Hy Văn
24/10/2012
Tiếng
vỗ tay dòn giã của “các thế lực thù địch”, cái khua tay của quần chúng nhân
dân, tiếng nấc nghẹn ngào của ngài Tổng bí thư hay sự cau có của một hệ thống.
Nhưng nếu chú ý kỹ xem, có một nụ cười bí hiểm, cái nhếch mép ấy làm bao trái
tim cộng sản chân chính tan nát. Đảng đang thua, thua với chính mình.
Lỗi
hệ thống
Bấy
lâu nay, có một thằng chủ quan nhưng được người ta lắt léo như một thực thể
khách quan: lỗi hệ thống. Tuy nhiên hệ thống đó lỗi ra làm sao, thì quanh quẩn
vấn là thủ tục hành chính phiền phức này nọ, có một lỗi mà không phải ai cũng
đặt nó ra bàn nghị sự, đó chính là quyền lực không được kiểm soát.
Quyền
lực của cơ quan hành pháp mà Đảng vừa chỉ đạo vừa tham gia tạo ra nhiều khoảng
trống giúp người quản lý có cơ hội để lạm quyền, tham nhũng và những rủi ro
điều hành. Chúng ta thử nhìn các điều luật của Quốc hội ban ra, luôn luôn có
chỗ cho các phạm vi “đặc biệt”, “tùy vào tính chất nghiêm trọng”, “thấy cần
thiết”… mà những người có quyền được phép hành động theo “chẩn đoán” của riêng
họ. Trong giai đoạn 5 năm qua, Việt Nam đầu tư hàng tỷ đô vào các dự án xây
dựng bằng vốn nhà nước hoặc được nhà nước bảo lãnh, nhưng có đến phân nửa các
dự án đó là do thủ tướng và các tập đoàn, tổng công ty nhà nước quyết định đầu
tư, đó là chưa kể các dự án mà Quốc hội ra quyết định đầu tư thì cơ quan đề
xuất vẫn là từ bên chính phủ, điều hành vẫn là thủ tướng, đa số những người có
trình độ trong Quốc hội để thẩm định tính khả thi của nó lại là người thuộc các
bộ, ngành liên quan. Với tỷ lệ gần như tuyệt đối các dự án được thông qua tại
Quốc hội làm cho quyền lực của thủ tướng và nhóm ‘chạy’ dự án rất lớn, lớn đến
mức mà khả năng gây sức ép lên các nhà băng giải ngân một cách đều đặn, bất
chấp tiến độ bị chậm và phát sinh dày đặc. Một khi đã đầu tư tràn lan, lại phải
chịu sức ép trách nhiệm của người quyết định đầu tư và nhóm lợi ích đi cùng, lẽ
dĩ nhiên bảo bối điều hành các nhà băng, các tổ chức tín dụng được đưa ra làm
cứu cánh. Nhưng tiền không phải từ trên trời rơi xuống, một khi gây sức ép lên
nó để chạy theo các dự án của riêng mình mà không được kiểm soát, tất yếu sẽ
dẫn đến sự đổ bể và rối loạn trong thị trường kinh doanh tiền tệ. Khủng hoảng
lãi suất của ngân hàng vào tháng 2/2008, hệ lụy của nền kinh tế từ đó đến nay
chính là do hệ thống trao quyền sai địa chỉ và không giới hạn.
Mặc
cho Đảng có rất nhiều ban bệ, từ ban kiểm tra các cấp, hội đồng nhân dân, các
ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, mặt trận tổ quốc, báo chí,… nhưng các cơ
quan này lại hoạt động chồng chéo lên nhau, sống bằng nguồn tài chính cấp phát
và được đề bạt cân nhắc từ chính trong đội ngũ lãnh đạo các cấp. Thiếu tính độc
lập và minh bạch trong hoạt động đã làm cho các cơ quan kiểm soát này bị thao
túng, đánh dập. Đáng tiếc công cuộc chỉnh đốn Đảng đã không hề đả động đến vấn
đề cốt lõi của các cơ quan vốn có này, trong khi lập lại Ban nội chính hay Ban
kinh tế TƯ chưa rõ hiệu quả đến đâu. Quá khứ cho thấy, các cơ quan này khi còn
tồn tại thì tham nhũng chưa bao giờ được kiểm soát và lạm quyền cũng không vì
thế mà bớt đi. Giai đoạn ngân sách tài chính eo hẹp, nguồn thu bị co lại, thật
là phung phí tiền bạc khi chúng ta vẫn tiếp tục nuôi những đứa con rơi trong
khi lại đẻ thêm những đứa con dị dạng.
Đảng
tự thua
Hội
nghị Trung ương 6 khép lại, có thể thấy những vấn đề tồn đọng trở nên rất đỗi
nặng nề.
