Thứ sáu 21 Tháng Sáu 2013
Chuyến công du Trung Quốc trong
ba ngày của chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang kết thúc vào hôm nay,
21/06/2013. Đúng như dự báo, vấn đề Biển Đông đã được Chủ tịch nước Việt Nam
nêu lên trong các cuộc thảo luận với các lãnh đạo Trung Quốc, và đã được nêu
lên trong bản thông cáo chung tổng kết chuyến thăm. Và cũng đúng với dự đoán,
hai bên chỉ nhắc lại cam kết tăng cường đối thoại, và cố tránh đối đầu trên vấn
đề này. Tuy nhiên, hai yếu tố Việt Nam rất mong muốn là Quy tắc Ứng xử trên
Biển Đông và nhu cầu tôn trọng Công ước Liên Hiệp Quốc đã hoàn toàn vắng bóng
trong văn kiện.
Trong ấn bản tiếng Việt của
Tuyên bố chung Việt Nam – Trung Quốc dài gần 4000 từ, gồm 8 đề mục, được TTXVN
loan báo, vấn đề tranh chấp Biển Đông được nêu khá chi tiết trong đề mục thứ
tư, xác nhận rằng hồ sơ đã được nêu lên nhân chuyến công du Trung Quốc của ông
Trương Tấn Sang.
Mở đầu phần nói về Biển Đông,
bản Tuyên bố chung nói rõ : “Hai bên trao đổi ý kiến chân thành, thẳng thắn
về vấn đề trên biển, nhất trí việc lãnh đạo hai Đảng, hai nước duy trì trao đổi
và đối thoại thường xuyên về vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc, chỉ đạo và
thúc đẩy giải quyết ổn thỏa vấn đề trên biển xuất phát từ tầm cao chiến lược và
đại cục quan hệ hai nước”.
Sau khi liệt kê một số hướng
hành động trong việc duy trì đối thoại nêu trên, bản Tuyên bố chung Việt Nam
Trung Quốc kết thúc bằng cam kết nỗ lực tránh gây căng thẳng : “Trước khi
tranh chấp trên biển được giải quyết dứt điểm, hai bên nhất trí giữ bình tĩnh
và kiềm chế, không có hành động làm phức tạp, mở rộng tranh chấp, đồng thời sử
dụng tốt đường dây nóng quản lý, kiểm soát khủng hoảng trên biển giữa Bộ Ngoại
giao hai nước, xử lý thỏa đáng các vấn đề nảy sinh với thái độ xây dựng, không
để các vấn đề này ảnh hưởng đến đại cục quan hệ Việt - Trung cũng như hòa bình,
ổn định tại biển Đông".
Cơ sở có thể nói là pháp lý để
hai bên quản lý tốt tranh chấp Biển Đông là hai văn kiện then chốt. Trước hết
đó là thỏa thuận song phương Việt Trung - “Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ
bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc” – mà hai
nước cam kết “nghiêm túc thực hiện”, và lẽ dĩ nhiên là bản “Tuyên bố
về cách ứng xử của các bên ở biển Đông” (DOC), được cả hai nước “nhất trí thực
hiện toàn diện, có hiệu quả”.
Điều được giới phân tích ghi
nhận là trong toàn bộ những phần đề cập đến các vấn đề trên biển trong bản
Tuyên bố chung, không hề có một từ ngữ nào nhắc đến yêu cầu tôn trọng “luật
pháp quốc tế” hay Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982,
những khái niệm luôn luôn được phía Việt Nam nhấn mạnh trong những năm gần đây.
Xin nhắc lại là quan điểm của
Bắc Kinh cho đến nay vẫn là không muốn tranh chấp biển đảo giữa Trung Quốc và
các láng giềng bị quốc tế hóa.
