tài nhân quyền thì thế
giới và Hà Nội diễn giải theo cách khác nhau, theo LS Quân, "ông nói gà bà
nói vịt về một con 'gia cầm'".
Nhận xét của LS Quân tinh tế nêu lên bản chất
của vấn đề.
Về phía Việt Nam, sự phiên giải về khái niệm
quyền con người chỉ là một thủ thuật chính trị đối với cộng đồng thế giới nhằm
né tránh những khiếm khuyết trầm trọng về mặt tôn trọng quyền công dân - như
báo chí, ngôn luận, tham gia chính trường, hội đoàn.
VIDEO : Phạm Đoan Trang: 'Tôi chưa bao giờ ân hận
vì đã về Việt Nam'
https://www.bbc.com/vietnamese/forum-59726371
Vui với đẳng cấp thấp về thể chế?
Phải công bình để nói rằng về phương diện quốc
gia, Đảng CSVN đã thành công, trên mặt tích cực, xây dựng một quốc gia vững mạnh
về cấu trúc và ổn định xã hội, và lèo lái đất nước nầy tránh khỏi nguy cơ đưa đến
một quốc gia thất bại - a failed state.
Và cộng đồng thế giới chỉ mong được như thế.
Đã từ lâu, thế giới chấp nhận tình trạng chậm
trễ về sự tôn trọng quyền tự do theo nhu cầu chiến lược an ninh và ổn định toàn
cầu - như là một cáo lỗi, một biện minh cho sự bất lực của chính trị ngoại
giao.
Có lần ông Pete Peterson, lúc đương kim là đại
sứ Mỹ ở Việt Nam, nói với một nhóm nhà báo gốc Việt ở California, đại ý rằng, cứ
nhìn đến Saudi Arabia, Afghanistan, Ai Cập, cả thế giới Ả Rập, Phi Châu, và
đông đảo các nước [chậm tiến] ở Á châu thì Việt Nam không tệ lắm.
Tức là, có không ít chính khách trên thế giới
chỉ mong ước nhà nước Việt Nam đừng trở thành một chế độ tồi tàn - chứ không kỳ
vọng nó trở nên một thể chế tốt đẹp.
Báo chí VN cũng có vẻ rất tự hào là 'đã hơn Bắc
Triều Tiên' và im bặt khi ai đó nói về các tiến bộ dân chủ đa nguyên ở Nam
Hàn chẳng hạn. Tức là họ khá thỏa mãn với vị trí 'thoát nghèo', gồm cả nghèo
nàn chính trị của nước nhà.
Theo tôi, công bằng mà nói, trên nhiều bình diện,
Việt Nam đã thành công lớn về mặt dân sinh, ổn định xã hội, nâng tầm mức kinh tế
quốc gia lên tầng cao chưa từng có trong lịch sử.
Tức là nói theo Thủ tướng Phạm Minh Chính gần
đây, đối với quốc dân trong một nước nghèo như Việt Nam thì dân sinh trước, sau
mới đến tự do cá nhân và cuối cùng là mưu cầu hạnh phúc - như tiêu chuẩn Life,
Liberty, and the pursuit of Happiness - mà Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ đặt cơ sở.
Nhưng chúng ta phải đặt câu hỏi với Thủ tướng
rằng, vâng, cho dù chúng ta đồng ý với thứ tự ưu tiên cần thiết nêu trên - tức
là nâng cao đời sống kinh tế cho nhân dân trước, sau đó mới nói đến tự do cá
nhân - điều đó không đồng nghĩa với chính sách triệt tiêu những tiếng nói công
dân nhắc nhở đến tình trạng khiếm khuyết tự do trên bình diện cá nhân.
Việt Nam coi các vụ
xử người phê phán hệ thống chính trị là hoạt động "nguy hiểm" và điều
động an ninh, cảnh sát cơ động vào cuộc như hôm xử bà Phạm Đoan Trang tại HN
14/12/2021
Đảng CSVN cũng nói muốn có nhân quyền phải có
"nhà nước pháp quyền", và tự đặt mục tiêu "xây dựng nhà nước
pháp quyền tới 2045", tức là thừa nhận từ nay đến đó thì nhân quyền còn
tệ?
Cũng như TBT Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Phạm
Minh Chính có lần nhắc nhở gần đây rằng sự năng động của văn hóa nước nhà - văn
chương, chính trị học, triết học, và các bình diện xã hội dân sự - phải phát
huy đồng bộ với phát triển kinh tế.
