Saturday,
October 20, 2012 5:28:29 PM
SÀI GÒN (NV) - Nhà thơ Tô Kiều Ngân, một trong những người đồng sáng lập ban
thi văn Tao Ðàn trên đài phát thanh Sài Gòn năm 1955, vừa qua đời ngày 20 tháng
10, 2012, tại Sài Gòn, thọ 86 tuổi.
Nhà
thơ Tô Kiều Ngân, thế danh Lê Mộng Ngân, sinh năm 1926, tại Huế. Ông bắt đầu
sinh hoạt văn nghệ từ năm 1948. Tác phẩm đầu tiên của ông là kịch thơ 4 màn
“Ngã Ba Ðường,” do ban kịch Sông Ô trình diễn trên sân khấu Huế.
Trong
phần viết về Tô Kiều Ngân, nhà thơ Du Tử Lê từng viết: “Tuổi trẻ của ông được
nuôi dưỡng trong bầu không khí trang nghiêm cổ kính của thành phố buồn, thành
phố của những dấu tích xa xưa, của bao nhiêu triều đại đã hưng phế, nay chỉ còn
trơ lại một nội thành với những lăng tẩm u trầm, một dòng sông Hương ‘Nông chờ’
tháng năm lạnh lùng trôi qua, biểu tượng niềm riêng, nỗi quạnh hiu của người
dân xứ Huế.”
Vẫn
theo bài viết của tác giả Du Tử Lê, năm 1950, Tô Kiều Ngân gia nhập quân đội.
Năm 1952 ông đưa gia đình vào Nam. Tại đây, ông lần lượt viết cho các báo Ðời
Mới, Người Sống Mới, đồng thời cộng tác với một vài tờ báo xuất bản tại Hà Nội
như Hồ Gươm, Giác Ngộ...
Năm
1955 ông cùng Ðinh Hùng và vài người nữa thành lập ban thi văn Tao Ðàn trên đài
phát thanh Sài Gòn. Sau đó ông cùng Thanh Nam chủ trương tuần báo Thẩm Mỹ, rồi
cộng tác với Sáng Tạo, Văn Nghệ Tiền Phong, Tiểu Thuyết Tuần San v.v...
Về
mặt quân đội, có thời ông làm chủ bút tờ Quân Ðội bán nguyệt san (do Nha
C.T.T.L . ấn hành), đồng thời chủ trương biên tập nguyệt san “Văn Nghệ Chiến
Sĩ” của QLVNCH.
Theo
cáo phó của gia đình, linh cữu nhà thơ được quàn tại tư gia, số 57/6/4 Ðiện
Biên Phủ, quận Bình Thạnh. Lễ động quan vào ngày 24 tháng 10 năm 2012. Hỏa táng
tại nghĩa trang Bình Hưng Hòa. (Ð.B.)
*
Hạ Đình Nguyên - Thanh Niên Online
20-10-2012
Trước
năm 1975, ở miền Nam có hai nghệ sĩ thổi sáo nổi tiếng: Nguyễn Đình Nghĩa và Tô
Kiều Ngân. Nguyễn Đình Nghĩa đã mất ở Mỹ (2005), và đến 6 giờ sáng ngày
20.10.2012 đến lượt nghệ sĩ Tô Kiều Ngân qua đời tại TP.HCM.
Nghệ sĩ Tô Kiều Ngân - Ảnh: Tư liệu
Tô
Kiều Ngân tên thật là Lê Mộng Ngân, sinh năm 1926 tại Huế. Nhắc đến ông, nhiều
người nhớ ngay đến bài thơ Giọng Huế nổi tiếng. Tô Kiều Ngân là một nghệ sĩ đa
tài: làm thơ, viết văn, viết nhạc, viết sách dạy thổi sáo - thổi kèn harmonica…
Ông đặc biệt xuất sắc ở khả năng ngâm thơ và thổi sáo. Giọng ngâm của ông từng
chắp cánh cho những bài thơ nổi tiếng trong thi đàn Việt: Màu tím hoa sim
(Hữu Loan), Nguyệt Cầm (Xuân Diệu), Tống biệt hành (Thâm Tâm), Tràng
giang (Huy Cận)... Riêng tiếng sáo của Tô Kiều Ngân cũng từng dìu nâng, hòa
quyện với các giọng ngâm lừng lẫy một thời: Quách Đàm, Hồ Điệp, Hoàng Oanh,
Hoàng Thư, Quang Minh…
Trước
1975, giọng ngâm và tiếng sáo của Tô Kiều Ngân xuất hiện thường xuyên trên Đài
phát thanh Sài Gòn, nơi ông cộng tác với Ban Tao Đàn và chương trình Thi Nhạc
Giao Duyên của thi sĩ Đinh Hùng. Năm 1967 Đinh Hùng mất, Tô Kiều Ngân phụ trách
Ban Tao Đàn. Tô Kiều Ngân còn là tác giả của nhiều truyện ngắn, sách biên khảo
về Huế: Chuyện Huế ít ai biết, thi phẩm Ngàn năm mây trắng...
