Đông Phong
Gửi
tới Diễn đàn BBC từ Sài Gòn
15/02/2020
"…
Từ quan to đến quan nhỏ, nhà cửa chạm trổ, tường xây bằng gạch đá, trướng vóc
màn the, đồ dùng toàn bằng đồng, bằng sứ, bàn ghế bằng gỗ đàn, gỗ trắc, ấm chén
bằng sứ, yên ngựa - dây cương đều nạm vàng, nạm bạc, quần áo là lượt, nệm hoa,
chiếu mây, lấy phú quý phong lưu để khoe khoang lẫn nhau…".
Đó là nhận định về triều đình thời hậu Lê của nhà
bác học Lê Quý Đôn trước khi nó sụp đổ hoàn toàn.
Nguyễn Trãi cũng từng viết trong bài thơ Quan Hải:
"Họa phúc
hữu môi phi nhất nhật"
Họa hay phúc đến không phải từ một ngày, mà có
căn nguyên từ sâu xa.
Theo tôi những triều đại khi đã mục ruỗng, thối nát
từ trong lòng của nó hệt như một căn bệnh nan y mà không thuốc thang nào có thể
chữa chạy được.
Thời khắc thay đổi đôi khi có thể đến từ những sự việc
tưởng chừng như rất bình thường, đơn giản nhưng lại là mồi lửa.
Những cuộc cách mạng trên thế giới những năm gần đây
đều như vậy.
Sự kiện làm nổ ra cuộc cách mạng Hoa Lài tại Tunisia
vào tháng 12 năm 2010, là khi cậu sinh viên Mohamed Bouazizi bị cảnh sát tịch
thu hàng hóa của mình, trong nỗi đau bần cùng, trước thì thất nghiệp giờ lại bị
cướp trắng trợn trên phố nên đã tự thiêu.
Thảm kịch ấy xảy ra bởi Tunisia sau nhiều năm dài chịu
sự cai trị độc tài của tổng thống Zine el-Abidine Ben Ali đã làm cho xã hội có
quá nhiều vấn đề bất cập: thất nghiệp, giá cả thực phẩm leo thang, tham nhũng
và tự do ngôn luận bị kìm kẹp.
Sau "mồi lửa" ấy là cuộc xuống đường ôn
hòa trên khắp cả nước, đủ để khiến ông Ben Ali phải bỏ chạy sau 23 năm cầm quyền
và đem lại tổng tuyển cử tự do.
Cuộc cách mạng tại Tunisia lại trở thành một "mồi
lửa" tạo nên làn sóng dân chủ làm sụp đổ hàng loạt các chế độ độc tài khác
như tại: Ai Cập, Libya, Yemen... từ đó đã tạo nên một Mùa Xuân Ả Rập.
Hàng rào cảnh sát chặn người biểu tình ở Kiev tháng
1/2014. Sang tháng 2, tổng thống Yanukovych bỏ chạy sang Nga, Ukraine mở cuộc
bầu cử, lập ra chính quyền mới. REUTERS
Năm 2014, tại Ukraine cuộc cách mạng dân chủ
Euromaidan nổ ra và đã lật đổ chế độ của ông Victor Yanukovych từ "mồi lửa"
là sự kiện tổng thống nước này từ chối tiến trình hội nhập với EU để tham gia
Liên minh Á-Âu do Nga đứng đầu.
Nhưng căn nguyên trước đó là tổng thống Yanukovych
giữ tư tưởng thân Nga và lệ thuộc quá nhiều vào nước Nga, và có những chính
sách đi ngược với lòng dân.
Cùng lúc, Ukraine có tệ nạn tham nhũng tràn lan, làm
cho những căng thẳng, bất mãn trong lòng xã hội trở nên gay gắt.
Sau cuộc cách mạng ấy là một loạt các thay đổi trong
hệ thống chính quyền Ukraine, cùng với việc khôi phục lại bản hiến pháp dân chủ
trước đây và một cuộc bầu cử tự do.
Những dự báo trong lòng xã hội Việt Nam
Tôi cho rằng, dưới sự thống trị toàn diện của Đảng Cộng
sản, Việt Nam giờ đây đã trở thành một xã hội mà rất đông người chỉ biết chạy
theo lợi ích vật chất, sẵn sàng giẫm đạp lên nhau và bất chấp nhân cách.
Bất công xã hội trở nên gay gắt, tham nhũng, lợi ích
nhóm tràn lan từ trung ương cho đến địa phương như một quốc nạn mà không thể
nào ngăn chặn được.
Trước viễn cảnh ấy, con số người di cư tìm môi trường
sống tốt hơn cứ tăng lên.
