Suy
thoái hay không suy thoái – những dấu hiệu trái ngược từ nền kinh tế Mỹ
Lạc
Diệp
07/08/2022
11:08
https://thesaigontimes.vn/suy-thoai-hay-khong-suy-thoai-nhung-dau-hieu-trai-nguoc-tu-nen-kinh-te-my/
(KTSG)
– Nền kinh tế Mỹ liệu đã rơi vào suy thoái? Đó là câu hỏi đang được đặt ra tại
Mỹ, sau hàng loạt thông tin kinh tế trái ngược: GDP suy giảm hai quí liên tiếp,
nhưng thị trường việc làm và tiêu dùng vẫn ổn định.
·
Nhiều nền kinh tế lớn có thể rơi vào suy thoái trong 12 tháng tới
·
Việt Nam trước nguy cơ kinh tế thế giới suy thoái
Tăng trưởng âm – vì đâu nên nỗi
Phần lớn
giới phân tích hoàn toàn bất ngờ với sự đảo ngược chóng vánh đang diễn ra với nền
kinh tế Mỹ, từ mức tăng trưởng 5,7% – tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1984 vào năm
ngoái, kinh tế Mỹ đã giảm 1,6% trong quí 1 và giảm tiếp 0,9% trong quí 2 vừa
qua. Mức tăng trưởng âm trong hai quí liên tiếp đã đủ để đáp ứng định nghĩa phổ
biến của một cuộc suy thoái kỹ thuật.
Theo
Washington Post, đằng sau các con số đáng thất vọng này là một loạt dấu hiệu
cho thấy sự suy giảm tại nhiều bộ phận của nền kinh tế Mỹ, từ chính phủ, các
doanh nghiệp cho tới hộ gia đình.
Đầu tiên,
các doanh nghiệp bán lẻ đã giảm lượng hàng hóa dự trữ sau khi đã mua quá nhiều
trong năm ngoái, và tính toán sai nhu cầu của người tiêu dùng Mỹ. Sự suy giảm
lượng mua hàng tồn kho, đặc biệt là ô tô, được coi là một trong những nguyên
nhân chính khiến GDP suy giảm trong quí 2.
Các tên tuổi
lớn như Target hay Gap đều cho biết đang có lượng hàng dự trữ nhiều hơn mức cần
thiết, và do vậy không có kế hoạch nhập nhiều hàng trong thời gian tới.
Tệ hơn nữa,
có nhiều dấu hiệu cho thấy, lạm phát tăng cao đang làm thay đổi thói quen mua sắm
của người tiêu dùng, thúc đẩy họ mua nhiều hàng hóa thiết yếu hơn và giảm chi
tiêu vào các mặt hàng như quần áo, đồ điện tử. Các yếu tố này cũng ảnh hưởng
đáng kể đến số liệu GDP.
Hồi tuần
trước, Walmart đã khiến thị trường cảm thấy lo ngại khi cắt giảm dự báo lợi nhuận
hàng quí và cả năm 2022 vì doanh số từ các mặt hàng chủ lực được dự báo sẽ giảm
đáng kể do sự thay đổi thói quen tiêu dùng.
Việc Cục Dự
trữ liên bang Mỹ (Fed) nâng lãi suất bốn lần trong năm nay để kiềm chế lạm phát
cũng ảnh hưởng lớn tới lĩnh vực xây dựng và nhà ở. Các công ty bất động sản và
người mua nhà giờ đây sẽ phải hứng chịu mức chi phí đi vay cao hơn. Hệ quả là số
nhà khởi công xây dựng trong tháng 6 đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng
chín tháng qua, trong khi số giấy phép xây dựng nhà ở mới cũng giảm.
Bên cạnh
đó, ở góc độ chính phủ, chi tiêu công tại Mỹ cũng ghi nhận xu hướng giảm mạnh
trong thời gian qua ở mọi cấp độ: liên bang, tiểu bang và các địa phương.
“Nhìn
chung, điều này cho thấy nền kinh tế đang thực sự chậm lại”, Jason Furman, Giáo
sư kinh tế tại Đại học Harvard, kiêm cựu cố vấn kinh tế dưới thời Tổng thống
Barack Obama, đánh giá.
Kinh tế Mỹ có thực đã suy thoái?
