Những lý do ông
Nick Út có thể không phải tác giả bức Em bé Napalm
BBC News Tiếng Việt
19
tháng 5 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c7v7nez6p2qo
Gần
đây đã có một số tài liệu được công bố liên quan tới bức ảnh Em
bé Napalm, cho rằng ông Nick Út không phải tác giả.
Có
những tư liệu chỉ ra rằng người chụp bức Em bé Napalm không phải là
ông Nick Út. Người được khoanh tròn trong ảnh bên trái là ông Nguyễn
Thành Nghệ. Người được khoanh tròn trong ảnh bên phải là ông Nick Út,
theo AP
Hãng
thông tấn AP – cơ quan sở hữu bản quyền bức ảnh Em bé Napalm – đến nay
đã công bố hai báo cáo sau các cuộc điều tra về tác giả bức ảnh, báo cáo mới nhất
được công bố vào đầu tháng 5/2025.
Sau
cuộc điều tra thứ hai, AP đã tuyên bố vào ngày 6/5 rằng họ không tìm ra bằng
chứng thuyết phục để thay đổi tên tác giả, nhưng cũng để ngỏ khả năng tác
giả là người khác.
World
Press Photo (WPP, Giải Ảnh Báo chí Thế giới) - tổ chức từng trao giải cho
bức ảnh Em bé Napalm – hôm 16/5 đã quyết định không ghi tên tác giả đối với
bức ảnh này, thay cho việc ghi tên tác giả Nick Út như lâu nay.
"Điều
quan trọng là bản thân bức ảnh không bị tranh chấp và giải thưởng dành cho bức ảnh
vẫn được giữ nguyên. Chỉ có quyền tác giả đang được xem xét. Đây vẫn là vấn đề
lịch sử đang bị tranh cãi và có khả năng tác giả của bức ảnh sẽ không bao giờ
được xác nhận đầy đủ."
"Việc
đình chỉ ghi tên tác giả vẫn được giữ nguyên trừ khi có bằng chứng chứng minh
ngược lại," thông cáo báo chí của WPP nêu.
Cả
AP và WPP đều để ngỏ khả năng ông Nick Út không phải người chụp bức
Em bé Napalm và động thái trên cho thấy đã bắt đầu có sự không chắc
chắn về tác giả từ những tổ chức lớn.
WPP
cho rằng giữa ông Nghệ và ông Nick Út, "các bằng chứng hình ảnh và kỹ
thuật hiện tại nghiêng về phía ông Nghệ".
Các
động thái của AP và WPP được thực hiện sau khi phim tài liệu The Stringer
(Phóng viên tự do) được công chiếu hồi đầu năm 2025 khẳng định tác giả thực thụ
của tấm ảnh là ông Nguyễn Thành Nghệ, không phải ông Nick Út.
Em
bé Napalm, từng giành giải Ảnh Báo chí Thế giới và giải Pulitzer trong cùng năm
1973, trong suốt 50 năm qua được cho là do phóng viên Nick Út của hãng tin AP
chụp.
Về
những diễn biến mới này, ông Bảo Nguyễn, đạo diễn bộ phim The
Stringer nói với BBC News Tiếng Việt rằng ông hoan nghênh việc AP xem
xét lại sự việc.
"Việc
rà soát của AP là một quá trình nội bộ, không bao gồm các chuyên gia giám định
hay chuyên gia truyền thông độc lập. Xét đến tầm vóc toàn cầu của bức ảnh, một
cuộc rà soát bên ngoài có thể đã mang lại mức độ minh bạch cao hơn.
"Ngược
lại, World Press Photo đã ủy quyền thực hiện một cuộc điều tra độc lập do
các chuyên gia giám định và truyền thông bên ngoài thực hiện — những người
không liên quan đến bộ phim của chúng tôi," ông nói vào ngày 19/5.
Trong
khi đó, Luật sư James Hornstein của ông Nick Út, trong một tuyên bố gửi
tới BBC News Tiếng Việt vào ngày 17/5, cho rằng quyết định của WPP là
"tồi tệ và thiếu chuyên nghiệp".
"Có
vẻ ngay từ đầu họ đã định trước sẽ trừng phạt Nick Út," thông cáo nêu.
Ông
cũng nói rằng WPP đã không tham khảo thông tin từ Nick Út và luật sư của
ông Út trước khi đưa ra quyết định.
