Tường An, thông tín viên RFA, Paris
2012-06-11
Sống
ở xứ người, phải học tập ngôn ngữ và văn hóa xứ người là chuyện bình thường.
Nhưng sống ở xứ người mà tập cho người bản xứ học tập ngôn ngữ và văn hóa xứ
mình là một chuyện lạ và ngược đời.
Nhóm tốp ca nữ của
ban nhạc FAVIC. Photo by Tuong An, RFA
Chuyện
lạ và ngược đời ấy đã xảy ra tại Pháp. Với tốp ca FAVIC, người ta đã nhìn thấy
những người ngoại quốc mặc y phục VN và ca những bài ca bằng tiếng Việt. Rất
hài hước và rất cảm động. Xin mời quý thính giả cùng Tường An tìm hiểu về tốp
ca đặc biệt này.
Hướng đi và mục
đích của Tốp ca Favic
Hẳn
quý vị cũng nhận được rõ những câu ca dao quen thuộc của bài dân ca « Qua cầu
gió bay » được diễn ngâm bằng giọng ngâm không phải là người Việt nam.
Sẽ
rất bình thường, nếu chúng ta nghe những người Việt Nam hát những bản dân ca
này, nó sẽ không để lại một cảm xúc lâng lâng trong chúng ta như khi nghe những
bài dân ca quen thuộc được hát bởi những người ngoại quốc. Cái cảm giác ấy,
không chỉ là một cảm giác vui vui khi thấy người ngoại quốc biết được tiếng
Việt mà đâu đó trong lòng chúng ta còn dâng lên một niềm tự hào khi nghe tiếng
của dân tộc ta - một dân tộc nhỏ bé - được nói lên, được hát lên bởi những
người không cùng chủng tộc.
Chúng
tôi muốn nói đến nhóm FAVIC, một tốp ca gồm toàn người ngoại quốc, nhưng chỉ
hát thuần nhạc Việt Nam. Với người sáng lập là anh Thiều Đoàn, tốp ca ra đời từ
10 năm nay với những bước chậm chạp, nhưng vững vàng, nhóm đã đi vào hầu hết
các sinh hoạt Tết, văn nghệ của người Việt tại Pháp.
Ba cô nữ ca sĩ của
ban nhạc Favic chuyên hát nhạc Việt Nam
Anh
Thiều Đoàn là thông dịch viên Việt ngữ cho tòa Thượng thẩm Paris. Nhận thấy
rằng tìm hiểu văn hóa của nước người để hội nhập là một điều cần thiết, nhưng
để cho người dân nước sở tại hiểu chúng ta hơn, thông cảm với chúng ta hơn, tại
sao không tìm cách cho họ biết thêm về chúng ta qua sự làm quen của họ với văn
hóa Việt, ngôn ngữ Việt ?
Bên
cạnh đó, để đánh tan mặc cảm của thế hệ trẻ không còn biết tiếng Việt bằng cách
tạo cho họ niềm tự hào, rằng, ngôn ngữ của chúng ta cũng được yêu thích bởi
những người dân bản xứ. Ngoài ra, anh Thiều Đoàn quan niệm : cái “tự hào dân
tộc” về truyền thống của văn hóa VN, không thể nói lên bởi chính những
“người-tự-cho-mình” cái niềm tự hào đó. Tốt hơn hết, nên để những người “ngọai
cuộc” đánh gía cái “đáng tự hào” hay “không đáng tự hào” đó.
Anh
Thiều Đoàn giải thích thêm về sự ra đời của nhóm FAVIC :
« Sau 75, tất cả
chúng ta đều phải làm mọi cách để hội nhập với xã hội mới, vì hội nhập như vậy
thì con cháu chúng ta ít có cơ hội nói tiếng Việt, ra đường, ở trường, ở sở
không ai nói tiếng Việt cả thì các cháu quên dần tiếng Việt và phần nào có mặc
cảm tự ti dân tộc. Vì thế bây giờ phải có cách gì để đánh động lương tâm của
các cháu, gợi trí tò mò của các cháu và đó là một trong những lý do để chúng
tôi tại ra nhóm này.
Trong lúc đó, nhưng
người địa phương tiếp nhận những thuyền nhân thì lại rất thích thú tìm hiểu văn
hóa của một dân tộc đã kiên cường đi vượt biển tìm tự do thì họ mới tìm hiểu
văn hóa này. Nhưng thay vì, chính mình nói về văn hóa mình thì cách hay nhất là
để những người bạn ngoại quốc nói và hiểu được về văn hóa VN »
Ý
tưởng có vẽ trái chiều nhưng mới lạ này nảy sinh và anh Thiều Đoàn bắt đầu tìm
những người ngoại quốc yêu thích văn hóa Việt để thành lập tốp ca. Sau những
ngày một mình đi dán giấy ở quận 13 khu Á châu để tìm người, dần dần một nhóm
với 10 người được hình thành. Họ là những người biết đến văn hóa VN và gắn bó
với âm nhạc VN qua một chuyến du lịch, qua một cuốn phim, một quyển sách, một
chương trình văn nghệ hay cũng có thể qua một chuyện tình hai chủng tộc.
