Carlyle A. Thayer
Người dịch: Dương
Lệ Chi
Posted by basamnews
on 09/05/2012
Philippines dưới thời Tổng thống Benigno Aquino III, đã
thông qua một chính sách quyết đoán hơn, chống lại Trung Quốc, liên quan đến
các tranh chấp trên biển Đông. Theo tôi, Philippines là nước đòi chủ quyền đầu
tiên cố gắng đưa những vấn đề không được giải quyết trong một thời gian dài, ra
trọng tài quốc tế. Trong khi đó, hầu hết các tòa án quốc tế cần sự đồng ý của
cả hai phía về vụ kiện để được xét xử và rõ ràng là Trung Quốc sẽ không ủng hộ
Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) hoặc trọng tài quốc tế.
Những rủi ro gì cho ông Aquino khi đối mặt trực tiếp với
Trung Quốc liên quan đến các tranh chấp trên biển Đông? Đó là một trận chiến
giữa chàng David nhỏ bé với gã khổng lồ Goliath, các quyền lợi gì mà ông Aquino
sẽ có được hay những khó khăn nào sẽ phải đương đầu khi đứng lên chống lại Bắc
Kinh? Lập trường mạnh mẽ thay vì nhượng bộ hoặc thỏa hiệp, có phải là một canh
bạc quá nguy hiểm cho ông Aquino? Hoặc ông ấy đi đúng đường nhưng đi trở lại
con đường cũ?
Đáp: Chính
phủ Aquino đang theo đuổi cách tiếp cận theo ba hướng trong tranh chấp chủ
quyền với Trung Quốc: ngoại giao, chính trị và pháp lý. Philippines không nhất
thiết gặp rủi ro lớn qua việc theo đuổi pháp lý bởi vì điều này sẽ đặt
Philippines về phía tán thành quy tắc sử dụng luật pháp quốc tế để giải quyết
tranh chấp. Philippines bắt đầu đưa ra nguyên lý đạo đức, do cách tiếp cận của
họ phơi bày những mâu thuẫn trong chính sách công khai của Trung Quốc. Trung
Quốc khẳng định các tranh chấp nên được giải quyết theo quy định của pháp luật
quốc tế, trong khi đó chính họ lại tuyên bố chủ quyền không thể tranh cãi, trên
cơ sở chủ quyền lịch sử.
Rủi ro là, nếu Trung Quốc tiếp tục trâng tráo, không chịu
đi theo con đường pháp lý, cho thấy họ vô căn cứ và việc khiêu khích là vô ích.
Trung Quốc có khả năng chịu đựng lâu hơn Philippines ở bãi cạn Scarborough và
có thể làm cho Manila bỏ chạy trước. Điều này sẽ làm giảm sự quyết đoán của
Philippines trong việc bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của họ.
Rõ ràng là có sự lo lắng trong ASEAN, tránh không muốn
đối đầu với Trung Quốc. Các nhà bình luận ở Malaysia và Singapore đã chỉ trích
lập trường của Philippines. Philippines có nguy cơ bị tách ra trong ASEAN.
Hậu quả là gì nếu Philippines không đứng lên để chống
Trung Quốc? Ngư dân Trung Quốc sẽ tiếp tục xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của
Philippines thêm nữa. Trung Quốc sẽ thiết lập sự hiện diện ở bãi cạn
Scarborough để bảo vệ khu vực này bằng các tàu thực thi dân sự. Điều này sẽ
quay ngược trở về thời kỳ cách đây hơn một thập niên khi mọi người đều biết đến các chiến thuật của Trung
Quốc như là “sự quyết đoán từ từ” và “nói và lấy“.
Hỏi: Xung
đột này là một thử nghiệm đối với ASEAN, Mỹ và một nước Trung Quốc đang trỗi
dậy. Khả năng họ sẽ xử lý hoặc đối phó với bế tắc đầy rủi ro này như thế nào?
ĐÁP: Cuộc
đối đầu hiện tại ở bãi cạn Scarborough này cả về chủ quyền và tranh chấp quyền
tài phán. Nó không phải là một cuộc đối đầu quân sự, chưa bên nào sử dụng vũ
lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực. Thiệt hại lớn cho Philippines là ngư dân Trung
Quốc khai thác bất hợp pháp các loài động vật biển được bảo vệ và cho thấy khả
năng của Philippines qua việc thực hiện chủ quyền và quyền chủ quyền trong khu
vực. Về cơ bản, đây là vấn đề song phương và ASEAN không đóng vai trò trực
tiếp.
