13/11/2017
Chỉ mất 5 năm phát động chiến dịch “chống tham
nhũng” từ năm 2012 ở Trung Quốc, Tập Cận Bình đã không chỉ trở thành chủ tịch
nước kiêm tổng bí thư, tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang, trở thành một cách
thực chất chứ không phải dựa vào hơi hám của chủ nghĩa hình thức, mà còn được
ghi tên mình vào Điều lệ đảng Cộng sản Trung Quốc tại đại hội 19 với “tư tưởng
Tập” - sánh ngang với “tư tưởng Mao” của hơn nửa thế kỷ trước.
Từ “chống tham nhũng” đến tập quyền
Cùng thời gian đó, “người em” Nguyễn Phú Trọng dù có thâm niên làm tổng bí thư đảng hơn Tập Cận Bình cả năm trời, cũng không ít lần rụt rè khẽ khàng phát ngôn về “chống tham nhũng”, nhưng phải đến giữa năm 2016 mới chính thức phát động chủ trương “việc cần làm ngay” - được hiểu như một cách lặp lại chiến thuật của Nguyễn Văn Linh khi ông Linh còn là tổng bí thư đảng vào năm 1986, để “việc cần làm ngay” là một trong những động tác chính trị nhằm hỗ trợ cho chiến dịch “chống tham nhũng” của ông Trọng…, lại đã chưa “làm nên cơm cháo” gì, cho dù ông Trọng đã nắm được vai trò Bí thư quân ủy trung ương từ trước và sau đại hội 12 của đảng CSVN vào đầu năm 2016 và thậm chí còn “tự cơ cấu” vào Đảng ủy công an trung ương vào cuối năm đó.
Ở Trung Quốc, mặc dù mục đích thật sự của Tập Cận
Bình là hoặc chống tham nhũng, hoặc thanh trừng phe phái hay tập quyền cá nhân,
hoặc cả hai hay ba mục tiêu này vẫn nằm trong diện tranh cãi của giới phân tích
chính trị cho tới nay, nhưng dù gì sau 5 năm thực hiện chiến dịch chống tham
nhũng trong nội bộ, Tập Cận Bình và Vương Kỳ Sơn đã đạt được kết quả kỷ luật
hơn 1 triệu quan chức vi phạm.
Trong khi đó, thành tích “chống tham nhũng” của Nguyễn
Phú Trọng đã ấn tượng đến mức cho đến tận cuối năm 2016, các cơ quan tư pháp Việt
Nam vẫn “chỉ phát hiện 5 trường hợp kê khai không trung thực trong số hơn 1 triệu
công chức kê khai tài sản”.
Quá khó để so sánh thành tích vừa chống tham nhũng vừa
thanh lọc nội bộ của thể chế Việt Nam với Trung Quốc. Nhưng chính cái hố phân
cách quá lớn ấy lại rất tỷ lệ thuận với khoảng khác biệt về mức độ thực quyền của
Tập Cận Bình với Nguyễn Phú Trọng.
Chỉ có bản lĩnh mới làm nên hình ảnh và quyền lực
Không nên đổ lỗi cho “hoàn cảnh khách quan” khi nhắc đến hố phân cách trên.
Hoàn cảnh chủ quan của Nguyễn Phú Trọng là ông chỉ
kém thua Tập Cận Bình ở chỗ chưa nắm được vai trò chủ tịch nước. Tuy nhiên, người
ta nhớ rằng khi tiến hành chiến dịch chống tham nhũng và thanh trừng nội bộ
mang tính đảo lộn trong 5 năm qua, Tập Cận Bình đã ít khi hiện ra với vai trò
chủ tịch nước - một chức danh chỉ thường để tiếp khách quốc tế và công du đối
ngoại, mà Tập đã nắm và chi phối được cả Thường vụ Bộ chính trị cùng gần hết
các ủy viên bộ chính trị, kể cả một số người thuộc phe của tổng bí thư cũ là
Giang Trạch Dân.
Tất nhiên ông Trọng cần đến chức danh chủ tịch nước
để có thể chính danh như một nguyên thủ quốc gia, được chính thức gặp gỡ với giới
chính khách quốc tế mà không phải dựa vào cuộc vận động “tăng cường quan hệ
kênh đảng” như suốt từ năm 2014 đến nay.
