Tiến sĩ Nguyễn Vân Nam
Gửi cho BBC từ Sài Gòn
Cập nhật: 12:50 GMT -
thứ bảy, 25 tháng 1, 2014
Trung Quốc thành lập thành phố Tam Sa quản lý ba
quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, và Trung Sa
Chủ nghĩa Đại Hán (cùng với nó là Chủ nghĩa bành trướng
Đại Hán) bắt rễ sâu xa trong lòng xã hội Trung Quốc (TQ), cũng chưa bao giờ mất
tầm quan trọng then chốt trong chiến lược đối ngoại của TQ.
Thống nhất thiên hạ, mở mang bờ
cõi, vì vậy, luôn được coi là sứ mệnh thiêng liêng, mục tiêu quan trọng hàng
đầu của tất cả các triều đại phong kiến TQ. Với những nước chưa thể, không thể
thống nhất vào mình được, TQ luôn tự coi và bằng mọi cách biến các nước này
thành chư hầu (thuộc quốc) của Thiên triều (Tông chủ). Thiên hạ chỉ có thể được
coi là thái bình nếu được Thiên triều lãnh đạo. Thiên hạ ở đây không chỉ là các
tiểu quốc trong biên giới đương thời mỗi vương triều, mà được mở rộng tùy theo
sức mạnh, khả năng và tầm nhìn của Thiên triều. Thiên triều TQ hiện tại cũng
không là ngoại lệ. Chỉ có điều, Thiên hạ ngày nay đã là Thế giới.
Điều đặc biệt nguy hiểm là: Do
nhiều nguyên nhân có tính lịch sử, văn hóa, Chủ nghĩa Đại Hán (CNĐH) ngày nay
không chỉ là của tầng lớp thống trị, của tầng lớp trung lưu và người có học, mà
còn được sự đồng tình của đa số dân chúng Trung Hoa lục địa. Thiên chức của
Thiên triều là nhất thống thiên hạ, mở mang bờ cõi; thần dân tất phải bảo vệ
thiên đức mà ủng hộ thiên chức của Thiên triều. Cho đến khi TQ vẫn chưa có dân
chủ thật sự, chừng đó thế giới vẫn phải đối mặt với CNĐH.
Là một sứ mệnh thiêng liêng của
Chủ nghĩa ĐH, Chủ nghĩa bành trướng Đại Hán (Chủ nghĩa BTĐH), về bản chất không
phải là để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, mà là bảo vệ, tôn vinh uy danh
Thiên triều. Nghĩa là ngay cả khi có thể đáp ứng nhu cầu phát triển bằng cách
khác mà không cần phải xâm chiếm, mở rộng lãnh thồ, TQ vẫn ngay lập tức thực
hiện sứ mệnh này một khi thấy mình đủ khả năng, có cơ hội.
Nhờ Toàn cầu hóa,TQ trở thành
thị trường lớn nhất thế giới hấp dẫn hầu hết nhà đầu tư quốc tế, trở thành công
xưởng của thế giới. Nhờ cách đánh giá sức mạnh kinh tế quốc gia vẫn còn bằng
các chỉ số lạc hậu vốn chỉ thích hợp cho một nền kinh tế quốc gia đóng (GDP
chẳng hạn), TQ được coi như một trong những cường quốc kinh tế hàng đầu thế
giới. Điều đó không chỉ khiến Thiên triều càng ngạo mạn, dân chúng thêm tự hào,
mà còn làm họ tự tin hơn vào khả năng thực hiện CNBTĐH.
Cơ hội thành công của CNBTĐH không hề thấp. TQ hiện là cường quốc khu vực có ảnh hưởng
quyết định đến thị trường các nước Đông Nam Á, là thị trường tiêu thụ hàng hóa
quan trọng nhất của các nước đang có tranh chấp biển với TQ; là đối tác quan
trọng hàng đầu của tất cả các nước công nghiệp phát triển. Nhu cầu bức thiết về
nguyên vật liệu, năng lượng cho một nền kinh tế không lồ như TQ là một nhu cầu
có thật. Nó dễ dàng là lý do kinh tế biện minh cho những yêu sách lãnh thổ, che
đậy bản chất của vấn đề là CNBTĐH.
