Cập nhật lần cuối 30/01/2014
Lời chúc đầu năm
Hiến pháp và Hiến pháp
Diễn Đàn
Năm 2013 mở ra với một thông
tin mà một năm sau nhìn lại, thật khó nói là ảo hay thật, thực hay hư : việc
thảo luận về bản "dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992" sẽ "không có
vùng cấm". Cụ thể, theo ông Phan Trung Lý, chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật
của Quốc hội đồng thời là Trưởng ban biên tập dự thảo sửa đổi HP1992 : "nhân
dân có thể cho ý kiến đối với điều 4 Hiến pháp như với tất cả các nội dung khác
trong dự thảo, không có gì cấm kỵ cả" (trong buổi họp báo ngày
29.12.2012, trích theo VietnamNet cùng ngày). Đã đành, những tuyên bố khác của
ông, như “Ở nước ta, tất cả quyền lực thuộc về nhân dân nên nhân dân có
vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng và sửa đổi Hiến pháp”, hay “Mục
đích là phát huy quyền làm chủ, huy động trí tuệ, tâm huyết của nhân dân, tạo
sự đồng thuận của nhân dân, thể hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân trong việc
sửa đổi Hiến pháp”, với cả cách hành văn và câu chữ "lưỡi gỗ" quá
quen thuộc, hẳn đã làm cho những người quen theo dõi tình hình phải cảnh giác.
Nhưng, tại sao không? Nếu không
nhảy xuống nước làm sao biết nước lạnh. Các vị trí thức soạn thảo
ra "Kiến nghị về sửa đổi Hiến Pháp 1992", 72 con người
quá thừa hiểu cái chế độ trong đó họ sinh sống, lớn lên và đã từng hoặc còn
đang làm việc ở nhiều cương vị khác nhau, đã chọn phương án "nhảy xuống
nước". Và với việc làm có vẻ như vô vọng ấy (nếu chỉ đơn thuần là để trả
lời câu hỏi "có làm thay đổi được tí gì không?" thì của đáng tội,
"vô vọng" thật), họ đã khởi xướng lên cả một phong trào phản kháng từ
những biểu hiện cụ thể "nhỏ nhặt" hàng ngày tới các cơ sở lý thuyết
của một chế độ chính trị và một đội ngũ cầm quyền ngày càng chứng tỏ tính chất
phản dân, hại nước của mình. Chỉ kể sơ vài sự việc. Những bài phân tích sâu sắc
và không kém phần đanh thép của giáo sư Hoàng Xuân Phú như Hai tử huyệt của chế độ, Đảng
và Nhân dân - vị thế bị tráo. "Tuyên bố 258" của mạng lưới blogger Việt Nam - gồm
hầu hết là những thành viên mà tuổi đời trẻ hơn nhiều so với các vị trong
"Kiến nghị 72" (18 tháng 7.2013). "TUYÊN BỐ Về thực thi quyền Dân sự và Chính
trị "
(22.9) và tiếp nối ngay sau đó là đề xuất Diễn đàn xã hội dân sự, với sự thành
lập một trang
thông tin độc lập. Hoặc tuyên bố dõng dạc của sinh viên Nguyễn
Phương Uyên trước toà án Long An: chống đảng cộng sản không phải là tội,
hay phản ứng đầy khí phách của nhà báo trẻ Nguyễn Đắc Kiên khi ông tổng
bí thư Nguyễn Phú Trọng chụp mũ "suy thoái" cho những người chống lại
điều 4 trong Hiến pháp. Hoặc những bài tố cáo chính sách bành trướng của Bắc
Kinh, kẻ đỡ đầu cho chế độ, từ các trang mạng "lề trái" đã lan vào
một số tờ báo chính thống ngày càng nhiều hơn...
Đúng. Những bài viết, tuyên bố,
hành động phản kháng đó chưa đủ để buộc chính quyền phải lùi bước và lựa chọn
dân chủ, từ bỏ việc áp đặt sự "lãnh đạo của ĐCS" vào Hiến Pháp - thực
hiện được cải ảo tưởng "lãnh đạo" ấy là một chuyện khác -, lựa chọn
dân tộc thay vì sự lệ thuộc vào ngoại bang để bảo vệ quyền lợi phe nhóm của
mình. Cũng chưa đủ để họ từ bỏ những đàn áp, bắt bớ đối với những người dân
oan, những nhà báo, blogger độc lập...
