Trương Nhân Tuấn
Thứ Bảy, 26/05/2012
Tin liên quan:
Thư gửi Ngài Jerril Galban Santos, Đại sứ Đặc mệnh toàn
quyền nước Cộng hòa Philippines tại Việt Nam
Sau khi một số trí thức Việt Nam viết tuyên
bố ủng hộ Phi Luật Tân trong tranh chấp Trung-Phi tại bãi cạn Scarborough, đăng
trên trang Bô-Xít ngày 25-5-2012, tôi có viết bài "Về bản lên tiếng ủng hộ Phi
Luật Tân trong vấn đề tranh chấp bãi cạn Scarborough" đăng
trên Dân Luận nhằm phê bình bản lên tiếng này. Ý kiến của tôi trong bài là:
1/ Thái độ của các trí thức qua bản tuyên
bố là một "nghĩa cử đẹp".
2/ Tiếc là trong bản tuyên bố các tác giả
không đưa được tranh chấp Hoàng Sa vào chung với tranh chấp tại bãi cạn
Scarborough, đưa hai tranh chấp này vào tranh chấp biển Đông, dưới ảnh hưởng
ASEAN.
3/ Đặt vấn đề về việc "ủng hộ hoàn
toàn - fully support" "các hành động bảo vệ quyền chủ quyền của nước
Cộng hòa Philippines trong khu vực Panatag Shoal" của các nhà trí thức
này.
Hôm nay tôi đọc được bài của tác giả Dương
Danh Huy "Gửi
thư ủng hộ Philippines: nên hay không?" đăng
trên trang Bô-Xít. Tựa đề bài viết như muốn trả lời một câu hỏi. Nhưng thực ra
việc "nên hay không" chỉ là cái cớ để tác giả nói lại cho rõ
lại thế nào là "quyền chủ quyền của Phi trong khu vực Panatag
Shoal".
Theo tác giả Dương Danh Huy, ý nghĩa của
câu "Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ quyền chủ quyền và các hành động bảo vệ
quyền chủ quyền của nước Cộng hòa Philippines trong khu vực Panatag Shoal"
trong bản tuyên bố được giải thích:
... “quyền chủ quyền trong khu vực bãi
cạn Scarborough” (một cụm thuật ngữ ám chỉ về vùng đặc quyền kinh tế và thềm
lục địa) là khác với “chủ quyền tại bãi cạn Scarborough” (ám chỉ về các mỏm đá
cao hơn mặt nước và lãnh hải 12 hải lý của chúng)… nó không ủng hộ chủ quyền
của bên nào đối với các mỏm đá cao hơn mặt nước và lãnh hải 12 hải lý của
chúng, nhưng nó ủng hộ quyền chủ quyền của Phi trong khu vực, tức là cho rằng
vùng đặc quyền kinh tế trong khu vực đó thuộc về Philippines.
Trên phương diện pháp lý, có thể giải thích…
với lập luận vùng đặc quyền kinh tế trong khu vực đó thuộc về đảo Luzon của
Philippines thay vì thuộc về các mỏm đá cao hơn mặt nước tại bãi cạn
Scarborough, bất kể nước nào có chủ quyền đối với các mỏm đá đó."
Tức việc: "hoàn toàn ủng hộ quyền
chủ quyền của Phi trong khu vực bãi cạn Scarborough" là ủng hộ "vùng
đặc quyền kinh tế và thềm lục địa" của Phi tại đảo Luzon. Không có
việc ủng hộ chủ quyền của Phi tại bãi cạn Scarborough.
Tôi thấy lối giải thích này hết sức tùy tiện.
Ta phải biết Phi đã có quan niệm thế nào về
tình trạng pháp lý của bãi cạn Scarborough?
Theo bộ luật SB 2699 về đường cơ sở của
Phi, được Thượng viện thông qua ngày 28-1-2009, theo đó bãi cạn Scarbourough
được hưởng qui chế "regime of islands", tức có hiệu lực như là
"đảo" theo Luật biển 1982.
Hình: sơ đồ đường cơ bản của Phi theo luật
SB 2299. Theo đó bãi cạn Scarborough và các đảo TS có qui chế đảo “regime of
islands” theo luật Biển 1982.
