Chính quyền Mỹ thời ông Trump đã thỏa thuận những gì với
Taliban?
Duy Anh - Zing
News
06:15 17/8/2021
Với việc để lộ mong muốn rút quân, Washington đã mất
đi tất cả công cụ mặc cả với Taliban, dẫn tới sự sụp đổ không thể tránh khỏi của
chính quyền Afghanistan.
*
Một năm rưỡi sau ngày đặc phái viên của Tổng
thống Donald Trump, ông Zalmay Khalizad, đạt được "thỏa thuận hòa
bình" giữa Mỹ và Taliban, diễn biến thực địa đã không có bất cứ hòa bình
nào cho Afghanistan.
Thay vì đàm phán phương án chia sẻ quyền lực với
chính phủ Afghanistan, Taliban mở hàng loạt chiến dịch quân sự giành quyền kiểm
soát toàn bộ đất nước ngay khi quân đội Mỹ rời đi.
Dù đại diện Mỹ cứ lặp đi lặp lại rằng bạo lực
không phải là giải pháp cho cuộc nội chiến ở Afghanistan, Taliban lại nghĩ và
hành động theo cách khác.
Mỹ còn gì để
thương lượng với Taliban?
"Với các chỉ huy Taliban trên chiến trường,
họ đã đánh hơi được chiến thắng và quyết đánh đến cùng", Andrew Wilder,
phó chủ tịch chương trình nghiên cứu châu Á thuộc tổ chức tư vấn chính sách Viện
Hòa bình Mỹ, nói.
Các chuyên gia từ lâu nhận định Taliban không
hề hứng thú với đàm phán hay nhượng bộ cho tới khi nhóm này "giành được
chiến thắng quyết định trên chiến trường, hoặc xác định họ đã tiến xa nhất có
thể".
Trong khi đó, đặc phái viên Khalilzad vẫn đinh
ninh Mỹ vẫn có công cụ gây sức ép với Taliban bởi nhóm này muốn có được sự công
nhận của cộng đồng quốc tế.
Washington và các nước lớn khẳng định bất cứ
chính phủ tương lai nào cũng phải tuân thủ các nguyên tắc dân chủ và thực thi
quyền cơ bản cho người dân Afghanistan.
https://znews-photo.zadn.vn/w860/Uploaded/jaegtn/2021_08_15/Taliban_1_1.jpg
Các tay súng
Taliban có mặt ở Kabul. Ảnh: Reuters.
"Taliban muốn được công nhận. Họ nói
không muốn biến Afghanistan thành đất nước bị xa lánh. Taliban có lý do để tìm
kiếm quan hệ bình thường với phần còn lại của thế giới. Nếu họ thực sự muốn vậy,
đó là công cụ đàm phán của chúng ta", ông Khalilzad nói.
Tại Doha, giới chức các nước tuyên bố họ sẽ
không công nhận bất cứ chính phủ nào ở Afghanistan được lập nên bởi vũ lực.
Nhưng lúc này khi Kabul sụp đổ, Tổng thống
Ashraf Ghani rời khỏi đất nước, chính quyền Afghanistan đã tan vỡ. Một số chính
phủ nước ngoài có lẽ sẽ lựa chọn chấp nhận thực tế mới ở Afghanistan và thỏa
thuận riêng với Taliban.
Mới đây, phái đoàn Taliban đã đến thăm Nga,
Trung Quốc và Iran. Tại cả ba nước này, đại diện Taliban đều được quan chức cấp
cao nước chủ nhà tiếp đón trọng thị.
Không lâu sau khi Taliban tiến vào Kabul, Bộ
Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh "sẵn sàng phát triển quan hệ hữu
nghị" với tổ chức này.
Trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ hồi
tháng 5, khi các nghị sĩ bày tỏ quan ngại về bước tiến của Taliban, ông
Khalilzad tuyên bố mọi dự đoán rằng quân nổi dậy có thể nhanh chóng đánh bại lực
lượng chính phủ và chiếm lấy Kabul là "quá bi quan".
"Cá nhân tôi tin mọi phát biểu rằng lực
lượng chính phủ sẽ tan rã, Taliban sẽ sớm nắm quyền kiểm soát là sai lầm",
ông Khalilzad nói trước Ủy ban Đối ngoại Hạ viện.
Sau vòng thảo luận với đại diện Taliban và
chính phủ Afghanistan ở Doha đầu tháng 8, ông Khalilzad viết trên Twitter rằng
"có nhiều điểm đoàn kết các bên hơn là chia rẽ".
