Trang
phục tốt nghiệp “lạ” cho hiệu trưởng và tân khoa, tại sao bị phản đối?
Thanh Trúc, RFA
2022.08.04
Hiệu
trưởng Nguyễn Trúc Lê cầm trượng trong buổi Lễ tốt nghiệp và trao bằng tốt
nghiệp chính quy của Trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) ngày
29/7/2022
Nguồn tin
và hình ảnh từ báo chí trong nước cho thấy tại buổi lễ trao bằng tốt nghiệp đại
học chính quy năm 2022 với cả ngàn người gồm cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ bên
cạnh phụ huynh, thầy cô và nhân viên trường hôm 29/7, vị khoa trưởng khoa Kinh
tế Đại học Quốc gia Hà Nội, PGS-TS. Nguyễn Trúc Lê, đã mặc áo nhung đỏ, mũ và
găng tay đồng màu, đeo vòng cổ và tay cầm quyền trượng.
Các sinh
viên tốt nghiệp vận “trang phục lạ” so với thông thường: nam áo thiết kế
kiểu vest, quần tây đồng bộ màu đỏ sậm, mũ bê rê có lưỡi trai màu đen, găng tay
màu trắng; sinh viên nữ thì trang phục áo giả vest, váy ngắn màu đỏ sậm, đội bê
rê đen có lưỡi trai và mang găng trắng.
Thành
viên ban nghi lễ cũng mặc áo nhung đỏ pha đen, mũ màu đen, găng tay màu trắng. đeo
ruy băng lụa hai màu xanh đỏ với logo của trường.
Ngay lập tức
sau lễ tốt nghiệp là những lời chê bai, đàm tiếu râm ran tiếp tục qua lại trên
mạng cũng như trong dư luận bên ngoài. Báo chí sử dụng từ ‘ném đá’ để nói về sự
dèm pha này, hai thứ bị ném đá nhiều nhất là bộ trang phục cùng quyền trượng của
khoa trưởng trường Kinh Tế ĐHQGHN.
Một nhà nghiên cứu thuộc Viện Giáo Dục
tại một đại học Mỹ,
không muốn nêu danh tánh vì cho rằng khen chê ở đây là vấn đề tế nhị, không
khéo bị mang tiếng là ‘vơ đũa cả nắm, nói với RFA qua điện thư như sau:
“Đây
là buổi lễ tốt nghiệp của cả ngàn sinh viên được mô tả là như một buổi
trình diễn long trọng mà có người gọi là ‘hoành
tráng’. Tôi không biết nói như thế nào để diễn tả ý kiến của tôi.
Tôi có cảm tưởng rằng ông Viện trưởng cầm cây gậy có vẻ như một
giáo chủ, mặc quần áo khác lạ, cùng với các vị thầy khác và sinh viên tốt
nghiệp biểu diễn màn ‘tôn giáo ‘ mới. Màu sắc quần áo thì
âm u, không phản ảnh trí tuệ của giới đại học.”
“Mặt khác,
có người kêu gọi bao dung với tinh thần tôn trọng sự khác biệt ( không ném đá).
Lời kêu gọi này rất hay, rất đúng, vì "nó" giúp cho tiến bộ, tiến
tới chân, thiện, mỹ. Tuy nhiên, ứng dụng ‘ý tưởng’ này vào trường hợp này thì
không biết tương lai học vị sẽ ra sao. Giáo dục đại học kiểu này sẽ chỉ sản xuất
ra nhiều tiến sĩ với cao kiến như bà ‘tiến sỹ lu’ chẳng hạn”.
Trong
khi đó từ đại học Maine của Hoa Kỳ,
Giáo sư Ngô Vĩnh Long cho rằng xưa nay bên Việt Nam quyền trượng chỉ dành
cho những bậc tu hành đạo cao, đức trọng mà thôi.
Còn bên Mỹ,
ông nói, từ xưa hai đại học lớn, lâu đời như Havard, Yale đều có quyền trượng
riêng nhưng về sau thì không còn sử dụng nữa:
“Ông
khoa trưởng khoa Kinh tế cũng hơi đặc biệt đấy, mà cái này cũng mới bởi vì tôi
dạy học trong khoa Kinh tế ĐHQG Hà Nội thì ngày xưa đâu có chuyện như vậy. Có
thể đó là lý do tại sao người ta chỉ trích.”
“Ở nước
Mỹ này khi một trưởng của một khoa như trường đại học của tôi nhưng tốt nghiệp
Havard thì mặc lễ phục của Havard cho người ta biết ông hay bà tiến sĩ đó tốt
nghiệp từ Havard. Có thể ông khoa trưởng khoa Kinh tế này muốn người khác
để ý nhiều về ông. Mà kể cả trường cũng vậy, muốn có lễ phục mới thì cả Hội đồng
trường phải tranh luận, phải đề nghị trong một thời gian dài chứ không thể nào
một khoa trưởng có thể làm như vậy được.Khó mà biết đằng sau những sự phê bình
này là chuyện gì”.