“Nhà
thơ xứ Huế” (như mọi người vẫn gọi ông) khép mắt ra đi ở tuổi thượng thọ 86.
Linh cữu nhà thơ được quàn tại tư gia (57/6/4 Điện Biên Phủ, P.15, Q.Bình
Thạnh, TP.HCM). Lễ động quan lúc 9 giờ ngày 22.10. Hỏa táng tại Bình Hưng Hòa.
Hà
Đình Nguyên
*
Thứ
bảy, ngày 20 tháng mười năm 2012
CHIA BUỒN
Chúng tôi vừa được tin :
Nhà thơ, nghệ sĩ TÔ KIỀU
NGÂN đã qua đời vì bạo bệnh, hưởng thọ 86 tuổi.
Lễ nhập quan vào lúc 14 giờ
ngày 20 tháng 10 năm 2012 ( nhằm ngày mồng 06 tháng 09 năm Nhâm Thìn ).
Lễ động quan lúc 09 giờ sáng
ngày 24 tháng 10 năm 2012 ( nhằm ngày 10 tháng 09 năm Nhâm Thìn ).
Hỏa táng tại Bình Hưng Hòa.
Hiện đang quàn tại tư gia số 57/6/4 Đường Điện Biên Phủ . Quân Bình Thạnh. Sài Gòn.
Hiện đang quàn tại tư gia số 57/6/4 Đường Điện Biên Phủ . Quân Bình Thạnh. Sài Gòn.
Chúng tôi xin chia buồn cùng
tang quyến và cầu chúc hương linh ông sớm an vui nơi miền Cực Lạc.
Trần Áng Sơn - Triệu Từ
Truyền - Từ Hoài Tấn - Nguyễn Miên Thảo - Viêm Tịnh - Phạm Tấn Hầu - Lê Ngọc
Thuận - Cao Huy Khanh - Văn Viết Lộc - Vũ Trọng Quang - Trần Hữu Dũng - Nguyễn
Văn Trai - Giang Hải - Nguyễn Liên Châu - Nguyễn Vân Thiên và anh em văn nghệ
quen biết ...
Lê Mộng Ngân tức Tô Kiều Ngân sinh năm 1926 tại Huế. Gia đình, bạn bè, giới thi ca ... bàng hoàng khi hay tin qua đời do bị ung thư phổi
“Tô Kiều Ngân sinh năm 1926 tại Huế. Tuổi trẻ của ông được nuôi dưỡng trong bầu không khí trang nghiêm cổ kính của thành phố buồn, thành phố của những dấu tích xa xưa, của bao nhiêu triều đại đã hưng phế, nay chỉ còn trơ lại một nội thành với những lăng tẩm u trầm, một giòng sông Hương “Nông chờ” tháng năm lạnh lùng trôi qua, biểu tượng niềm riêng, nỗi quạnh hiu của người dân xứ Huế.
Thuở còn cắp sách tới trường, Tô Kiều Ngân đã sớm tỏ có chất nghệ sĩ luân lưu trong huyết quản. Trò Ngân thường trốn học, đi chơi đó đây với cây sáo trúc không mấy khi rời tay.
Rồi chiến tranh Pháp Việt bùng nổ toàn diện, Tô Kiều Ngân cũng nghe theo tiếng gọi kêu khẩn thiết của tổ quốc, khăn gói lên đường tham gia kháng chiến chống Pháp. Ông được sung vào ban kịch của Vệ quốc đoàn khu IV.
Một ba lô, một ống sáo, ông theo đoàn kịch đi lưu diễn khắp nơi, lang thang suốt từ Huế đến Thanh Hóa. Ông kể:
"Vì tính cách lưu diễn, nên chúng tôi đi hết nơi này tới nơi khác. Có cái thú là những buổi chiều đi qua những làng mạc, những cánh đồng ruộng lúa bát ngát, tôi say sưa thổi sáo, những bản hùng ca của Phạm Duy, lòng cảm thấy lâng lâng, chân bước nhẹ nhõm vô cùng. Cảnh đó, bây giờ không còn được hưởng nữa."
Ở ban kịch liên khu IV được một thời gian, ông xin tình nguyện chiến đấu tại mặt trận Đèo Hải Vân. Sau đó Tô kiều Ngân bị Pháp bắt năm 1948.
