Lịch
sử đầy bạo động và thảm họa của Haiti
DCVOnline (Tóm tắt
của Reuters)
POSTED ON AUGUST 15, 2021
https://dcvonline.net/2021/08/15/lich-su-day-bao-dong-va-tham-hoa-cua-haiti/
PORT–AU–PRINCE,
ngày 14 tháng 8 (Reuters) – Haiti trở thành và là quốc gia châu Mỹ Latinh độc lập
đầu tiên ở vùng biển Caribbean trong thời kỳ thuộc địa và là nước cộng hòa do
người Da đen lãnh đạo đầu tiên khi nước này từ bỏ sự cai trị của Pháp vào thế kỷ
19.
Dân chúng chạy dọc
theo con phố đầy khói từ lốp xe cháy trong cuộc biểu tình phản đối vụ ám sát Tổng
thống Haiti Jovenel Moise ở Cap–Haitien, Haiti ngày 22 tháng 7 năm
2021. REUTERS / Ricardo Arduengo
Nhưng quốc gia này đã phải trải qua nhiều chu
kỳ bạo động, xâm lăng và đàn áp trong hầu hết lịch sử sau ngày độc lập, cũng
như các thảm họa thiên nhiên kể cả một trận động đất vào năm 2010 khiến 300.000
người thiệt mạng.
Dưới đây là một số
sự kiện chính trong lịch sử của Haiti:
1492 – Tây Ban Nha chiếm
đảo Hispaniola sau khi Christopher Columbus đến đây. Hai trăm năm sau, Tây Ban
Nha nhượng nửa phía Tây cho Pháp. Các đồn điền do người nô lệ gốc châu Phi làm
việc sản xuất đường, rượu rum và cà phê làm giàu cho nước Pháp.
1791 – Cựu nô lệ
Toussaint Louverture lãnh đạo một cuộc kháng chiến thành công và ban hành hiến
pháp vào năm 1801. Cuộc cách mạng thường được mô tả là cuộc nổi dậy của người
nô lệ thành công đầu tiên và duy nhất trên thế giới.
https://www.biography.com/.image/t_share/MTgxOTIxNDgwMzk1NzI4MDAz/gettyimages-149418020sp.jpg
1801-1809 – Dưới thời Tổng thống
có nô lệ Thomas Jefferson, Hoa Kỳ cắt viện trợ cho Louverture và theo đuổi
chính sách cô lập Haiti, lo ngại cuộc cách mạng Haiti sẽ truyền cảm hứng cho nô
lệ ở các bang miền nam Hoa Kỳ.
1803 – Nỗ lực của
Napoléon Bonaparte nhằm chiếm lại Haiti thất bại đã chấm dứt giấc mơ của ông về
một đế chế Pháp bành trướng ở châu Mỹ. Chiến thắng của Haiti khiến Pháp đồng ý
với bán Louisiana, một thỏa thuận hời, tăng gấp đôi diện tích của Hoa Kỳ.
https://www.biography.com/.image/t_share/MTc5OTkzMzI0ODg5ODQzMDMy/gettyimages-544266826.jpg
1804 – Haiti độc lập dưới
thời cựu nô lệ Jean-Jacques Dessalines, người bị ám sát năm 1806. Hoa Kỳ không
công nhận nền độc lập của Haiti suốt 58 năm, cho đến 1862, dưới thời Tổng thống
Lincoln.
https://farm1.staticflickr.com/432/32139648984_38eb099572_z.jpg
1825 – Pháp công nhận nền
độc lập của Haiti nhưng áp đặt các khoản bồi thường khắc nghiệt đối với các nô
lệ cũ của Pháp vì bị mất thu nhập. Các khoản vay mà Haiti mượn của các ngân
hàng Pháp để trang trải khoản nợ, và lãi suất sau đó, chỉ được hoàn trả đầy đủ
vào năm 1947.
1915 – Hoa Kỳ xâm lăng
Haiti, 28 năm sau mới rút quân khỏi hòn đảo, vào năm 1943, nhưng vẫn giữ quyền kiểm soát tài chính
và ảnh hưởng chính trị.
1937 – Trong cuộc bạo đội dữ dội
nhất do sự cạnh tranh lâu đời với nước Cộng hòa Dominica láng giềng, hàng nghìn
người Haiti ở khu vực biên giới bị quân đội Dominica tàn sát theo lệnh của nhân
vật độc tài Rafael Trujillo.
1957 – Francois “Papa
Doc” Duvalier nắm quyền với sự hậu thuẫn của quân đội, mở ra một thời kỳ được
xác định là tràn ngập những vi phạm nhân quyền.
https://www.onthisday.com/images/people/francois-duvalier-medium.jpg
1964 – Duvalier tuyên bố
mình là tổng thống trọn đời. Chế độ độc tài của ông được đánh dấu bằng sự đàn
áp, của cảnh khối mật vụ Tonton Macoutes đáng sợ.
1971 – Jean-Claude còn gọi
là ‘Baby Doc’, con của Duvalier kế vị khi ông qua đời hay. Sự kìm kẹp gia tăng.
