(ĐH Thanh Hoa – Bắc Kinh. Đang thỉnh
giảng ở Nhật)
Lê Thanh Dũng dịch 8-5-2019
11/02/2020
KD: Bạn bè gửi cho bài dịch này. Bài dịch rất
dài, công phu. Cái nhìn của một trí thức, một GS Trung Quốc đối với XH Trung
Hoa hiện đại, với tất cả sự phát triển và khủng hoảng song hành của một thể chế,
một XH cộng sản TQ đương thời.
Xin đăng lên để bạn đọc chia sẻ.
————
Hứa Chương Nhuận
Hiện nay nhân dân cả nước, kể cả các tập đoàn quan
liêu, đều ngày càng lo ngại cảm thấy vô cùng hoang mang trước phương hướng phát
triển của đất nước và an nguy về tính mạng của mình và người thân, dẫn đến sự
hoảng loạn ở mức độ nhất định trong phạm vi toàn quốc. Nguyên nhân là gần đây,
đường lối xây dựng quốc gia đã phá vỡ các nguyên tắc giới hạn cuối cùng dưới
đây, đã đảo lộn những điều mà sau “cách mạng văn hoá”, đảng cầm quyền ra sức hợp
pháp hoá, hơn nữa là đường lối chính trị được chứng minh là đúng đắn nhất trong
ba mươi năm “cải cách và mở cửa”, cũng là nhận thức chung về chính trị xã hội ở
mức độ thấp nhất của mọi công dân đang chung sống hoà bình, lẽ ra không nên dao
động, tuyệt đối không được ngả nghiêng.
1. Bốn giới hạn cuối cùng
Vậy thì, bốn giới hạn cuối cùng là những gì?
THỨ
NHẤT, giữ an ninh trật tự cơ bản, xác định rõ đích đi tới.
Chấm dứt các “phong trào” kéo dài năm này sang năm khác, ngừng ngay các hành vi
ngang ngược, chặn đứng các hành vi phi pháp, duy trì trật tự xã hội, đồng thời
ra sức thực hiện hoà giải, đảm bảo điều kiện trật tự cơ bản về đời sống, làm việc
và nghỉ ngơi ở mức cao cho mọi người dân. Đó là tính hợp pháp của giới hạn cuối
cùng đã có trong bốn chục năm qua của chính thể này, cũng là nguyên nhân tại
sao hàng tỷ người dân ủng hộ “cải cách và mở cửa” sau những hoạn nạn đã trải
qua.
Tuy rằng từ an ninh trật tự đến công lý, tự chủ và
nhân cách, không thể thiếu cái nào trong nội hàm của sản phẩm công, hơn nữa
theo thời gian, khiếu tố sẽ ngày một nhiều hơn, nhưng trong hoàn cảnh thiếu thốn
những sản phẩm cao cấp cần có một đảm bảo có giới hạn cuối cùng, dù sao đối với
những người dân luôn sống trong tao loạn và khốn khó, đó cũng là điều tốt. Suy
cho cùng, người dân khốn khó chỉ mong được yên ổn, có cơm ăn áo mặc, thế sự
bình yên là tiền đề. Tuy rằng kiểu trật tự như thế này và sau đó là con đường
phát triển “duy ổn” (ổn định trên hết) rồi sẽ nảy sinh các vấn đề mới, lúc đó sẽ
hiển lộ ra tử huyệt chết người của nền thống trị bằng chính trị, đó là thiếu
tính chính danh (nguyên văn: tính chính đáng). Nhưng việc nó tạo ra một sự an
ninh trật tự cơ bản thì cũng đã là thành công, và hợp lòng người.
Không những thế, trong ba chục năm, nhất là sau xuân
hè 1992, đảng cầm quyền lấy phát triển kinh tế làm trọng tâm, với khẩu hiệu “dồn
trí lực lo phát triển, dốc tâm huyết lo xây dựng”, kiên trì hai chục năm không
thay đổi, quan chức và dân chúng tác động lẫn nhau, diễn ra mấy phen, nói chung
nhân dân nghĩ rằng, cho dù ai lên ai xuống, người này hết vở người kia thượng
đài, miễn là phát triển kinh tế, không thay đổi chính sách chuyên tâm vào xây dựng
đất nước. Có một dự kiến rõ ràng như thế, người ta hầu như yên tâm, chấp nhận sự
sắp xếp của chính thể, anh làm quan to cứ làm, tôi sống cuộc đời nhỏ của tôi,
cùng nhau lo an ninh trật tự xã hội. Nói cách khác, chả phải ước mơ này ước mơ
nọ, mà là phát triển kinh tế, chuyên tâm xây dựng đất nước, đừng có phát động
phong trào này nọ, yên tâm làm ăn, từ nguyên tắc giới hạn cuối cùng này, tạo ra
điểm xuất phát để dẫn tới viễn cảnh xây dựng đạo đức quốc gia, cũng là tiền đề
cho việc nhân dân chấp nhận sự thống trị.
THỨ
HAI, sự tôn trọng có giới hạn đối với quyền sở hữu tư
nhân và chịu để cho dân chúng làm giàu. Từ việc bãi bỏ quyền sở hữu tư nhân,
tuyên bố tài sản tư nhân là nguồn gốc của mọi tệ nạn, đến sự bảo vệ có giới hạn
quyền sở hữu tư nhân, chấp nhận sự theo đuổi làm giàu của hàng trăm triệu người,
và xây dựng hiến pháp, gọi là “sở hữu tư nhân đi vào hiến pháp”, giải phóng cho
sự ham muốn làm giàu cho gia đình và cá nhân. Tham vọng của người dân về một cuộc
sống tốt hơn được nền chính trị tích cực chào đón. Trong môi trường này, không
chỉ sức mạnh kinh tế của đất nước đã tăng trưởng với tốc độ chưa từng thấy mà
còn đảm bảo các khoản chi rất lớn cho khoa học, giáo dục, văn hóa và quốc
phòng, đặc biệt là chi phí cho đảng và chính phủ. Ngoài ra, người dân nói chung
được hưởng lợi nhiều hơn và mức sống được nâng cao. Đây là nguyên do của sự
tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế Trung Quốc, và nó cũng thể hiện lý do tại
sao tính hợp pháp của hệ thống chính trị hiện tại được toàn dân chấp nhận. Rốt
cuộc, đụng vào cái gì thì đụng chứ đừng đụng vào túi tiền của người ta, đó là
cái lý bất đi bất dịch. Thực ra, đây là quy tắc chung của mọi xã hội loài người.
Khái niệm về quyền sở hữu và khái niệm về tính người đã nói rõ điều này, “cải
cách và mở cửa” với việc “gỡ bỏ mọi rối loạn”, trở lại con đường đúng đắn phổ
quát, biết sai và sửa quả thực là một điều tốt đẹp.
THỨ
BA, chịu đựng có giới hạn cách sống tự do của người
dân. Trong mấy chục năm, xã hội công dân không phát triển. Nhoi đầu lên một
chút là bị xử lý, điều này đã cản trở nặng nề đến sự trưởng thành về tâm hồn
trí tuệ và hình thành nhân cách của công dân. Xã hội chính trị lại càng biệt vô
tăm tích, dẫn đến sự hiểu biết chính trị của dân tộc Trung Hoa như một cái áo
ngắn cũn cỡn, khép vạt thì hở rốn. Nhưng xã hội luân lý thì được hồi phục về cơ
bản, xã hội kinh tế và xã hội thị dân ít nhiều có phát triển. Tự do thị dân
không phải là tự do công dân, nhất là ở các tỉnh có nền kinh tế thị trường lớn
mạnh đã sớm tạo nên cuộc sống thật sự. Nói cuộc sống thị dân và tự do thị dân
là nói đến quyền sống có giới hạn trong lĩnh vực riêng tư, chủ yếu chỉ là ăn uống
tán phét anh anh tôi tôi, nhất là đối với lối sống tự lập không dây vào chính
trị, ít nhất là muốn để kiểu tóc nào thì để không cần phải nhìn sắc mặt nhà
quan. Người ta tắm hơi đấm bóp, du lịch tiệc tùng, ngoại tình, buôn lậu tùm lum,
cuộc sống như có màu sắc hơn.