Sinh viên dự lễ tốt nghiệp Đại học Kinh tế, Đại học
Quốc gia Hà Nội hôm 29/7/2022. Facebook Đại học Kinh tế
Từ trong
nước, nhà nghiên cứu Ngữ học, Giáo sư
Hoàng Dũng, nói rằng thực lòng cá nhân ông không thích những bộ lễ phục màu
mè như vậy. Tuy nhiên:
“Nhìn
chung thì tôi thấy họ có quyền làm như vậy. Tôi nói ngắn gọn rằng ở đây có những
vấn đề của xã hội Việt Nam. Ném đá vào những gì người ta không thích, nhất là
những gì liên quan đến giáo dục, trở thành phong trào ở Việt Nam, thể hiện cái
tâm lý thất vọng. Không cần biết gì cả, nghe có người xướng lên thì không nghĩ
gì cả mà sẵn sàng bung bét tất cả ý kiến của mình lên rồi.”
“Cái đó
không chỉ vấn đề dân trí mà còn là vấn đề xã hội. Thất vọng về giáo
dục mà trút giận lên những chuyện như vậy”.
Việc tổ chức
lễ tốt nghiệp như vậy là theo phong cách truyền thống phương Tây, thế
nhưng làm dấy lên làn sóng phê phán rầm rộ mới thực sự là chuyện đáng suy ngẫm.
Đây là nhận định của người viết báo tự do Vương Hân ở Việt Nam.
Trong điện
thư trao đổi với RFA, nhà báo tự do
Vương Hân bày tỏ:
“Trang
phục của thầy hiệu trưởng và các sinh viên tại lễ phát bằng tốt nghiệp là việc
của trường đó với sinh viên! Người không cùng “gu” có thể góp ý kiến nhẹ nhàng,
xây dựng. Nhưng phản đối kiểu “lên đồng tập thể” với những miệt thị, thoá mạ nặng
nề là biểu hiện của một tâm lý xã hội không cân bằng, không bình thường”.
Tâm lý xã
hội đó, ông Vương Hân phân tích tiếp,
vô hình giam hãm suy nghĩ người dân, họ cần kiến thức và nghị lực để thoát ra:
“Bằng
cái nhìn rộng rãi hơn, người ta có thể nghĩ những thay đổi về hình thức, phong
cách lễ tốt nghiệp là một biểu hiện của ý muốn thay đổi. Cho dù có người nghĩ lễ
phục đó có thể còn thô thiển về mặt thẩm mỹ, lần lần hình thức buổi lễ sẽ được
cải tiến phù hợp với “gu” thẩm mỹ chung. Sự tiến bộ tiệm tiến như vậy đáng mong
muốn, giữ xã hội biến chuyển với tốc độ thích hợp, không đổ vỡ, đứt gãy.”
“Sự
thay đổi hình thức buổi lễ tốt nghiệp chưa chắc tạo phản cảm tới vậy nếu môi
trường học thuật Việt Nam được quý trọng. Trong thực tế, môi trường hàn lâm Việt
Nam thiếu tính liêm chính, không ít hiện tượng bằng gian, bằng giả, bằng mua…
khiến mọi giá trị cùng thứ bậc tri thức bị đảo lộn, coi thường, thậm chí khinh
rẻ. Thi cử cũng chưa phải là cơ hội công bình cho các thí sinh. Những ẩn ức tâm
lý dồn nén chờ dịp bùng ra, cây quyền trượng(Mace) và bộ trang phục hàn lâm(
Academic Regalia) chỉ là nguyên cớ”.
Trước phản
ứng từ cộng đồng mạng, nhà báo viết tiếp, ĐH Quốc
gia Hà Nội đã đề nghị hiệu trưởng trường Kinh tế báo cáo bằng văn bản về công tác
tổ chức lễ trao bằng tốt nghiệp, đồng thời chỉ đạo rà soát, điều chỉnh trang phục,
lễ phục trao bằng tốt nghiệp, tránh lặp lại tình trạng tương tự.
“Đọc
tin trên thì tôi tự hỏi về tính chín chắn, tính tự chủ, tinh thần và cách hành
xử của ĐHQGHN. Họ có tôn trọng quyền tự chủ đại học của trường ĐH
Kinh tế không?”
Có lẽ cũng
như Giáo sư Hoàng Dũng, người viết báo tự do Vương Hân cho rằng phản ứng của quần
chúng đối với buổi lễ tốt nghiệp ở khoa Kinh tế ĐHQGHN là một thí dụ về
tâm lý xã hội:
“Tâm lý
này khiến từ trong thói quen hành xử, trong tiềm thức, mỗi cá nhân hay tập
thể bị giằng xé giữa hai thái cực, vừa muốn là người tự do vừa sẵn sàng chấp nhận
cuộc sống công cụ. Vừa bị quyến rũ bởi tính khai phóng, vừa muốn áp dụng khuôn
vàng thước ngọc chuẩn mực xa xưa.”
Điều này
cho thấy xã hội và con người Việt Nam đầy mâu thuẫn nội tại, đó là chậm về mặt
tiến bộ bên cạnh tinh thần hướng tới sự thay đổi, người viết báo
Vương Hân kết luận.
No comments:
Post a Comment