Jackhammer Nguyễn
06/02/2020
Ông Trump không bắt tay bà Pelosi. Bà Pelosi xé diễn văn của ông Trump vì cho rằng ông ta nói láo. Đó là những hình ảnh và thông điệp
người Mỹ nhớ nhất về ngày thứ Ba 4/2/2020, chứ không phải nội dung của thông điệp
liên bang, điều mà ai cũng biết trước là nó nói gì.
Trên diễn đàn này của Tiếng Dân, đã nhiều lần tôi viết,
dịch, trình bày nhiều luận điểm về sự chia rẽ trong lòng xã hội Mỹ. Sự chia rẽ
này mang tính văn hóa và kinh tế, cũng như ý thức hệ. Hai bờ biển của nước Mỹ
phồn thịnh, bỏ lại đằng sau vùng trung tâm nghèo nàn. Hai bờ biển của nước Mỹ đúng nghĩa là hình ảnh một
Hợp Chúng quốc, đa dạng, toàn cầu hóa. Vùng trung tâm chủ yếu là người da trắng,
theo đạo cơ đốc.
Sự biến động của toàn cầu hóa, của hai bờ biển của
nước Mỹ đưa đến những giá trị mới, cấp tiến, vị tha hơn phần còn lại bảo thủ của
nước Mỹ.
Người ta bàn luận nhau liên tục trong suốt ba năm
qua về nước Mỹ dưới quyền Tổng thống Trump. Người ta bênh cho bên này chỉ trích
bên kia, người thì cho Cộng hòa tốt hơn, người cho là Dân chủ đúng đắn. Người
ta phỏng đoán là ai sẽ thắng trong cuộc bầu cử tới đây vào tháng 11.
Nhưng tất cả những tranh luận này chỉ là bề nổi bên
ngoài của chính trị nước Mỹ. Đằng sau chính trị, sự thay đổi xã hội mới là quan
trọng.
Nhưng điều gì thay đổi xã hội?
Đó là thời gian.
Một người cho là sống dai thì cũng có ba vạn sáu
nghìn ngày trên cõi đất này. Ông ta/bà ta cùng với những người cùng thế hệ
với mình rồi cũng phải ra đi. Khi họ ra đi như vậy, họ mang theo những quan niệm
sống của thế hệ của họ, của thời đại của họ đi theo.
Những quan niệm sống đó, thế hệ đó sẽ được thay thế
bằng thế hệ trẻ hơn, và dĩ nhiên những gì thế hệ trẻ này suy nghĩ sẽ là tương
lai.
Một thế hệ trẻ như vậy đang chuẩn bị cầm quyền
ở Mỹ
Đây là những người trẻ tuổi sinh ra trong khoảng
1981 đến 1996. Họ còn được gọi là thế hệ thiên niên kỷ (Millennial). Quan niệm
sống cũng như lý tưởng của họ sẽ là tương lai của nước Mỹ.
Theo thăm dò của Pew, 57% thế hệ Thiên niên kỷ có
khuynh hướng cấp tiến, chỉ có 12% có khuynh hướng bảo thủ. Một thăm dò của Đai
học Harvard cho thấy, có đến
70% những người Mỹ dưới 30 tuổi, không thích ông Trump.
Trước đây cũng có quan niệm rằng, khi người ta còn
trẻ, người ta sẽ có khuynh hướng cấp tiến, khi về già sẽ bảo thủ hơn. Nhưng những
nghiên cứu gần đây cho thấy, trải nghiệm chính trị của một người trong lứa tuổi
lớn lên sẽ chi phối quan điểm chính trị của người đó suốt đời. Những người Mỹ
lúc 18 tuổi chứng kiến việc hạ bệ Tổng thống Nixon, phần đông bầu cho ông
Obama, nhưng những người trẻ hơn họ, sống dưới thời phồn thịnh của Tổng thống Cộng
hòa Reagan lại bầu cho đối thủ của Obama (cấp tiến) là ông Romney (bảo thủ).
Thế
hệ Millennial lúc 18 tuổi chứng kiến cái gì? Họ chứng kiến khủng hoảng kinh tế
thời Bush, sự hồi phục thời Obama. Họ chứng kiến các công ty dược phẩm và bảo
hiểm Mỹ câu kết với nhau tàn phá cuộc sống của người Mỹ, họ chứng kiến nợ nần của
học phí đại học chồng chất, họ chứng kiến tài sản của nước Mỹ tập trung ngày
càng nhiều vào 1% dân số,…
Những người Mỹ trẻ tuổi này đang bước vào chính trường
với những quyết tâm thay đổi hiện trạng mà gia đình họ gánh chịu, và họ cũng
đang gánh chịu. Họ quan niệm rằng y tế và giáo dục là quyền của mỗi con
người, và vì thế họ ủng hộ những cải cách cấp tiến.