Vậy thì xin hỏi GS Trọng và Thủ tướng Chính tại
sao Đảng không mở rộng một không gian tự do cho công dân được có quyền thực thi
tự do ngôn luận, phê phán chế độ, đề nghị những khả thể chính trị khác cho quốc
gia?
Thưa hai Ngài, những bản án chính trị gần đây
là những cái tát vào mặt quốc dân, là những phản đề của tiêu chí văn hóa và văn
minh mà Đảng và các Ngài muốn nhân dân theo đuổi.
Sau 30 năm Liên Xô tan rã, việc chọn cho quốc
gia mô hình thể chế theo đẳng cấp nào hoàn toàn thuộc vào các Ngài.
Nạn nhân đầu tiên của hệ thống là các
đảng viên CS
Cho đến hôm nay, Việt Nam, như là một quốc gia
đang cố gắng trưởng thành, và chế độ Đảng trị hiện nay được thế giới công nhận
và tôn trọng trên bình diện chính danh và chính thống.
Duy chỉ có một điều, từ phương diện nhân dân,
đế chế chính trị này đang từng ngày dần dần đánh mất tính biện minh quyền lực.
Tức là, vì lý do địa chính trị đối với Trung
Hoa và sự bất lực ngoại giao, cộng đồng quốc tế văn minh bắt buộc phải chấp nhận
một Việt Nam đang còn lạc hậu về chính trị.
Nhưng một bộ phận người dân thì
nhìn họ ra sao?
Tôi đọc lại những lời của Phạm Đoan Trang
trong phiên tòa của cô ở Hà Nội tuần trước:
"Ngày hôm nay, các anh, chị kết án
tôi, có thể bỏ tù tôi nhiều năm nhưng không sao cả bởi vì như nhân vật Nguyễn
Trãi trong vở kịch "Bí mật vườn Lệ Chi" đã nói: "Con thú có thể
cắn chết con người nhưng vẫn là con thú. Con người mang trong mình lẽ phải có
thể bị sát hại vì lẽ phải, nhưng bảo vệ lẽ phải mãi mãi vẫn là thiên chức của
con người. Những bản án càng dài thì càng chứng tỏ bản chất độc tài, phi dân chủ,
phản dân chủ của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các anh, các chị
có thể bỏ tù tôi và hả hê đắc thắng vì đã xóa bỏ được một cái gai trong mắt các
anh chị nhiều năm nay, nhưng mãi mãi các anh chị không xóa bỏ được tiếng xấu, độc
tài, phi dân chủ, phản dân chủ. Vì con thú mãi mãi là con thú, nó không bao giờ
có thể trở thành người được."
Chưa từng có một tuyên bố từ tòa án bởi một bị
cáo chính trị nào mạnh bạo và tàn khốc như vậy.
Khi một phụ nữ trí thức Hà Thành mang thái độ
khinh thường, dám coi chế độ và quan tòa như thế, thì lẽ ra Đảng CS và Nhà nước
phải bình tâm nhìn lại chính mình, phải soi xét lại phương cách hành xử chuyện
công lý pháp chế quốc gia.
Trên bình diện công tâm, câu tuyên bố trên của
cô Trang thực ra là quá nặng và quá đáng. "Các anh, chị kết án tôi"
chỉ là những công chức nhà nước, đảng viên ở tòa, viện kiểm sát, làm việc, xử
và tuyên án theo chỉ thị của Đảng.
Họ không có thẩm quyền tư pháp hay công lý độc
lập khỏi mệnh lệnh chính trị. Khi nghe, hay đọc, những giòng trên của cô Trang
chắc là họ phải đau lòng và bị thương tổn nặng.
Bởi vì, các thẩm phán (chánh án là một phụ nữ),
hay kiểm sát viên, đều là những cá nhân lưỡng diện.
Họ chỉ làm việc theo lệnh cấp trên - các vụ án
chính trị ở Việt Nam đều do Đảng CS chỉ đạo, quyết định kết quả trước khi xử -
và không loại trừ khả năng chính họ cũng thấy bất mãn, bất đồng với bản chất của
vụ án.
Họ không phải là những con thú như cô Đoan
Trang ví, mà là những con người hành xử chức năng công chức trong biên độ hành
chánh và nhu cầu chính thể cho phép. Họ không có chọn lựa khả thi nào khác
trong hoàn cảnh đặc thù.
