Sinh
viên Bangladesh làm nên lịch sử
07/08/2024
https://www.voatiengviet.com/a/sinh-vien-bangladesh-lam-nen-lich-su-/7733276.html
HÌNH
: https://gdb.voanews.com/01000000-c0a8-0242-fb55-08dcb6e2cb61_w1023_r1_s.jpg
Người
biểu tình thuộc đảng BNP trong một cuộc tập hợp tại Dhaka ngày 7 tháng Tám,
2024.
Từ
khi trở thành đảng đối lập từ đầu năm 2009, Bangladesh Nationalist Party (BNP),
từng tuyên bố có vài triệu đảng viên, đã làm đủ mọi hình thức, từ biểu tình ôn
hoà đến bạo lực, sử dụng lá phiếu, tẩy chay bầu cử hai lần (năm 2014 và 2024),
v.v… để tìm cách giành lại chính quyền từ đảng Bangladesh Awami League (BAL) do
bà Sheikh Hasina lãnh đạo. Có những cuộc biểu tình kéo dài nhiều ngày và lên đến
hàng trăm ngàn người trong thời gian qua. Nhưng thế cuộc tại Bangladesh vẫn vậy.
Vậy mà trong vòng 3 tuần đấu tranh không khoan nhượng của sinh viên Bangladesh,
họ đã buộc bà thủ tướng Hasina phải trốn chạy sang Ấn Độ ngày hôm qua, 5 tháng
Tám.
Có
thể nói không ai ngờ được kết cuộc như thế với bà Hasina. Tại sao?
Cách
đây vài hôm tưởng chừng bà Hasina vẫn nắm mọi quyền lực chính trị trong tay như
đã từng làm kể từ năm 2009, và không có dấu hiệu gì nhượng bộ hay bỏ chạy.
Đầu
năm nay 2024, người dân Bangladesh đi bầu lại chính quyền mới. Đảng BNP tẩy
chay bầu cử, ra điều kiện chính quyền phải nhường lại cho một chính quyền tạm
thời (caretaker government) để không can thiệp hay thao túng kết quả bầu cử.
Nhưng đảng cầm quyền BAL bao lâu nay không chấp nhận đề nghị này. Rốt cuộc phần
lớn người dân cũng không đi bầu. Tỷ lệ người dân tham gia bầu cử không quá 40
phần trăm. Chính quyền Mỹ và Anh nhận xét cuộc bầu cử đầu năm nay không tự do
và không công bằng (not free or fair). Dù sao đi nữa, bà Hasina vẫn tiếp tục
cai trị một cách chính thức, và đại đa số đảng viên của BAL đã nằm trong quốc hội
300 thành viên này.
Mọi
sự tưởng chừng như không thể thách thức nền cai trị của bà Hasina cho đến hơn một
tháng qua. Đầu tháng Bảy, toàn án tối cao của Bangladesh ra án lệnh áp dụng lại
mức độ 30% công việc của công chức dành cho thành viên gia đình của những người
từng đấu tranh dành độc lập cho Bangladesh năm 1971. Tiêu chuẩn này đã được áp
dụng từ đó cho đến năm 2018, nhưng vì bị sinh viên thời đó phản đối biểu tình
nên nó đã bị đình chỉ. Nhưng rồi toà án lại quyết định cho tiêu chuẩn này tiếp
tục vào tháng Bảy.
Trong
hai ba năm qua, nền kinh tế của Bangladesh chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch
Covid, rồi cuộc chiến Nga – Ukraine, nên tỷ lệ thất nghiệp tại Bangladesh gia
tăng đáng kể. Với dân số 170 triệu người, ước đoán 32
triệu người trẻ hoặc không đi học hoặc đã ra trường nhưng chưa có
việc làm. Bất bình về khả năng quản trị kinh tế của chính quyền Hasina, cộng với
việc áp đặt lại tiêu chuẩn bất công này, giới sinh viên kéo nhau xuống đường biểu
tình. Trong cuộc phỏng vấn với giới truyền thông ngày 14 tháng Bảy, khi được hỏi
về sự kiện này, bà
Hasina trả lời: “Nếu con cháu của những chiến sĩ đấu tranh giành tự do
không nhận được phúc lợi [quota], thì ai sẽ nhận được? Con cháu của Razakars?”
Razakars là từ ám chỉ những người ủng hộ Pakistan trong cuộc chiến giành độc lập
năm 1971, tức không khác gì nghĩa “phản bội”.
Câu
phát biểu này đã như dầu đổ vào lửa, làm cho những sinh viên vốn không đứng về
phía nào, đã nhập cuộc. Họ cảm thấy tiếng nói của họ không những được lắng nghe
mà còn bị khinh miệt. Cuộc diễn hành của họ qua các trường đại học như Dhaka
University đã hô to khẩu hiệu: “Bạn là ai? Tôi là Razakar”. Họ công khai tuyên
chiến với bà Hasina.