Theo thăm dò của Pew, trong khoảng thời gian
2015-2017 có tới phân nửa những người Cộng hòa trẻ tuổi thuộc thế hệ Millennial
bỏ đảng. Năm 2018 chỉ có 12% thế hệ này nhận mình là có ý thức hệ bảo thủ Cộng
hòa.
Trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2018, một loạt các
chính trị gia thế hệ Millennial bước vào chính trường, mà đa số mang màu sắc cấp
tiến của đảng Dân chủ. Có thể kể ra các khuôn mặt như: Alexandria Ocasio-Cortez
(30 tuổi), Pete Buttigieg (38), Lauren Underwood (33), Haley Stevens (36), …
Đảng Cộng hòa
không phải không nhận ra rằng họ đang không có thế hệ kế thừa, khi mà Tổng thống
Trump là Tổng thống… già nhất khi bắt đầu cầm quyền trong lịch sử nước Mỹ. Các đồng minh của ông Trump trong Quốc hội, cũng như những nhân viên
hành pháp dưới quyền ông cũng đều là bậc … trưởng thượng cả. Tuy nhiên những tiếng
nói của Đảng Cộng hòa, mong muốn thu hút một sự đa dạng về thế hệ cũng như văn
hóa, đã bị át đi sau khi ông Trump thắng cử 2016. Bây giờ họ chỉ bám lấy ông
Trump, với một tập thể U80, đẩy xã hội Mỹ về hướng bảo thủ càng nhiều càng tốt.
Điều làm cho nhóm bảo thủ ở Mỹ hiện vẫn yên lòng là
lớp người Mỹ trẻ tuổi ít đi bầu cử. Nhưng chuyện này cũng đang thay đổi khi vào
năm 2018 có đến 42% Millennial đi bỏ phiếu, gấp đôi con số bốn năm về trước. Việc
này góp phần tạo nên làn sóng xanh vào năm 2018 đưa Đảng Dân chủ chiếm Hạ Viện,
và nhiều vị trí cầm quyền khác ở nhiều tiểu bang, cũng như gần hết số dân biểu
liên bang của đảng Cộng hòa ở bang Cali thất cử. Một số thăm dò cho biết có đến 60% người Mỹ dưới 30 tuổi
dự định sẽ đi bầu vào năm 2020.
Trong buổi diễn văn thông điệp liên bang tối
4/2/2020, mỗi khi ông Trump ca ngợi điều gì của chính ông, thì người ta lại thấy
mấy mươi chiếc đầu bạc Cộng hòa lại hân hoan, đứng lên hoan hô. Thay vì hoan hô
và hùng hục kéo nước Mỹ lui lại với những tư tưởng bảo thủ, họ nên tìm kiếm những
giải pháp ôn hòa, tìm kiếm những con người ôn hòa, nếu không, thì càng kéo sự đổ
vỡ lại càng lớn.
Tờ Time viết trong số ra ngày 3/2/2020, rằng những
người Mỹ trẻ tuổi sẽ cầm quyền, không sớm thì muộn, dù bạn có thích họ hay
không.
Không có con người nào, ý thức nào cưỡng lại được thời
gian và tuổi trẻ cả.
Theo những số liệu và phân tích của Time
------------------------------------------------
XEM THÊM
Jackhammer Nguyễn dịch
27/01/2020
Lời người dịch: Xã hội, văn hóa và chính trị Mỹ đang
bị phân cực dữ dội. Bài phân tích sau đây giúp chúng ta hiểu sự phân cực đó,
cũng như hiểu sự khác biệt chính trị giữa hai chính đảng lớn nhất nước Mỹ hiện
nay.
Bài viết này được đăng trên trang Quan điểm,
của The New York Times, mang tựa đề: Vì sao phe Dân chủ cần thành
phần trung dung, còn phe Cộng hòa thì không? (Why Democrats still to appeal
the Center, but Republicans Don’t?)
Tác giả là ông Erza Klein, một nhà báo, đồng sáng lập kênh
truyền thông số (digital) Vox, đang phát triển mạnh tại Mỹ.