So với chế độ chính trị cực quyền thời Mao, khi cuộc
sống trong thùng sắt nhất loạt như nhau, quản lý chặt từ cái đũng quần, bây giờ
người dân tạm thời buông bỏ nhu cầu về quyền công dân mà thỏa mãn với hạnh phúc
thị dân, quay về bản sắc của người dân bình thường, không phê phán trách cứ. Đó
là nguyên nhân để mọi người chịu đựng chính thể lúc này. Từ đó, công an cảnh
sát lấy cớ chống tệ nạn xã hội để xâm phạm quyền con người một cách có chủ
đích, gây nên sự bất an mọi lúc mọi nơi. Tuy rằng có thể thành công trong một vụ
một việc nhưng cái mất đi là hy vọng của đông đảo người dân, thành thử cái được
chẳng bù nổi cái mất. Bắc Kinh còn dựa vào chủ trương chấn chỉnh bộ mặt thành
phố để nhất loạt dỡ bỏ các quán ăn, các cửa hàng thuận tiện cho người dân và
đang làm ăn phát đạt, phơi bày ra cái thói tự tung tự tác của “nền chính trị
vinh quang” đối với xã hội thị dân, hiển hiện một bộ mặt gớm ghiếc của quyền lực.
Cái gì cũng phải như Hồng Công, London, Paris, những đô thị qui mô siêu lớn,
không chịu qui hoạch cho việc buôn bán đường phố. Trong bối cảnh kinh tế thị
trường, thái độ chê nghèo chứ không trách gian, ăn chơi không biết đến ngày
mai, õng ẹo diễn trò, vô đức vô tri vô sỉ thì giàu sang… đã trở thành lối sống
phổ biến của người dân. Người ta tuân thủ logic hàng hoá, diễn những màn hài kịch
hiện đại và hậu hiện đại lố lăng làm sa đọa nền văn minh để đổi lấy cuộc sống
bình thường của người dân.
THỨ
TƯ, thực hiện chế độ nhiệm kỳ chính trị. Hơn ba chục
năm, xét về thực chất, tuy mức độ đa nguyên xã hội và sự chịu đựng chính trị có
được tăng lên đáng kể nhưng toàn bộ thể chế chính trị chưa thấy bất kì một sự
thay đổi nào có ý nghĩa tiến bộ thực chất, trong xương tủy vẫn là cái quan niệm
chuyên chính và đấu tranh địch ta cũ rích và tàn nhẫn, thêm vào đó là thói tham
lam “gặm dần đất nước”. Tuy nhiên, do lập hiến qui định chế độ nhiệm kỳ chính
trị, kể cả Chủ tịch nước và Thủ tướng, cũng như “đưa quyền con người vào hiến
pháp”, và sau nhiệm kỳ mười năm vào năm 2003, việc thực hiện hòa giải trong đảng,
cuối cùng đã thỏa thuận ra qui định trong hiến pháp không quá hai nhiệm kỳ liên
tiếp, dài nhất chỉ đến 10 năm. Các điều khoản hiến pháp trên giấy cho đến nay
dường như có thói quen được hiểu là “hiến pháp thông lệ”. Có vẻ như lập pháp và
thực tiễn đều song song tồn tại. Điều này đã mang lại cho quốc gia một cảm giác
an toàn về chính trị nhất định và cộng đồng quốc tế cảm thấy rằng Trung Quốc
đang bước vào nền chính trị hiện đại. Có thể nói rằng trong 30 năm qua, kêu gào
cải cách thể chế nhưng thể chế vẫn không nhúc nhích. Đó là thành quả duy nhất
có thể trông thấy được, sờ mó được, lấy ra được của cải cách chính trị. Ai cũng
nhận thấy, cho dù ông là ai, ông cũng chỉ có 10 năm. Thưa các vị, những người
dân vô tội, những thân phận con sâu cái kiến, bán mặt cho đất bán lưng cho trời,
tản mát như cát, lầm lũi tối tăm mặt mũi để nuôi sống gia đình, sức đâu mà chống
lại được mọi thứ cường quyền có tổ chức. Thôi thì cuối cùng đã có “nhiệm kỳ mười
năm”, còn hơn là phải đối phó với trò vè chính trị ngạo ngược có thể bùng phát
bất kì lúc nào, để mà yên tâm lo cho cái hũ gạo lọ mắm nhà mình.
Tóm lại, về tổng thể, kiểm soát xã hội theo định hướng
an ninh vẫn có hiệu quả trong việc tạo ra an ninh công cộng như một sản phẩm
công cộng cơ bản. Tuy nhiên, nó đã phát triển thành một thể chế “duy ổn”, trong
một số khu vực thì nó thậm chí là một kiểu “chuẩn giới nghiêm”. Đuôi dài không
rụng, chi phí cao ngất ngưởng, cho thấy tiềm lực của thể chế đã cạn kiệt và cần
được nâng cấp thay thế. Cụ thể, cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ đã bộc lộ hết sự
yếu ớt của tiềm lực quốc gia và sự kém cỏi của chế độ, đồng thời tạo thêm cảm
giác bất an. Trước đó, lãnh đạo cấp cao tuyên bố “tính hợp pháp của chấp chính
không phải là một lần cho mãi mãi”, dường như đã có sự tỉnh táo trước cuộc khủng
hoảng này. Nhưng trong những năm gần đây, người ta lại rất thiếu nhạy cảm, sự tự
tin bùng lên, kiểu như “phong trào xóa nghèo”, một phương thức thao tác kinh tế
chính trị “chuẩn phong trào” lại khua chiêng gõ trống, khiến cho tính xác định
của đường lối quốc gia bị giảm sút giá trị. Mặt khác, việc bảo hộ có mức độ đối
với quyền sở hữu tư nhân và thỏa mãn có mức độ nguyện vọng làm giàu không chỉ
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn nâng cao mức sống của hàng trăm triệu người,
nhưng cuối cùng họ cũng gặp phải một thực tế là “quốc gia đi lên dân đi xuống”.
Cuộc sống xảy ra những vụ án quyền lực công liên tiếp tước đoạt quyền tư hữu, tất
yếu nổi lên sự khiếu kiện về “quyền tư hữu thiêng liêng”, và logic đằng sau nó
là người dân nhận ra rằng “quyền lực không thể là của riêng, tài sản không thể
là của công. ” Lẽ ra, “riêng chung rạch ròi” mới có thể tạo ra hoà bình. Hai thứ
này từ cổ chí kim luôn luôn là nội hàm cơ bản của chính trị. Ngày nay vấn đề
này phải được giải quyết thỏa đáng mới có thể yên ổn. Nhưng điều khiến người ta
nguyền rủa và kinh hãi là hiến pháp sửa đổi xoá bỏ chế độ nhiệm kì chính trị,
coi như một nhát xổ toẹt 30 năm cải cách và mở cửa, một cái tát đẩy Trung Quốc
lùi về thời Mao khủng khiếp, cái thời nhộn nhạo và sùng bái cá nhân lãnh tụ đầy
lố bịch dẫn đến sự hoang mang toàn diện sau đây.
2. Tám điều lo ngại
Tóm lại, ở đây, sự lo lắng và hoang mang của mọi người
chủ yếu tập trung ở tám khía cạnh sau đây.
THỨ
NHẤT, nỗi lo sợ về quyền sở hữu. Của cải đã tích lũy được
trong vài thập kỷ qua, dù nhiều dù ít, liệu có giữ được không? Lối sống như hiện
nay có thể tiếp tục được không? Quyền sở hữu hợp pháp có còn được pháp luật bảo
vệ không? Doanh nghiệp có thể bị phá sản vì làm mất lòng nhân vật nào đó nắm thực
quyền (kể cả bí thư chi bộ thôn), người mất nhà tan? Những chuyện như thế xảy
ra quá nhiều trong mấy năm gần đây, cùng với thời gian sự bấp bênh, thiếu tính
xác định càng tăng lên, dẫn đến sự hoang mang không dứt. Nó tấn công trước hết
vào những người làm giàu thành công trong làn sóng cải cách và mở cửa, hiện tượng
đi dân hàng loạt của những người giàu xảy ra như một phản ứng. Ở tầng lớp trung
lưu và thấp hơn thừa ăn thừa tiêu cũng có những tai họa bất thưởng đổ xuống đầu
trong quá trình sinh lão bệnh tử, nhất là xảy ra lạm phát, đồng tiền thành mớ
giấy lộn.
Tất nhiên, di dân người giàu có nhiều nguyên nhân phức
tạp như muốn có chất lượng cuộc sống cao hơn, họ còn muốn rửa tiền, hơn nữa họ
có quyền nhởn nhơ ngoài luật pháp để đem tiền đi, nhưng ai cũng cái cảm giác
thiếu an toàn về tài sản riêng. Quan thương nhất thể (vừa là quan chức vừa là
nhà buôn – ND) giỏi vơ vét là người vớ bẫm nhất trong cải cách và mở cửa, và
cũng là chủ thể của lớp di dân giàu có. Thông tin chính thống lộ ra không bao
nhiêu nhưng lời đồn thì vô vàn, cộng thêm truyền thông chính thống thỉnh thoảng
lại ca bài “lý tưởng tối thượng của đảng cộng sản là tiêu diệt chế độ tư hữu”,
đồng thời gào thét sặc mùi dân tuý kiểu như “đánh đổ cường hào, chia ruộng đất”,
càng làm cho cảm giác bất an thêm trầm trọng. Trong khi tình trạng hoang mang
lan rộng thì lãnh đạo cấp cao học tập “Tuyên ngôn đảng cộng sản”, một tác phẩm
điên rồ của hai thiên tài trẻ tuổi (K. Marx và F. Engels – ND) đã khiến thế giới
bất an, làm chấn động tâm lý của toàn thể dân chúng trong nước chỉ có thể được
cắt nghĩa thỏa đáng trong ngữ cảnh như thế này.
