Song Chi / Người Việt
Friday,
September 07, 2012 7:25:08 PM
Ði qua những thành phố đẹp nổi tiếng ở nhiều quốc gia khác nhau,
chúng ta có thể thấy chính phủ nước họ rất chú ý đến hai điều:
Thứ
nhất, bên cạnh việc xây dựng những trung tâm thương mại, cao ốc văn phòng,
chung cư... luôn luôn có những công viên, quảng trường là công trình phúc lợi
xã hội chung cho người dân đồng thời là những lá phổi xanh, khoảng thở cho
thành phố.
Thứ
hai, họ rất trân trọng giữ gìn những di tích, di sản của người xưa để lại.
Trong
khi đó, ở các thành phố lớn nhỏ của Việt Nam, những điều này dường như vẫn chưa
được coi trọng.
Trong
phạm vi bài báo này, chỉ xin đề cập đến hai thành phố lớn nhất nước, Hà Nội và
Sài Gòn.
Báo
chí trong nước gần đây lại đưa tin Hà Nội nhăm nhe “xẻ thịt” công viên Thống
Nhất cho dự án xây dựng 6 bãi đỗ xe (!)mà nếu được thông qua, công viên lớn
nhất khu vực nội thành Hà Nội này sẽ mất gần 9,000 m2 đất.
Và
một sự việc khác, ngôi chùa Trăm Gian, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ (Hà
Nội), được xây dựng từ thế kỷ XII và được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp
quốc gia đã bị nhà chùa tùy tiện trùng tu theo hướng xây mới.
Sau
khi báo chí, dư luận lên tiếng chỉ trích, UBND thành phố Hà Nội và các cơ quan
chức năng đã lập biên bản, yêu cầu nhà chùa ngừng thi công, kiểm điểm các cá
nhân và tập thể chịu trách nhiệm về vụ việc. Ðồng thời tìm cách khắc phục theo
hướng phục hồi nguyên trạng các phần đã bị phá dỡ, trên cơ sở tái sử dụng tối
đa các cấu kiện cũ.
Nhưng
các nhà chuyên môn cũng cho biết, việc phục hồi nguyên trạng là rất khó, chỉ có
thể cố gắng chừng nào hay chừng đó.
Những
sự việc như thế này thật ra chẳng lạ gì ở Việt Nam.
Về
chuyện cắt đất công viên để sử dụng vào mục đích khác, đây không phải là lần
đầu tiên và cũng không phải chỉ riêng công viên Thống Nhất bị “dòm ngó”.
Theo
báo Giáo Dục Việt Nam: “Ngoài công viên Thống Nhất đang bị nhăm nhe ‘xẻ thịt’
để làm bãi giữ xe thì trước đó, công viên Tuổi Trẻ cũng bị ‘lấy thịt’ để xây
nhà hàng, sân tennis, sân bóng đá...”
“Chưa
kể, hồ Tây, hồ Ba Mẫu, những khu đất vàng của thủ đô đang ngày càng bị lấn
chiếm. Ngay cả gầm cầu vượt cũng biến thành bãi giữ xe...” (“Những khu đất vàng
nhăm nhe bị “xẻ thịt” ở Hà Nội”.)
Sài
Gòn cũng không khác. Mặc dù diện tích công viên tính trên diện tích thành phố
và dân số là quá ít, nhưng công viên phía trước Dinh Ðộc Lập cũ hay công viên
Hoàng Văn Thụ cũng đã từng bị “dòm ngó” cho dự án này dự án kia, may sao vẫn
còn nguyên!
Chưa
kể, một thành phố rộng lớn có 8-9 triệu người dân mà một quảng trường cho người
dân ngồi chơi, và cho những hoạt động văn hóa nghệ thuật vỉa hè lẫn những sinh
hoạt văn hóa đặc biệt vào các ngày lễ lớn cũng không có!
Ðối
với người dân sống trong một đô thị, những không gian sạch, thoáng đãng như
công viên, quảng trường rất quan trọng. Là nơi người ta không chỉ ngồi nghỉ
chân mà còn để cho con mắt nhìn, tâm hồn cũng được nghỉ ngơi, dịu lại sau những
giờ phút làm việc vất vả.
Ði
giữa Hà Nội, Sài Gòn lúc nào cũng đông nghẹt người và xe cộ, bụi bặm, ô nhiễm,
bị vây bủa bởi đủ loại tiếng ồn, rồi nạn kẹt xe, nạn ngập nước khi trời mưa...
Rất dễ làm con người bị căng thẳng, sinh ra nóng nảy, cáu gắt, hoặc lâu ngày có
những vấn đề về tâm thần.
Còn
việc trùng tu một công trình, di tích theo kiểu xây mới từ ngàn năm tuổi thành
một tuổi như vụ chùa Trăm Gian, cũng không phải là lần đầu.
Cứ
lâu lâu, giới trí thức, khoa học, những người làm văn hóa, yêu văn hóa lại kinh
hoảng phát hiện thấy một công trình giàu giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật
nào đó bị phá đi dưới danh nghĩa trùng tu, nhưng thực chất là làm mới hoàn
toàn.
Như
trong đợt kỷ niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội, người dân Hà Nội và cả nước đã từng
bất bình trước việc tháp nước chùa Ðậu, công trình kiến trúc hơn 100 năm tuổi
hay di tích lịch sử Ô Quan Chưởng bị tân trang làm mất hết tất cả nét rêu phong
cổ kính. Một số ngôi đền, chùa trong khu phố cổ và cả bộ mặt khu phố cổ, điển
hình là Hàng Ngang, Hàng Ðào, hàng Trống đều được làm mới, v.v.