Nếu ta có ý muốn nói khác, tức chỉ ủng hộ
vùng ZEE của Phi từ đảo Luzon, thì trong văn bản phải cần ghi cho rõ. Khi nói "ủng
hộ quyền chủ quyền của Phi trong khu vực bãi cạn Scarborough" mà không
bảo lưu ý kiến nào khác là ủng hộ tình trạng pháp lý của bãi này theo quan niệm
của Phi. Tức bãi này thuộc chủ quyền của Phi, được xem là đảo, có lãnh hải 12
hải lý (và có thể có ZEE đến 200 hải lý).
Mặt khác, về định nghĩa thuật ngữ "vùng – area". Trong văn bản
thì viết: “Quyền chủ quyền trong khu vực (area) bãi cạn Scarborough”,
trong bài này thì viết: "vùng (zone) đặc quyền kinh tế và thềm lục
địa". Khu vực hay vùng? Area hay zone?
Nguyên bản tiếng Anh: We fully support the
sovereign rights of the Philippines in the Panatag Shoal area and the
Philippines’ actions to defend her sovereign rights. Tiếng Việt: Chúng tôi hoàn
toàn ủng hộ quyền chủ quyền và các hành động bảo vệ quyền chủ quyền của nước
Cộng hòa Philippines trong khu vực Panatag Shoal.
Chữ "khu
vực" trong tiếng Việt như thế tương ứng với chữ "area" trong tiếng
Anh.
Trong bộ Luật biển 1982, thuật ngữ "area"
được định nghĩa như sau:
"Area" means the seabed and ocean
floor and subsoil thereof, beyond the limits of national jurisdiction;. Được dịch ra tiếng Việt là: “Vùng” là đáy biển và lòng
đất dưới đáy biển nằm bên ngoài giới hạn quyền tài phán quốc gia;
“Vùng - area” ở đây không dính dáng gì đến “ZEE và thềm lục địa”,
đơn giản vì nó “nằm bên ngoài giới hạn quyền tài phán quốc gia”.
Trong khi "vùng đặc quyền kinh tế - exclusive economic zone",
"vùng" ở đây là "zone" (gồm cột
nước biển, đáy biển và lòng đất dưới đáy biển).
Người ta nói “vùng – zone” để chỉ "vùng
kinh tế độc quyền" chứ không dùng “vùng - area”. Do đó nói “khu
vực (area) bãi cạn Scarborough” là nói “vùng đặc quyền kinh tế và thềm
lục địa” tính từ đảo Luzon thì hoàn toàn không thuyết phục.
Thử xem thí dụ: "quyền chủ quyền
của Việt Nam tại vùng đảo Phú Quốc". Ta nói ở đây là nói về "vùng
đặc quyền kinh tế về thềm lục địa" của bờ biển Việt Nam hay là nói về "quyền
chủ quyền" của Việt Nam tại đảo Phú Quốc?
"Quyền chủ quyền - sovereign
rights" ở đây trước hết là quyền thuộc chủ quyền
về lãnh thổ. Từ quyền chủ quyền lãnh thổ, ta có các quyền chủ quyền về việc
thăm dò khai thác, bảo tồn và quản lý các tài nguyên thiên nhiên, sinh vật hoặc
không sinh vật, của vùng nước bên trên đáy biển, của đáy biển và lòng đất dưới
đáy biển, cũng như về những hoạt động khác nhằm thăm dò và khai thác vùng này
vì mục đích kinh tế... đúng như định nghĩa của Luật biển 1982 (điều 55, vùng
ZEE).
Vì thế ta không thể nhập nhằng, diễn giải
tùy hứng, "Quyền chủ quyền - sovereign rights – của Phi trong khu vực
Scarborough" thành ra “quyền chủ quyền vùng ZEE của đảo Luzon”
được.
Trong một văn bản quan trọng, các tác giả
là những "éminences grises" của Việt Nam, ta có thể giải thích
nội dung một cách tùy tiện hay không?
Các trí thức ký tên vào bản tuyên bố có đồng ý với lối
giải thích này của ông Dương Danh Huy hay không?