Trong những thập kỷ tiếp theo, hàng ngàn “thuyền nhân” Haiti vượt biển đến
Florida, nhiều người chết trên đường tị nạn.
1986 – Cuộc nổi dậy của
quần chúng buộc Baby Doc phải chạy trốn khỏi Haiti để sống lưu vong ở Pháp.
Trung tướng Henri Namphy lên thay.
1988 – Tướng Prosper
Avril lật đổ Namphy trong một cuộc đảo chính.
1990 – Avril tuyên bố
tình trạng bị bao vây trong lúc dân chúng biểu tình nhưng từ chức dưới áp lực
quốc tế trước khi có cuộc bầu cử.
https://alchetron.com/cdn/prosper-avril-232df447-a13f-4623-a96b-b257bb33cf9-resize-750.jpeg
1990 – Cựu linh mục
Jean-Bertrand Aristide, một nhân vật đấu tranh cánh tả cho người nghèo, giành
chiến thắng trong cuộc bầu cử tự do đầu tiên của Haiti. Ông bị lật đổ trong một
cuộc đảo chính năm 1991.
1994 – Quân đội Hoa Kỳ
can thiệp để lật đổ chế độ quân sự và Aristide quay trở lại. Lực lượng gìn giữ
hòa bình của Liên hiệp quốc được đến Haiti năm 1995 và Rene Preval, cận thần của
Aristide, được bầu làm tổng thống.
1999 – Aristide được bầu
làm tổng thống nhiệm kỳ thứ hai bất chấp kết quả còn tranh cãi.
2004 – Bất ổn chính trị
buộc Aristide phải bỏ trốn. Đất nước lâm vào cảnh bạo tàn.
2006 – René Préval thắng
trong cuộc bầu cử.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Rene_Preval.jpg
2008-2010 – Các cuộc biểu
tình nổ ra do tình trạng thiếu lương thực, bùng phát dịch tả và tranh chấp bầu
cử.
https://live.staticflickr.com/4039/4278681161_e3858ea03c_b.jpg
Nhiều khu vực trong thủ đô Port-au-Prince của Haiti
đã bị trận động đất mạnh 7,3 độ Richter phá hủy vào ngày 12/1. Ảnh chụp ngày 15
tháng 1 năm 2010. Nguồn: IFRC / Eric Quintero
2010 – Một trận động đất
giết chết 300.000 người. Bất chấp nỗ lực cứu trợ quốc tế, đất nước này vẫn đang
chưa tự đứng dậy, làm trầm trọng thêm các vấn đề chính trị, xã hội và kinh tế.
http://www.haiti.org/wp-content/uploads/2014/02/president_martelly.jpg
2011 – Michel Martelly
thắng cuộc bầu cử tổng thống vòng hai.
2012-2014 – Các cuộc biểu
tình chống chính phủ thường xuyên được thúc đẩy do tham nhũng và nghèo đói. Những
người biểu tình yêu cầu Martelly từ chức.
2016 – Bão Matthew giết
chết hơn 850 người và khiến hàng chục nghìn người mất nhà cửa.
2017 – Jovenel Moise, một
người xuất cảng chuối trở thành chính khách, được tuyên bố là người chiến thắng
trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.
2019 – Moise dần tóm thu
quyền lực và các cai trị bằng sắc lệnh sau khi Haiti không tổ chức bầu cử do bế
tắc chính trị và bất ổn.
2021 – Moise bị bắn chết
sau khi các tay súng nổ súng tấn công tại tư gia của ông vào ngày 7 tháng 7.
2021 – Cơ quan Khảo sát
Địa chất Hoa Kỳ cho biết một trận động đất 7,2 độ richter tấn công miền tây
Haiti vào ngày 14 tháng 8, có khả năng gây ra thương vong cao và thảm họa trên
một khu vực rộng lớn.
Mọi người đi bộ dọc theo con phố bên cạnh các
tòa nhà bị phá hủy sau trận động đất ở Jeremie, Haiti vào ngày 14 tháng 8,
2021. Ảnh: của Twitter @JCOMHaiti qua Reuters
Người Haiti trở
thành kẻ vô gia cư trong trận động đất năm 2010 đứng bên ngoài lều của họ ở ngoại
ô Port–au–Prince Ngày 13 tháng 1 năm 2011. REUTERS / Jorge Silva / File
Photo
2021 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại
bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: Haiti’s
history of violence and disasters | Reuters | August 14, 2021
Angus MacSwan, Frank Jack Daniel và Daniel Wallis soạn
thảo; Andrew Heavens và Matthew Lewis biên tập.
/cloudfront-us-east-2.images.arcpublishing.com/reuters/OBWSGTTVUVOJTEQ4B7FUL56LOY.jpg){kind=link}
/cloudfront-us-east-2.images.arcpublishing.com/reuters/5ZGC4LIKCZNVXC5OBZ6VOF33B4.jpg){kind=link}
No comments:
Post a Comment