Lý
do, phải đập ra trùng tu, sửa chữa thì mới có tiền từ ngân sách nhà nước (cũng
chính là tiền thuế của dân) chứ!
Hà
Nội là thành phố có nhiều di tích văn hóa lịch sử, công trình kiến trúc cổ nhất
ở Việt Nam, và rất nhiều trong số đó đã bị phá hoại kiểu như vậy.
So
với Hà Nội, Sài Gòn ít di tích hơn, nhưng không phải vì vậy mà không bị phá. Có
những chi tiết tưởng là nhỏ như vỉa hè của công viên phía trước Nhà thờ Ðức Bà,
trước kia được lát bằng loại gạch đỏ đã ngả màu theo thời gian trông rất hay và
tiệp với màu tường gạch đỏ của nhà thờ, sau này người ta thay bằng loại đá mới
màu xanh xám hồng, láng bóng!
Hoặc
chỉ là những quán café nhưng tồn tại đã bao năm, là những hình ảnh gắn bó một
thời của Sài Gòn như café Givral, La Pagode, Brodard... trên đường Ðồng Khởi
(Tự Do cũ) đã bị xóa sổ không thương tiếc.
Café
Givral, từng là nơi các ký giả trong và ngoài nước gặp gỡ, săn tin tức trong
suốt thời kỳ chiến tranh Việt Nam, bị phá bỏ cùng với toàn bộ khu thương xá
Eden nổi tiếng để xây một công trình mới.
Ðối
với nhiều người dân Sài Gòn, đây là một địa danh văn hóa lịch sử. Bộ phim
“Người Mỹ trầm lặng” (“A quiet American”) cũng đã từng cho phục chế quán café
này và một góc đường Ðồng Khởi thành con đường Catinat-Tự Do vào những năm
60-70 để quay một vài phân đoạn.
Lẽ
ra, lãnh đạo thành phố và những người làm công tác văn hóa du lịch nên giữ lại
quán café Givral. Bên trong quán để thêm những bức hình giới thiệu bộ phim
“Người Mỹ trầm lặng” đã được quay ở đây để khi khách du lịch nước ngoài đến, có
thêm một địa điểm văn hóa để giới thiệu với họ.
Và
còn biết bao nhiêu ví dụ khác nữa, trong quá trình xây dựng của thành phố Sài
Gòn có nhiều khu phố cổ, những cây cầu... đã bị đập bỏ, biến mất.
Tất
nhiên mọi thành phố đều cần phải tiến lên, phải xây mới, hiện đại, nhưng nên
cân nhắc, những cái gì thuộc loại di tích, kiến trúc cổ, địa danh văn hóa lịch
sử... thì tìm cách giữ lại nguyên trạng. Hoặc chỉ giữ một phần bên cạnh cái mới
để con cháu đời sau còn biết.
Có
cảm giác như trong tư duy của nhiều người lãnh đạo các ban ngành khác nhau ở
Việt Nam, chỉ nhăm nhăm nghĩ đến tiền!
Nếu
cứ như Việt Nam, thì chẳng bao giờ những công viên chiếm cả một khu đất vàng
giữa lòng thành phố như Luxembourg ở Paris, hay những khoảng đất mênh mông chỉ
để một vài cái cột gãy, một khoảng tường đổ nát, chứng tích của một cổng thành
xưa như ở Roma... có thể tồn tại.
Cứ
hễ có khoảng đất nào trống là người ta chiếm ngay xây những khu trung tâm
thương mại, văn phòng cho thuê hoặc mở quán nhậu, nhà hàng, nghĩa là những thứ
ra tiền! Còn các di tích thì cứ bị lấy cớ tân trang, trùng tu để mà có tiền!
Trong
vụ chùa Trăm Gian, khi báo chí dư luận lên tiếng, những người có trách nhiệm
còn loanh quanh bào chữa một cách rất ngụy biện. Một ông quan như chánh thanh
tra Bộ VHTTDL Vũ Xuân Thành trước câu hỏi của phóng viên liệu có “làm lại” được
những hạng mục đã bị phá dỡ hay không, đã trả lời một cách rất thản nhiên, vô
cảm:
“Sao
lại không làm lại được. Chúng tôi vừa mới xuống kiểm tra. Các chân tảng... của
chùa vẫn còn nguyên. Gỗ thì vẫn thế thôi. Làm lại thôi chứ có gì đâu.” (“Làm
lại thôi chứ có gì đâu”, báo Ðất Việt)
Suốt
từ nhiều năm nay, trên khắp mọi miền đất nước nơi nào cũng có thể nhìn thấy
những sự phá hoại “vô tư, vô cảm” kiểu như vậy. Là do ham tiền, thiếu hiểu
biết, hay vì không coi trọng những giá trị văn hóa, lịch sử, tinh thần?
Có
tất cả những nguyên nhân này, cộng thêm sự quản lý lỏng lẻo, luật pháp không
nghiêm, những vụ phá hoại các công trình di tích lịch sử văn hóa từ trước đến
nay chỉ bị phạt hành chính, kiểm điểm nên không đủ sức răn đe.
Di
sản ông cha để lại đã ít ỏi, khiêm tốn so với nước người ta, mà cứ cái kiểu phá
hoại như thế này thì chả còn gì!
No comments:
Post a Comment