Đối với Hoa Kỳ, không rõ là Hiệp ước Phòng thủ chung năm
1951 có bao gồm các bãi đá trên biển Đông hay không. Hiệp ước này đã được ký
kết rất lâu trước khi các tiêu chuẩn pháp lý của Công ước Liên Hiệp Quốc về
Luật Biển (UNCLOS) được thương lượng. Trừ khi Trung Quốc sử dụng máy bay quân
sự và tàu chiến hải quân, bế tắc hiện nay không gia tăng đến mức độ đe dọa để
phải yêu cầu tham vấn các quy định trong hiệp ước. Hoa Kỳ đã nói rõ rằng họ sẽ
không đứng về phía bên nào trong các tranh chấp lãnh thổ. Nhưng lập trường của
Mỹ là hỗ trợ cho Philippines một cách hiệu quả, để có thể nâng cao khả năng dân
sự và quân sự, nhằm bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Philippines. Đây
không phải là một giải pháp có thể thực hiện nhanh, mà là một giải pháp sẽ mất
nửa thập kỷ hoặc lâu hơn để hoàn thành.
Trung Quốc bị vướng vào trong thế tiến thoái lưỡng nan do
chính họ tạo ra: chính thức tuyên bố các quyền lịch sử và đưa ra bản đồ chín
vạch, cũng như gia tăng chủ nghĩa dân tộc trong nước. Mối quan tâm của Trung
Quốc là khẳng định chủ quyền, tránh sử dụng vũ lực, và đợi cho đến khi
Philippines nhượng bộ đối với áp lực không ngừng của họ. Philippines sẽ là một
bài học cho Việt Nam, Malaysia, Brunei và Indonesia.
Hỏi: Vì
sao Trung Quốc chống lại trọng tài quốc tế hoặc chống lại việc đưa tranh chấp
ra các tòa án liên quan đến UNCLOS? Phải chăng có rủi ro lớn mà họ có thể bị
thua kiện hoặc nhận một phán quyết hay một sự diễn giải bất lợi và thấy rằng
yêu sách đường 9 đoạn mà họ đòi sẽ bị sụp đổ hoàn toàn? Liệu sự thay đổi lãnh
đạo ở Trung Quốc sẽ có bất kỳ ảnh hưởng nào đối với lập trường của Trung Quốc
về sự đối đầu ở Scarborough?
Đáp: Trung
Quốc phản đối trọng tài quốc tế vì nhiều lý do. Thứ nhất, họ xem trọng tài quốc
tế thừa nhận rằng không có chuyện Trung Quốc có chủ quyền không thể chối cãi.
Thứ hai, mặc dù Trung Quốc đã ký và phê chuẩn UNCLOS, nhưng họ xem quy ước này
là sự chiếu cố cho các nước phương Tây. Thứ ba, đưa tranh chấp lãnh thổ ra
trọng tài quốc tế có thể phơi bày các tuyên bố của Trung Quốc là vô căn cứ,
theo luật pháp quốc tế. Thứ tư, lãnh đạo Trung Quốc phải đối mặt với áp lực nội
bộ rất lớn để giữ lập trường kiên định về sự khẳng định chủ quyền không thể
tranh cãi. Nếu tuyên bố 9 đoạn bị trọng tài quốc tế bác bỏ, Trung Quốc sẽ mất
nhiều thời gian. Chuyển giao quyền lực ở Trung Quốc cho thế hệ lãnh đạo tiếp
theo làm cho sự bế tắc ở bãi cạn Scarborough Shoal thành một vấn đề bị chính
trị hóa.
Có khả năng các lãnh đạo mới Trung Quốc sẽ tiếp tục sự
quyết đoán. Tuy nhiên, nếu Philippines có thể đạt được sức hút từ ASEAN và nếu
vấn đề biển Đông bị đẩy lên tới mức như ở Diễn đàn Khu vực ASEAN năm 2010 và
Thượng đỉnh Đông Á năm 2011, lãnh đạo mới của Trung Quốc có khả năng tìm kiếm
một giải pháp chính trị để bù đắp sự mất mát uy tín về mặt quốc tế của họ. Rõ
ràng là sự quyết đoán của một số cơ quan dân sự và chính quyền địa phương từ
năm 2009 trở đi đã tạo ra một phản ứng dữ dội chống lại Trung Quốc trong khu
vực. Trung Quốc đối phó bằng cách chỉ định ông Đới Bỉnh Quốc, Ủy viên Quốc Vụ
viện, đứng đầu một nhóm nhỏ, làm việc theo nhóm, để khẳng định quyền hành từ
trung ương đối với cái gọi là “chín con rồng” hoặc tách
các bộ ra khỏi trách nhiệm về các vấn đề trên biển. Ông Đới đã gặp khó khăn
trong việc kiểm soát các cơ quan này và ông sẽ rời bỏ chức vụ như là một phần
trong quá trình chuyển đổi lãnh đạo.
Nguồn: Scribd
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2012
----------------------------------
Unclos
is way to go to settle Spratlys dispute, says DFA chief : Ngoại trưởng Philippines nói, UNCLOS là cách để giải quyết tranh chấp ở
Trường Sa: (Inquirer)
China
blames the Philippines for South China Sea dispute : Trung Quốc đổ lỗi cho Philippines về tranh chấp biển Đông (CSM).
.
.
.
No comments:
Post a Comment