Nhưng đến tối 15/8, mọi phát ngôn của ông
Khalilzad đã bị chứng minh là hoàn toàn sai lầm.
Lỗi của ai?
Không quan chức Mỹ nào dành nhiều thời gian mặt
đối mặt với Taliban hơn đặc phái viên Khalilzad. Xuất thân là người gốc
Afghanistan, ông Khalilzad đã có 2 năm đảm nhiệm vai trò đại sứ Mỹ tại Kabul
sau sự kiện 11/9/2001.
Trong hơn một năm đàm phán, Khalilzad tìm cách
thuyết phục đại diện Taliban đối thoại với chính phủ Afghanistan. Taliban chỉ đồng
ý sau khi Washington cam kết rút quân khỏi Afghanistan.
Tháng 2/2020, ông Khalilzad tươi cười bắt tay
với đại diện Taliban trong lễ ký kết thỏa thuận hòa bình ở Doha. "Hôm nay
là ngày của hy vọng", đặc phái viên của Mỹ nói tại lễ ký kết.
Theo thỏa thuận này, Mỹ cam kết rút tất cả lực
lượng khỏi Afghanistan. Đổi lại, Taliban hứa bắt đầu đàm phán hòa bình với
chính quyền Kabul, đồng thời bảo đảm sẽ không để Afghanistan trở thành nơi chứa
chấp khủng bố.
Dù đàm phán giữa các phe phái ở Afghanistan
không đạt được kết quả, cựu Tổng thống Trump vẫn rút quân như kế hoạch ban đầu.
https://znews-photo.zadn.vn/w860/Uploaded/jaegtn/2021_08_16/peace_deal_2.jpg
Đặc phái viên
Zalmay Khalilzad sau lễ ký thỏa thuận hòa bình với đại diện Taliban. Ảnh: AFP.
Sau đó, Liên Hợp Quốc cảnh báo Taliban tiếp tục
duy trì quan hệ khăng khít với tổ chức khủng bố Al Qaeda. Nhưng bất chấp thông
tin này, chính quyền Tổng thống Joe Biden quyết thực hiện thỏa thuận hòa bình,
với tuyên bố rút toàn bộ quân trước ngày 11/9.
Các chính phủ Mỹ trước đây đã nhiều lần thất bại
khi muốn khởi động đàm phán hòa bình với Taliban, bởi lực lượng này không chấp
nhận để chính quyền Kabul ngồi chung bàn thương lượng.
Nhưng dưới thời cựu Tổng thống Trump, Nhà Trắng
đã bỏ qua đồng minh Kabul, cho phép đặc phái viên Khalilzad toàn quyền đối thoại
với Taliban mà không cần đại diện chính phủ Afghanistan cùng tham dự.
Taliban muốn một thời gian biểu rõ ràng cho kế
hoạch rút quân Mỹ. Washington lại muốn đạt được ngừng bắn và khởi động tiến
trình hòa bình. Trong bối cảnh ông Trump công khai mong muốn đơn phương rút
quân dù có đạt được thỏa thuận hòa bình hay không, đặc phái viên Khalilzad đứng
trước sức ép phải hành động mau lẹ.
Các cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống
Ghani năm 2019 cáo buộc ông Khalilzad đã bán đứng Kabul, đồng thời cảnh báo không
thể tin lời hứa của Taliban.
Tuy nhiên, các cựu quan chức phương Tây cho rằng
ông Khalilzad đã bị giao một nhiệm vụ gần như bất khả thi.
Cựu Tổng thống Trump đã làm suy yếu vị thế đàm
phán của Washington khi liên tục giảm hiện diện quân đội Mỹ mà không đạt được
nhượng bộ nào từ Taliban. Điều này chẳng khác gì tín hiệu gửi tới Taliban để lực
lượng này lấn tới trên bàn đàm phán.
"Tôi nghĩ đặc phái viên Khalilzad đã phải
đàm phán ở thế cửa dưới. Cá nhân tôi không đổ lỗi cho ông ấy", chuyên gia
Andrew Wilder của U.S. Institute for Peace nói.
Kết cục không bất
ngờ
Một quan chức cấp cao trong chính phủ Mỹ cho
biết thỏa thuận hòa bình tháng 2/2020 chính là vấn đề, văn kiện này đã khiến
chính quyền Biden hiện nay không có nhiều lựa chọn.
Taliban cam kết không tấn công quân đội Mỹ với
điều kiện Washington giữ lời hứa rút quân. Nếu chính quyền ông Biden quyết định
ở lại, "binh sĩ Mỹ sẽ trở thành mục tiêu" của Taliban, quan chức này
nói.