Sau 3 tháng bị cầm tù, ông được thả về. Lúc đó vào khoảng cuối năm 1948.
Từ đó, Tô Kiều Ngân bắt đầu hoạt động văn nghệ. Tác phẩm đầu tiên của ông là kịch thơ 4 màn “Ngã Ba Đường”, do ban kịch SÔNG Ô trình diễn trên sân khấu Huế. Tiền bản quyền tác giả đã giúp họ Tô mua được một chiếc xe đạp. Việc làm này đã chứng tỏ Tô Kiều Ngân là người rất căn cơ, không bừa bãi, thả lỏng, bốc đồng như hầu hết các nghệ sĩ khác. Ông là người biết điều hòa hai cuộc sống Nghệ sĩ và Thực tế.
Năm 1950 ông gia nhập quân đội. Năm 1952 ông đưa gia đình vào Nam. Tại đây, ông lần lượt viết cho các báo ĐỜI MỚI, NGƯỜI SỐNG MỚI, đồng thời ông cũng cộng tác với một vài tờ báo xuất bản tại Hà Nội như HỒ GƯƠM, GIÁC NGỘ…
Năm 1955 ông cùng Đinh Hùng và vài anh em nữa thành lập ban thi văn Tao Đàn trên đài phát thanh Sàigòn. Sau đó ông cùng Thanh Nam chủ trương tuần báo Thẩm Mỹ, rồi cộng tác với Sáng tạo, Văn Nghệ Tiền Phong, Tiểu Thuyết Tuần San v.v…
Ông thuộc loại viết nhanh và rất dễ dàng. Không kể ngày hay đêm, không cần bàn, ghế, bên máy in ông cũng có thể viết được. Ông nói: “Tôi viết theo hứng”.
Trích dutule.com
Mời Thân hữu đọc Thơ Tô Kiều Ngân :
NHỚ HUẾ
Anh nhìn em như nhìn thấy quê mình
Ôi xứ Huế thân yêu chừ xa khuất
Nghe em ngâm những âm thanh trong vắt
Anh hình dung thấy bóng
Một con thuyền
Một giải sương mờ
Một khóm trúc nghiêng nghiêng…
Những kỷ niệm ngày xa xưa bừng dậy
Âm thanh ấy thoát từ câu mái đẩy
Tiếng "hò….ơ.." nghe đứt ruột,
buồn sao
Biết mấy đau thương, cũng biết mấy ngọt
ngào
Lưu luyến ngàn đời
Như không muốn dứt
Giàn mướp vàng con ong bay hút mật
Trưa thiu thiu chày giã gạo buồn tênh
Giọng hò ru em rười rượi cất lên
Em đã ngủ sao chị còn ru mãi
"À…a…ời..
Hai tay cầm bốn tao nôi
Tao thẳng,tao dùi, tao nhớ, tao
thương"
Có phải trưa nay chị nhớ người thương
Nên mượn cớ ru em để ru lòng mình thương
nhớ
Có phải ngàn năm thương thương, nhớ nhớ
Khiến tiếng đàn bầu thêm xé ruột bào gan
Tiếng Nam Ai rung tận đáy tâm hồn
Tiếng sáo Huế dài thêm thổn thức
Và tiếng em ngâm lơi lơi, dìu dặt
Chở buồn về vây phủ kín hồn anh
Bọn chúng mình bỏ Huế tha phương
Những thổ ngữ lâu ngày quên lững mất
Bỗng hôm nay em ngâm lên như nhắc
Ôi vui sao giọng Huế của quê mình
Tưởng như mình đang đừng ở Bao Vinh
Đang thơ thẩn bên bờ sông Gia Hội
Vỹ dạ , Kim Luông, Nam Giao , Đất mới…
Nghe thân yêu biết mấy tiếng quê ta
Nhớ giọng hò, điệu hát lời ca
Nhớ hường thầu đâu ngát đường Giao Thủy
Nhớ mái chèo khua bên bờ thôn Vỹ
Nhớ bánh bèo, cơm hến, nhớ chè sen
Nhớ phấn thông vàng rụng lối đi quen
Hột móc , hột muồng, trái sim, trái vả
Nhớ hồ Tịnh tâm thơm sen chiều hạ
Nhớ quít Hương Cần, nhớ cốm Hai lu
Nhớ bờ tre vọng mãi tiếng chim cu…
Ngâm nữa đi em bài thơ giọng Huế
Chúng ta sẽ đưa nhau về thăm quê mẹ
Bằng con thuyền êm ái của thanh âm
Ngâm nữa đi em, ngâm nữa đi em.