THỨ
HAI, lại nhấn mạnh chính trị là thống soái, vứt bỏ quốc
sách cơ bản là lấy phát triển kinh tế làm trung tâm. Trong vài năm qua, mùi thuốc
súng của ý thức hệ ngày càng trở nên ngột ngạt và sự cạnh tranh để giành quyền
nói đã được sử dụng như một biểu tượng. Trên thực tế, việc dựa vào sức mạnh của
công quyền để dàn trận đàn áp ý thức hệ đã dẫn đến sự hoang mang lan rộng trong
giới trí thức. Trong hoàn cảnh này, việc tự kiểm duyệt và tăng số lượng đã khiến
ngành xuất bản phải chịu một đòn đánh nặng nề. Dư luận bị bịt mồm ngày càng tàn
khốc, sự liên hệ giữa Trung Quốc và thế giới bên ngoài bị cản trở. Thậm chí có
những tài liệu tuyên truyền chính thống khuyến khích trẻ em tố giác cha mẹ, vi
phạm nền tảng luân thường đạo lý. Nó vừa phản truyền thống vừa chống hiện đại,
một bộ mặt trâng tráo của cực quyền chính trị khiến người ta không thể không nhớ
tới thời kỳ “cách mạng văn hoá” dã man đã trải qua, quả là ngoài sức tưởng tượng
(chú thích: Đại Cách mạng Văn hóa Giai cấp Vô sản-gọi tắt là cách mạng văn hoá
là một phong trào chính trị xã hội tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa diễn ra
trong 10 năm từ tháng 5/1966 tới tháng 10/1976, gây tác động rộng lớn và sâu sắc
lên mọi mặt của cuộc sống chính trị, văn hóa, xã hội ở Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa nên cũng được gọi là “10 năm hỗn loạn”, “10 năm thảm họa”. Ngoài ra, cuộc
cách mạng này đã làm thay đổi quan niệm xã hội, chính trị và đạo đức của quốc
gia này một cách sâu sắc và toàn diện.
Mục đích chính của cách mạng này được một số người
cho là một cách để Mao Trạch Đông lấy lại quyền kiểm soát Đảng Cộng sản Trung
Quốc sau cuộc Đại nhảy vọt bị thất bại dẫn đến sự tổn thất quyền lực đáng kể của
Mao Trạch Đông so với đối thủ chính trị là và cũng để loại bỏ những người bất đồng
ý kiến.
Kết quả cuộc biến loạn này, có đến 1, 5 đến 1, 8 triệu
người bị giết chết hay tự sát, khoảng 20 triệu người bị đưa về nông thôn lao động
cưỡng bức trong nhiều năm, khoảng 200 triệu người bị thiếu ăn thường xuyên –
Wikipedia) Hậu quả là nhiều giáo sư đại học mang tội vì phát ngôn và lúc nào
cũng run sợ vì lo ngại miệng lưỡi tuyên truyền của đảng và chính quyền gây khó
dễ và mật báo của học trò làm gián điệp trong lớp. Nghiêm trọng hơn, các quan
chức địa phương thường không hoạt động dựa trên sự quan tâm chính trị, trong
khi sự tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc vào các quan chức địa
phương dựa trên quan điểm phát triển, chăm chỉ làm việc có thành tích. Mặt
khác, dư đảng của “mô hình Trùng Khánh” cấu kết với “ba loại người” của trường
cao đẳng trước đây, rung vai một cái đã biến hình thành “tân cực tả” và kêu gào
đánh giết.
Ban đầu, ký ức đắng chát của người dân đối với các
“phong trào chính trị” còn mới mẻ, thế hệ trẻ cặm cụi với cuộc sống thị dân,
quen với xã hội kinh tế và đời sống thị dân chẳng thích thú, cũng chẳng quan
tâm gì đến “chính trị thống soái” được bày đặt ra với xu hướng chính trị hoá cực
quyền hoàn toàn phi logic. Ép buộc họ quá chỉ tăng thêm tâm lý phản kháng. Trên
thực tế, mấy chục năm lại đây, trên dưới một lòng, cái thể chế chính trị này
còn nhận được sự chịu đựng của nhân dân. Nhà nước lấy phát triển kinh tế làm
trung tâm, toàn tâm toàn ý lo phát triển, không có những phong trào “coi trọng
chính trị”, chấm dứt hoặc giảm bớt sự can thiệp vào đời sống cá nhân, không còn
diễn những trò hề kiểu “thà ăn cỏ chủ nghĩa xã hội chứ không thèm lúa chủ nghĩa
tư bản”. Tóm lại, “lấy xây dựng kinh tế làm trung tâm” phát triển đến một giai
đoạn nhất định thì cần phải chuyển sang lấy phát triển chính trị dân chủ làm
trung tâm. (Ghi chú: nguyên văn: “lấy phát triển hiến chính làm trung tâm”.
Theo “Từ điển hán ngữ hiện đại” thì “hiến chính” là nền chính trị dân chủ – ND)
và chính trị kinh tế thúc đẩy việc xây dựng một dân tộc hiện đại, tiếp sức cho
Trung Quốc hiện đại. Nhưng trong tình hình hiện nay, ít nhất là hãy cứ làm theo
người đi trước, rồi tìm ra con đường khác, đi theo hướng ngược lại.
THỨ
BA, lại bày đặt đấu tranh giai cấp. Mấy năm trước, truyền
thông chính thống và quan chức chủ quản về ý thức hệ nhiều lần nói đến đấu
tranh giai cấp. Điều này đã lập tức gây hoang mang cho mọi người. Mấy năm đó xu
thế công tác chính trị đã gây ra sự hoài nghi, phải chăng sẽ lại làm cuộc đấu
tranh giai cấp kiểu Stalin – Mao Thiệu Sơn (hàm ý miệt thị, Mao Trạch Đông là
con trai nhà bán gạo tại thôn Thiệu Sơn, huyện Tương Đàm, tỉnh Hồ Nam –ND) Chưa
hết, với các đợt chống tham nhũng, đặc biệt là Uỷ ban kiểm tra nhà nước mới được
thành lập và quyền lực không giới hạn của nó và tất cả các nhân viên công chức
đều nằm trong sự kiểm soát của nó không những không làm cho cảm giác an toàn
tăng lên, trái lại khiến người ta liên tưởng đến KGB và khả năng xảy ra cuộc đấu
tranh tàn khốc trong nội bộ đảng và dẫn đến nỗi hoảng sợ của thời đấu tranh
giai cấp trước đây. Do đó đối với kí ức của người dân về mô hình chính trị đấu-đấu-đấu,
phải chăng nỗi lo âu lan tràn khắp Hoa hạ sẽ trở lại, khiến cho cảm giác xa rời
chính trị ngày một tăng lên, không khí hoà hợp thân thiện ngày càng giảm. Lẽ ra
việc thực thi “tư hữu vào hiến pháp” và “nhân quyền vào hiến pháp” đi kèm với
chế độ lưỡng nhiệm đến vị trí đỉnh cao nhất trong nội bộ đảng đem lại hy vọng
tiến dần đến một quốc gia bình thường, nghĩa là không còn cần phải sử dụng đến
chữ “đấu” nữa. Nhưng cách làm của mấy năm lại đây hình như đi ngược lại, tất
nhiên ai cũng phải hoảng sợ.
THỨ
TƯ, một lần nữa lại khoá cửa đất nước, gây căng thẳng với
thế giới phương Tây, đại diện là Hoa Kỳ, nhưng lại nhiệt thành với chính quyền
tồi tệ như Bắc Triều Tiên. Tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội của Trung Quốc
là sự tiến bộ tự thân của nền văn minh Trung Quốc. Nó tuân theo logic vốn có của
sự chuyển đổi lớn của nền văn minh trong một thế kỷ rưỡi. Đây cũng là sự phát
triển và tăng trưởng của hệ thống thế giới hiện đại sau khi bén rễ vào Trung Quốc,
không hề có ngoại lực nào chủ đạo. Tuy nhiên, ở cấp độ hoạt động cụ thể, sau
khi khởi động lại “cải cách và mở cửa” và cải thiện quan hệ với thế giới phương
Tây, nó hướng tới chủ nghĩa tiến bộ và nhằm mục đích “nối ray với thế giới” và
ngồi trên tàu tốc hành kinh tế thị trường toàn cầu. Nếu không “mở cửa và bức
thiết cải cách”, sẽ không có nền kinh tế xã hội và văn hóa Trung Quốc ngày nay.