Chị Mais, người đảo
Guadeloupe
, tuy nói tiếng Việt không rành, nhưng khi hát, người ta nhìn thấy sự say mê,
niềm hân hoan, phấn khởi hiện rõ trên gương mặt và đôi tay không ngừng múa may
của chị, chị nói :
« Tôi thích học hát
tại vì tôi thích phong cảnh VN, tôi thích bài hát « Làng tôi », tôi thích ca sĩ
Như Quỳnh »
Thành
viên được lựa chọn khá gắt gao
Toàn ban nhạc Favic
đang trình diễn tại Paris. Photo by Tuong An, RFA
Sự
phát triển của nhóm rất chậm, từ 10 người đầu tiên, sau 10 năm, nhóm chỉ lên
được 15 người bởi sự chọn lựa khá gắt gao : Chỉ những ngưởi hoàn toàn không có
chút dòng máu Việt nào mới được tham gia, trong vài trường hợp ít ỏi thì anh
Thiều Đoàn mới nhận người có 25% hoặc 50% dòng máu Việt nhưng phải có những
điều kiện kèm theo. Hiện Favic có 15 thành viên gồm 7 nguồn gốc khác nhau :
Pháp, Nhật, Nam Tư (yougoslave), Đức, Thụy điển, Martinique, và Guadeloupe.
«
Khó khăn là chúng tôi không thể nào chấp nhận tất cả mọi người, thành ra lúc
đầu là 10 người, bày giờ cũng chỉ có 15 người. Mỗi một thành viên phải có 3
tháng tập sự, và sau 3 tháng khi thấy sinh hoạt hợp và 2 bên đều đồng ý chấp
nhận nhau thì mới được giữ lại. Và điều kiện để vào nhóm cũng không phải là dễ
: phải không là người VN, trừ một vài trường hợp đặc biệt là có 50% dòng máu VN
thì phải có thêm vài điều kiện đặc biệt nào khác »
Ngoài ra, khó khăn
chính vẫn là vấn đề ngôn ngữ :
« Đây cũng là một
trắc nghiệm về sinh ngữ : làm thế nào để chuyển một ngôn ngữ đa âm sang môt
ngôn ngữ độc âm. Đây là vấn đề mà có những người không thể nào thích ứng được,
có những người thì thích ứng được một cách dễ dàng, đó là điều kiện thứ nhất.
Điều kiện thứ hai là chấp nhận kỷ luật tập thể, sống chung trong tập thể với
nhau, biết tôn trọng, tương kính lẫn nhau. »
Trước
khi học một bài hát, thành viên được giải thích về tác giả, nội dung bài hát, ý
nghĩa từng câu trong bài. Như vậy họ có khá nhiều dữ kiện để có đủ cảm hứng về
bài hát. Và vô hình chung , họ đang học một sinh ngữ mới. Những bài hát thường
được chọn theo chủ đề dân ca, nhạc tiền chiến…v.v.. với những nhịp điệu vui
tươi, dễ hát :
« Trước tiên chúng
tôi ưu tiên hát dân ca, sau đó chúng tôi hát tân nhạc. Những bản tân nhạc mà
chúng tôi chọn phần nhiều về nội dung nói về sức sống của dân tộc. Về hình thức
phần nhiều là nhạc điệu rumba, chachacha…để cho dễ hát. Sau đó, chúng tôi cũng
chọn những bản nhạc ngoại quốc những lời Việt, như bản La Paloma, Bésamé Mucho,
Come back to Sorento….bằng lời Việt. »
Thành
quả của nhóm Favic, theo anh Thiều Đoàn, hãy còn nhỏ nhoi, tầm thường cũng chỉ
vì thiếu nhân lực và vật lực. Anh nói : «
Một cánh én không làm nổi mùa Xuân. Thế nhưng, nhìn lên bầu trời, không một
bóng mây, trông thấy được một cánh én, kể cũng vui vui » và trong cái vui
vui ấy, anh kể lại một câu chuyện mà đối với anh đó là phần thưởng quý giá cho
hơn 10 năm gầy dựng tốp ca :
« Một kỷ niệm mà
chúng tôi đáng nhớ nhất là trong khi chúng tôi hát trên chùa Khánh Anh thì tôi
đi xuống dưới đồng bào để tôi xem phản ứng như thế nào thì 1 bà mẹ đã quay lại
nói với các con mình : « Đó ! người ta ngoại quốc mà người ta còn biết hát nhạc
VN còn chúng mầy ở nhà bảo nói tiếng Việt mà không chịu nói tiếng Việt » Thì đó
là một điều cảm động và đúng với mục đích mà chúng tôi nhắm vào. Và đối với các
cộng đồng, các hội đoàn ngoại quốc thì đó cũng là một cái gì mới lạ. Chưa có
bao giờ có một ca đoàn gồm 7 quốc tịch khác nhau, không có người VN mà chỉ
chuyên hát nhạc VN »
Sự
đa dạng của tốp ca được nhìn thấy qua những mái tóc vàng xen lẫn tóc nâu, mắt
xanh biêng biếc hay mắt thẳm màu nâu, da đen Phi châu lẫn da trắng Tây Phương.
Những gương mặt rất trẻ bên cạnh những mái đầu đã bạc. Họ tự hào trong những bộ
đồ bà ba, áo dài VN, áo tứ thân thắt lưng xanh đỏ. Tình yêu VN của họ được thể
hiện qua những bài dân ca mà họ say sưa hát với niềm đam mê trong mắt, trên môi
; dù với cách phát âm hãy còn lạc điệu một cách hồn nhiên. Ở FAVIC, ngôn ngữ
VN, ngôn ngữ của một dân tộc nhỏ bé đã vượt trùng dương và trở thành nơi hội tụ
của nhiều chủng tộc.
Bài
hát « Đất lành » của nhóm Favic sẽ kết thúc bài phóng sự về một tốp ca không có
người VN nhưng chỉ hát nhạc VN
Copyright
© 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.
No comments:
Post a Comment