by Trần Minh Khôi on Monday, September 24, 2012 at 8:23am
Vụ án xử những
người trong Câu lạc bộ Nhà báo Tự do hôm nay ở Sài Gòn là một vụ án chính trị,
nghĩa là từ các thủ tục, thời điểm của phiên xử - ngay trước kỳ họp của Bộ
Chính trị và của Hội nghị Bản Chấp hành Trung ương 6 để giàn xếp các vấn đề của
sự suy thoái quyền lực - đến các bản án đều phục vụ đích chính trị. Với các bản án phi lý và bất công đó, mười hai năm cho Điếu Cày Nguyễn
Văn Hải, mười năm cho Tạ Phong Tần, và bốn năm cho Phan Thanh Hải, các thế lực
cầm quyền muốn gởi thông điệp gì? Và cho ai?
Hiển nhiên nó nhằm vào mục đích răn
đe những gương mặt đang vận động chống bá quyền Trung Quốc và cho dân chủ, tự
do ở Việt Nam. Nhưng nếu chỉ mục đích này thôi thì
tòa án Việt Nam cũng hiểu rằng không cần một bản án mười hai năm. Một bản án
bốn năm năm, như thường thấy trong các trường hợp tương tự, cũng đã có thể phục
vụ mục đích đó mà không phải gây ra thêm nữa phản ứng bất lợi cho chính quyền
từ các thế lực xung đột trong Đảng, từ các tầng lớp đông đảo trí thức, từ các
tổ chức nhân quyền quốc tế, và quan trọng hơn là từ các quốc gia tự do ở Phương
Tây.
Một lý do khác cho những bản án
chính trị loại này là phục vụ vào việc thế lực cầm quyền dùng chúng để sau này
thương lượng với các thế lực bên ngoài cho những mục tiêu quyền lực và kinh tế
khác. Một bản án
mười hai năm giảm xuống sáu bảy năm đem đến cho nhà nước một ấn tượng tốt đối
với quốc tế về thái độ biết điều của nó hơn là một nguyên án sáu bảy năm. Bên
cạnh đó, quan trọng hơn, là những mối lợi tương nhượng khác. Một trong những hành xử kinh tởm nhất của các thế lực độc tài là dùng
ngay chính các bản án tù tội đối với công dân mình để mặc cả với các quốc gia
cổ xúy tự do và dân chủ trên thế giới cho mục đích duy trì quyền lực.
Xưa nay nhà nước Việt Nam vẫn làm
điều này. Nhưng một bản
án mười hai năm tù cho một người chỉ xuống đường biểu tình chống ngoại bang và
bày tỏ quan điểm chính trị của mình vẫn là một bản án chính trị không bình
thường.
Trong tình
huống lộn xộn của những xung đột nội bộ, của những cuộc thanh trừng và bắt bớ
đối với các thế lực tài chính và chính trị, của những hứa hẹn cải cách hiến
pháp và thể chế,… các bản án nặng nề đối với nhóm Câu lạc bộ Nhà Báo Tự do, đặc
biệt là đối với Điếu Cày, người đã tạo được sự quý trọng trong đông đảo các
tầng lớp sinh viên và trí thức bằng sự chính trực và ý chí không khuất phục của
anh, gợi cho chúng ta nhớ lại bản án tử hình mà các thế lực độc tài Hàn Quốc đã
giáng xuống cho Kim Dae Jung hồi những năm 80 của thế kỷ trước. Rõ ràng là nhà nước sợ Điếu Cày. Có lý do để tin rằng các thế lực cải
cách trong Đảng đã thỏa hiệp với giải pháp cách ly Điếu Cày ra khỏi xã hội
trong khi họ đang xoay xở giàn xếp xung đột nội bộ và thực hiện những toan tính
cải cách nhằm cứu vãn khủng hoảng.
Và đây chính là
sai lầm của họ. Họ đã tính nhầm.