Nhưng chỉ có bản lĩnh mới làm nên hình ảnh và quyền
lực. Trong khi Tập Cận Bình không chỉ tống những viên tướng lĩnh cao cấp dát
vàng trong nhà của công an và quân đội Trung Quốc vào sau chấn song nhà tù mà
còn trực tiếp chỉ huy các đại chiến khu với một quyền uy tuyệt đối, Nguyễn Phú
Trọng có vẻ vẫn quá trầy trật khi chỉ mới “tiếp quản” Bộ Quốc phòng và “tiếp cận”
Bộ Công an, dù đại hội 12 “loại Nguyễn Tấn Dũng” đã trôi qua từ lâu.
Đó là một ẩn số rất lớn trong cái phương trình hỗn tạp
của chính trị Việt Nam: nếu không nắm được lực lượng vũ trang thì cho dù có trở
thành chủ tịch nước, Nguyễn Phú Trọng phỏng sẽ làm được gì?
Ở Trung Quốc, Tập Cận Bình gần đây thậm chí còn dám
dùng đến những cụm từ “trị đảng”và “trị quân” mà không lo ngại đó sẽ là một xự
xúc phạm mà có thể gây nên phản ứng từ nội bộ đảng hay lực lượng vũ trang.
Còn ở Việt Nam, không thiếu dư luận trong nội bộ càm
ràm “đảng một bên, công an một bên”. Một trong những minh họa có tính thuyết phục
nhất cho lời càm ràm này là thật chẳng hiểu ra sao ngay sau khi nhà báo Huy Đức
bất ngờ đưa tin “Trịnh Xuân Thanh đã về” vào cuối tháng Bảy năm 2017, Bộ trưởng
công an Tô Lâm lại có đến hai lần khẳng định như thể thanh minh với báo giới
nhà nước là ông ta “không biết gì”. Cho tới lúc này và sau hàng loạt cáo buộc của
Nhà nước Đức về “mật vụ Việt Nam đã bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ngay tại Berlin”,
cũng chẳng biết Bộ Công an đã có vai trò gì hoặc chẳng có gì cả trong vụ Trịnh
Xuân Thanh.
Thế còn quân đội?
Dường như trong thực tế, Tổng bí thư Trọng có vẻ
“thân” với cánh quân sự hơn là công an. Sau khi viên đại tướng thứ trưởng bộ quốc
phòng Đỗ Bá Tỵ bất ngờ được điều sang làm phó cho nữ chủ tịch quốc hội Nguyễn
Thị Kim Ngân ngay trước đại hội 12, bộ trưởng quốc phòng mới thay cho “tướng chữa
bệnh” Phùng Quang Thanh là Ngô Xuân Lịch có vẻ đã giúp cho ông Trọng được một
ít công việc, có được một chút kết quả hơn là bên công an.
Trước đây, Trung Quốc có cơ cấu các quân khu và quân
đoàn tương tự như Việt Nam. Nhưng kể từ lúc Tập Cận Bình chỉ đạo lập ra các đại
chiến khu, quyền lực của họ Tập đã trở nên thống soái toàn diện. Tình trạng chiến
tranh được quyết định bởi chính Tập, tất nhiên có tham khảo với một mức độ vừa
phải đối với Quốc hội, Chính hiệp và các cơ quan khác.
Vậy chẳng lẽ Việt Nam cũng cần có “đại chiến khu”?
Vì sao Nguyễn Phú Trọng chưa một lần mặc quân phục?
Có một so sánh thú vị là sau suốt 6 năm trời từ lúc trở thành tổng bí thư, Nguyễn Phú Trọng đã chưa từng một lần mặc quân phục để duyệt danh dự hàng quân như cách mà Tập Cận Bình đã làm, cho dù Tập cũng xuất thân từ vị thế một quan chức thư lại như Trọng.
Trong khi đó, tuy xuất thân là sĩ quan công an, vào
tháng Mười năm 2017 Trần Đại Quang đã hiện ra với một bề ngoài hoàn toàn khác:
chỉ một ngày sau khi Nhà Trắng phát đi thông cáo báo chí về việc Tổng thống
Trump sau khi dự Hội nghị APEC ở Đà Nẵng sẽ đến Hà Nội để có một cuộc gặp chính
thức với chủ tịch nước, người ta chợt nhận ra ông Quang trong bộ quân phục rằn
ri đến thăm một đơn vị bộ đội ở gần Hà Nội.
Như thể Trần Đại Quang vừa phát đi một tín hiệu dứt
khoát, hoặc ít nhất cũng mong muốn như thế, về hình ảnh và quyền lực của mình.