Tuy nhiên,
ngay cả khi đã ghi nhận hai quí liên tiếp tăng trưởng âm, giới chức Chính phủ Mỹ
vẫn phủ nhận việc nền kinh tế nước này đã rơi vào suy thoái.
Phát biểu
tại Nhà Trắng, Tổng thống Joe Biden cho biết trong khi nền kinh tế Mỹ đang chậm
lại, “cũng có nhiều tín hiệu tích cực được ghi nhận”. Ông cũng trích dẫn quan
điểm của Chủ tịch Fed Jerome Powell về việc nền kinh tế hiện chưa rơi vào suy
thoái, bởi vẫn có nhiều bộ phận tăng trưởng tốt.
Trong khi
đó, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết: “Cần nhìn xa hơn những con số
trong báo cáo kinh tế để biết được điều gì đang thực sự diễn ra”. Theo bà, các
thời kỳ suy thoái thường được đánh dấu bằng sự suy giảm đáng kể số lượng việc
làm và sự hạn chế chi tiêu của các hộ gia đình – những điều này đều không xảy
ra ở thời điểm hiện tại. Mức chi tiêu của người tiêu dùng và doanh nghiệp, cũng
như sản lượng công nghiệp Mỹ hiện vẫn khả quan.
Theo The
Hill, cơ quan sẽ đóng vai trò quyết định xem nền kinh tế Mỹ có chính thức suy
thoái hay không một nhóm tám chuyên gia tại Ủy ban Xác định chu kỳ kinh doanh
thuộc Cục Nghiên cứu kinh tế quốc gia (NBER). Và với các cơ quan này, hai quí
suy giảm GDP liên tiếp chưa chắc đã đồng nghĩa với một cuộc suy thoái.
Thay vào
đó, NBER định nghĩa “suy thoái là một đợt suy giảm mạnh mẽ các hoạt động trong
khắp nền kinh tế và kéo dài ít nhất vài tháng”. Điều này có thể đồng nghĩa với
vài quí suy giảm liên tiếp. Trên thực tế, kể từ năm 1948 tới nay, mỗi lần GDP của
Mỹ suy giảm ít nhất hai quí liên tiếp, NBER cuối cùng đều xác nhận về sự suy
thoái.
Tuy nhiên,
cần lưu ý rằng, NBER không sử dụng GDP như một yếu tố chính trong việc đánh giá
sự suy thoái của nền kinh tế. Ví dụ như hồi năm 2001, NBER đã công bố kinh tế Mỹ
suy thoái dù không hề có những quí tăng trưởng âm liên tiếp. Thay vào đó, NBER
căn cứ vào 6 yếu tố, bao gồm: thu nhập cá nhân thực sau khi trừ đi các khoản
thanh toán; thị trường lao động phi nông nghiệp; tỷ lệ người lao động có việc
làm dựa trên khảo sát hộ gia đình do Cục Thống kê lao động thực hiện; chi tiêu
dùng cá nhân thực tế; doanh thu bán lẻ sau khi điều chỉnh theo biến động giá cả;
và sản lượng công nghiệp.
Do vậy, lần
này, NBER có thể tạo ra một ngoại lệ khác, nhưng là theo chiều hướng tích cực.
Gần như không có một chuyên gia kinh tế lớn nào tại Phố Wall dự báo NBER sẽ
tuyên bố kinh tế Mỹ đã suy thoái trong nửa đầu năm 2022.
Một trong
những lý do chính khiến các chuyên gia bác bỏ khả năng kinh tế Mỹ đã rơi vào
suy thoái, là sự sôi động
của thị trường việc làm. Các số liệu thống kê cho thấy, trong nửa đầu
năm nay, nước Mỹ đã có thêm 2,2 triệu việc làm mới – một trong những mức tăng
trưởng việc làm nhanh nhất trong lịch sử. Tính đến tháng 6, Mỹ đã khôi phục được
98% số việc làm bị mất trong thời kỳ đại dịch, trong đó khu vực tư nhân ghi nhận
sự phục hồi hoàn toàn.
Tỷ lệ thất
nghiệp tại Mỹ cũng đang ở mức thấp lịch sử, trong khi số đơn đăng ký nhận trợ cấp
thất nghiệp lần đầu vẫn duy trì ở mức thấp hơn nhiều so với những lần xảy ra
suy thoái trước đó. Số lượng nhân viên bị sa thải cũng ở gần mức thấp nhất lịch
sử còn số lượng cơ hội tuyển dụng ở gần mức cao kỷ lục. Tất cả những dấu hiệu
này cho thấy một thị trường lao động mạnh mẽ, nơi các doanh nghiệp kỳ vọng kinh
tế tiếp tục tăng trưởng, chứ không phải suy thoái.
