Bangladesh
và vai trò sinh viên 'hậu Hasina'
23/08/2024
https://www.voatiengviet.com/a/bangladesh-va-vai-tro-sinh-vien-hau-hasina-/7754046.html
Theo
nghiên cứu mới nhất từ một tổ chức nhân quyền tại Bangladesh, cho đến nay đã
hơn 800 người bị giết trong các cuộc biểu tình từ đầu tháng 7 đến đầu tháng 8.
Hội Yểm trợ Nhân quyền (Human Rights Support Society) cho
biết có tổng cộng 819 người bị giết, trong đó có 83 trẻ em, 5
nhà báo, 51 nhân viên công quyền. Họ nhận diện được 630 thân nhân dựa
trên lời khai của gia đình, nhân chứng và bệnh viện, nhưng 189 người vẫn chưa
được xác định. Ít nhất 455 người trong số này đã bị "bắn chết" trong
khi những người khác bị thiêu hoặc bị đánh đến chết.
https://gdb.voanews.com/24b3ab4c-89e0-4277-92a4-ec9252034f2d_w1023_r1_s.jpg
Asif
Mahmud và Nahid Islam, hai cựu lãnh đạo sinh viên, tuyên thệ trong
vai trò cố vấn của chính phủ lâm thời Bangladesh, Dhaka, ngày 8 tháng Tám.
Khác
với cuộc nổi dậy của dân chúng tại Sri Lanka tháng 7 năm 2022 mà phần lớn là ôn
hòa và gần như không đổ máu, lần này tại Bangladesh những người mất con, chồng,
cha, hay bạn bè than thiết, kể trên, có lẽ sẽ không bỏ qua cho bà Hasina. Hiện
nay bà đang tạm trú tại một nơi nào đó ở Ấn Độ mà chính quyền Narendra Modi
chưa tiết lộ. Tuy nhiên với áp lực ngày càng gia tăng của đảng đối lập
Bangladesh Nationalist Party (BNP), và nhiều thành phần công chúng khác nhau
yêu cầu dẫn độ bà về lại Bangladesh để bị truy tố, chính quyền Ấn khó thể nào
duy trì quan điểm này lâu dài. Thái độ này sẽ càng bị thách thức khi những bằng
chứng vi phạm nhân quyền của chính quyền Hasina trong những tuần qua, và trong
15 năm qua, ngày càng được phơi bày.
Trong
2 tuần qua, giáo sư kinh tế Muhammad Yunus, người được phong trào sinh viên tín
nhiệm để về nước thành lập chính quyền lâm thời ngày 8 tháng 8, và 16 thành
viên khác trong đó có hai sinh viên trẻ nắm một số bộ quan trọng trong chính phủ
này, đang
cố gắng ổn định tình hình chính trị tại đây. Đây là một nhiệm vụ
vô cùng khó khăn và thử thách. Khi bạo lực trở thành công cụ để duy trì quyền lực
tại Bangladesh và được cai trị qua một thời gian dài, sự hận thù trong lòng những
người đối kháng và đối lập nói riêng, và dân chúng nói chung, tích lũy chồng chất.
Cộng với một văn hóa chính trị khá bạo lực kể từ ngày lập quốc đến nay, cơ hội
thay đổi thể chế chính trị khi đến không khéo sẽ là thời cơ để các bên tính tội
và trả thù, thay vì là cơ hội để xây dựng lại từ thất bại và đổ nát.