Sự sợ hãi lớn
nhất của các thế lực cải cách là họ sẽ không kiểm soát được sự bùng nổ của xã
hội một khi các định chế đóng vai trò gọng kìm duy trì bạo lực và bất công của
nhà nước đối với xã hội được nới lỏng. Nếu sự bùng nổ xã hội xảy ra thì không
ai dám chắc, kể cả những người mới hôm qua đang ở đỉnh của quyền lực, có thể
thoát khỏi sự giận dữ của bạo lực quần chúng. Do đó, một cách bản năng, các thế
lực độc tài, trước khi toan tính cải cách, có kế hoạch tiêu diệt hoặc cách ly
những gương mặt đối lập có uy tín với mục đích là giữ quyền chủ động trong toàn
bộ tiến trình cải cách. Trực giác nói với họ rằng đó là một cách làm an toàn.
Nhưng thực tế chứng minh ngược lại: nếu không có những gương mặt có đủ thẩm
quyền đạo đức, như triển vọng đang hình thành từ sự chính trực và lòng dũng cảm
của Điếu Cày, đứng ra lãnh đạo xã hội dân sự thì tất cả mọi cố gắng cải cách
xuất phát từ xung đột quyền lực ở thượng tầng đều thất bại và xã hội sẽ rơi
ngay vào bạo loạn một khi các định chế rạn nứt.
Xã hội Việt Nam ở giai đoạn này đã
tích lũy một sự dồn nén quá lâu của những bất công xã hội mà trong ngắn hạn
không có hướng điều tiết và hóa giải. Sức ép của sự dồn nén bất công
này ngày càng có dấu hiệu bùng nổ. Nó chỉ chờ một cơ hội khi các
định chế bạo lực nhà nước đã tạo ra sự bất công này rạn nứt. Những thế lực cải
cách trong Đảng sẽ mắc phải sai lầm rất lớn nếu nghĩ rằng họ có khả năng kiểm
soát sức ép này. Thứ nhất, họ không có đủ tính chính đáng chính trị để làm điều
này. Thứ hai, họ không có đủ quyết đoán để dùng bạo lực. Thứ ba, ngay cả khi họ
đủ quyết đoán hoặc do tình huống của những toan tính điên rồ, bạo lực nhà nước
có nguy cơ sẽ làm sức ép bất công xã hội bùng nổ mãnh liệt hơn và thiêu cháy
chính họ.
Nói ngắn lại: không có những gương mặt đối lập có đủ thẩm quyền đạo đức, nghĩa là có đủ
sự chính trực và kiên định, để lãnh đạo xã hội dân sự, duy trì sự ổn định, thì
mọi cố gắng cải cách thể chế ở thượng tầng đều có nguy cơ gây nên bạo loạn.
Gọi nó là quy luật hay gọi nó là kết
quả của ý chí dân sự thì dân chủ vẫn là một tiến trình không thể đảo ngược. Các thế lực đang cầm quyền cũng đã
hiểu ra điều này. Vấn đề còn lại là làm thế nào để có một cuộc chuyển tiếp dân
chủ ôn hòa, không có bạo động, không có đổ vỡ, không có sự trả thù đối với thế
lực cầm quyền độc đoán đã gây nên bất công và thảm họa, và quan trọng hơn cả là
không để cho những thế lực cơ hội chính trị thao túng vì quyền lợi riêng tư.
Một cuộc chuyển tiếp dân chủ như thế chỉ có thể xảy ra với sự tham dự của xã
hội dân sự được lãnh đạo bởi những gương mặt đối lập có đủ thẩm quyền đạo đức
để kiểm soát quyền lực, kiểm soát sự chuyển giao quyền lực giữa các phe nhóm,
và để điều tiết nguy cơ bùng nổ của bạo loạn do sự dồn nén của bất công gây ra.
Chúng ta, những
người bạn của Điếu Cày và của Câu lạc bộ Nhà báo Tự do có lý do để lạc quan;
các bản án nặng nề đối với anh và bạn bè anh một lần nữa khẳng định tính chính
trực và lòng dũng cảm, không khuất phục của họ. Nhà tù và sự sợ hãi của quyền
lực đối với họ khẳng định thẩm quyền đạo đức của họ.
Thế lực cầm
quyền đã tính nhầm với những bản án phi lý và bất công cho Điếu Cày và các bạn
của anh. Nhưng ở trong lao tù hay được tự do, cuộc vận động chuyển tiếp dân chủ
ôn hòa của chúng ta vẫn rất cần những người như họ.
Chúng ta chúc
họ chân cứng đá mềm.
No comments:
Post a Comment