https://hieuminh.wordpress.com/2011/11/12/nuoi-lon-liet-truyen/
Hôm trước
có entry “Tập thể…liệt truyện”, em Vân Linh của WB bên Washington DC đọc xong,
liền vào phòng chào anh Cua. Em cười và nói thích những chuyện thời bao cấp.
Vân Linh bảo, anh viết truyện nuôi lợn ở nhà cao tầng đi, em giúp cho vài tích.
Rồi em vừa kể vừa lau nước mắt.
Người nuôi lợn và lợn…nuôi người?
Những năm
cuối 1970, chẳng hiểu ai nghĩ ra nuôi lợn giữa thủ đô đầu tiên. Do đói kém,
không có gì ăn đành phải tăng gia, nuôi gà vịt kể cả lợn, dù ai cũng biết là bẩn
thỉu cảnh người lợn, lợn người cạnh nhau.
https://hieuminh.files.wordpress.com/2011/11/chuong-le1bba3n-the1bb9di-bao-ce1baa5p.jpeg?w=300&h=205
Nuôi lợn trên nhà cao tầng. Ảnh
internet
Sau đó,
phong trào lên cả những nhà cao tầng. Vào khu tập thể, thay vì hỏi gia chủ có mạnh
khỏe không, câu chuyện bắt đầu bằng những chú lợn.
Bác Tâm,
hàng xóm ở Thành Công, có ông chồng gầy ho sù sụ cả ngày, nhưng nuôi lợn cực giỏi,
béo tốt hơn cả chồng con.
Nhà bác
thường nuôi hai con, theo bác nói, để chúng tranh nhau, háu ăn, chóng lớn. Tính
bác hơi chan chát, nhưng tốt tính, có lẽ vì thế mà có tay nuôi lợn.
Mang mấy
cái xô nhựa đi gửi tầng trên, tầng dưới, lấy nước gạo, thức ăn thừa, rau muống
già để không mất tiền thức ăn. Lợi đủ đằng. Mấy ngày Tết thì lợn hưởng như người,
có có cả bánh chưng thiu hay giò mốc vì để dành.
Người ta
thường chọn lợn cái, ít người mua lợn đực. Bọn thiếu nữ lợn đến tuổi động đực,
kêu réo cả ngày không chịu ăn gì, má cứ đỏ hây hây. Các cụ nhìn qua phía đuôi
cũng biết là cần kế hoạch hóa gia đình cho nàng.
https://hieuminh.files.wordpress.com/2011/11/piglets-around-mother_cb056418.jpeg?w=300&h=216
Mẹ và con. Ảnh: internet
Thế là có
dân hoạn lợn từ Gia Lâm qua Long Biên vào thành phố. Đang làm thơ lãng mạn, anh
thương yêu em đến cuối đời, anh thề nguyền sẽ chung thủy, thì bỗng có tiếng rao
“Hoạn lợn đây, hoạn cả lợn nam, lợn nữ, một phát ăn ngay, không sót trứng,
không bỏ tinh hoàn, hoạn xong, lợn lớn như Thánh Gióng”.
Có lần
mình sang chơi nhà bác Tâm, giả vờ khen lợn mới hoạn có vẻ chóng lớn. Bác sa sầm
nét mặt vì người ta kiêng khen, nhưng cũng chẳng thích chê. Tốt nhất là ngắm lợn
từ xa và tự chiêm nghiệm cuộc đời xem có giống lợn hay không.
Quả thật,
hôm sau bác than, chẳng hiểu sao lợn ỉa lỏng, không chịu ăn gì cả. Hai vợ chồng
đang lo mất ăn mất ngủ. Nhưng mấy ngày cuối tuần, bác vồn vã gọi, chú Cua vào
chơi xơi nước, cứ tưởng do vía chú độc nên lợn ốm, rủa chú oan.
Hóa ra từ
hôm chú sang chơi, lợn vật vờ do đau vết hoạn, nay khỏe hơn. Cứt lợn bây giờ
khô lắm, tôi có thể bốc tay cho vào chuồng xí được. Chú ăn lạc, uống nước đi.
Lợn ỉa vón cục mừng hơn cả chồng vừa dứt cơn hen.
Vân Linh kể
rất tội nghiệp. Bố mẹ cũng nuôi chú lợn trên tầng 3. Thiếu nước ăn, tắm giặt
cho người nhưng vẫn phải đủ nước để dội phân, tắm mát cho lợn.
Em là con
gái mới 8 tuổi vào đi ị, sợ hết hồn, vừa ngồi vừa run. Con lợn gần tạ cứ ủi em
ngã đổ vào tường để tranh thức ăn…thải.