Nồng nhiệt bắt tay với các nhà nước thất bại và chuyên chế như Bắc Triều Tiên
và Venezuela, làm trái ý dân, đi ngược lại trào lưu lịch sử là một hành động
không khôn ngoan. Thực tế là con cái cành vàng lá ngọc của vô số quan chức và
thương nhân Trung Quốc đã ăn nhờ ở đậu trên đất nước người ta, họ chẳng phải lo
lắng về quan hệ hai nước, nhưng nó cứ lập loè khi sáng khi tối, khốn nạn cho
cái dân tộc mà nghe nói là sở hữu toàn dân này nhưng tất nhiên bất hạnh thì lại
rơi xuống đầu từng người dân cụ thể. Cái bấp bênh là cơm ăn áo mặc của họ. Vấn
đề này xét kỹ nguyên do, đó là tư duy đảng đã thay thế tư duy nhà nước, và tư
duy nhà nước bị bẻ công để đàn áp tư duy công dân. Không nghĩ đến tiến bộ, một
mình một chợ, tụt lại đằng sau trào lưu tư tưởng của thời đại từ lâu rồi. Tai hại
thay.
THỨ
NĂM, viện trợ cho nước ngoài quá mức đã khiến các công
dân phải thắt lưng buộc bụng. Nghe nói Trung Quốc đã trở thành quốc gia viện trợ
nước ngoài lớn nhất thế giới, đưa bút nhoáy một cái bay hàng triệu hàng tỷ. Với
một quốc gia đông dân đang phát triển, nhiều nơi vẫn còn trong thời kỳ tiền hiện
đại thì đó là không biết lượng sức mình. Truy nguyên, đó là sùng bái tư duy
khoa trương “vinh quang chính trị” là nguyên nhân chính, ngoài ra tâm lý công tử
thích làm oai cũng khó trách. Tài sản quốc gia hiện nay, kể cả ba ngàn tỷ dự trữ
ngoại tệ, là mồ hôi nước mắt của dân kỷ cóp hơn 40 năm, cũng là bao đời người
Trung Quốc ở nước ngoài thiện tâm đóng góp, làm sao có thể tiêu pha lung tung.
Thời kỳ tăng tốc phát triển kinh tế cũng phải có lúc kết thúc, hào phóng như thế
giống như “chi viện Á-Phi-La” (châu Á, châu Phi, Mỹ la tinh – ND) vô nguyên tắc
một thời khiến cho dân đói, thậm chí người chết đầy đồng. Tình trạng này không
được phép lặp lại. Bây giờ sau khi chiến tranh thương mại Trung Mỹ nổ ra, khẩu
hiệu truyền thông nhà nước tung ra, nào là “chung sức vượt khó”, nào là “lo trước
cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ” lập tức nhận được sự diễu cợt
không thương tiếc của dân chúng: “Câm mẹ nó mồm đi”, điều ấy cho thấy lòng dân
hướng về đâu, không còn dễ phớt lờ như xưa nữa.
THỨ
SÁU, chính sách đối với các phần tử trí thức chuyển
sang tả, tiến hành cải tạo tư tưởng. Mặc dù từ lâu đã nói phần tử trí thức là một
bộ phận của nhân dân lao động, nhưng mỗi khi trở trời, gió thổi cây lay là lập
tức coi họ là người ngoài, thậm chí là kẻ thù. Điều đó đã thành cái phong vũ biểu
đo thời tiết chính trị và cũng là biểu trưng chính trị mô tả màu sắc của thể chế.
Bộ giáo dục nhiều lần tuyên bố phải tăng cường giáo dục chính trị cho giáo sư,
thông tin trên mạng phải đề phòng các giáo sư từ nước ngoài trở về, một số ít
tàn dư của cách mạng văn hoá ở các trường đại học cũng nhảy ra hò hét đánh giết.
Tất cả những chuyện đó khiến người ta lo lắng chính sách cải tạo trí thức lại sắp
ra đời, đặc biệt là cùng với chính sách thiên tả là dấy lên phong trào cải tạo
trí thức, thậm chí không loại trừ những điều còn nghiêm trọng hơn. Những lời xằng
bậy cất lên, ai ai cũng run rẩy sợ hãi, còn nói gì đến tự do ngôn luận. Không
có tự do tư tưởng và tinh thần độc lập làm sao có thể tìm tòi cái mới, chuyên
sâu nghiên cứu học thuật và sáng kiến phát minh. Lẽ ra, qua bốn chục năm phấn đấu,
nghiêm túc tạo ra một, hai thế hệ thì văn minh Trung Hoa hy vọng đón nhận một đỉnh
cao rạng rỡ về tư tưởng và học thuật. Nhưng nếu chính sách kìm kẹp này tiếp diễn
thậm chí ngày càng xiết chặt hơn thì không có hy vọng khả năng ấy trở thành hiện
thực, dân tộc Trung Hoa cuối cùng vẫn chỉ là một tiểu quốc lùn văn hoá.
THỨ
BẢY, sa vào một cuộc chạy đua vũ trang nặng nề và bùng
nổ chiến tranh, bao gồm cả chiến tranh lạnh mới. Chỉ trong mười năm, toàn bộ
Đông Á đã thực sự rơi vào một cuộc chạy đua vũ trang, nhưng may mắn, xác suất
chiến tranh vẫn còn ở mức có thể kiểm soát được. Vấn đề là chúng ta không thể
vì thế mà làm gián đoạn sự phát triển thông thường của Trung Quốc và do đó phá
hủy sự chuyển đổi hiện đại lớn lao còn chưa hình thành. Hai năm qua, trong các
bài báo “Ngăn chặn Trung Quốc sa vào cuộc nội chiến toàn diện” và “bảo vệ cải
cách và mở cửa”, người viết đã chỉ ra rằng Trung Quốc đã dần dần đặt “thể chế
chuẩn bị chiến tranh” lên trên “thể chế duy ổn”, trong đó nhắc nhở nguy hiểm và
đề phòng các ảnh hưởng tiêu cực. Tại thời điểm này, cùng với sự thắt chặt nội
chính và tranh chấp thương mại nước ngoài ngày một phức tạp, khả năng suy thoái
kinh tế đang gia tăng, và các yếu tố không thể kiểm soát được đang nhiều lên, đề
phòng dẫn đến bắt buộc phải đi đến tình trạng chiến tranh, bất kể nóng hay lạnh.
Cuộc thảo luận giữa các bên nhắc nhở rằng tranh chấp thương mại Trung-Mỹ sẽ
không nên dẫn đến cuộc đấu tranh về ý thức hệ, càng không nên tranh chấp mô
hình chính trị, xuất phát từ mối quan tâm chung mới tiến lại gần nhau hơn.
THỨ
TÁM, cải cách và mở cửa quay trở về chỗ cũ với nền chính
trị cực quyền. Mặc dù từ “cải cách” đã bị làm ô danh, kết cục, nền chính trị tồi
tệ là đồng nghĩa với sự giả dối, nhưng trong bối cảnh Trung Quốc hiện nay, sự
chuyển đổi lớn lao vẫn còn dang dở, đang đi đến đích cuối cùng. So với cuộc
cách mạng có tính bùng nổ và sự thụt lùi kiểu cực tả thì cải cách vẫn là con đường
ổn thỏa nhất. Cải cách nói suông, không tiến lên có nghĩa là lùi lại đã từ lâu
không còn là việc của mấy năm lại đây mà nó diễn ra liên miên trong cả nhiệm kỳ.
Theo xu thế đó, “cải cách và mở cửa” phải chăng đến đây là hết? cũng chưa biết
được. Lúc này, sự lo ngại của nhân dân cả nước là rất lớn. Nói cực quyền quay
trở lại là ở nhiệm kỳ Hồ Ôn (Hồ Cẩm Đào, Ôn Gia Bảo – ND), hình như xuất hiện xu
thế cực quyền quá độ sang uy quyền, cho nên gọi là “chế độ chính trị uy quyền
kiểu toàn năng thời kì hậu cực quyền”. Nhưng hai năm nay đã đi ngược lại mới
gây ra tâm lý hoang mang rằng “cực quyền chính trị đã quay trở lại”. Trong lịch
sử Trung Quốc cận đại, cuộc chiến tranh giáp ngọ 1894 và cuộc kháng chiến 1937
hai lần làm đứt quãng tiến trình hiện đại, khiến cho mọi cố gắng tiến tới nền
chính trị thường ngày đổ xuống sông xuống biển, sự nghiệp hiện đại Trung Quốc bị
kéo dài. Ngày nay, cuộc chuyển biến lớn diễn ra gần hai thế kỷ đã đến giai đoạn
kết thúc, có khả năng thành công, mong sao đừng do họa chiến tranh mà bị ngừng
lại. Nếu ngừng lại thì cơ hội lần sau bao giờ sẽ đến, và có trời biết cái gì sẽ
xảy ra.