Trong khi đó, nếu ta ủng hộ chủ quyền của
Phi tại Scarborough thì đã sao? Dựa trên thực tiễn, không phải Phi đã chứng
minh chủ quyền của họ tại đây rõ rệt hơn phía Trung Quốc hay sao? Điều cần bàn,
tôi đã viết trong bài phê bình, là việc “ủng hộ hoàn toàn các hành vi bảo vệ
chủ quyền của Phi”. Trong tiếng Pháp, động từ “supporter” sử dụng
trong trường hợp này, không chỉ đơn thuần là “ủng hộ” như trong tiếng
Việt, mà còn có nghĩa là “prendre en charge”. Nhưng nói cho cùng, nếu
Phi và Trung Quốc có xung đột, quí vị trí thức ký tên trong bản tuyên bố có thể
vận động quyên góp giúp phương tiện cho Phi chống Trung Quốc. Đó cũng là một
hình thức ủng hộ vậy.
Theo tôi, cách giải thích của ông Dương
Danh Huy không thể làm thay đổi nội dung của bản tuyên bố. Ngược lại, nếu cách
giải thích này được dịch ra tiếng Anh, đến tai người Phi, thì mọi ấn tượng đẹp
đẻ của người Phi đối với thành phần trí thức Việt Nam, vừa đem lại do bản tuyên
bố, có thể bị mất đi. Trường hợp xấu, uy tín của những người ký tên không còn,
mà còn ảnh hưởng sang đại đa số thành phần trí thức Việt không ký tên khác.
Trương Nhân Tuấn
_________________
Phụ
Lục:
Gửi thư ủng hộ Philippines: nên hay không?
25/05/2012
Dương Danh Huy (Quỹ Nghiên cứu Biển Đông)
Ngày 21/5/2012 66 người Việt gửi một bức
thư đến đại sứ Philippines ở Việt Nam để bày tỏ sự ủng hộ cho Philippines trong
cuộc đối đầu với Trung Quốc tại bãi cạn Scarborough. Bức thư này đưa ra những
điểm chính:
Ủng hộ “quyền chủ quyền” của Philippines
trong khu vực bãi cạn Scarborough.
Phản đối việc Trung Quốc dùng đường 9 đoạn
nhằm chiếm đoạt vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Philippines, Việt
Nam và một số nước ASEAN khác.
Phản đối “các hành động bất hợp pháp, đe
dọa dùng vũ lực” của Trung Quốc.
Ủng hộ đề nghị của Philippines đưa tranh
chấp bãi cạn Scarborough ra Tòa án Luật Biển Quốc tế.
Kêu gọi chính phủ và nhân dân các nước
ASEAN “đoàn kết với và giúp đỡ Philippines bảo vệ quyền chủ quyền trong khu vực
[bãi cạn Scarborough] cũng như quyền chủ quyền của mỗi nước và của cả khối
ASEAN theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982”.
Ngày 22/5/2012 báo Manila Times đăng bài
trên trang đầu về bức thư này, với toàn bộ danh sách những người ký tên. Như
vậy sự ủng hộ đó đã được đưa đến toàn bộ nước Philippines, từ người dân đến
tổng thống, và khả năng là đến cả các đại sứ quán các nước ASEAN tại
Philippines.
Điều đặc biệt nhất về bức thư này là đây là
lần đầu tiên mà người dân một nước ASEAN viết thư ngỏ ủng hộ một nước khác
trong các tranh chấp tại Biển Đông.
Trên phương diện nội bộ Việt Nam, bức thư
này cũng đặc biệt vì có thể cho rằng đó là một hiện thực của ý tưởng “ngoại
giao nhân dân” và nằm trong việc “phát huy sức mạnh toàn dân tộc” mà báo chí
Việt Nam đã từng đề cao như là những yếu tố cần thiết trong tranh chấp Hoàng
Sa, Trường Sa và Biển Đông.
Tuy nhiên, vẫn cần phải hỏi các câu hỏi như
“Có nên ủng hộ Philippines hay không?” và “Nếu nên thì ủng hộ như thế có vấn
đề gì không?”.
Ở đây cần khẳng định rằng bãi cạn
Scarborough là hoàn toàn tách biệt với quần đảo Trường Sa, và Việt Nam không có
tranh chấp chủ quyền hay vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa với
Philippines hay Trung Quốc trong khu vực đó.
Trong bối cảnh rộng hơn, người Việt quan
tâm đến tranh chấp biển đảo biết rõ Philippines là một trong những đối thủ của
Việt Nam trong tranh chấp Trường Sa, trong quá khứ Philippines đã có hành vi
gây thiệt hai cho Việt Nam, bất lợi cho chính họ, và không ai có thể chắc chắn
trong tương lai Philippines sẽ hành xử thế nào.