Bộ
chính trị vốn là cơ quan quyền lực tối cao, nhưng khác với Trung Quốc, Đảng lại
không phân quyền đủ mạnh để giải quyết các vấn đề tổ chức một cách dứt khoát và
nhanh lẹ. Yếu kém, khuyết điểm đã được thống nhất đồng ý từ đội ngũ lãnh đạo
lại bị TƯ bỏ phiếu không chấp nhận cho thấy sự phân rã lợi ích đang làm cho sức
mạnh của Đảng đi xuống.
Trong
cái thế nan của hệ thống, Đảng nhận ra rằng, hy sinh nhân vật “X” là không thể
đảm bảo cho tương lai tốt đẹp hơn. Người dân có thể có chút niềm tin vào sự
mạnh tay của Đảng, nhưng nó chỉ là tức thời, vì bản chất của vấn đề lại sẽ
nhanh chóng bộc lộ ngay sau đó. Đảng đã ‘khôn ngoan’ khi không phế truất đồng
chí “X”, vì không ai có thể giải quyết vấn đề tốt nhất bằng người đã tạo ra nó,
vốn có thói quen điều hành bằng ý chí cá nhân. Một lần nữa, Đảng lại đánh cược
vào sự sửa sai của một đồng chí.
Nỗi
thất vọng của Đảng cũng là gánh nặng cho tương lai của người dân, Đảng dùng
tiền của dân để kinh doanh nhưng kết quả lại lỗ nặng, không có giải pháp mang
tính đột phá thì lẽ dĩ nhiên các thế hệ kế tiếp phải giải một bài toán nặng nề.
Có thể, nhờ chính sách tuyên truyền bấy lâu nay, sự thờ ơ chính trị và mịt mù
các thông tin với ngân khố quốc gia, Đảng cứ việc trùm chăn để giải quyết trên
vận mệnh của cả một dân tộc, song nó càng làm cho dân mất niềm tin vào Đảng, và
chính trong Đảng cũng sẽ không ngăn chặn được sự tự xê dịch của bản thân. Thực
sự chua xót cho những người lãnh đạo khi lãnh trên mình trách nhiệm lịch sử
trong giai đoạn khó khăn này.
Giải
pháp nào?
Đảng
không thể đặt hy vọng và đặt cược sự quản lý hiệu quả vào những cá nhân, quan
điểm về sự thoái hóa biến chất, thiếu phẩm chất đạo đức cách mạng chỉ là để
giải quyết một mặt của vấn đề, một khi cơ chế đã trở nên lỗi thời dù có vời cả
thánh thần cũng không tài nào cứu giúp được. Lý Quang Diệu trở nên xuất chúng
không bởi chỉ cách điều hành của nội các ông ta mà đi đôi với nó là hệ thống
chính sách và mô hình nhà nước hiện đại.
Đây
là lúc Đảng cần nhìn thẳng vào sự thật, kinh tế thị đường định hướng xã hội chủ
nghĩa là một dị dạng trong nền kinh tế thế giới hiện nay, nó còn là vách ngăn
đối với sự phát triển của quy luật tự nhiên. Những lúc khó khăn nhất là lúc mà
không gian quyền lực phải được san sẻ cho các thành phần khác trong xã hội,
chính sách NEP của Lenin là minh chứng cho khả năng giải quyết vấn đề luôn chứa
đựng trong không gian tự do mà người dân được mở rộng. Người dân càng được tự
do, càng được tiếp cận các thông tin minh bạch sẽ càng giúp cho họ đa dạng hóa
cách làm giàu. Gánh nặng hàng tỷ đô la nợ nần vì quản lý kinh tế dở trong hơn
một nhiệm kỳ qua sẽ nhanh chóng được giải quyết khi kinh tế tư nhân phát triển
mạnh mẽ, thặng dư lên cao, nguồn thu của nhà nước cũng vì thế được đảm bảo.
Song
song, nhà nước cần thực sự pháp quyền, bắt buộc người điều hành chỉ được làm
những gì pháp luật quy định, không tạo ra khoảng không gian lớn đang được trao
cho các cơ quan hành pháp như hiện nay. Đảng nên điều hành đất nước dưới những
bộ máy được dân chúng bầu ra, còn không sẽ chẳng bao giờ dân chúng san sẻ trách
nhiệm với những người tự cho mình cái quyền thống trị họ, và khi đó mọi sự đổ
bể mà Đảng lãnh, hậu quả thật xót xa.
Tài
năng của TƯ Đảng và Bộ chính trị chắc chắn không thể bằng tài năng của chín
mươi triệu người dân. Chỉ có cách trao cho dân nhiều quyền hơn, vốn đáng ra đã
thuộc về họ, thì Đảng mới cứu được chính mình. Hãy đặt niềm tin ở nhân dân,
nhất định Đảng có lãi.
H.V.
Tác
giả gửi trực tiếp cho BVN
No comments:
Post a Comment