Mặt khác, một trong những điều
được Việt Nam mong đợi là tín hiệu từ phía Trung Quốc cho biết là họ sẵn sàng
mở thương thuyết với ASEAN về một bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông COC. Tuy
nhiên, trong bản Tuyên bố chung Việt-Trung nhân chuyến công du của
chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang, không có bất kỳ từ ngữ nào về vấn đề này.
------------------------------------------------
Nam
Nguyên, phóng viên RFA
2013-06-21
2013-06-21
Khi Chủ tịch Trương Tấn Sang hội đàm với Chủ tịch
Tập Cận Bình tại Bắc Kinh hôm 19/6 thì cũng là lúc một cơn bão hình thành trên
Biển Đông. Nhưng điều mà nhà lãnh đạo Việt Nam nhắm tới là hóa giải một cơn bão
khác trong quan hệ với Trung Quốc đó là tranh chấp Biển Đông.
Mong
muốn duy trì hòa bình
Trả lời Nam Nguyên vào tối 20/6/2013, Thạc sĩ Hoàng
Việt chuyên gia về Luật Quốc tế Trường Đại học Luật TP.HCM cho rằng, những thỏa
thuận mà hai phía Việt Trung đạt được, qua chuyến công du của Chủ tịch Trương
Tấn Sang, là một tín hiệu cho thấy nỗ lực của cả hai bên trong việc cam kết duy
trì hòa bình an ninh khu vực, trong đó có cả Biển Đông. Thạc sĩ Hoàng Việt nhắc
lại sự kiện báo chí ngày 20/6 đưa ra việc hai bên thống nhất thỏa thuận khai
thác chung về dầu khí trên Vịnh Bắc bộ, mà trước đây đã có hiệp định phân định.
Thạc sĩ Hoàng Việt nhấn mạnh:
“Theo tôi, đấy cũng là một tín hiệu đáp lại việc
trước đây đại diện nhóm diều hâu Trung Quốc kêu gọi dùng biện pháp quân sự, tôi
cho rằng cuộc gặp này cũng khẳng định một điều: lãnh đạo cả hai nước mong muốn
duy trì hòa bình trên khu này trong đó có cả Biển Đông đặc biệt giữa hai quốc
gia, đó cũng là điều đáng ghi nhận.
Tuy nhiên tôi thiên về một ý khác, thông thường lãnh
đạo Trung Quốc bao giờ cũng mềm mỏng nhẹ nhàng và bao giờ cũng đưa ra những bài
phát biểu rất hòa bình, trong khi các lực lượng khác của họ lại luôn luôn có
những hành động rất cứng rắn. Vấn đề quan trọng nhất theo tôi, không biết nhà
lãnh đạo Việt Nam có thể cùng bàn bạc với lãnh đạo Trung Quốc để cùng chỉ
đạo và thống nhất từ trên xuống dưới của cả hai bên là phải tuân thủ những thỏa
thuận đạt được, thì điều đó mới thực sự đem lại hiệu quả và duy trì hòa bình
trên vùng Biển Đông.”
Trước sự chứng kiến của ông Trương Tấn Sang và ông
Tập Cận Bình, hai phía Việt-Trung đã ký kết 10 văn kiện hợp tác nhiều mặt.
Trong đó đáng chú nhất là mở rộng diện tích thỏa thuận trên Vịnh Bắc Bộ về thăm
dò tìm kiếm các mỏ dầu khí.
Theo báo điện tử Chính phủ Việt Nam, thỏa thuận được
ký kết với nội dung: mở rộng khu vực xác định từ 1541km2 lên thành 4076km2, bao
gồm hai phần tương đương nhau từ mỗi bên; và tiếp tục gia hạn hiệu lực của Thỏa
thuận thăm dò chung đến hết năm 2016.