Bây giờ lấy
chồng, có hai con, định cư bên Mỹ rồi. Em vẫn có giấc mơ Mỹ không thành là nuôi
heo bên xứ cao bồi để dạy con cái. Có trải qua gian khổ mới nên người.
Em kể, hồi
đó vào mùa Tết, nhà được phân phối 1 kg thịt bò, sang lắm. Các cụ kho mặn rồi để
trên bếp dầu, dành cho các con ăn dần ba ngày Tết. Cạnh đó là chuồng lợn, chính
là cái buồng tắm, đã ngăn bằng một cái vỉ tre rất to và chắc. Cả nhà yên tâm đi
chơi đón Giao thừa.
Khuya về
thấy cái vách ngăn tung lên, nồi thịt bò bị lợn xơi sạch hết sạch. Các con nước
mắt ngắn dài, tiếc nồi thịt đứt ruột. Thế là hết Tết.
Nhưng hai
cụ còn lo lắng hơn khi thấy con lợn 50kg đang kêu réo, chõ mõm vào cái xô nước
đã cạn tới đáy.
Hóa ra cu
cậu chén cả nồi thịt bò mặn quá nên khát nước. Uống bao nhiêu nước cũng chẳng
ăn thua. Mấy ngày liền toàn nằm thở, bụng chướng, tưởng không qua khỏi. Mà lối
đời, thịt lợn ốm không bán được cho ai, có bán cũng như cho.
Run lập cập,
các cụ thắp mấy nén hương, khấn trời đất giúp cho lợn tai qua nạn khỏi. Giời có
mắt, thương người nghèo, chú lợn khỏi bệnh nan y thời đại “đời lợn ăn mặn, đời
chủ tràn nước…mắt”.
Được 80kg,
bố mẹ bán cho hàng thịt và lấy cả cái thủ chiêu đãi các con đã phải nhịn thèm mấy
ngày Tết vì mất nồi thịt bò.
Nhớ thời lụt
lội ở bến Chương Dương, người ta thấy một người đàn ông cởi trần, lội nước đẩy
một cái bè, sơ tán cả nhà lên đê sông Hồng. Trên cái bè là bà vợ vung vẩy tay
chỉ đạo. Bên cạnh là cậu con trai cởi truồng, rét run nhưng vẫn vỗ tay hoan hô.
Trên cái
bè là một cái giường, đủ chăn chiếu, chú lợn to tướng nằm ủn ỉn. Lợn phải tránh
nước lũ rất độc, nếu không sẽ ốm, mất cơ nghiệp.
Sự phân
chia giai tầng rất rõ thời đó: CỤ LỢN trên giường, ÔNG CON trên bè, BÀ VỢ đứng
chỉ huy và THẰNG CHỒNG lóp ngóp đẩy bè.
https://hieuminh.files.wordpress.com/2011/11/vnc2.jpeg?w=300&h=197
Giáo sư VNC từng nuôi lợn. Ảnh:
internet
Chuyện của
Giáo sư Văn Như Cương kể vui về một gia đình trí thức còn thú vị hơn. Hai
vợ chồng nhà nọ thấy khổ quá, cũng bắt chước nuôi lợn. Chả biết có lãi gì
không nhưng hàng xóm ghen ăn tức ở, báo công an.
Nhà công lực
lập biên bản “Giáo sư XXX nuôi lợn, vi phạm qui tắc vệ sinh thành phố. Phạt vi
cảnh 5 đồng (lương hồi đó 60 đồng là to lắm), và phải bán lợn ngay lập tức”.
Giáo sư
xem xong và đề nghị “Các anh giúp sửa một vài từ trong biên bản, tôi sẽ ký và nộp
phạt ngay”.
Hỏi ra mới
biết ông đề nghị sửa “Lợn nuôi giáo sư XXX” cho đúng hoàn cảnh gia đình nhà
giáo nghèo và lương thiện.
Nghe nói mấy
anh công an gạt lệ ra về và suy tư về thời đại “Lợn nuôi người”.
Thịt lợn…trộm
Những năm
1960, nhà ai nuôi lợn phải đăng ký với UB. Thịt, mua bán đều làm đơn trình báo,
rồi nộp thuế khá cao. Lợn
nhà mình bỏ tiền ra mua, nuôi bằng nước gạo và cám nhà mình, nhưng thuộc sở hữu
nhà nước.