3. Tám điều mong đợi
Tại thời điểm này, để đối phó với các mối quan tâm
và hoảng loạn nói trên, từ góc độ nội chính không can thiệp vào kinh tế thương
mại (bao gồm cắt giảm thuế đáng kể), chưa nói đến dân chủ và pháp quyền, tám điều
sau đây được cụ thể và hữu hình phải được coi là cấp thiết.
THỨ
NHẤT, chấm dứt “vung tay quá trán” cho viện trợ nước
ngoài. Viện trợ nước ngoài không cần thiết và vô vị, đập vỡ niêu cơm là điều
người dân xót xa nhất. Trung Quốc vẫn đang phải leo dốc. Cơ sở hạ tầng và phúc
lợi của người dân đều là việc to như núi, gánh nặng đường xa. Khoan nói đến
chuyện lương hưu, việc làm và giáo dục, vấn đề nông thôn đang khốn đốn là rất nặng
nề, đòi hỏi lực lượng công quyền có biện pháp giải quyết. Mặt khác, một nửa
Trung Quốc vẫn là tiền hiện đại, coi như Trung Quốc chỉ mới hiện đại một nửa,
nói gì đến phục hưng văn minh. Gần đây, trong Diễn đàn Trung Quốc-Ả Rập, người
ta tuyên bố sẽ chi 20 tỷ đô la Mỹ để xây dựng cái gọi là “kế hoạch đặc biệt tái
thiết” các quốc gia Ả Rập và “xem xét việc thực hiện dự án với tổng số tiền 1 tỷ
nhân dân tệ để giúp thiết lập sự ổn định cho một số quốc gia hữu quan”. Nhưng
chúng ta biết rằng các quốc gia vùng Vịnh đều giàu đến chảy mỡ, đâu cần Trung
Quốc, một nước vẫn còn hàng trăm triệu người chưa thoát nghèo đến làm một ông lớn
ở đây. Việc này khiến người ta than trời, tâm hồn và trái tim để đâu mà mang
dân mình ra đãi khách? Hơn nữa, tất cả các khoản chi này hoàn toàn bỏ qua chế độ
quyết toán, đặt quyền lực hiến pháp về kho bạc của các cơ quan quyền lực nhà nước
cao nhất sang một bên. Khi hệ thống quan liêu chính thống được hình thành đã bị
tê liệt thì đây là sự tuyên chiến với hệ thống hiến pháp và pháp lý.
THỨ
HAI, chấm dứt sự bày đặt lãng phí trong chiêu đãi ngoại
giao. Một cuộc họp bình thường cũng đốt tiền tiêu xài, bất kể giá thành, vừa khổ
dân vừa tốn của, thực tế vừa thất lễ vừa mất mặt. Đây là “chính trị vẻ vang” chứ
không phải “chính trị thực lợi” càng không phải “chính trị thực lực”, cũng
không phải cái “truyền thống tốt đẹp nhiệt tình hiếu khách vốn có của nhân dân
Trung Quốc”, cũng không phải là hành vi của kẻ háo danh. Theo cách nghĩ này thì
Nữu Ước, nơi Liên hợp quốc đóng trụ sở, toàn các vị mũ cao áo dài chắc phải
luôn luôn giới nghiêm; Genève và Paris thanh lịch, những nơi tổ chức nhiều nhất
các hội nghị quốc tế, chắc đêm nào cũng phải bắn pháo hoa. Đối với cơ quan đối
ngoại nên làm theo thực lực, phải nhắm đến thực lợi đồng thời đừng phung phí
lòng tốt. Chăm lo cho dân, vinh quang không cầu cũng tự đến. Nếu không có cách
nhìn này thì nền chính trị say sưa với vinh quang, người đại diện có vẻ rạng rỡ
lắm, nhưng không biết xót sức dân, giơ mặt làm oai chỉ làm cho người ta thêm
khinh và khơi dậy lòng căm ghét của người dân. Ngay cả khi gã hàng xóm phục phịch,
kẻ độc tài gian ác cả thế giới xa lánh mò đến cũng đón đưa tưng bừng, nghe nói
trên bàn tiệc bày cả chai rượu Mao đài miệng ngắn giá 128 vạn tệ, vèo một cái
khiến hàng ngàn triệu người dân xa lánh. Giấc mơ Trung Hoa ư, cứ mơ đi!
THỨ
BA, hủy bỏ đặc quyền nghỉ hưu của cán bộ cấp cao.
Trong thể chế quốc triều, ăn ở ốm chết đều trông vào kho bạc nhà nước và hưởng
thụ đãi ngộ siêu quốc dân. Đãi ngộ sinh hoạt đã có, các khoản trong tiêu chuẩn
chữa bệnh nghỉ ngơi an dưỡng tiêu phí mất bao nhiêu là mồ hôi nước mắt của dân,
ai cũng tai nghe mắt thấy mà cho đến nay không dám công bố, thực chất đó là
hành vi vụng trộm. Cái thể chế này kế thừa truyền thống phụng dưỡng con cháu
quan lại dân tộc Mãn từ thời nhà Thanh, tức trái với tinh thần cách mạng, càng
không phù hợp với nguyên tắc xây dựng một nhà nước của dân. Nếu nói đến “tàn dư
phong kiến” thì đây là điển hình. Người dân đã căm ghét đến cùng cực, nhưng chẳng
có cách nào, dần dần thành cái ung nhọt hận thù chế độ. Bên này người dân vào
viện muôn vàn khó khăn, bên kia phòng bệnh của cán bộ cấp cao nguy nga tráng lệ,
tách rời khu bình dân khiến cho người dân nhìn thấy tận mắt, mà mỗi ánh mắt căm
hờn có thể vào một lúc nào đó biến thành dông bão.
THỨ
TƯ, bãi bỏ chế độ cung cấp đặc biệt. Bảy mươi năm trước,
thực ra nó đã bắt đầu từ thời Diên An. Cho dù đó là thời đói rét, hàng trăm triệu
người hằng ngày lo lắng sữa cho trẻ em và thực phẩm thì chế độ cung cấp đặc biệt
vẫn dành cho tầng lớp quyền quý của cái gọi là “chính quyền nhân dân” với vô số
những đặc quyền mà người dân nằm mơ cũng không tưởng tượng nổi. Ngoài một vài
chính thể ra, trên thế giới không tìm thấy ở nơi nào khác nữa. Có thể nói, xa xỉ
tột cùng và cũng vô sỉ tột cùng. Xã hội không bao giờ bình đẳng, hiền ngu, giàu
nghèo khác nhau là điều tự nhiên, nhưng đó là số phận chứ không phải do cố tình
xoá đi lý tưởng công dân với điểm xuất phát bình đẳng, càng không phải do công
nhiên dùng kho bạc nhà nước để nuôi một số ít người có quyền. Ngày nào chưa bãi
bỏ chế độ này, “số 34” vẫn còn đó thì ngày đó an toàn thực phẩm của Trung Quốc
còn chưa có gì được đảm bảo, và cũng chẳng có gì đáng nói về an toàn thực sự
nào cả. (chú thích: “Số 34” là Thông báo số 34 qui định về “Nguyên tắc xử lý
các vấn đề kế toán trong tài chính thương phẩm” – ND)
THỨ
NĂM, thực hiện luật công khai tài sản quan chức. Về vấn
đề này, người dân đã đòi hỏi, mọi chuyện vẫn im phăng phắc, cho thấy trong đó
nhiều mèo mỡ, xấu xa phải che đậy. Trong qui trình đề bạt cán bộ, điều nói về
con cái lại chỉ nội bộ nắm được, thuộc hồ sơ cán bộ còn dân thường không được
biết, khiến tất cả như một đám sương mù dày đặc. Hiện nay về nhân lực vật lực
cùng các biện pháp kĩ thuật đã tiến bộ là thời điểm có thể thực hiện được, hơn
nữa qua kết nối mạng toàn quốc, có thể dùng một tỷ tư cặp mắt để giám sát, đặt
một nền móng vững chắc. Việc chống tham nhũng và nạn tham nhũng không chấm dứt
được, nguyên do là ở chỗ người ta biến nó thành chuyện nội bộ mà không coi nó
là tác nghiệp pháp chế trên nguyên tắc công khai chính trị. Cái thiếu khuyết là
khâu đạo luật về công khai hoá (nguyên văn: Đạo luật ánh nắng). Nếu các ngài
không có gì phải dấu diếm thì hãy thực thi đạo luật này, hãy bày ra hết giữa
ban ngày ban mặt! Nếu các ngài thực tâm thành ý thì hãy tham gia vào tổ chức quốc
tế về phòng chống rửa tiền Egmont
Group of Financial Intelligence Units mà nhiều nước đã tham gia đi! Việc
gì phải kéo mây mù che núi, coi hàng tỷ người dân chỉ như một lũ ngốc.