Do là nhu cầu bức thiết để ổn
định và phát triển một nền kinh tế mà cả thế giới ít nhiều đều phụ thuộc, việc
TQ tranh giành, chiếm giữ, thậm chí xâm chiếm lãnh thổ cũng sẽ được cộng đồng
quốc tế nghiêng theo hướng gây sức ép giải quyết theo hướng thỏa hiệp “dĩ hòa
vi quí“ có lợi cho TQ. Ngoài ra, TQ cũng nổi tiếng về sự phối hợp không đồng
bộ, ít hiệu quả giữa chính quyền địa phương với trung ương. Trong vấn đề biên
giới, TQ sẽ lợi dụng nó để đổ lỗi cho chính quyền địa phương, mở đường thoát
cho chính quyền trung ương khi cần thiết.
Liệu Trung Quốc có dùng hải quân chiếm một số đảo
ở Trường Sa?
Khoảng cách giàu nghèo ngày
càng rộng; bất công ngày càng lớn, càng nhiều; mâu thuẫn xã hội, mâu thuẫn giữa
người dân và giới cầm quyền ngày càng gay gắt; xung đột không thể giải quyết
giữa tự do kinh tế với trói buộc tinh thần, chế độ chính trị; sự chính danh
Thiên tử của Đảng Cộng sản Trung Quốc là những vấn nạn ai cũng biết của TQ. Chủ
nghĩa BTĐH lúc này là một giá trị chung, là cơ hội có thể dễ dàng thống nhất
người dân, khiến họ tạm gác qua một bên những vấn nạn ấy.
Biển Đông hay quần đảo Điếu Ngư đang tranh chấp với Nhật
quan trọng hơn? Một nửa
số tàu biển đang lưu thông của thế giới chạy qua Biển Đông. Đây cũng là tuyến
hàng hải quan trọng nhất nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương. Kiểm soát được
Biển Đông, đồng nghĩa với kiểm soát thương mại quốc tế. Biển Đông còn được đánh
giá có trữ lượng tài nguyên, khoáng sản rất lớn có khả năng góp phần quan trọng
đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của TQ. Đảo Điếu Ngư không có những yếu tố
này.
Biển Đông hay Điếu Ngư dễ giành được hơn? Nhật là cường quốc kinh tế thế giới; các công ty
Nhật hoạt động tại Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh đến kinh tế TQ. Căn cứ vào Hiệp
ước phòng thủ chung Mỹ - Nhật, Mỹ có nghĩa vụ bảo vệ Nhật khi Điếu Ngư bị TQ
tấn công. Như vậy, đối với TQ, tranh chấp Điếu Ngư chỉ có tính chất tượng trưng
chứng tỏ quyết tâm bảo vệ chủ quyền của Thiên triều; là màn kịch đánh lạc hướng
quan tâm của các nước quanh Biển Đông; và - quan trọng nhất - là con bài ngã
giá để Nhật và Mỹ có lý do không can thiệp khi TQ mạnh tay ở Biển Đông. Tranh
chấp Điếu Ngư, vì vậy, chắc chắn sẽ được giải quyết bằng các thỏa thuận ngầm.
Các đảo hiện đang tranh chấp
tại Biển Đông vốn đều không có dân sinh sống từ trước. Việc chứng minh thủ đắc
lãnh thổ, có chủ quyền theo nguyên tắc “Chiếm hữu và thực thi chủ quyền liên
tục“ là hầu như không thể. Chứng minh chủ quyền mang tính lịch sử là một việc
hết sức khó khăn, luôn gây tranh cãi. Không nước nào đang liên quan đến tranh
chấp tại đây có đủ bằng chứng chắc chắn, không thể tranh cãi, về chủ quyền mang
tính lịch sử của mình.
Bộ Qui tắc ứng xử Biển Đông
(COC) tôn trọng và bảo vệ lợi ích các bên một cách bình đẳng, công bằng sẽ là
cách giải quyết tốt nhất. Nhưng Thiên triều không thể chấp nhận bình đẳng với
thuộc quốc. TQ sẽ trì hoãn tối đa việc ký kết một Bộ qui tắc như vậy. Sự không
chắc chắn về chứng cứ, mập mờ về cơ sở pháp lý, chưa có nguyên tắc giải quyết
chung của các bên chính là lợi thế của TQ. Sự khác biệt rõ ràng về lợi ích,
quan điểm, và mức độ phụ thuộc vào TQ của từng nước trong khối ASEAN, cũng là
một thuận lợi không nhỏ đối với TQ.