Theo VietnamNet, ông Đỗ Văn Hậu Tổng giám đốc Tập
đoàn dầu khí Việt Nam xác định thỏa thuận này không ảnh hưởng đến chủ quyền
quốc gia mỗi nước trên Vịnh Bắc Bộ. Vì đây chỉ là hợp tác thuần túy về kinh tế,
cùng nhau thăm dò, khai thác nếu phát hiện ra dầu khí. Theo cách giải thích của
ông Đỗ Văn Hậu thì trong khu vực thỏa thuận mở rộng 4.076km2 trên vùng chồng
lấn ở Vịnh Bắc Bộ, việc thăm dò và khai thác sẽ phải là hợp tác giữa hai Tổng
công ty Dầu khí của hai quốc gia Việt-Trung.
Hai bên cũng thỏa thuận việc thiết lập đường dây
nóng để giải quyết những va chạm trong hoạt động nghề cá trên Biển Đông. Ngoài
ra Việt Nam cũng nhận được 2 khoản tín dụng ưu đãi từ phía Trung Quốc, khoản
thứ nhất trị giá 320 triệu nhân dân tệ cho dự án hệ thống thông tin đường sắt
và khoản thứ hai trị giá 45 triệu USD liên quan tới dự án nhà máy Đạm than Ninh
Bình.
TS
Sử học Nguyễn Nhã một nhà nghiên cứu Biển Đông hiện sống và làm việc tại Saigon
nhận định:
“Mọi người đều biết rõ ý đồ Trung Quốc hiện nay như
thế nào ở Biển Đông cũng như trên thế giới. Dĩ nhiên Việt Nam là một nước nhỏ
và ở bên cạnh Trung Quốc. Tôi nghĩ những hoạt động của Chủ tịch nước Trương Tấn
Sang, cũng như tất cả các hoạt động ngoại giao thì chắc chắn sẽ góp phần làm
cho căng thẳng ngày càng giảm đi, nhưng trong thực tế chính trị là vấn đề rất
phức tạp.”
Nói một
đàng làm một nẻo?
Theo Saigon Tiếp Thị Online, chiều ngày 19/6 tại Bắc
Kinh trước sự chứng kiến của hai nhà lãnh đạo Việt-Trung, đại diện Bộ Nông
nghiệp Phát triển Nông thôn Việt Nam và Bộ Nông nghiệp Trung Quốc đã ký thỏa
thuận về việc ‘Thiết lập đường dây nóng về các vụ việc phát sinh đột xuất của
hoạt động nghề cá.’ Trong khi đó hãng tin Pháp AFP trích tờ Trung Quốc Nhật
báo cho biết, với việc thiết lập đường dây nóng, hai phía Việt Nam và Trung
Quốc sẽ thông báo cho nhau mọi hoạt động bắt giữ xử lý tàu cá và ngư dân của
phía bên kia trong vòng 48 giờ.
Được yêu cầu đánh giá về thỏa thuận thiết lập đường
dây nóng về va chạm trong hoạt động nghề cá trên Biển Đông, Thạc sĩ luật
quốc tế Hoàng Việt từ Saigon nhận định:
“Trước mắt
chúng ta ghi nhận thiện chí của cả hai bên Việt-Trung về việc này. Thông thường
về phía ngư dân Việt Nam thì luôn luôn gặp khó khăn từ phía các lực lượng Trung
Quốc và là lực lượng xuất phát của họ. Với việc thiết lập đường dây nóng này
thì cũng là cách để lập một kênh để Việt Nam chính thức phản hồi và nó nhanh
hơn. Và có lẽ nó giúp cho việc minh bạch hóa khi người lãnh đạo Trung Quốc hay
đổ thừa rằng, do các địa phương làm và họ không kiểm soát hết. Tôi cho rằng đây
chỉ là một tín hiệu thôi chứ còn khẳng định là nó có hiệu quả hay không thì
chắc chúng ta phải chờ đợi.”