Cho vợi nhớ thương thầm….
Giọng Huế
Ngắt một chút mây trên lăng Tự Đức
Thả vào mắt em thêm một dáng u hoài
Đôi mắt ấy vốn đã buồn thăm thẳm
Thêm mây vào e tan nát lòng ai
Anh quì xuống hôn lên đôi mắt đó
Bỗng dưng sao thương nhớ Huế lạ lùng
Chắc tại em ngồi bên anh thỏ thẻ
Tiếng quê hương xao động đến vô cùng
" Hèn chi rứa? răng chừ? em sợ
lắm"
Mạ ngày xưa cũng từng nói như em
Anh mất mạ càng thương em tha thiết
Như từng thương câu hát Huế êm đềm….
Cám ơn em đã cho anh nhìn lại
Giòng sông Hương trên bến cảng Sài Gòn
Nước như ngọc in bóng thuyền lấp lánh
Mái chèo khua vương nhẹ nhánh rong non
Nếu lại được em ru bằng giọng Huế
Được vỗ về như mạ hát ngày xưa
Câu mái đẩy chứa chan lời dịu ngọt
Chết cũng đành không nuối tiếc chi mô..
Vườn Huế
Xanh mấy từng xanh vườn của Huế
Trúc, cam, chanh, khế, lựu, thanh trà…
Áo cổ y phơi ngoài giậu nắng
Mùi thơm bông mộc thoảng bay xa
Khuôn mặt em đâu phải chữ điền
Trúc không che ngang mà che nghiêng
Để anh mượn cớ đi qua đó
Liếc trộm ra về dạ mới yên
Em vẫn ra vào như bó mơ
Sớm mai vườn ướt đẫm sương mờ
Đến trưa hoa nắng thêu ngoài ngõ
Và tối trăng về đậm ý thơ.
Anh đi qua đó mấy trăm lần
Chỉ dám đi qua không dừng chân
Nghe tiếng đàn em vang thánh thót
Đủ cho lòng một thoáng bâng khuâng
Cho đến ngày em đi lấy chồng
Anh qua vườn chỉ thấy vườn không
Vườn xưa giờ vẫn xanh ngăn ngắt
Có thấu lòng ai buồn mênh mông.
Đưa em về thăm Huế
Rất tiếc chưa đưa em về thăm Huế
Bằng con tàu chạy suốt mấy ngày đêm
Để em ngắm những rừng dừa xoả tóc
Bãi cát vàng sáng mát dưới trăng êm.
Tàu vẫn chạy trong đêm khuya vằng vặc
Bóng Trường sơn lồng bóng biển chập
chùng
Ngọn tháp Hời chơ vơ trên đỉnh núi
In một chấm buồn vào xanh thẳm mênh
mông.
Em sẽ đi qua sông Trà, sông Vệ
Qua Ngũ Hành sơn, trèo núi Hải vân
Đi hết bãi Lăng cô, Thừa lưu, Nướt ngọt
Huế thân yêu mỗi phút một thêm gần.
Đã đến nơi rồi, quê hương anh đó
Xanh xanh xanh, xanh núi, xanh sông
Trắng nón bài thơ, vàng mơ nắng lụa
Gốc phố khoe tươi đóa phượng hồng.
Em hãy đứng lặng yên một phút
Soi bóng mình dưới mặt nước Hương giang
Em sẽ hiểu, câu trả lời đã rõ
Sao giọng ngâm anh êm ái dịu dàng
Chuyến đò Thừa phủ không còn nữa
Cây đa xưa cũng khuất dấu bên bờ
Mấy o áo trắng đi đường khác
Thiếu tiếng cười, sông nước cũng tương
tư
Chuông Thiên Mụ vẫn sớm hôm dìu dặt
Ngọn trúc mềm vẫn ngày tháng đong đưa
Anh muốn thu tiếng chuông chùa huyền
diệu
Mở cho em nghe, hoà với tiếng “Hò….ơ”
Để em thấy trong phút giây nào đó
Mình muốn tan ra cùng với tiếng chuông
tan
Để nhập điệu vào tận cùng cái đẹp
Của Huế thân yêu, của Huế mơ màng.
Bà con mình bỏ Huế đi cũng lắm
Nhưng người về mỗi lúc một thêm đông
Đi hay ở vẫn thiết tha với Huế
Vẫn bao lần nghe Huế nhói trong tim
Người ta có rất nhiều nơi để đến
Chỉ một nơi thân thiết để quay về
Thắp một nén hương thăm người xưa cảnh
cũ,
Đủ nghe lòng ấm lại mới tình quê.
No comments:
Post a Comment