Mỹ xoay trục chiến lược về Châu
Á-Thái Bình Dương khiến các nước đang có tranh chấp với TQ an tâm, cứng rắn
hơn; nhưng thể diện Thiên triều cũng bị thách thức. TQ sẽ phải có hành động đáp
trả mạnh mẽ hơn. Tranh chấp mới đây tại Biển Đông đã diễn ra dưới mọi hình
thức, trừ tấn công chiếm đảo. Nay TQ đã tự đặt mình vào thế “Cung đã giương,
tên không thể không bắn“.
Tấn công chiếm
đảo trong bất kỳ tình huống nào cũng không được khơi mào một cuộc chiến tranh
giữa TQ và một nước trong vùng. Càng không được phép trở thành lý do cho phép
Mỹ hoặc cộng đồng quốc tế can thiệp bằng vũ lực. Vì vậy, nó sẽ phải là cuộc tấn
công tổng lực thần tốc, bảo đảm chiếm được đảo chỉ trong nửa ngày, chậm nhất là
một ngày. Ngay sau đó, TQ sẽ ra tuyên bố vẫn bảo đảm tự do lưu thông hàng hải
quốc tế qua Biển Đông; có thể lấy làm tiếc về hành động quân sự của chính quyền
địa phương. Đồng thời sử dụng toàn bộ các quan hệ, sức mạnh kinh tế đối với
nước mất đảo, thuyết phục Mỹ, LHQ, EU gây sức ép, buộc nước mất đảo nhân
nhượng, chấp nhận không phản công quân sự và phải thương lượng với TQ vì lợi
ích của cộng đồng quốc tế.
Quan hệ giữa đảng Cộng sản Việt Nam và Trung Quốc
là quan hệ ý thức hệ tư tưởng chặt chẽ nhất?
Các đảo thuộc Philippines hay Việt Nam trong quần đảo
Trường Sa sẽ bị tấn công? Một mặt, do Philippines đã khởi kiện TQ ra Hội đồng Trọng tài quốc tế,
nên TQ có nghĩa vụ tuân thủ khoản 03 điều 2 Hiến chương LHQ và Điều 279 UNCLOS
không thể dùng vũ lực đối với Philippines nữa.
Mặt khác, Philippines cũng có
Hiệp ước liên minh quân sự với Mỹ. Dù đảo tranh chấp có thể chưa được chính
thức xem là lãnh thổ của Philippines để được Mỹ bảo vệ, nhưng theo Hiệp ước
này, Mỹ phải can thiệp khi lợi ích quốc gia của Philippines bị đe dọa và được
Philippines chính thức yêu cầu. Trong bất cứ trường hợp nào, cũng không thể
chắc chắn được Mỹ sẽ không can thiệp. Đây là một rủi ro lớn mà TQ không muốn.
Việt Nam chưa
khởi kiện TQ ra một tổ chức quốc tế; cũng không có Hiệp ước liên minh nào với
Mỹ. Quan hệ liên minh, sự giúp đỡ quân sự truyền thống của Nga với Việt Nam
(như trong cuộc chiến biên giới 1979) cũng không đáng ngại, do TQ có thể gây áp
lực tại biên giới đất liền với Nga làm đối trọng.
Việt Nam còn là
nước phụ thuộc về kinh tế vào TQ hết sức nặng nề, đặc biệt là vào giao thương
tiểu ngạch qua biên giới đất liền với TQ. Đóng cửa biên giới đất liền sẽ là đòn
trí mạng đối với nền kinh tế Việt Nam cho trường hợp VN phản công chiếm lại
đảo. Quan hệ giữa đảng Cộng sản Việt Nam và đảng Cộng sản Trung Quốc hiện là
một quan hệ ý thức hệ tư tưởng chặt chẽ nhất, quan trọng và đặc biệt nhất trong
các quan hệ của Việt Nam với các đảng phái chính trị nước ngoài. Thiên triều
biết cách sử dụng quan hệ này một cách hiệu quả nhất để buộc VN phải chấp nhận
thương lượng sau khi mất đảo.
Như vậy, trong
tương lai gần, một “chính quyền địa phương” của TQ sẽ ra lệnh tấn công thần tốc
chiếm một vài đảo nhỏ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Việt Nam không thể
phản công chiếm lại, mà sẽ buộc phải thương lượng lâu dài với TQ để chấp nhận
hiện trạng mới này.
Bài viết nêu quan điểm riêng
của tác giả, đang làm việc tại Sài Gòn.
-------------------------------
VIDEO : TRUNG QUỐC CHIẾM GẠC MA
Luong Tam Uploaded on Aug 22, 2010
No comments:
Post a Comment