Bên cạnh
đó, sản xuất công nghiệp và chi tiêu thực – các yếu tố được NBER căn cứ để xem
xét mức độ suy thoái, cũng vẫn rất mạnh. Các số liệu mới công bố cho thấy, chi
tiêu tiêu dùng tại Mỹ đã ghi nhận mức tăng mạnh hơn dự kiến là 1,1% trong tháng
6, bất chấp việc tỷ lệ lạm phát vẫn đang ở mức cao. Chỉ số Sản lượng Công nghiệp
theo khảo sát của Fed chi nhánh St.Louis cũng đang ở mức cao nhất kể từ năm
1920.
“Chúng ta
đã tạo ra được nhiều việc làm. Chúng ta có tỷ lệ sa thải thấp kỷ lục. Chúng ta
có số vị trí cần tuyển dụng nhiều kỷ lục. Tiêu dùng, đầu tư, tất cả đều đang
tích cực. Tôi không cho rằng NBER sẽ công bố suy thoái vào thời điểm này”,
chuyên gia Mark Zandi dự báo.
Nguy cơ vẫn đang ở phía trước
Dẫu vậy,
ngay cả khi NBER không công bố kinh tế Mỹ suy thoái trong nửa đầu năm nay, nền
kinh tế lớn nhất thế giới vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Lãi suất tăng
lên, lạm phát dai dẳng, cùng tâm lý bi quan của người tiêu dùng và doanh nghiệp
đang đặt ra những nguy cơ lớn phía trước.
Dù
không cho rằng nền kinh tế suy thoái trong nửa đầu năm, nhiều chuyên gia kinh tế
cho rằng có khả năng cao suy thoái sẽ xảy
ra trong sáu tháng cuối năm hoặc trong năm 2023.
Chuyên gia
kinh tế trưởng Tim Quinlan của Wells Fargo nhận định, các điều kiện kinh tế hiện
đang có xu hướng tiến nhanh tới tiêu chuẩn suy thoái của NBER. “Việc định nghĩa
chính xác suy thoái sẽ trở thành một nhiệm vụ khó khăn hơn nhiều, xét tới sự
suy yếu không đồng đều của các hoạt động kinh tế phản ánh trong mức giảm 0,9% của
GDP quí 2. Tiêu dùng vẫn đang tăng trưởng và thị trường việc làm vẫn vững vàng.
Còn quá sớm để cho rằng nền kinh tế đã chấm dứt tăng trưởng, nhưng thời điểm đó
đang đến nhanh”, ông Quinlan phát biểu.
Việc tăng
trưởng tiền lương và giá cả tiếp tục tăng cao được dự báo sẽ khiến tình hình trở
nên phức tạp. Theo New York Times, lạm phát đang buộc người lao động phải yêu cầu
mức lương cao hơn để trang trải chi phí ngày càng đắt đỏ, trong khi các công ty
cũng liên tục tăng giá sản phẩm để bù đắp chi phí sản xuất. Tuy nhiên, sẽ đến
thời điểm, người tiêu dùng và các doanh nghiệp nhận ra rằng, mình không thể
theo kịp đà tăng giá nữa, và bắt đầu phải cắt giảm chi tiêu, dẫn đến sự sụt giảm
nhu cầu.
“Mọi
người đang có tâm trạng rất bi quan và u ám. Tôi chưa bao giờ chứng kiến bất kỳ
dự đoán nào xấu đến vậy về nền kinh tế này. Xét cho cùng, suy thoái là sự mất
mát niềm tin. Người tiêu dùng không còn tin rằng họ sẽ có việc làm, doanh nghiệp
không còn tin rằng họ sẽ bán được hàng hóa. Rủi ro mất niềm tin và nền kinh tế
rơi vào suy thoái đang rất lớn”,
chuyên gia Mark Zandi kết luận.
---------------------------
Nguồn: CNBC, New York Times,
Washington Post, American Progress, Reuters, The Hill
=============================
XEM THÊM
Mô hình
bán hàng trực tiếp đến người tiêu dùng trỗi dậy ở Mỹ
07/08/2022
18:25
No comments:
Post a Comment