***
Nền chính trị hai đảng đã có từ thời… nội chiến đến nay, thành
ra nhiều người chúng ta cho rằng nền chính trị đó đã ổn định rồi, sự chia rẽ
đảng phái hiện nay cũng chỉ là nền chính trị lưỡng đảng đó mà thôi.
Nhưng trong vài chục năm gần đây, hai đảng Dân chủ và Cộng hòa
có rất nhiều thay đổi.
Thay đổi thứ nhất
là thay đổi ý thức hệ, đảng Dân chủ hướng về phía Tả, còn đảng Cộng hòa hướng về
phía Hữu. Nhưng điều thay đổi quan trọng hơn là thành phần (cử tri) của hai
đảng này. Đảng Dân
chủ đa dạng hơn, gồm thành phần trẻ tuổi, sống ở đô thị và
không có tín ngưỡng. Đảng
Cộng hòa có thành phần chủ yếu là da trắng, lớn tuổi, theo đạo
Thiên Chúa và sống ở miền quê.
Đây chính là nguyên nhân chủ yếu của sự phân cực hiện nay. Sự
phân cực này chúng ta không có trong quá khứ, và nó tác động khác nhau lên mỗi
đảng. Khi hai đảng cạnh tranh nhau thì chiến thuật mà đảng Cộng hòa thành công
lại không thể thành công cho đảng Dân chủ.
Đảng Dân chủ quả thực là có trôi về hướng Tả, nhưng họ lại không
thể bỏ nhóm cử tri Trung dung. Đảng Dân chủ bị kềm chế bởi tính đa dạng và tính
dân chủ, trong khi đảng Cộng hòa không có điều đó.
Trong 50 năm qua, thành phần của đảng Dân chủ
trở nên đa dạng, đảng Cộng hòa lại trở thành đồng nhất. Và sự đa dạng
này lại chính là yếu điểm của đảng Dân chủ so với đảng Cộng hòa. Đảng Dân chủ
bao gồm nhiều nhóm quyền lợi khác nhau, khó điều hòa. Sự đa dạng đó đóng vai
trò quan trọng trong cách thức mà đảng Dân chủ phản ứng lại sự phân cực hiện
nay.
Khi vận động, tập hợp cử tri, đảng Dân chủ sẽ gặp khó khăn hơn
vì nếu làm vừa lòng nhóm này, sẽ làm phật lòng nhóm khác cũng ủng hộ đảng Dân
chủ. Hiện nay đảng Dân chủ là một liên
minh của những người da trắng cấp tiến, Mỹ gốc Á, Mỹ gốc Latin, Mỹ gốc châu
Phi, trong khi đảng Cộng hòa gồm
người Mỹ trắng là chủ yếu. Đảng Dân chủ gồm những người Thiên Chúa
không phải da trắng và cấp tiến, Do Thái, Hồi giáo, nhóm Đợt sống mới, Phật
giáo,…thì bên Cộng hòa đa số là người da
trắng Thiên Chúa. Ba phần tư những người Cộng hòa là nhóm bảo
thủ, còn nhóm cấp tiến chỉ chiếm phân nửa những người Dân chủ thôi.
Điều đó có nghĩa là một ứng viên Dân chủ muốn thắng kỳ bầu cử sơ
bộ (của Đảng Dân chủ) thì phải lấy được phiếu của những người da trắng cấp tiến
ở New Hampshire, mà cũng phải lấy được phiếu những người da đen vẫn sống theo
kiểu truyền thống ở Bắc Carolina, những người Công giáo Ái Nhĩ Lan ở Boston,
những người không theo tôn giáo nào cả ở San Francisco. Mà những người này có
quan niệm, quyền lợi khác nhau, rất khó để làm họ cùng hài lòng.
Bên cạnh đó, các nguồn thông tin, báo chí mà những người Dân chủ
lắng nghe cũng đa dạng hơn những người Cộng hòa. Theo một điều tra của Pew, khi
đưa ra 30 nguồn thông tin được xem là đáng tin cậy, thì những người Dân chủ sử
dụng đến 22 nguồn trong số đó, còn những người Cộng hòa chỉ có 7. Những người Dân chủ đọc, nghe, xem từ
những kênh nghiêng về phía Tả cho đến kênh có quan niệm Hữu như Wall Street
Journal. Những người Cộng hòa chỉ nghe,
xem có 3 kênh thuộc dòng chính là ABC, Wall Street Journal, PBS,
bốn nguồn còn lại là những cái bạn có thể nghĩ đến ngay là: Fox, Sean Hannity,
Rush Limbaugh, Breibart.