Giới chức Mỹ cho rằng một lượng nhỏ binh sĩ có
mặt trên chiến trường sẽ không thể thay đổi chiều hướng cuộc chiến, chứ đừng
nói giành lại phần thắng cho chính phủ Afghanistan.
Theo lời đặc phái viên Khalilzad, thỏa thuận của
Mỹ và Taliban hướng đến triển khai song song việc rút quân Mỹ và đàm phán hòa
bình giữa Taliban và chính phủ Afghanistan. Ông Khalilzad nhiều lần khẳng định
đây là chiến lược rút quân "có điều kiện".
https://znews-photo.zadn.vn/w860/Uploaded/jaegtn/2021_08_16/Peace_deal_4.JPG
Người dân
Afghanistan đổ tới sân bay Hamid Karzai sau khi Taliban tràn vào Kabul. Ảnh:
Reuters.
Một số chuyên gia cho rằng thời gian thích hợp
để đàm phán hòa bình, khi Washington có lợi thế đàm phán tối đa, là ngay thời
điểm Mỹ lật đổ Taliban năm 2001, hoặc khi Mỹ duy trì 100.000 quân trên chiến
trường dưới thời Obama.
Nhưng một khi Mỹ hứa với Taliban sẽ rút quân
theo một thời gian biểu cố định mà chẳng có bất cứ cam kết ràng buộc nào từ
phía Taliban về việc đạt được thỏa thuận hòa bình với chính phủ Afghanistan,
thì cơ hội đàm phán chấm dứt chiến tranh đã không còn.
"Ngay khi Mỹ chấp nhận nhượng bộ Taliban
theo cách như vậy, cơ hội để bắt đầu tiến trình hòa bình thực sự đã trở nên rất
mong manh. Cơ hội này đã khép lại khi ông Biden tiếp quản chính quyền và quyết
định sớm rút quân", Laurel Miller, cựu quan chức ngoại giao trong chính
quyền Obama nói.
Taliban đạt được thỏa thuận với Mỹ đúng như những
gì tổ chức này muốn, và "chẳng có gì bất ngờ" về kết cục của cuộc chiến
Afghanistan.
VIDEO : Taliban chiếm Kabul, chính phủ Afghanistan sụp đổ
Lực lượng Taliban đã tiến vào Kabul hôm 15/8.
Lầu Năm Góc cho biết 6.000 lính Mỹ sẽ triển khai tới sân bay để hoàn tất việc
sơ tán nhân viên Mỹ.
-----------------
BÀI LIÊN QUAN
.
Hậu
trường cuộc di tản muộn màng của Mỹ khỏi Kabul
Chiến dịch di tản khẩn cấp khỏi Kabul phản ánh
chính xác thực tế cuộc chiến dài nhất lịch sử nước Mỹ: giới lãnh đạo Washington
không hiểu chuyện gì đang xảy ra ở Afghanistan.
.
Nhà
báo Afghanistan cảm thấy bị phản bội khi Kabul thất thủ
Trong khi Taliban tiến vào tiếp quản thủ đô
Kabul, người dân ở đây cảm thấy bị phản bội, cáo buộc Mỹ bỏ rơi họ trước
Taliban.
.
Tổng
thống Biden sẽ nghỉ hè ở đâu?
Tổng thống Mỹ Joe Biden chuẩn bị có kỳ nghỉ hè
đầu tiên trong nhiệm kỳ, tuy nhiên địa điểm của chuyến đi vẫn chưa được quyết định.
.
Giới
chức Lầu Năm Góc cay đắng khi thấy cảnh tượng ở sân bay Kabul
08:05 18/8/2021 THẾ GIỚI
.
Mỹ
lần đầu có hơn 1.000 ca tử vong một ngày vì Covid-19 kể từ tháng 3
07:48 18/8/2021 THẾ GIỚI
.
Nhân
chứng kể lại khung cảnh kinh hoàng ở sân bay Kabul
07:30 18/8/2021 THẾ GIỚI
.
Nhân
viên Đại sứ quán Mỹ ở Kabul đốt hộ chiếu của người Afghanistan
06:55 18/8/2021 THẾ GIỚI
.
Cựu
tổng thống Afghanistan gặp chỉ huy Taliban
06:07 18/8/2021 THẾ GIỚI
.
Phụ
nữ Afghanistan lên tiếng thách thức Taliban
05:35 18/8/2021 THẾ GIỚI
No comments:
Post a Comment