Tuy nhiên, Phạm Đoan Trang đã công khai khinh
thường hành vi đóng vai lưỡng diện - khi làm cán bộ tập thể thì khác với con
người thật của mình. Chính chế độ của Đảng, vì nhân danh giá trị tập thể, đã
làm cho một số đảng viên tự đánh mất nhân cách và lương tâm.
Bà Đỗ Thị Thu, vợ bị
cáo Trịnh Bá Phương cho hay từ sáng 15/12 khi chồng bà bị xử ở Hà Nội, công an
đã canh gác trước cửa nhà khiến cả gia đình không thể đi đâu.
Đảng đang trị nước, đối xử với công dân khác
biệt chính kiến, như là một ông bố khắc nghiệt, độc đoán, thiếu hiểu biết, bất
lương, phong kiến. Phương cách cha chú của Đảng mãi coi thường nhân dân như là
một khối trẻ con. Đảng vẫn tự cho mình là chân lý. Và ý chí quốc gia là duy ý
chí tập thể Đảng.
Khi những công dân có tinh thần trách nhiệm
như Phạm Đoan Trang, Trịnh Bá Tư bàn chuyện quốc gia thì Đảng như một ông cha
già phong kiến mắng to và tát mạnh vào mặt họ, "Mày bố láo, dám nhìn thẳng
vào mặt tao mà cãi lại sao!"
Cái phong hóa cha chú, hách dịch này đang tồn
tại như là một thể loại vô thức tập thể của dân tộc từ những năm 1930, tưởng nhờ
cách mạng làm văn minh nên, nay hiện nguyên hình "lại tổ" qua thể chế
chính trị Đảng ta.
Phong
hóa chính trị cha chú đó tự nó mang tính gia trưởng, chuyên chế và kiểm soát từ
một ý chí quyền lực thô thiển ở nấc thang rất thấp trong thứ bậc tiến hóa trong
sinh mệnh làm người.
Vì lẽ đó,
tôi nhận thấy ngày càng rõ rằng chính thể chế Đảng hiện hành đang hủy hoại
nhân cách công dân, bắt đầu từ các lãnh đạo, rồi xuống tới những đảng viên công
tâm và có ý thức.
Đảng đã biến nhân dân và tập thể cán bộ, đồng
chí thành những công dân không được xứng đáng làm con người văn minh, hiện đại
đúng nghĩa. Khi ra thế giới, họ chấp nhận vị thế mặc cảm, run sợ trước các hoạt
động bình thường nhất trẻ con ở Phương Tây cũng được hưởng là quyền biểu đạt,
lên tiếng, thậm chí biểu tình.
Bóng tối của văn hóa tập thể mang
tính Đảng đang phá xã hội Việt Nam, không từ một ai, kể cả các đảng viên và
gia đình họ.
Nhưng ngày càng có nhiều người dân Việt Nam
mong ước đến một con đường, một tia sáng hướng thiện cho tập thể và từng cá
nhân đảng viên.
Đó là điều mà cố nhà văn Phan Huy Đường từng
nói đến, hãy "Vẫy gọi nhau làm người."
----------------------
Bài
viết thể hiện quan điểm riêng của luật sư, tiến sĩ triết học Nguyễn Hữu
Liêm từ San Jose, California. Trong số các sách của ông đã có cuốn 'Thời
tính, Hữu thể và Ý chí: Một luận đề siêu hình học” được xuất bản
ở Việt Nam năm 2018.
---------------------------------------
Các
bài cùng tác giả đã đăng:
Việt Nam và Triết học:
Suy nghĩ về Trần Ðức Thảo
Về con đường xã hội chủ
nghĩa thực thụ cho Việt Nam
Làm sao để nhân quyền
thành niềm tự hào quốc tế cho Việt Nam?
--------------------------------
TIN LIÊN QUAN
VN duy trì Nhà nước XHCN
đến 2030 nhưng nói nhiều hơn đến các giá trị phổ quát
13 tháng 12 năm 2021
.
Vì sao chính phủ Việt Nam
vẫn nhìn ‘nhân quyền’ rất khác thế giới?
16 tháng 12 năm 2021
.
Trí thức VN và các vụ xử
án: Thờ ơ hay cho đó là 'ngây thơ'?
16 tháng 12 năm 2021
No comments:
Post a Comment