Dân thì vốn
gian. Chả ai dại gì đi nộp thuế vài đồng một đầu lợn, trong khi cả con lợn chỉ
được vài chục đồng. Thế là có chuyện thịt lợn trộm, đủ kiểu, đủ bài. Công an
hay dân quân, kể cả lính nhà đoan cũng phải lắc đầu.
Ông Thiêm
hàng xóm nhà Cua nổi tiếng là đồ tể lợn. Cụ chọc tiết một phát là đầy chậu, lợn
chết ngay tắp lự. Quan trọng nhất là lợn không kêu thành tiếng. Eng éc là hàng
xóm đi báo công an xã, họ đến tịch thu cả lợn, lại còn phạt tiền, sạt nghiệp, rồi
phê cả vào lý lịch, gia đình không gương mẫu, con cái khó vào đoàn Thanh niên.
https://hieuminh.files.wordpress.com/2011/11/42-16993919.jpeg?w=300&h=201
Lợn thời @. Ảnh: Corbis ‘
Bài giết lợn
của cụ Thiêm thật đơn giản. Cho cái vồ vào đầu, lợn ngất, cho ngay lên bàn chọc
tiết. Chậm chút là lợn chết, tiết không ra thì thịt đỏ và hôi. Lũ trẻ được giao
trách nhiệm trông dân quân đi tuần. Nếu ai lạ thì cảnh báo, chả khác gì ngoài
chiến trường.
Một nồi nước
sôi cạnh bụi tre, cạo soàn soạt 10 phút xong chú lợn. Chia phần chính xác đến từng
khúc ruột kể chim lợn. Các cụ còn gọi là đánh đụng, nhà ông một đùi, nhà tôi nửa
đùi, cắt cắt, xẻ xẻ, trong nửa tiếng, con lợn biến mất như chưa từng có trên thế
gian này.
Sáng sớm
hôm sau, bà già gầm lên, cha tiên nhân năm đời, mười đời nhà đứa nào ăn trộm lợn
của bà. Mày ăn rồi mày nôn thốc thốc nôn tháo, chẳng được nên người.
Đó là
thông điệp ngầm cho chính quyền địa phương về con lợn “biến mất” đêm qua. Làng
Tụ An ấy cứ vài ngày lại có cảnh mất lợn và tiếng chửi vang như hát hay.
Dân quân
xã tới lập biên bản và tìm quanh thấy cả một đống lông lợn cùng phân tro ngoài
bụi tre. Hỏi, sao bọn trộm giỏi thế, ăn cắp con lợn to tướng, không ai biết,
chó không cắn, mang ra bụi tre, đun nước xẻ thịt, không ai hay thì thật lạ. Đây
là con dao bầu của nhà bà Ba phải không.
Sau này
còn nghĩ ra kiểu cho mấy hạt đậu vào tai lợn, lợn lọng óc không kêu, cứ thế mà
chọc tiết.
Thời mở cửa,
dân đồ tể châm điện, lợn giật một cái là…đi, không kêu thành tiếng vì sợ ô nhiễm
tiếng ồn trong khu phố.
Có lần bà
già đánh đụng thịt lợn của hàng xóm, mang về xào nấu thơm lừng. Bỗng dân quân ập
vào kiểm tra. Bà vội mang cái chã đầy thịt ra bụi tre giấu. Họ đi khắp trong
nhà, dưới bếp cũng không tìm ra.
Dân quân
đi rồi, bà ra lấy lại, thì than ôi, kiến vàng bu đầy. Vừa thổi vừa đuổi kiến,
lũ con háu ăn chén tất. Kiến vàng hơi đăng đắng, cũng chẳng sao, so với mùi thịt
lợn thơm và nước mắm tép vàng ươm chén với cơm trắng đầu mùa, Tổng Cua chưa thấy
cao lương mỹ vị nào bằng.
Bây giờ
nuôi lũ con sao mà khó thế. Thịt kho tầu cực ngon, chúng bỏ hết mỡ, chỉ ăn nạc,
lại còn chê ỏng chê eo, sao nhà mình toàn ăn pork.
Giá như
chúng đọc những dòng này sẽ hiểu tại sao, mỗi lần nhìn lũ con chê cơm, vứt thức
ăn vào thùng rác, rồi sợ mỡ trong máu, Tổng Cua rơi nước mắt.
Chả hiểu từ
bé sống no đủ, Bin và Luck có nên cơm cháo gì không. Thằng bố của chúng
ngày xưa, cả năm được vài miếng thịt lợn trộm mẹ mua ăn với kiến vàng, rồi cũng
nên người.
HM.
11-11-2011
No comments:
Post a Comment