Cuộc sống địa ngục tại các lãnh thổ Ukraine bị Nga xâm chiếm
Lê Tây Sơn -
Saigon Nhỏ
3 tháng 10, 2022
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/10/GettyImages-1243546781.jpg
Tại
Luhansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia, sau khi cưỡng chiếm, quân Nga đã ép
người dân Ukraine bỏ phiếu thuận theo Nga trong cái gọi là “trưng cầu dân ý” giả
hiệu (ảnh: Stringer/Anadolu Agency via Getty Images)
Trong nguồn
thông tin về cuộc chiến ở Ukraine, người ta ít nghe nói đến cuộc sống hàng ngày
của người dân trong các khu vực do Nga kiểm soát. Khi Nga chính thức sáp nhập bốn
khu vực cướp được của Ukraine vào tuần trước, BBC đã nói chuyện với
một số trong hàng triệu cư dân về cuộc sống dưới ách chiếm đóng. Tất cả tên của
họ đều được thay đổi.
Câu chuyện của Boris
Boris đã sống
ở thành phố Kherson phần lớn cuộc đời mình. Trong nhiều tháng, Boris đã cố duy
trì cuộc sống cá nhân và nghề nghiệp trong một thành phố tràn ngập binh lính và
cảnh sát, mật vụ Nga. Đó là một cuộc sống đầy dẫy những tương phản. Có ngày
Boris phải xóa nội dung trò chuyện tin nhắn khỏi điện thoại trước khi đi qua một
trạm kiểm soát của Nga. “Bạn phải đảm bảo không có chứng cứ buộc tội nào trong
điện thoại của bạn, cả ở thùng rác!” – ông nói. Rất nhiều người đã biến mất
trong những tháng đầu tiên, khi những kẻ cai trị mới của thành phố thẳng tay
đàn áp bất cứ ai bị cho là trung thành với Kyiv.
Một nửa
trong dân số 280,000 người trước chiến tranh của thành phố vẫn còn ở lại. Số
khác chạy đến vùng lãnh thổ do chính phủ Ukraine kiểm soát hoặc trốn ra nước
ngoài. Boris, giống như tất cả những người khác mà BBC đã nói chuyện đều phản đối
sự chiếm đóng và thôn tính của Nga. Sẽ là sai lầm nếu cho rằng tất cả mọi cư
dân bị chiếm đóng đều chia sẻ quan điểm như thế, nhưng tất cả hồ sơ cử tri trước
khi quân Nga đến đều thể hiện tuyệt đại đa số cư dân Kherson xem mình là công
dân Ukraine.
Tiền và ngân hàng
Ở Kherson,
việc cất giữ những gì bạn yêu thích đôi khi là một vấn đề lớn khiến bạn phải
liên tục ứng biến. Tiền là một ví dụ điển hình. Bất chấp những nỗ lực của
Moscow trong việc đưa vào lưu hành đồng rúp Nga, đồng hryvnia của Ukraine vẫn
được sử dụng rộng rãi. Trong một thời gian, những chiếc xe tải nhỏ (được kết nối
wi-fi) cho phép khách hàng đăng nhập vào các ngân hàng Ukraine và rút tiền
hryvnia. Hiện đồng tiền của Nga đang dần lấn sân. Một số khoản thanh toán phúc
lợi đã chuyển sang dùng đồng rúp và buộc các cửa hàng phải chấp nhận. Chỉ có
các ngân hàng của Nga là được phép hoạt động. Để mở tài khoản, bạn phải có hộ
chiếu Nga. Điều tương tự cũng áp dụng cho các doanh nghiệp nhà nước. “Đó là
cách họ ép các cư dân Ukraine phải đổi sang quốc tịch Nga” – Boris nói. Từ
Tháng Năm trở đi, nhiều áp phích mới xuất hiện trên các đường phố Kherson khẳng
định Nga “trở lại là để ở đây vĩnh viễn”.
Đôi khi những
khẩu hiệu này được đi kèm với hình ảnh các anh hùng Nga thế kỷ 18, khơi dậy ký ức
Kherson từng là “thành phố pháo đài” của Catherine Đại đế, Nữ hoàng cuối cùng của
Nga, vào năm 1778. Các áp phích khác tôn vinh hộ chiếu Nga với dòng chữ “Ổn định
xã hội và an ninh”. Có áp phích tả một người chồng hạnh phúc ôm người vợ đang
mang thai bên cạnh thông điệp kêu gọi những công dân trung thành với đất mẹ
sinh thêm con. Ngoài ra còn có những biển quảng cáo “xảo quyệt” hơn. Đó là quảng
cáo cho thấy một người nổi tiếng nào đó “khoe” mình là công dân Kherson, cống
hiến cả đời mình cho nước Nga.