Trong
báo cáo đăng hôm 16/5, tổ chức WPP cho biết đã ủy nhiệm một cuộc điều
tra chuyên sâu kéo dài ít nhất năm tháng và "ưu tiên các bức ảnh và đoạn
phim ghi lại hiện trường, song vẫn xem xét đến lời kể của các nhân chứng".
Cách
làm này được thực hiện trong bối cảnh thiếu hụt nhân chứng và rủi
ro về việc ký ức không còn chính xác sau hơn 50 năm.
Trong
tóm tắt nghiên cứu của mình, WPP nhắc tới "hai vấn đề chưa được
giải quyết" trong quá trình nghiên cứu tác giả bức ảnh: loại
máy ảnh chụp ra bức Em bé Napalm và vị trí của ông Nick Út.
Máy
ảnh nào đã được sử dụng?
Tính
tới nay, AP đã công bố hai báo cáo điều tra liên quan tới tác giả của
bức Em bé Napalm – lần đầu vào ngày 15/1/2025, lần hai vào ngày
6/5/2025.
Theo
báo cáo vào tháng Năm, ông Horst Faas - trưởng văn phòng AP tại Sài Gòn năm
1972 (đã qua đời) — và ông Nick Út đều nói rằng bức Em bé Napalm được
chụp bằng máy ảnh Leica. Đây là dòng máy ảnh mà các phóng viên AP tại Việt
Nam, bao gồm ông Út, sử dụng rộng rãi.
Chiếc
Leica M2 mà ông Út nói đã dùng để chụp bức ảnh đã được ông cho Bảo tàng Báo chí
Newseum ở Washington DC mượn vào năm 2008 và sau đó tặng luôn cho cơ sở này,
báo cáo của AP nêu. Bảo tàng Newseum đã đóng cửa năm 2019.
AP
đã mượn chiếc máy ảnh đó, tiến hành kiểm tra và chụp thử ba cuộn phim để tìm
các đặc điểm nhận dạng riêng biệt. Họ cũng chụp thử bằng các mẫu Leica cùng
thời, cũng như bằng máy Nikon — loại máy mà ông Út được biết là thường mang
theo — và máy Pentax, loại mà ông Nghệ luôn khẳng định mình đã sử dụng để
chụp bức ảnh.
Sau
khi phân tích, AP cho rằng khó có khả năng bức Em bé Napalm được chụp
bằng chiếc Leica trong Bảo tàng Báo chí Newseum hay bất kỳ chiếc Leica
nào.
AP
cũng nêu rằng nhiều khả năng — dù chưa thể chắc chắn tuyệt đối — bức ảnh này
đã được chụp bằng một chiếc máy ảnh Pentax.
Tuy
nhiên, AP cũng lưu ý trong báo cáo của họ rằng lời giải thích của ông Nick Út về
chiếc máy ảnh Leica M2 nói trên không rõ ràng.
Dựa
vào chính cuộc phỏng vấn với ông Nick Út, AP cho biết ông tin rằng chiếc máy ảnh
này là "cùng loại máy ảnh" mà ông sử dụng khi tác nghiệp hôm đó, mà
không nhất thiết là chính chiếc M2 nói trên.
"Chi
tiết này và các chi tiết khác khiến nhiều người nghi ngờ về loại máy ảnh mà ông
mang theo vào ngày hôm đó và chính xác thì ngày hôm đó diễn ra như thế nào.
Trong một số cuộc phỏng vấn về bức ảnh, Út đã tuyên bố rằng ông mang theo bốn
chiếc máy ảnh và không bao giờ đề cập đến máy Pentax," AP cho biết thêm.
Trước
đó, trong báo cáo tháng Một, AP không đề cập tới chi tiết loại máy
ảnh đã chụp bức ảnh nổi tiếng.
Từ
trước khi báo cáo thứ hai của AP được công bố, trong phim The Stringer,
ông Nguyễn Thành Nghệ đã khẳng định rằng tấm ảnh Em bé Napalm được
chụp bằng một chiếc máy ảnh Pentax.
"Hôm
đó tôi chỉ cầm theo người đúng một chiếc máy ảnh, hiệu Pentax,"
ông Nghệ nói điều tương tự với BBC vào ngày 16/5.
No comments:
Post a Comment