THỨ
SÁU, sùng bái cá nhân cần phải lập tức phanh lại. Đã bốn
mươi năm cải cách và mở cửa, không ngờ đất Thần Châu lại một lần nữa nổi lên nạn
sùng bái cá nhân lãnh tụ. Truyền thông của đảng dựng lên ông thần hoàn hảo chẳng
còn gì để thêm thắt, trọn vẹn hình ảnh một nhà nước cực quyền tiền hiện đại. Ảnh
lãnh tụ lại xuất hiện ở Thần Châu treo cao như thần linh, thật là quái dị. Hơn
nữa, quan chức nói câu nào thực ra là thư kí viết nhưng cũng được tôn sùng, còn
biên tập xuất bản, bìa cứng sáng choang, tặng miễn phí khắp thế giới, khiến người
ta buồn nôn. Lúc này nên suy nghĩ lại xem, tại sao những người trong cuộc lại
vô tri và háo danh đến thế, càng phải xem xét tại sao một nước lớn đã từng khốn
đốn vì cái nạn này, trong đó nhan nhản những “nhà lý luận”, “nhà nghiên cứu”,
không hề có chút sức phản kháng mà còn không ít lâu la xúm vào chấm mút. Hàng
trăm triệu người coi như chẳng có chuyện gì xảy ra, sẵn sàng chịu đựng những
hành vì ngang ngược này, bó tay với mấy gã nịnh thần. Điều đó cho thấy giác ngộ
là việc làm suốt đời đòi hỏi mỗi người sử dụng trí tuệ của mình một cách công
khai trong sự nghiệp chung mới có thể bền bỉ tiến lên phía trước. Hơn nữa, điều
đó càng chứng tỏ Trung Quốc chưa hoàn toàn bước vào hàng ngũ các quốc gia hiện
đại hành xử dựa trên lý trí, mà còn phải tiếp tục phấn đấu.
THỨ
BẢY, khôi phục chế độ nhiệm kì của chủ tịch nước. Đầu
năm sửa hiến pháp, bãi bỏ chế độ nhiệm kỳ khiến dư luận thế giới xôn xao, dân
chúng run rảy sợ hãi, nổi lên mối lo “cải cách bốn mươi năm, lại quay về chỗ
cũ”. Vô cớ dựng lên một “nguyên thủ siêu hạng”, không kiểm soát, không thể
không gây ra e ngại. Do đó trong hai năm, năm nay và năm sau là thời gian thích
hợp vì mùa thu Quốc hội (nguyên văn Đại hội nhân dân) triệu tập hội nghị bất
thường hoặc tháng ba năm sau là hội nghị thường kỳ, thông qua hiến pháp sửa đổi
lần nữa là cơ hội để khôi phục chế độ nhiệm kỳ chủ tịch nước nhằm bảo vệ đường
lối mở cửa. Một khi hiến pháp đã hình thành thì dù chất lượng thế nào cũng
không nên sửa đi sửa lại, đành rằng đây là hiến pháp tạm thời dưới chính thể
quá độ trong bước chuyển biến lớn về thể chế (nguyên văn: đại chuyển hình), vẫn
phải sửa chữa. Nhưng mong rằng trước khi chuyển biến được thực hiện thì đây là
lần sửa cuối cùng.
THỨ
TÁM, đánh giá lại “ngày 4 tháng Sáu”. Năm nay và năm
sau có liên tiếp các chốt nhạy cảm là kỉ niệm 40 năm cải cách và mở cửa, 100
năm ”ngày 4 tháng 5” và 30 năm “ngày 4 tháng 6”. Hậu quả chiến tranh thương mại
Trung Mỹ, và sự kéo dài liên miên làm tăng thêm cái gọi là tính không xác định.
Bây giờ có cái tư duy “duy ổn” là “dùng an ninh để đối phó chính trị”, thêm vào
đó là “dùng chế độ để kiềm chế chính trị”, chứ không phải là “dùng chính trị để
đón nhận chính trị”. Từ ngày đánh giá lại “Ngũ tứ” thì ngày 4 tháng 5 không còn
là ngày nhạy cảm nữa do “dùng chính trị để đón nhận chính trị”, mặt nào cũng có
kết quả, vui vẻ mọi điều. Do đó nhân dịp 30 năm ngày nổ ra vụ “4 tháng 6”, nhà
cầm quyền nên chọn thời điểm thích hợp để công khai đánh giá lại sự kiện này.
Như vậy không những biểu hiện thành tâm và tỉnh táo “dùng chính trị đón nhận
chính tri”, hơn nữa mỗi năm đến ngày 4 tháng 6 khỏi phải căng thẳng như địch
đánh đến nơi, xoá sạch mọi chướng ngại để toàn thể công dân chung sống hoà bình
về chính trị, khiến lòng dân yên ổn, có lợi cho việc xử lý tính hợp pháp của
chính tri.
Những điều nói trên đều là kiến thức phổ quát của
chính trị hiện đại, cũng là sự khắc họa những đòi hỏi rộng rãi của người dân. Sẵn
sàng chịu chém đầu để nói ra “những lý lẽ mà ai cũng biết” là bởi vì đâu đâu
cũng bàn luận ầm ĩ lên rồi, nếu không nói ra quan điểm của mình thì cũng không
có điều luật nào về vấn đề này, như vậy thì cả tôi và mọi người đều không biết
sống thế nào. Ô hô ai tai!
4. Những bước quá độ
Thế giới trong hai năm qua đã bước vào một chu kỳ nhỏ
điều chỉnh chính trị. Không cần phải hoảng sợ. Trời chưa sáng đâu. Cần tiếp tục
đẩy mạnh cải cách nội chính, kiện toàn tinh thần dân tộc mới có thể ứng phó được.
Duy trì con tàu thế giới trong đó có Trung Quốc tiến tới hoà bình và phát triển
ổn định. Xung đột và chiến tranh là trạng thái tàn nhẫn bình thường của loài
người, nhưng tận dụng các cơ hội lịch sử để làm trễ hoặc tránh khỏi chiến tranh
thì đó là sứ mệnh của chính trị, cũng là sự thử thách lớn về trí tuệ chính trị
và đức hạnh của con người ăn thịt, con người là loài động vật chính trị, chính
trị là trí tuệ cao nhất của loài người. Về tình hình hiện nay, xu hướng hoà
bình và phát triển là không thay đổi. Đó là cơ hội lịch sử, gọi là “thời kỳ cơ
hội”, chỉ người thức thời mới nắm bẳt được, không ngó bên này nhìn bên kia rồi
để có cỗ bài tốt trong tay mà chơi hỏng.
Còn hai nước lớn trên bờ đông và bờ Tây Thái Bình
Dương, bất ngờ lần lượt bước vào tình trạng “gã hồng vệ bình già cầm quyền”. (Hồng
vệ binh: sản phẩm của “cách mạng văn hoá”. Tập hợp của hàng triệu thanh niên học
sinh sinh viên dưới sự chỉ huy của đảng CS, tự tung tự tác phá phách mọi thứ,
vu khống, bắt giam, tra tấn, đấu tố bất kì ai họ muốn – ND) Đây chỉ là một hiện
tượng quá độ ngắn ngủi. Thực ra chỉ là sự tái hiện bộ mặt nhố nhăng lại xuất hiện
mỗi khi lịch sử ở vào thời điểm khủng hoảng mà thôi. Từ đó cho thấy gã không hề
có nhận thức lịch sử và ý thức chính trị hiện đại, càng không dựa trên trách
nhiệm đạo lý tự giác phổ quát của thế giới văn minh mà trái lại vẫn in hằn dấu
vết của cách mạng văn hoá, với thói kiêu ngạo giả tạo, dùng sức quá đà nhưng lại
sai hướng, dẫn đến đánh võ có nghề, làm quan có cách nhưng trị quốc vô đạo, đi
ngược với thời đại. Nhìn sang bờ bên kia, vẫn một đám lên cầm quyển trong thời
đại dữ dội và chính sách chiến tranh lạnh, tuy có những phán xét khác nhau
nhưng cũng là thiếu ý thức lịch sử, thiển cận và tham lam, đưa ra những giải
pháp sai lầm, khiến cho quốc sách chủ nghĩa trọng thương (coi trọng việc buôn
bán) của chủ nghĩa tư bản quyền quý và dựa trên cơ sở duy ngã độc tôn, ngạo mạn,
thiên kiến, ngang ngược thô lỗ kiểu chủ nghĩa đế quốc lấy cướp đoạt làm đầu, dối
trá trắng trợn bộc lộ ra hết, phơi bày ra bệnh trạng văn minh suy đồi giai đoạn
cuối.