Các cuộc
chiến khác liên quan đến văn hóa, lịch sử và thông tin, đang diễn ra trên khắp
các lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng, từ những người yêu mến Ukraine bắt tín hiệu
điện thoại di động ở khắp các chiến tuyến, đến việc cha mẹ bí mật giáo dục con
cái trong các trường học trực tuyến của Ukraine để giảm ảnh hưởng của hệ thống
giáo dục do Nga áp đặt. Nỗi sợ hãi hiện nay đối với những người đàn ông trong độ
tuổi chiến đấu là lệnh động viên, đang được tiến hành ở Nga, Crimea và các khu
vực ly khai ở vùng Donbas phía Đông Ukraine, sẽ được mở rộng đến Kherson. Cho đến
nay, có vẻ như chỉ những người mang hộ chiếu Nga mới nhận được lệnh triệu tập
nhưng sự lo lắng vẫn tăng.
Mariupol
“Sau khi bị
Nga chiếm đóng, toàn bộ cuộc đời tôi như sụp đổ” – Alex, một cựu giáo viên nói.
Sau một cuộc bao vây và bắn phá tàn khốc của quân Nga từ Tháng Ba đến Tháng
Năm, những thường dân ở lại hoặc không thể chạy trốn thấy họ bỗng rơi vào vùng
đất hoang tàn như địa ngục.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/10/GettyImages-1243602539.jpg
Mariupol
(ảnh chụp ngày 29 Tháng Chín) – trông chẳng khác gì địa ngục (Stringer/Anadolu
Agency via Getty Images)
Alex nói:
“Người Nga đi từ căn hộ này sang căn hộ khác, phá hủy tất cả mọi thứ có liên
quan đến Ukraine. Tại nhà tôi, họ đốt các biểu tượng của Ukraine và rất nhiều
sách”. Khi cuộc bao vây kết thúc vào cuối Tháng Năm, quân Nga dần rút lui, để
những kẻ ly khai thân Moscow điều hành thành phố. Daryna, một sinh viên ở lại
(sau đó bỏ trốn vào Tháng Tám) cho biết: “Thành phố biến thành một đống đổ nát
và trở thành cái chợ trời lớn, nơi mọi người bán bất cứ những gì có trong nhà để
mua về một cái gì đó cần thiết”.
Điện và nước
bị thiếu hụt. Hàng ngàn ngôi nhà bị phá hủy. Các thi thể không được chôn cất
trong đống đổ nát. Đường phố nhanh chóng tràn ngập các biểu ngữ ca ngợi Moscow
giải phóng Mariupol. Sự kết hợp giữa tuyên truyền, nhu cầu và tình cảm thân Nga
của một số cư dân Mariupol đã có tác dụng. Nhiều người ủng hộ những kẻ chiếm
đóng và nhiều người làm việc cho các “rashist” (một thuật ngữ xúc phạm người
Nga) để kiếm tiền sống qua ngày. Về mặt địa lý, do gần gũi hơn với Nga và nằm ở
cực Nam sông Donbas nên mối quan hệ của Mariupol với Moscow sâu sắc hơn Kherson
một chút.
Chỉ thấy
thoáng qua sự phản kháng trên phương tiện truyền thông xã hội như hình ảnh lan
truyền về những người mang mặt nạ khoác cờ Ukraine màu xanh vàng. Chữ “Ï” trong
bảng chữ cái Ukraine (không phải tiếng Nga) thỉnh thoảng được vẽ trên các bức
tường. Nhưng Mariupol đã bị chiến tranh biến thành “thùng rác” cả về vật chất
và tình cảm. Sự lạc quan không còn nhiều. “Không còn nhiều hy vọng – Alex nói –
Bởi vì mọi người tin Mariupol đã bị bỏ rơi dù hy vọng vẫn còn”.
