Điều
đã biết và chưa biết về COVID kéo dài và những người mắc chứng bệnh này
Carly
Kempler - Johns Hopkins
Người dịch: Quan Ly
13/08/2021
Translated from Johns Hopkins's article What We Do and Don’t Know About Long COVID and Long-Haulers
By Carly Kempler, on 20-07-202
*
Các báo cáo toàn cầu cho thấy rằng một phần ba số
người bị COVID-19 gặp các triệu chứng kéo dài hoặc các vấn đề sức khỏe mãn tính
mới — một số kéo dài đến một năm sau khi họ mắc bệnh.
Vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về nhóm dân số
này, họ được gọi một cách không chính thức là "những người mắc chứng bệnh
kéo dài", bao gồm các yếu tố nguy cơ cụ thể và các nguyên nhân có thể gây
ra tình trạng này. Nhà dịch tễ học Priya Duggal, PhD ’03, MPH ’98, đang nghiên cứu Post-Acute
Sequelae của COVID-19, thường được gọi là COVID kéo dài, thông qua Nghiên cứu
lâu dài về COVID của Johns Hopkins. Trong phần Hỏi & Đáp này, Duggal thảo
luận về những điều chúng ta đã biết — và cả những điều chúng ta vẫn còn cần tìm
hiểu về tình trạng sức khỏe này.
Vậy COVID kéo dài chính xác là gì? Các triệu chứng
như thế nào?
Với nhiều bệnh truyền nhiễm, giai đoạn cấp
tính (acute phase) là giai đoạn khởi phát mà những người nhiễm bệnh có thể phục
hồi, hoặc chuyển sang nhiễm trùng nặng và có khả năng tử vong. Sau giai đoạn cấp
tính, một số bệnh lại có trạng thái nhiễm trùng mãn tính (chronic infection).
Và đó là những gì chúng tôi bắt đầu thấy xuất hiện với số lượng rất nhiều ở bệnh
nhân COVID. Đây là những người có di chứng (hoặc triệu chứng) sau 30 ngày trở
lên sau khi nhiễm bệnh.
Các triệu chứng mà chúng tôi thấy với COVID
kéo dài bao gồm những thứ như mất vị giác hoặc khứu giác, chứng sương mù não
(là một dạng rối loạn chức năng nhận thức, có thể gây ra các triệu chứng khó chịu
về tinh thần, chẳng hạn như mệt mỏi mãn tính, kém tập trung hoặc thiếu minh mẫn)
hoặc mất khả năng tập trung. Một số người khởi phát bệnh tim, thận, và phổ biến
nhất là những người bị mệt mỏi quá mức và khó thở.
Chúng ta biết gì về những người gặp các triệu chứng
liên quan đến COVID kéo dài và nguy cơ phát triển bệnh?
Chúng tôi đang thấy COVID kéo dài có thể xảy
ra ở nhiều độ tuổi khác nhau. Điều thực sự thú vị và đáng kinh ngạc là chúng ta
đang thấy nó phát triển trong cả người bị nhiễm nhẹ, nhiễm vừa và trong một số
trường hợp được báo cáo, những người trước đó không có triệu chứng, cũng như những
người đã nhập viện.
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng COVID kéo dài phổ
biến hơn một chút ở những người trẻ tuổi — những người trong độ tuổi 30, 40 và
50. Chúng tôi thấy rằng ở phụ nữ trẻ tuổi, dường như các báo cáo các triệu chứng
kéo dài xuất hiện nhiều hơn so với nam giới trẻ tuổi, mặc dù không rõ đây là vấn
đề báo cáo hay thực sự có sự khác biệt giữa hai vấn đề này.
Tại thời điểm này, chúng tôi không biết liệu
có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển các triệu chứng dựa trên chủng tộc hoặc
bệnh đi kèm hay không. Cho đến khi chúng tôi xác định được những ai có nguy cơ
mắc COVID kéo dài, chúng tôi sẽ khó lòng mà biết được mình nên điều trị cho ai.
COVID kéo dài phổ biến như thế nào?
Các báo cáo toàn cầu cho thấy khoảng 20-30% cá
nhân bị nhiễm COVID-19 đang báo cáo các triệu chứng sau hơn 30 ngày kể từ khi nhiễm bệnh. Chúng bao gồm một số báo cáo
về các triệu chứng từ 3 đến 6 tháng sau khi bị nhiễm trùng và các báo cáo về các
triệu chứng lâu dài một năm sau khi nhiễm bệnh.