Thói kiêu ngạo “ái quốc cuồng” hại nước hại dân, gọi
là “giặc yêu nước” (ái quốc tặc) từ cổ chí kim, ở Trung Quốc và nước ngoài là
không mới. Đồng thời, điều đó còn nói lên rằng, cũng như chuyện “kẻ xấu già đi”
(Trên mạng TQ nhiều người nói rằng ngày xưa bất kể thành thị hay nông thôn, biết
chữ hay không biết chữ, người già luôn nghiêm cẩn trong đi đứng nói năng ứng xử,
làm gương cho lớp trẻ noi theo, ngày nay nhiều người già lăng loàn, phách lối,
hung hăng gây sự…Dư luận cho rằng nếu nói nguyên nhân là do cải cách và mở cửa
là không công bằng. Mà những người này xấu xa từ hồi trẻ và nay già đi, vì lúc
trẻ họ sống trong một thời kì vô đạo, vô pháp vô thiên, thời mà các “phong trào
cách mạng” khuyến khích chửi cha mắng mẹ, khinh rẻ chế nhạo mọi luân thường đạo
lý…. – ND) ai cũng là sản phẩm của hệ thống giáo dục do mình tạo nên trước đây,
sau đó không hề chuyên tâm, không hề tự xét cho nên khó thoát ra khỏi sự trói
buộc, lấy kiến thức cũ để ứng phó với sự vật mới, nhưng lại tự tin làm được mọi
điều. Quan niệm và chính sách của họ, như Tocqueville đã nói, chỉ là những món
đồ cũ mốc meo. (Alexis-Charles-Henri Maurice Clérel de Tocqueville 1805-1859,
triết gia, sử gia, chính trị gia. Ông là đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội
và Bộ trưởng Ngoại giao của Pháp, tác giả của một số khảo luận về hệ thống
chính trị của Hoa Kỳ, sau này trở thành tác phẩm kinh điển).
Lúc này, dư luận chung là, sự hiểu biết chính trị
dưa trên lý trí công dân đã tăng lên, có quan niệm đúng đắn về đạo nghĩa, nhưng
ít thấy những cái đó dựa trên tri thức văn minh của ý thức lý trí tầm quốc gia,
đặc biệt là chưa biết phân tích nhị nguyên cho phù hợp với lí trí quốc gia
trong chính sách “giữa các nước” và phù hợp với lý trí công dân trong “chính
sách quốc gia”, mà lẫn lộn lung tung, chỉ đông đánh tây, thậm chí sùng bái hồng
vệ binh, hạ mình xuống loại mạt hạng, cũng xoen xoét danh nhân danh ngôn, có thể
coi như loại cặn bã thối tha.
Đồng thời, chính thể chưa đủ sức hấp dẫn và sự thấu
hiểu, khiến cho thân phận người dân và sự đồng cảm công dân chẳng ăn nhập gì với
nhau, suy cho cùng “Đại Thanh” và “Trung Hoa” tuy dính kết vào nhau nhưng không
phải là một. Các vị “ngồi trên non sông” (nguyên văn: tọa giang sơn, hàm nghĩa
lãnh đạo, điều hành đất nước- rule the country – ND) lại “gặm non sông”, thế là
non sông sinh chuyện, lại bắt mọi người “cùng nhau vượt qua hoạn nạn” để “cứu
non sông”, thế có nhăng cuội không! Có dư luận kêu rằng một vài người nói và
làm cứ như không phải người Trung Quốc mà chỗ nào cũng nghĩ cho nước ngoài, thực
ra lạ mà không lạ, đó là kết quả của một quốc gia kém sức mạnh mềm, tức lực hướng
tâm và lực kết tụ yếu.
Hơn nữa, gạt sang một bên cuộc tranh cãi về nhận thức,
kiểu như thế nào là “người Trung Quốc”, với tình hình hiện nay có thể thấy các
nhà tiên tri mạnh ai nấy nói, càng cao đàm khoát luận bao nhiêu lại càng dễ đi
vào ngõ cụt, không còn chỗ mà quay đầu. Do đó cần phải nhắc lại rằng sự hiểu biết
chính trị của dân tộc phải bắt đầu từ sự mở mang đầu óc của những tinh anh tri
thức, mà sự mở mang đầu óc là ở tinh thần tự do, sự huyên náo chỉ càng bóp
nghẹt cuộc sống và tâm hồn con người, phải cự tuyệt sự gắn cứng vào bất kì một
độc tôn nào đó ngu xuẩn và ngạo mạn, yêu cầu nhà cầm quyền không được kìm kẹp
khắc nghiệt mà hãy trả lại tự do cho người đọc sách, từ đó tiếp theo mấy thế hệ
chăm chỉ dùi mài, nuôi dưỡng chủ lực tư tưởng (nguyên văn: cỗ máy cái tư tưởng)
của văn minh Trung Hoa, bảo vệ và tăng thêm sức mạnh cho nó, như vậy mới mong tỉnh
táo trong nhận thức, bình tĩnh và sáng suốt trong mọi tình thế.
Xét tình hình hiện nay, nhà cầm quyền (nguyên văn:
đương cục) nhiều lần tuyên bố không vì chiến tranh thương mại mà thay đổi chính
sách cơ bản của quốc gia là cải cách và mở cửa và cũng không dao động về đường
lối phát triển kinh tế hiện nay trong giao lưu mở cửa và ra sức giữ vững cơ chế
đa phương. Tương ứng với động thái này, cũng đã có các biện pháp mở cửa, có vẻ
như còn có sức định hướng. Đồng thời với cách thức dựa vào đường lối phát triển
kiểu Trung Quốc chứng minh “mở cửa thì phải cải cách” nhưng hầu như chưa thấy bất
kỳ sự cải cách chính trị nội bộ (nguyên văn: nội chính) một cách thực chất nào.
Tiếng sấm to mà giọt mưa nhỏ, không khỏi làm người ta thất vọng và dửng dưng
quan sát sự thực tâm và hiệu quả thật sự. Do đó thực hiện tám điều nói trên là
việc cấp bách, cứ làm đi rồi hãy nói. Anh nói anh làm được và chịu làm, vậy thì
tám điều trên chỉ làm một điều là chúng tôi mừng. Anh làm được ba, bốn điều,
chúng tôi tâm phục khẩu phục. Làm được cả tám điều thì cả nước mở hội. Đầu năm,
mấy ông to từng tuyên bố năm nay sẽ tiếp tục có nhiều hoạt động rầm rộ nhân kỷ
niệm bốn mươi năm “cải cách và mở cửa”. Đã qua nửa năm rồi, thay vì tin rằng sẽ
có, ta hãy thử chờ xem.
Cuối cùng, tiện thể nói thêm, thôn Lương Gia Hà, tỉnh
Thiểm Tây có bốn năm chục gia đình, thường trú hơn trăm hộ dân, thế mà họ mở một
phòng trưng bày sản phẩm nông nghiệp và trụ sở liên lạc ở Thượng Hải. Nhìn qua
đã thấy rằng chả làm được gì cho dân mà chỉ là quan chức và con buôn cùng bày
trò song tấu và mỗi bên có tính toán riêng của mình. (Lương Gia Hà, một thôn của
tỉnh Thiểm Tây, nơi Tập Cận Bình, đương kim tổng bí thư ĐCSTQ đã lao động 7 năm
trong thời kì “cách mạng văn hoá”. Nhà xuất bản Nhân dân tỉnh Thiểm Tây vừa
phát hành tác phẩm văn học “Lương Gia Hà”, nhân vật chính là Tập Cận Bình. Cuốn
sách được tuyên truyền rầm rộ và tỉnh Thiểm Tây phát động phong trào học tập –
ND)
Chưa hết, Viện kiểm sát tối cao vừa mở “Trung tâm dịch
vụ kiểm sát 12309”, và mời bí thư chi bộ thôn, người chẳng có tí dây mơ rễ má gì
với chuyện này cùng cắt băng khánh thành với bọn thái giám để kiếm cơ hội rửa
tiền, vỗ đít ngựa không biết xấu hổ. Còn chuyện Uỷ ban Liên hiệp khoa học xã hội
tỉnh Thiểm Tây mở thầu dự án “Đại học vấn Lương Gia Hà”, chưa kể những phong
trào tạo thần dựng thánh với các loại dự án xã hội và khoa học và sùng bái lãnh
tụ, phản hiện đại, đi ngược trào lưu, ngoài sức tưởng tượng, vô liêm sỉ, nhơ
nhuốc xấu xa diễn ra mấy năm gần đây! Nhiều quá, lếu láo quá, quá đáng quá, chẳng
có hiệu quả gì ngoài việc kéo chúng ta quay trở lại thời tăm tối cơ cực.