Enerhodar
Ở
Enerhodar, nằm giữa Mariupol và Kherson, chiến tranh chưa bao giờ biến mất. Nga
đã chiếm được thành phố và nhà máy điện hạt nhân rộng lớn ngay từ đầu cuộc chiến.
Tuy nhiên, những tháng gần đây, các lực lượng Nga và Ukraine đã bắn súng qua lại
trên sông Dnipro. Phía Ukraine cáo buộc Nga sử dụng nhà máy điện này làm nơi ẩn
náu. Nguy cơ đạn lạc đã buộc người dân Enerhodar phải áp dụng các quy trình an
toàn nghiêm ngặt. Maksym, 38 tuổi, nói: “Chúng tôi cố gắng hoàn thành tất cả
công việc trong ngày như gặp bạn bè, thăm bố mẹ, mua đồ ăn. Còn vào ban đêm, chỉ
có… chó chạy trên đường phố!”.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/10/GettyImages-1243150159.jpg
Enerhodar
thuộc quyền kiểm soát của Nga kể từ Tháng Ba (Stringer/Anadolu Agency via Getty
Images)
Thực phẩm
từng biến mất khỏi các cửa hàng nay đã đỡ hơn trước. Ở khắp miền Nam, mọi người
đều nói các siêu thị chứa đầy hàng hoá đắt tiền đến từ Nga, trong khi đường phố
dồi dào thực phẩm sản xuất tại địa phương. Bị tách khỏi 80% diện tích Ukraine,
nông dân ở các vùng chiếm đóng chỉ còn biết bán sản phẩm địa phương. Rau rẻ
hơn, nhưng thịt, pho mát và sữa đắt gấp đôi trước chiến tranh. Sau hơn nửa năm
bị chiếm đóng, Enerhodar đã giảm dân số một nửa.
Melitopol
Tại
Melitopol do Nga kiểm soát, cách xa chiến tuyến và sâu bên trong miền Nam
Ukraine bị chiếm đóng, Toma, một phụ nữ khoảng 30 tuổi, nói về một mối bận tâm
thường ngày khác: Chăm sóc người bệnh. Chị nói:
“Trong vài
ngày đầu, tôi có một nhiệm vụ khó khăn là tìm thuốc tim cho mẹ tôi. Hàng trăm
người xếp hàng dài nhiều giờ để chờ mua thuốc. Nay tình trạng này không còn nữa.
Tuy nhiên, các hiệu thuốc hiện do chính quyền điều hành và bán cả những thứ mà
người dân địa phương xem là sản phẩm kém chất lượng đến từ Nga. Bốn trong năm
loại thuốc mà mẹ tôi cần không có sẵn mà phải nhờ bạn bè hoặc người thân ở xa
hơn về phía Bắc, tại Zaporizhzhia do Ukraine kiểm soát mua giúp rồi giao tận
tay sau khi vượt qua cuộc hành trình đầy rủi ro qua các trạm kiểm soát của
Ukraine và Nga. Giống như chúng ta đã lùi lại 35 năm (ám chỉ những ngày Ukraine
vẫn còn là một phần của Liên bang Xô Viết)”.
Tình hình ở
các trường học của Melitopol thật thảm khốc. Các giáo viên và giới chức quản lý
từ chối hợp tác với các cơ quan quản lý nghề nghiệp, buộc họ phải tuyển dụng bất
kỳ ai sẵn sàng chấp nhận một công việc họ không được đào tạo để làm. Người dọn
vệ sinh trước đây của trường nay trở thành giáo viên đứng lớp! Dấu ấn Nga ở khắp
mọi nơi, từ sách giáo khoa nhập khẩu đến lá cờ trong sân trường và bài quốc ca
vang lên mỗi ngày.
Cha mẹ sẵn
sàng cho con đi học được trợ cấp 10,000 rúp (khoảng $172) mỗi người, nhưng chỉ
khi họ khai báo thông tin hộ chiếu và nơi cư trú của cha đứa trẻ. Tuy nhiên, đã
có những dấu hiệu nổi loạn trong lớp học. Trẻ em viết các từ tiếng Nga bằng chữ
cái Ukraine, treo các dải ruy băng màu xanh và vàng trên balô và đi tất in khẩu
hiệu “Tàu chiến Nga… (từ thô tục)” (ám chỉ hành động thách thức của những
lính Ukraine tại Đảo Rắn trong ngày đầu tiên của cuộc chiến).
No comments:
Post a Comment