Không hiểu vô tình hay hữu ý, khẩu khí “chống tham
nhũng” của ông Nguyễn Phú Trọng lại bất ngờ dịu hẳn vào thời điểm trên. Cũng
không biết có phải ngẫu nhiên hay không, Ủy ban Kiểm tra trung ương của người mới
được bổ sung làm “thành viên thường trực ban bí thư” là Trần Quốc Vượng, từng
được ông Trọng khen “làm việc gì ra việc nấy”, đã lắng bặt trong chiến dịch “kiểm
tra tài sản 1000 quan chức” dù chỉ mới phát ngôn mà chưa có bất kỳ dấu hiệu nào
về phát động thực hiện.
Vậy làm sao để Trần Quốc Vượng có thể trở nên “Vương
Kỳ Sơn Việt Nam”?
“Làm việc gì ra việc nấy”?
Sau công an, Ủy ban Kiểm tra trung ương chiếm vai trò then chốt trong chiến dịch “chống tham nhũng” của Tổng bí thư Trọng. Nhưng trong tình cảnh hiện thời khi mối quan hệ giữa bên đảng với công an ở Việt Nam chưa ngọt ngào như những gì mà Tập Cận Bình đã tập quyền ở Trung Quốc, người ta thấy vai trò nổi bật nhất trong thời gian qua chính là Ủy ban Kiểm tra trung ương.
Từ năm 2015 đến nay, đã có vài lần Tổng bí thư Trọng
cùng Ủy ban Kiểm tra trung ương sang Bắc Kinh để “học tập”. Khi đó, Vương Kỳ
Sơn đã trở nên quá nổi tiếng ở Trung Quốc, không chỉ với vai trò được xem “thực
chất là số 2 sau Tập”, mà còn bởi ông trở thành quán quân về chính khách có số
lần nhiều nhất bị mưu toan ám sát.
Cứng rắn, lạnh lùng, ít nói và có lẽ không thiếu tàn
nhẫn, Vương Kỳ Sơn đã thực sự trở thành thanh kiếm lẫn lá chắn bảo vệ cho Tập Cận
Bình và cho chế độ độc đảng độc trị ở Trung Quốc, cho dù ông ta phải nghỉ hưu tại
đại hội 19 của đảng Cộng sản Trung Quốc.
Nhưng cho tới giờ, Trần Quốc Vượng ở Việt Nam lại
chưa có gì chứng tỏ ông có thể làm được như Vương Kỳ Sơn, hoặc chí ít cũng trở
thành “học trò” của họ Vương.
Dù phong trào “chống tham nhũng” đã trôi qua hơn một
năm, vẫn chẳng có tin tức nào, dù chỉ ở mức đồn đoán, cho thấy Trần Quốc Vượng
có nguy cơ bị ám sát.
Kể cả sắp tới đây, nếu Ủy ban Kiểm tra trung ương được
“kiêm” cả bộ máy và chức danh cao nhất của Thanh tra chính phủ trong chủ trương
“nhất thể hóa” của Tổng bí thư Trọng, cũng chẳng có gì bảo đảm là Trần Quốc Vượng
sẽ trở nên một nhân vật “làm việc gì ra việc nấy”, ngoài việc lãnh nhiệm cái ghế
của Thường trực ban bí thư Đinh Thế Huynh đổ bệnh mãi không chịu khỏi.
Ba năm hay ngắn hơn?
Vai trò, vị thế và tương lai chính trị của Nguyễn Phú Trọng cũng bởi thế khá chông chênh.
Nếu không tính đến sự kiện đại hội giữa nhiệm kỳ vào
khoảng giữa năm 2018 mà ông Trọng có thể sẽ phải đối diện với một lực lượng nội
bộ muốn “Trọng nghỉ”, ông chỉ còn khoảng ba năm cho một núi việc cùng ưu tư
“làm sao để lại dấu ấn sử xanh”, nhất là khi gần đây chợt hiện ra vài tác giả
thuộc hàng ngũ “người Bắc có lý luận” đã xướng danh Nguyễn Phú Trọng theo cách
chưa từng có: “Sỹ phu Bắc Hà”, “Bậc nhân kiệt thế thiên hành đạo” và cả “Minh
quân”.
Ba năm là một thời gian có thể tạm đủ cho những cái
đầu và cánh tay như Tập Cận Bình, nhưng lại là quá ngắn hoặc bất khả đối với những
người mà từ sáu năm qua vẫn ngắn ngủn về chiều dài thành tích, dù chỉ trên
phương diện tập quyền cá nhân mà chưa nói gì đến việc “lo cho dân cho nước”.
No comments:
Post a Comment