Nói hết rồi, sống chết có số, và thịnh suy tại trời.
7-2018
***
Bài
đọc trên mạng:
Ngày đăng 08-08-2018
BDN
Năm 2012 Tập Cận Bình lên cầm quyền. Sáu năm qua các
biện pháp kiểm duyệt và trừng phạt của ông ta đã luôn bịt miệng mọi ý kiến bất
đồng ở Trung Quốc. Mới đây giáo sư Hứa Chương Nhuận ở Đại học Thanh Hoa Bắc
Kinh bất chấp nguy hiểm cho bản thân đã thẳng thắn phê bình Tập Cận Bình.
Chủ tịch Tập Cận Bình đang chịu công kích của dư luận.
Ông Hứa viết trên trang mạng của Viện Nghiên cứu
Kinh tế Thiên Tắc: “Giờ đây toàn thể quốc dân, kể cả toàn bộ tập đoàn quan
liêu, lại lần nữa cảm thấy hoang mang sâu sắc, ngày càng lo lắng về phương hướng
phát triển đất nước và sự an nguy tính mạng cá nhân. Điều đó đã gây ra tình trạng
hoảng sợ trên mức độ nhất định trong phạm vi toàn dân”.
Dấn thêm một bước, Hứa Chương Nhuận thúc giục các
nhà lập pháp Trung Quốc hủy bỏ kết quả biểu quyết hồi đầu tháng 3/2018. Đó là
Quốc hội đã bỏ hạn chế hai nhiệm kỳ Chủ tịch nước của Tập Cận Bình. Cơ quan lập
pháp do Đảng CSTQ lãnh đạo đã thông qua việc sửa đổi Hiến pháp, dọn đường cho Tập
Cận Bình tiếp tục đảm nhiệm các chức vụ Chủ tịch nước, nhà lãnh đạo ĐCSTQ và Chủ
tịch Quân ủy Trung ương trong 10 năm tới, thậm chí lâu hơn.
Sau khi xuất hiện bài báo của Hứa Chương Nhuận đã có
rất nhiều ý kiến tán đồng. Một số phê bình và thỉnh nguyện khác không gay gắt
như vậy và những lời châm biếm chính sách của Tập Cận Bình cũng đã phát tán
trên mạng, thông thường trên các mạng xã hội phổ biến và nhất là mạng WeChat.
Geremie R. Barmé, một học giả Australia đang dịch ra
tiếng Anh bài viết nêu trên nhận xét: “Bài của Hứa Chương Nhuận với nội dung
như thế và với văn phong mạnh mẽ sẽ gây ra sự cộng hưởng sâu sắc trong toàn bộ
chế độ Đảng-Nhà nước Trung Quốc, thậm chí trong xã hội nói chung. ”
Hiện tại Trung Quốc đang cố gắng đối phó cuộc tranh
chấp thương mại ngày càng gay go với Mỹ. Một số chuyên gia chính sách ngoại
giao Trung Quốc từng ngầm tỏ ý: Nếu phía Bắc Kinh áp dụng lập trường linh hoạt
hơn, hành động nhanh chóng hơn trong việc dẹp những lời lẽ khoa trương về mục
tiêu của Trung Quốc thì có thể đã kiểm soát được cuộc chiến tranh thương mại với
Chính phủ Donald Trump.
Chiến tranh thương mại Trung – Mỹ đã châm ngòi cho một
số phát biểu phê phán Tập Cận Bình. “Vấn đề khó trả lời hơn là các phê phán đó
trên thực tế có ý nghĩa gì, ” McGregor viết trên E-mail trả lời phỏng vấn. “Nếu
điều đó có nghĩa là cuộc đấu tranh nội bộ chính trị thân hữu đang trở nên gay cấn
thì sẽ có thể dẫn đến sự tê liệt chính sách và mất ổn định chứ không đơn thuần
là một cuộc tranh cãi tự do hơn, cởi mở hơn. ”
Một sự kiện đau đầu giới cầm quyền Bắc Kinh- sự kiện
tiêm loại vắc-xin có vấn đề cho mấy trăm nghìn trẻ em đã gây nên làn sóng phẫn
nộ của công chúng.
Tuy nhiên, tâm trạng bất mãn của dân chúng không gây
ra bất kỳ đe dọa trực tiếp nào với quyền lực trong tay Tập Cận Bình. Đảng CS và
Chủ tịch Tập vẫn khống chế vững chắc chế độ Đảng trị. Nhưng các nhân sĩ trong Đảng
và chuyên gia nước ngoài cho biết: Sau mấy sự kiện gần đây, trong giới trí thức,
giới cựu quan chức có đầu óc cởi mở và trong tầng lớp trung lưu dường như đang
hình thành một số lo lắng đối với chính sách cứng rắn của Tập Cận Bình.
Trở lại bài viết của Hứa Chương Nhuận. Ông này còn
thách thức một cấm kị chính trị khác: ông thúc giục chính phủ xóa án cho vụ mồng
bốn tháng sáu, tức hoạt động kháng nghị ủng hộ dân chủ, chống tham nhũng nổ ra
tại nhiều đô thị Trung Quốc năm 1989; hoạt động này đã chấm dứt sau vụ đàn áp ở
quảng trường Thiên An Môn. Năm 2019 sẽ là dịp kỷ niệm 30 năm vụ động loạn đổ
máu này; đó sẽ là một thời kỳ căng thẳng đối với chính phủ Trung Quốc.
Một số dấu hiệu cho thấy, sự căng thẳng trong thương
mại quốc tế và sự phê bình trong nước có thể đã làm cho chính phủ của ông Tập tỏ
ý làm dịu thái độ trước công chúng. Một loạt bài đăng trên tờ “Nhân dân Nhật
báo” đã châm biếm những học giả và chuyên gia Trung Quốc tuyên bố nước này đã
vượt Mỹ, trở thành cường quốc công nghệ, và khuyên nhủ giới truyền thông ngăn
chặn cách làm tự thổi phồng mình.
“Hãy còn quá sớm để làm rõ việc những lời phê bình ấy
có thể ràng buộc được tầng lớp lãnh đạo hay không, song điều thú vị là ở chỗ lời
lẽ (của quan chức Trung Quốc) nói về chính sách ngoại giao đã xuất hiện một số
điều chỉnh, ” bà Susan Shirk- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc thế kỷ
21 thuộc phân hiệu San Diego của Đại học bang California – cho hay.
Đến hiện tại đã thấy dấu hiệu Đảng CSTQ đang giảm dần
việc tôn vinh Tập Cận Bình. Bài báo của Hứa Chương Nhuận viết: Những lời lẽ
tuyên truyền có liên quan tới Tập Cận Bình rất giống sự sùng bái cá nhân vây quanh
Mao Trạch Đông; bài báo kêu gọi phải “lập tức hãm phanh lại”. “Bộ máy tuyên
truyền của Trung Quốc đã bị chỉ trích vì gây ra sự sùng bái cá nhân ấy, cũng
như đã làm nhiễu các thông điệp liên quan đến tranh chấp thương mại Trung – Mỹ,
” ông Dương Đại Lợi, nhà chính trị học chuyên nghiên cứu chính trị Trung Quốc tại
Đại học Chicago nói.
Tuy vậy, dường như không có cơ sở để tin vào đồn
đoán của các nhà chỉ trích ông Tập và trên mạng internet rằng sự giận dữ của
các quan chức Đảng và các cán bộ lão thành đã khiến việc tôn vinh ông Tập bị giảm
bớt. Cái tên Tập Cận Bình vẫn thường xuyên xuất hiện trên trang nhất tờ “Nhân
dân Nhật báo” như trước.
Tương lai của Hứa Chương Nhuận sẽ ra sao? Liệu ông Hứa
có thể trở thành phép thử đối với Tập Cận Bình? Hứa Chương Nhuận hiện đang làm
giáo sư thỉnh giảng ở Nhật. Theo các nhà phân tích có thể ông sẽ bị Bắc Kinh “xử
lí” một cách “êm thấm”.
—————
Nguồn
nguyên bản: https://www.
boxun. com/news/gb/pubvp/2018/07/201807260816. shtml
Nguồn: https://kimdunghn.
wordpress. com/2019/05/09/noi-so-hai-va-niem-hy-vong-cua-chung-ta-hien-nay/
No comments:
Post a Comment