Chính
quyền Hasina đáp lại bằng bạo lực. Một vài sinh viên bị bắn chết, làm cho sinh
viên càng phẫn nộ. Cảnh sát và đội sinh viên ủng hộ chính quyền Bangladesh
Chhatra League (BCL), một chi nhánh của BAL, đã dùng vũ lực dập tắt các cuộc biểu
tình. Cảnh sát làm ngơ để thành viên BCL tự tung tự tác, kể cả dùng vũ khí. Điều
này làm cho giới sinh viên càng phẫn nộ hơn. Từ giữa đến gần cuối tháng Bảy,
nhiều cuộc biểu tình trở thành bạo loạn hơn. Giới sinh viên chống lại chính quyền
đã bị lực
lượng an ninh, cảnh sát và quân đội đàn áp bằng dùng súng đạn thật.
Nhưng sinh
viên đã không nhượng bộ và tiếp tục đấu tranh. Reuters
cho biết có 67 người chết nội trong ngày 19 tháng Bảy, và UNICEF
báo cáo có 32 trẻ em bị giết. Cuộc biểu tình tràn qua nhiều thành phố khác tại
Bangladesh. Mặc dầu đòi hỏi của sinh viên đã được thoả đáp hai tuần sau, và toà
án đã
giảm tỷ lệ 30% xuống còn 5% dành cho cựu chiến binh và gia đình họ,
giọt nước đã tràn ly. Sinh viên đòi hỏi công lý cho người bị oan và yêu cầu bà
Hasina công khai xin lỗi, cách chức vài bộ trưởng, nhưng yêu cầu không thành,
nên họ tiếp tục đấu tranh. Chính quyền Hasina bắt đầu áp dụng giờ giới nghiêm
và tắt hẳn Internet để thắt chặt thông tin. Con số thương vong của mọi bên lên
đến hơn 200 người, bị thương cả chục ngàn. Giới sinh viên lo ngại bạo lực và
thương vong leo thang nên đã tạm ngưng biểu tình vào cuối tháng Bảy. Sau đó họ
trở lại biểu tình ôn hòa từ ngày 29 tháng Bảy yêu cầu chính quyền điều tra những
cái chết của sinh viên, và kỳ này nhắm vào bà Hasina yêu cầu từ chức một cách mạnh
mẽ hơn. Họ tuyên bố quyết tâm đấu tranh cho đến khi nào bà Hasina phải từ chức.
Bà Hasina không nhượng bộ, tiếp tục sử dụng mọi biện pháp trong tay để dập tắt
phong trào sinh viên. Bà Hasina còn tuyên bố những người biểu tình đã trở thành
kẻ khủng bố. Cuộc đối đầu leo thang, và gần 100 người bị
giết chết trong cuộc đụng độ giữa biểu tình và cảnh sát vào cuối
tuần qua, kể cả cảnh sát.
Giới
sinh viên không nhượng bộ, kêu gọi tuần hành dài vào ngày 5 tháng Tám. Bà
Hasina đáp
trả tuyên bố cho phép ba ngày nghỉ. Nhưng giữa ngày thứ Hai tin tức
cho hay bà đã rời khỏi Bangladesh bằng trực thăng đến Ấn Độ.
Tương
lai của Bangladesh trong thời gian tới ra sao thì chưa rõ. Hiện nay bạo loạn diễn
ra khắp nơi, với thành phần bất mãn chiếm lấy tư gia của bà Hasina ra sức tàn
phá. Những người đối lập như Khaleda Zia và các nhà hoạt động đang dần dần được trả tự do từ
các nhà tù. Cảnh sát Bangladesh đang tìm cách biện minh là họ đã bị bắt buộc phải
bắn vào người biểu tình. Quân đội Bangladesh đang kiểm soát tình hình nhưng một
chính quyền chuyển tiếp là ai thì chưa rõ.
Câu chuyện
Hasina của Bangladesh cũng giống như câu chuyện của gia
đình Rajapaksa tại Sri Lanka cách đây hai năm, năm 2022, cũng vào
tháng Bảy. Nhưng điểm khác chính ở đây là sinh viên Bangladesh đã đi đầu trong
cuộc đấu tranh và đã huy động được giới trẻ và nhiều thành phần xã hội khác.
Cách đây hai ngày, vào ngày Chủ Nhật 4 tháng Tám đẫm máu, đâu ai ngờ được cuộc
đấu tranh của sinh viên đã thay đổi một triều đại chính trị tại nước này.
No comments:
Post a Comment