Đúng. 11 tháng sau khi bản dự
thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 được đưa ra để "lấy ý kiến nhân dân" (một
quãng thời gian dài gấp hơn ba lần thời gian dự kiến là ba tháng, dưới sức ép
của dư luận), nó đã được thông qua gần như nguyên văn, sau vài tuyên bố có vẻ
như lùi bước, thực ra là phản ánh những đấu đá nội bộ gay gắt nhưng chưa đủ
cường độ để vượt qua những tính toán, thoả hiệp vì quyền lợi của các phe nhóm.
Nhưng, chưa đủ không có nghĩa
là hoàn toàn vắng bóng, hoàn toàn vô nghĩa. Những ví dụ trên kia minh chứng cho
một thực tế đang hình thành mà, nếu nhìn ra ngoài thế giới, đôi khi ta thấy rõ
hơn ý nghĩa của nó.
Hai tháng sau khi phiên bản 2013 hầu như chẳng khác gì Hiến pháp 1992 lạc
hậu, phản động ấy được thông qua, một bản Hiến pháp khác cũng được thông qua tại một đất nước khác, xa xôi
nhưng không phải không có những điểm tương đồng với đất nước chúng ta. Một lực
lượng bảo thủ, mà nhiều người, rất nhiều người cho rằng không thể thay đổi
được, lực lượng Hồi giáo Tunisie, đã cùng với những lực lượng tiến bộ khác của
nước này, bỏ phiếu thông qua một bản Hiến pháp tiến bộ như chưa từng thấy ở một
nước Hồi giáo, A-rập. Một bản Hiến pháp thiết lập một "chế độ cộng hoà,
dân chủ, với quyền tham dự của người dân, trong khuôn khổ một Nhà nước dân sự,
được quản lý bằng luật pháp trong đó quyền làm chủ được nhân dân thực hiện trên
cơ sở sự luân phiên hoà bình thông qua những cuộc bầu cử tự do, và nguyên lý
phân quyền một cách cân bằng". Một Hiến pháp thừa nhận đạo Hồi như một
quốc giáo nhưng lại không có một điều khoản nào buộc luật pháp của quốc gia
phải tuân theo những thánh luật của đạo - như những người cực đoan trong đảng
Hồi giáo đòi hỏi. Một thoả hiệp mà những người tiến bộ chấp nhận khi ngược lại
họ đã buộc phe đối diện phải thông qua một điều khoản bảo đảm tự do tín ngưỡng
và tự do lương tâm (điều 6), trong đó ghi rõ nhiệm vụ của Nhà nước là bảo vệ sự
trung lập của các nhà thờ Hồi giáo chống lại mọi toan tính sử dụng các cơ sở
tôn giáo này vào mục tiêu chính trị, đồng thời ngăn cấm mọi toan tính buộc tội
người phản kháng là "chống đảng" (xin lỗi, "chống tôn giáo chính
thống" - tiếng Pháp: apostasie). Một Hiến pháp của một nước Hồi giáo dành
nhiều điều khoản để bảo đảm quyền bình đẳng của phụ nữ trong các hoạt động
chính trị, xã hội, nghề nghiệp, và buộc Nhà nước phải có những chính sách cần
thiết để xoá bỏ sự bạo hành đối với phụ nữ...
Ba năm sau cuộc "Cách mạng hoa nhài" (tháng 12.2010), đất nước
A-rập, Hồi giáo này đang chứng minh cho thế giới thấy rằng một cuộc "diễn
biến hoà bình" sang những giá trị phổ quát của nhân loại là hoàn toàn có
thể, ngược lại với mọi định kiến.
Hẳn đó cũng là điều mà những
thành viên của một xã hội công dân còn mới manh nha ở nước ta vẫn đang kiên trì
hoạt động để đạt được, với một lòng tin mỗi ngày một vững chắc hơn khi nhìn
chung quanh ngày càng thấy mình được hỗ trợ nhiều hơn, từ người thân, bè bạn,
đồng nghiệp v.v.
Cùng với lòng tin đó, cùng
với số đặc biệt Giai phẩm Xuân Giáp Ngọ này (xin bấm vào khung bên cạnh - hoặc vào đây,
để mở ra trang mục lục và bấm tiếp vào tên bài bạn muốn đọc), Diễn Đàn xin gửi
tới bạn đọc và gia quyến những lời chúc một năm mới tốt lành nhất.
No comments:
Post a Comment