Hàng
trăm hàng ngàn sinh viên Bangladesh xuống đường đòi công bằng và công lý trong
tháng 7 và 8, được yểm trợ mạnh mẽ của nhiều thành phần dân chúng, giờ đây một
số đang nắm những vai
trò quan trọng trong chính quyền lâm thời. Nahid
Islam, chẳng hạn, chỉ mới 26 tuổi, từng là sinh viên biểu tình trước
đây, giờ là Bộ trưởng Bộ Bưu chính, Viễn thông và Công nghệ, và là Bộ trưởng Bộ
Thông tin và Phát thanh truyền hình. Islam có vẻ rất hăng hái, nhiệt huyết và tự
tin trong cuộc
phỏng vấn trả lời cơ quan truyền thông NPR. Islam trình bày rằng
giới trẻ Bangladesh muốn một giải pháp chính trị mới, mở đường cho quá trình
chuyển đổi dân chủ, đảng phái và pháp quyền. Islam cho rằng trước đây hiến pháp
của Bangladesh tập trung quyền lực quá nhiều vào một người, vị thủ tướng có
toàn bộ quyền lực, gần như quyền lực tối đa, cho nên có nhu cầu để cải cách hiến
pháp, cải cách các ủy ban bầu cử và phải xóa bỏ tham nhũng. Họ mong muốn tái
thiết hệ thống đất nước và hệ thống chính phủ trước, sau đó tiến hành bầu cử.
Cũng
trong cuộc phỏng vấn này, khi được hỏi chính quyền lâm thời toàn là người trẻ
thiếu kinh nghiệm chính trị để điều hành quản trị đất nước, thì Islam trả lời:
“Chúng tôi đại diện cho người dân. Chúng tôi, những sinh viên, lãnh đạo phong
trào và cách mạng. Các lực lượng chính trị, các lực lượng hiện tại của
Bangladesh đã thất bại. Vì một sinh viên có thể lãnh đạo một phong trào, lãnh đạo
một cuộc cách mạng, một sinh viên cũng có thể thành lập một chính phủ, cũng có
thể lãnh đạo chính phủ.”
Theo
dõi truyền thông tường trình về Bangladesh, chúng ta thấy những người có quan
điểm như Islam khá nhiều. Người trẻ thường nhiệt huyết, lý tưởng và lạc quan.
Chúng ta cũng mong muốn họ thành công, đóng vai trò tích cực trong chính quyền
dân cử sau này, và dấn thân vào sứ mệnh chuyển hóa chính trị đất nước này. Tuy
vậy, cơ hội chuyển tiếp của Bangladesh cũng sẽ nhiều thách thức.
Một,
việc vận hành quốc gia nó đòi hỏi vừa lý tưởng, vừa kinh nghiệm và khả năng.
Kinh nghiệm chính trị và khả năng lãnh đạo quốc gia là điều kiện cần, không thể
thiếu được, nhất là trong bối cảnh phức tạp như Bangladesh. Có lý tưởng mà thiếu
kinh nghiệm có khi là đại họa. Ở các nền dân chủ, chính trị mang tính chuyên
nghiệp. Ở các nền phi dân chủ, chính trị mang tính thủ đoạn. Nhưng chính trị ở
đâu cũng tàn bạo (brutal). Thiếu sự trãi đời và cái nhìn thực tế này, giới trẻ
và sinh viên dễ bị lôi vào những lý tưởng hay dự án xa vời, không thực tế, và
không có khả năng điều hành. Tổ chức sinh viên thường lỏng lẽo, không có cơ cấu
chặt chẽ, không có nguyên tắc vận hành và kỹ luật khắc khe, và họ cũng sẽ khó
thống nhất được cương lĩnh chính trị. Trong chính trị, để mất cơ hội đóng vai
trò tích cực trong thời điểm then chốt thì cơ hội khó trở lại, và nếu có thì
cũng sẽ rất lâu. Cho nên vai trò của sinh viên cũng sẽ giới hạn trừ khi họ biết
được giới hạn của mình và tìm cách khắc phục.
Hai,
sự phẫn nộ của nhiều thành phần dân chúng dành cho chính quyền Hasina là điều dễ
hiểu, và nhu cầu đòi công lý cho các nạn nhân do chính quyền này gây ra là điều
chính đáng. Nhưng công lý cần phải được giải quyết bằng một tiến trình pháp lý
minh bạch, bằng một toà án có những chánh án chuyên môn và không chính trị hóa
v.v... Dưới thời Sheikh Hasina, hay thời Kheleda Zia, hay dưới các chính quyền
quân phiệt, hệ thống tư pháp của Bangladesh phần lớn đều bị chính trị hóa.