Vì vậy, về câu hỏi “Có nên ủng hộ
Philippines hay không?”, có những ý kiến cho rằng Philippines là đối thủ, đã
gây phương hại cho Việt Nam trong quá khứ, có thể gây phương hại trong tương
lai, bãi cạn Scarborough lại không dính dáng gì đến mình, hãy để mặc cho họ
“chết”.
Ngược lại, cũng có ý kiến cho rằng nếu
Trung Quốc áp đặt được đường chữ U tại khu vực bãi cạn Scarborough thì điều đó
sẽ bất lợi cho Việt Nam trong những khu vực liên quan đến Việt Nam. Ngoài ra,
có thể cho rằng nếu đối thủ Philippines đó hợp tác với Việt Nam trong việc
chống đường chữ U thì vẫn có lợi cho Việt Nam, và giảm phần nào rủi ro từ họ
cho Việt Nam, hơn là nếu họ là đối thủ và không hợp tác. Hiện nay và trong
tương lai có thể thấy được nguy cơ cho Việt Nam là từ Trung Quốc hơn là từ
Philippines, cho nên việc hợp tác với Philippines để đối phó với nguy cơ từ
Trung Quốc là hợp lý.
Để có được sự hợp tác đó, Việt Nam và
Philippines phải có một quá trình ngoại giao không ít khó khăn, và không bảo
đảm là sẽ thành công. Việc gửi thư ủng hộ Philippines góp phần tạo điều kiện
cho quá trình đó bằng hai cách: (1) nhắc nhở các nhà hoạch định chính sách
Việt, Phi là Việt Nam và Philippines cần hợp tác để chống đường chữ U, và (2)
gây thiện cảm với người dân, giới báo chí và chính khách Philippines.
Không những thế, sự ủng hộ cho Philippines
từ các cá nhân người Việt không ràng buộc nước Việt Nam vào bất cứ nghĩa vụ
nào. Trung Quốc cũng không nói được đó là chính phủ Việt Nam chống Trung Quốc.
Giả sử như cuối cùng Philippines không bao giờ cộng tác với Việt Nam đi nữa,
thì việc gửi bức thư đó cũng là một động thái cao quý, góp phần chống lại đường
chữ U, và không có giá phải trả cho Việt Nam.
Vì vậy, xét trên phương diện lợi ích cho
Việt Nam, nếu đi xa hơn tâm lý “Phillipnes xấu với mình, cho nó chết, nó không
ủng hộ mình, dại gì hủng hộ nó” thì việc gửi thư ủng hộ Philippines này là thực
tiễn vì nó trực tiếp chống đường chữ U, góp phần tạo điều kiện cho việc hợp tác
chống đường chữ U và cho việc giảm rủi ro từ Philippines cho Việt Nam (những
điều đó không có nghĩa không còn tranh chấp giữa Việt Nam và Philippines), mà
không đòi hỏi Việt Nam phải trả cho Philippines giá gì.
Xét về mặt nội dung của bức thư, tức là về
câu hỏi “Ủng hộ như thế có vấn đề gì không?”, những người soạn thư có một số
lựa chọn chính.
Lựa chọn thứ nhất: Những người soạn thư có
thể ủng hộ chủ quyền Philippines tại bãi cạn Scarborough, nhưng họ đã lựa chọn
không làm điều đó. Hiện nay chưa rõ chủ quyền tại bãi cạn Scarborough, tức là
chủ quyền đối với các mỏm đá cao hơn mặt nước và lãnh hải 12 hải lý của chúng,
thuộc về nước nào. Nếu ủng hộ một bên trong vấn đề chủ quyền thì có khả năng là
ủng độ điều sai, cho nên tránh ủng hộ một bên là chính đáng. Bên cạnh đó, nếu
ủng hộ một bên trong vấn đề chủ quyền trong khi chưa biết bên nào là đúng thì
có thể bị cho là làm điều không công bằng vì vụ lợi cho Việt Nam, chứ không
phải hành động vì công lý, và như vậy có thể phản tác dụng. Vì vậy, việc bức
thư không ủng hộ bên nào trong vấn đề chủ quyền là chuẩn xác.