Hiện tại chúng ta biết gì về hiệu quả của vaccine
trong việc ngăn ngừa bệnh COVID kéo dài?
Còn hơi sớm để nói. Những gì chúng ta biết là
những người được chủng ngừa ít có khả năng bị tái nhiễm. Tuy nhiên, có một số
trường hợp nhiễm COVID xảy ra sau khi tiêm vaccine. Mặc dù con số được báo cáo
là không lớn, nhưng chúng tôi được biết rằng những người bị "nhiễm bệnh đột
phá" này có thể gặp phải các triệu chứng truyền thống của COVID. Cho dù họ
phát bệnh ở mức độ nhẹ, nhưng có khả năng họ cũng bị COVID kéo dài. Tuy nhiên,
vì chúng tôi không biết cách thức hoặc lý do COVID kéo dài ảnh hưởng đến một số
cá nhân nhất định, nên rất khó dự đoán.
Vaccine có thể làm giảm các triệu chứng của COVID
kéo dài không?
Có một số báo cáo rời rạc về những người bị
COVID kéo dài trong nhóm đã tiêm phòng: một số thì không còn triệu chứng nhưng
một số khác thì vẫn bị. Để nghiên cứu câu hỏi này, các nhà khoa học kiểm tra
máu của những người có COVID kéo dài trước và sau khi tiêm vaccine. Nếu vaccine
giải quyết được các triệu chứng cho một số người, nó có thể giúp chúng ta hiểu
tại sao một số người có các triệu chứng kéo dài và có thể cơ thể họ cần sự tăng
cường hệ miễn dịch mà vaccine cung cấp. Nhưng tất cả chỉ là suy đoán tại thời
điểm này. Chúng tôi đang cố gắng định lượng xem có bao nhiêu người có thể hết
triệu chứng sau khi tiêm vaccine trong cuộc khảo sát của chúng tôi để xem liệu
điều này có phổ biến không hay có lẽ chỉ là một số báo cáo hiếm gặp.
Chúng ta có thấy các báo cáo về COVID kéo dài ở trẻ
em và thanh thiếu niên không?
Câu trả lời là có, các triệu chứng của COVID
kéo dài vẫn có khả năng xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên. Các triệu chứng
của chúng khác với những gì chúng ta thấy ở người lớn, nhưng cũng giống như các
bệnh nhiễm trùng khác, trẻ em có thể bị giai đoạn cấp tính và chúng có thể chuyển
sang giai đoạn mãn tính. Các triệu chứng chính được báo cáo dường như là mệt mỏi
quá mức và không có khả năng làm một số công việc hàng ngày của họ.
Các đặc điểm của COVID kéo dài có khác với các triệu
chứng của các hội chứng sau nhiễm virus khác hoặc hội chứng mệt mỏi mãn tính
không?
Tôi không nghĩ rằng nó nhất thiết phải đại diện
cho những gì chúng ta thấy trong hội chứng mệt mỏi mãn tính, nhưng có một số điểm
tương đồng. Điều đặc biệt rõ ràng về COVID kéo dài là nhiều hệ thống cơ quan
khác nhau trong cơ thể bị ảnh hưởng. Ví dụ: một số người báo cáo các vấn đề cụ
thể về tim và những người khác báo cáo họ bị khó thở và điều đó có liên quan
nhiều đến phổi bị ảnh hưởng. Nhưng không có một tập hợp các triệu chứng cổ điển
mà tất cả những người có triệu chứng COVID kéo dài đều biểu hiện. Chúng tôi hy
vọng rằng những gì chúng tôi học được từ COVID kéo dài sẽ hỗ trợ cho những người
mắc bệnh mệt mỏi mãn tính, vốn đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc chẩn
đoán các triệu chứng của họ trên lâm sàng. Chúng tôi có thể học hỏi từ điều này
và hy vọng có thể cung cấp các ước tính cần thiết về số người bị ảnh hưởng và bắt
đầu xác định căn bệnh này, cũng như tiến hành nghiên cứu nghiêm ngặt để đánh
giá các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn và các yếu tố trung gian.
Những người mắc bệnh kéo dài có các triệu chứng
thực sự, và điều này bắt buộc chúng ta phải tập trung gấp đôi — vào giai đoạn cấp
tính của nhiễm trùng vì có thể dẫn đến nhập viện và tử vong, và cả những người
có các triệu chứng lâu dài dai dẳng hoặc mãn tính.
Carly Kempler là chuyên gia truyền thông và
tương tác với khán giả của Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg.
Người dịch: Quan Ly
Biên tập: Chau Tran
No comments:
Post a Comment