Cùng về vấn đề này, trả lời Nam Nguyên vào tối 20/6,
Tiến sĩ Sử học Nguyễn Nhã từ Saigon nhận định:
“Khi tôi tham dự Hội thảo Biển Đông ở Quảng Ngãi,
các học giả trong đó có cả học giả nước ngoài đã đi thăm tàu đánh cá của ngư
dân bị bắn cháy, tàu của ông Bùi Văn Phải. Với việc thiết lập đường dây nóng
thì thực tế những sự kiện xảy ra có thể không đến nỗi nặng nề như vậy, khi mà
mình có đường dây nóng. Làm được là một sự tích cực, nhưng việc chúng ta luôn
luôn phải đối phó là nói một đàng làm một nẻo, thì cái đó quả thực là
thực tế sẽ có câu trả lời thôi.”
Trung Quốc công bố chủ quyền hầu hết khu vực Biển
Đông Việt Nam mà họ gọi là Nam Hải, dựa theo một bản đồ công bố trong những năm
1940. Việt Nam cũng công bố những bằng chứng lịch sử cho thấy mình có chủ quyền
rõ rệt trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, vốn dĩ bị Trung Quốc dùng vũ
lực lấn chiếm trong thập niên 1970 và 1980. Biển Đông Việt Nam là đường vận
chuyển hàng hải quan trọng và khu vực có trữ lượng dầu mỏ rất phong phú. Ngoài
Trung Quốc và Việt Nam còn một số quốc gia khác cũng công bố chủ quyền một số
đảo và bãi đá trên vùng biển Trường Sa.
Tranh chấp trên Biển Đông giữa Việt Nam và Trung
Quốc gần đây rất căng thẳng sau rất nhiều vụ phía Trung Quốc bắt giữ tàu đánh
cá bắt giam ngư dân Việt Nam đòi tiền chuộc. Hoặc những vụ tàu lạ đâm chìm tàu
đánh cá Việt Nam hay vụ tàu Trung Quốc bắn cháy tàu cá Quảng Ngãi hồi tháng 3
vừa qua. Đó chỉ là những vụ việc liên quan đến ngư dân ở lãnh vực dầu khí phía
Trung Quốc từng vài lần phá hủy cáp thăm dò địa chất đáy biển của phía Petro
Vietnam. Sự lộng hành nước lớn của Trung Quốc đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ
của người dân Việt Nam, với hàng chục cuộc biểu tình chống Trung Quốc xảy ra
trong thời gian qua. Nhưng chính quyền Việt Nam đã thẳng tay đàn áp bắt giữ
những người tham gia biểu tình, sự kiện này càng làm cho lòng dân nghi ngờ mất
tin tưởng vào Nhà nước.
Một ngày trước khi lên đường viếng thăm Trung Quốc,
Chủ tịch Trương Tấn Sang trả lời báo chí rằng “Việc giải quyết vấn đề Biển Đông
là hết sức hệ trọng vì liên quan đến chủ quyền lãnh thổ, đến tâm tư tình cảm
thiêng liêng của dân tộc, của người dân.”
Các chuyên gia mà chúng tôi tiếp xúc cùng chung quan
điểm là, Chủ tịch Trương Tấn Sang qua chuyến đi của ông có thể cho thấy các nổ
lực làm giảm căng thẳng, nhưng làm thế nào để vừa khẳng định bang giao hòa
bình, nhận viện trợ Trung Quốc lại muốn bảo vệ ngư dân trên biển, giải quyết đa
phương về vấn đề Biển Đông, ít nhất là từ phía nam quần đảo Hoàng Sa đến khu
vực Trường Sa, đây thực sự là một câu hỏi rất khó trả lời.
----------------------------------------
Chủ
tịch Sang tái khẳng định mối quan hệ “16 chữ vàng, 4 tốt với “nước lạ” ?
(DLB). Cần xem lại có phải đúng là “tái khẳng định” như vậy không, hay là
đã có những lời lẽ khác, bớt số “tốt” và “vàng” đi, như “láng giềng tốt,
hợp tác toàn diện“. – V
ideo: Chủ tịch
nước hội kiến Thủ tướng Lý Khắc Cường (VTV)
No comments:
Post a Comment