Có đến 65% những người Cộng hòa tin ở Fox News, gấp đôi các kênh khác. Phần đông những người Dân chủ lại
nghe CNN.
Những người Dân chủ tìm
các nguồn có tính khách quan, những nguồn mang tính quan điểm cấp tiến, và cũng
tìm những nguồn có tính Trung Hữu. Trong cuộc thăm dò nêu trên,
những người Dân chủ tin vào các kênh có tính cấp tiến thuộc phái Tả, nhưng cũng
tin ở những kênh lệch về phía giữa. Họ tìm các nguồn mang tính chính trị đảng
phái của họ, nhưng cũng tìm những nguồn chống lại tính đảng phái chính trị.
Những người Cộng hòa thì
không như thế, họ chỉ nghe những nguồn bảo thủ mà thôi.
Thế nhưng tại sao họ vẫn thắng? Họ đang kiểm soát Hành pháp,
Thượng viện, và Tối cao pháp viện.
Đảng Dân chủ thắng phiếu phổ thông, nhưng hệ thống Đại cử tri
lại cho phép Đảng Cộng hòa thắng các nhiệm kỳ Tổng thống dễ dàng hơn. Hệ thống
này với miền thôn quê rộng lớn, nơi Đảng Cộng hòa mạnh, tạo điều kiện cho họ
thắng thế. Theo một nghiên cứu gần đây của các tác giả Michael Geruso, Dean
Spears, và Ishaana Talesara, cho thấy trong một cuộc bầu cử Tổng thống, ngay khi Đảng Cộng hòa thua phiếu phổ thông
(tức là cộng tất cả những lá phiếu trên toàn quốc) thì họ vẫn có cơ may 65%
thắng so với Đảng Dân chủ.
Trong bảy cuộc bầu cử Tổng thống vừa qua, Đảng Cộng hòa thua
phiếu phổ thông sáu lần. Nếu sáu lần đó họ thua luôn chức Tổng thống, chẳng hạn
như ông Trump thua 2016 (ông ta thua phiếu phổ thông), thì chắc hẳn Đảng Cộng
hòa sẽ cải tổ liên minh cử tri của họ. Nhưng họ lại thắng vài lần cho nên họ
dính vào một cái bẫy rất nguy hiểm: Có
quyền lực nhưng lại đại diện cho một thành phần cử tri ngày càng ít đi.
Nếu Đảng Cộng hòa không chỉ thắng thế dựa trên hệ thống Đại cử
tri, thì sự phân cực của nước Mỹ sẽ giảm. Đã từng có những Thống đốc Cộng hòa
cai trị ở những tiểu bang có truyền thống bầu cho Đảng Dân chủ.
Chúng ta có thể làm cho sự phân cực giảm đi
bằng cách loại bỏ hệ thống Đại cử tri, để cho các bên không còn tìm cách
ăn gian khi cứ chia đi chia lại khu vực bầu cử sao cho có lợi, chúng ta nên tạo
nên hệ thống đại diện có tính tỉ lệ thuận, nên cải tổ hệ thống tài chính trong
vận động tranh cử. Như vậy mới là dân chủ.
Nhưng như vậy, tính dân chủ đó lại đe dọa Đảng Cộng hòa, cho nên
họ tìm mọi cách để ngăn cản. Nhiều người Cộng hòa bèn tìm cách
ra những thông điệp mang tính tận thế để đe dọa cử tri của họ như: Nếu Trump
thua là chúng ta chết hết (sic), hay như ông Tổng trưởng Tư pháp Barr nói rằng,
có những thế lực rất đáng sợ đe dọa tôn giáo, tổ chức hủy diệt chúng ta! (sic).
Tương lai của hệ thống bầu cử hiện nay sẽ cho chúng ta một viễn
cảnh đáng ngại hơn sự phân cực hiện nay. Vào năm 2040, 70% dân chúng Mỹ sẽ sống
ở 15 tiểu bang lớn nhất. Điều đó có nghĩa là 70% dân chúng Mỹ được 30 ông
thượng nghị sĩ đại diện, còn 30% còn lại có tới 70 ông thượng nghị sĩ.
No comments:
Post a Comment