Hasina bị lật đổ, cả một chính quyền biến mất sau khi bà bỏ chạy, một số chánh
án từ chức. Khi hệ thống tư pháp này không bảo đảm tính chuyên môn và khách
quan, những quyết định và tiến trình kết án Hasina và những người trong chính
quyền bà trước đây có thể đi quá đà và do đó bị mất đi giá trị và cơ hội làm
sáng tỏ lịch sử và đưa ra bài học thích đáng và giá trị về sau.
Ba,
con đường trước mặt cho Bangladesh, ngoài ổn định chính trị và trật tự cho người
dân, là dân sinh và dân quyền. Tỷ lệ sinh viên thất nghiệp rất cao, và nền kinh
tế đang gặp nhiều khó khăn. Bạo lực và hận thù đang sâu sắc trong lòng người,
chưa kể khả năng kích động của nhiều thành phần quá khích, và các nhóm Hồi giáo
cực đoan trong nước này. Những chính sách nào để giải quyết tốt nhất cho
Bangladesh đòi hỏi sự tập hợp của tâm và tầm của toàn quốc gia. Cuộc bầu cử khi
diễn ra phải làm sao bảo đảm được sự tham gia một cách công bằng và minh bạch của
tất cả mọi thành phần trong xã hội, từ Bangladesh Nationalist Party, Jatiya
Party, đến Bangladesh Awami League. Nếu sinh viên có hình thành đảng chính trị,
họ đều có thể tham gia. Loại trừ bất cứ đảng nào cần có lý do chính đáng và cần
có cơ quan có thẩm quyền và khả năng duyệt xét công minh. Một mình sinh viên
hay một BNP sẽ không làm được điều này.
Tóm
lại, sinh viên Bangladesh đã làm nên lịch sử. Vai trò của họ sẽ được ghi vào lịch
sử một cách chính đáng nếu họ biết khả năng và giới hạn của mình. Lý tưởng là nếu
họ biết vận dụng cơ hội này để truyền cảm hứng một viễn kiến cho đất nước này.
Lý tưởng là làm sao để người dân Bangladesh cùng có ước mơ xây dựng một chính
quyền minh bạch và trong sạch của dân, do dân và vì dân. Làm sao để mọi người
dân mong đợi như thế từ mọi chính quyền sau này. Còn lại, hãy để cho mọi người
và mọi nhân tài của đất nước cùng tham gia đóng góp, thay vì thiên vị hay loại
trừ một hay nhiều thành phần nào đó.
--------------------------------------
Theo
dòng thời sự
Từ
Dhaka nhìn về Việt Nam và Cambodia: ‘Sợ thay mà lại mừng thầm cho ai’
.
Cơ
hội, hy vọng nào với Bangladesh sau biến cố chính trị tháng 8?
.
Thay
đổi chính trị ở Bangladesh, vai trò của sinh viên, giới trẻ và bài học rút ra?
.
Dân
Bangladesh lật đổ chế độ độc tài
.
Ông
Yunus trở về Bangladesh lãnh đạo chính phủ lâm thời sau khi thủ tướng bỏ chạy
.
Sinh
viên Bangladesh làm nên lịch sử
.
Tổng thống Bangladesh giải
tán quốc hội, mở đường cho bầu cử thay thế nhà lãnh đạo bị lật đổ
.
Thủ
tướng Bangladesh từ chức giữa bạo động, chính phủ lâm thời sẽ được thành lập
.
04/08/2024
Bangladesh: Ít nhất 55 người
chết vì đụng độ, lệnh giới nghiêm được áp đặt
No comments:
Post a Comment