Theo thống kê của Tổ chức Di cư quốc tế (IMO) thì mỗi
năm Việt Nam có khoảng 100.000 người di cư ra nước ngoài, chưa kể đến số lượng
những người di cư bất hợp pháp.
Năm 2019 vừa qua đã từng xảy ra một thảm kịch dẫn đến
39 người Việt chết ngạt trong xe container khi đang tìm đường nhập cư lậu vào
nước Anh.
Không ít quan chức cũng đã âm thầm chuyển tiền bạc,
tài sản và đưa gia đình ra nước ngoài định cư, bởi bản thân họ cũng không còn
tin rằng quyền lực của đảng sẽ chống đỡ được lâu dài, và kiểu cai trị ấy không
thể mãi duy trì bằng tuyên truyền và súng.
Để giữ quyền lực, nhà cầm quyền thực hiện chế độ
"công an trị" nhằm bóp nghẹt tự do ngôn luận, bỏ tù những người bất đồng
chính kiến.
Sự kiện 3000 cảnh sát cơ động nửa đêm xông vào thôn
Hoành để giết cụ già Lê Đình Kình một cách trái luật, hòng dập tắt phản kháng của
người dân trong vấn đề thu hồi đất đai là một minh chứng, làm nhiều người rất
phẫn nộ.
Thêm nhiều thách thức hiện tại
Lịch sử thế giới hàng nghìn năm từng xuất hiện nhiều
trận đại dịch vô cùng đáng sợ, nó như khúc nhạc dạo đầu báo trước sự thay triều
đổi đại hoặc cảnh báo sự bại hoại về đạo đức trong xã hội đương thời.
Dịch bệnh do virus Covid-19 vẫn đang diễn ra ngày
càng phức tạp ở Trung Quốc và Việt Nam mà chưa có một chuyên gia nào có thể
đánh giá được hết những hậu quả về con người và kinh tế nó sẽ để lại.
Bỏ mặc những cảnh báo ngay từ khi xảy ra dịch bệnh,
nhà nước này vẫn mở cửa biên giới để những người từ tâm dịch Vũ Hán nhập cảnh ồ
ạt vào Việt Nam. Đó là một sự tắc trách lớn.
Thiết nghĩ, nếu Việt Nam trở thành ổ dịch thứ hai
sau Trung Quốc, thì khi đó nhà cầm quyền không những phải đối mặt với những sức
ép và chỉ trích mạnh mẽ từ phía người dân, mà còn là một thách thức lớn lên cả
hệ thống chính trị.
Cũng qua cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung ta thấy Việt
Nam với vai trò là nước có nền kinh tế lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc thì khả
năng khó tránh khỏi liên lụy nếu nền kinh tế Trung Quốc rơi vào suy thoái.
Và một khi Trung Quốc muốn vượt qua những khủng hoảng
ấy bằng cách thực hiện cải cách toàn diện, để trở thành một xã hội dân chủ,
kinh tế vận hành theo quy luật thị trường, thì liệu điều đó có phải là một
"mồi lửa" để Việt Nam thay đổi?
Lịch sử mấy nghìn năm của Việt Nam đã từng chứng kiến
sự hưng thịnh, suy tàn của biết bao triều đại.
Mà điều đó diễn ra nhanh hay chậm đều phụ thuộc rất
nhiều vào bản chất nhân nghĩa, chuẩn mực pháp luật hay bạo tàn của mỗi triều đại
ấy. Mà Việt Nam hiện nay với một thể chế độc đảng toàn trị thì chắc chắn không
thể nào tránh được.
Tất nhiên thật khó có thể giả định trước được sự kiện
nào hay thời khắc nào là "mồi lửa" châm ngòi để thay đổi xã hội.
Như ví dụ các nước khác, từng có một sinh viên tự
thiêu, hoặc một chính sách nào đó đi ngược lại với lòng dân làm quần chúng trở
nên phẫn nộ.
Rất rất nhiều sự kiện và đốm lửa khác nhau khó tiên
liệu hết được, nhưng nhìn chung với một xã hội hủ bại như Việt Nam hiện nay thì
bất kỳ một tình huống nào cũng dễ thành dấu mốc khép lại một triều đại, mở ra
một trang sử mới, mà chính bản thân của rất nhiều người cộng sản còn lương tri
vẫn đang ngày đêm trông đợi.
Theo tôi, nếu xảy ra thì đó là một quy luật tất yếu
của lịch sử.
-------------------------------
Bài thể hiện quan điểm riêng của tác giả Đông
Phong, bút danh của một luật sư từ Sài Gòn.
No comments:
Post a Comment