Lựa chọn thứ nhì: Những người soạn thư có
thể ủng hộ Philippines trên cơ sở chống các hành động lấn lướt hay đe dọa bạo
lực từ phía Trung Quốc, phê phán Trung Quốc gây căng thẳng và bất ổn định cho
khu vực, ủng hộ việc Philippines đề nghị đưa tranh chấp ra Tòa án Luật Biển
Quốc tế, nhưng không nghiêng về bên nào trong các vấn đề đá hay biển là thuộc
về nước nào. Những người soạn thư có thể thêm vào đó sự lên án việc Trung Quốc
dùng đường chữ U để tạo yêu sách chồng lấn lên vùng đặc quyền kinh tế và thềm
lục địa của các nước hữu quan. Lựa chon thứ nhì là hợp lý, cẩn trọng và bao hàm
được mục đích chính: chống đường chữ U.
Lựa chọn thứ ba: Có thể đi xa hơn nữa và
thêm vào lựa chọn thứ nhì sự ủng hộ cho quyền chủ quyền của Philippines trong
khu vực bãi cạn Scarborough. Điểm tế nhị ở đây là “quyền chủ quyền trong khu
vực bãi cạn Scarborough” (một cụm thuật ngữ ám chỉ về vùng đặc quyền kinh tế và
thềm lục địa) là khác với “chủ quyền tại bãi cạn Scarborough” (ám chỉ về các
mỏm đá cao hơn mặt nước và lãnh hải 12 hải lý của chúng). Lựa chọn này không đi
xa bằng lựa chọn thứ nhất: nó không ủng hộ chủ quyền của bên nào đối với các
mỏm đá cao hơn mặt nước và lãnh hải 12 hải lý của chúng, nhưng nó ủng hộ quyền
chủ quyền của Phi trong khu vực, tức là cho rằng vùng đặc quyền kinh tế trong
khu vực đó thuộc về Philippines.
Trên phươngdiện pháp lý, có thể giải thích
sự ủng hộ trong lựa chọn thứ ba với lập luận vùng đặc quyền kinh tế trong khu
vực đó thuộc về đảo Luzon của Philippines thay vì thuộc về các mỏm đá cao hơn
mặt nước tại bãi cạn Scarborough, bất kể nước nào có chủ quyền đối với các mỏm
đá đó.
Nội dung của bức thư là sự lựa chọn thứ ba.
Tác giả bài viết này cho rằng đó là sự ủng hộ tối đa có thể dành cho Philippines
mà vẫn nằm trong sự công bằng, và nó hoàn toàn phù hợp với pháp lý.Việc ủng hộ
Philippines trong vấn đề vùng đặc quyền kinh tế trong khu vực bãi cạn
Scarborough cũng là cụ thể hóa việc chống đường chữ U.
Tuy nhiên, vẫn tồn tại câu hỏi là đi xa đến
mức thứ ba đó có phương hại gì cho Việt Nam hay không. Theo ý kiến của tác giả,
nó không gây ra phương hại gì.
Thứ nhất, Việt Nam không có yêu sách biển
đảo gì trong khu vực bãi cạn Scarborough cho nên bức thư không có ảnh hưởng
trực tiếp đến quyền lợi gì của Việt Nam.
Thứ nhì, bức thư không nói gì về chủ quyền
(tức là đối với đảo, đá và lãnh hải 12 hải lý) mà chỉ nói về quyền chủ quyền
(thông thường được hiểu là đối với vùng biển cách đảo đá hơn 12 hải lý), cho
nên không thể suy diễn gián tiếp gì về, hay gây phương hại cho, vấn đề chủ
quyền, thí dụ như đối với các đảo, đá ở Hoàng Sa, Trường Sa.
Vậy bức thư đó có ý nghĩa gián tiếp gì cho
vấn đề vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa ở khu vực Hoàng Sa, Trường Sa hay
không?
Có thể nói rằng nếu những người ký tên cho
rằng các mỏm đá tại bãi cạn Scarborough không giành được phần nào của vùng đặc
quyền kinh tế từ đảo Luzon, mà sau này lại cho rằng những mỏm đá giống chúng
hoặc nhỏ hơn ở Hoàng Sa, Trường Sa lại giành được từ đảo Hải Nam, Palawan,
Borneo, thì sẽ thiếu nhất quán.Nhưng điều đó không quan trọng vì (a) Trước sau
gì thì cũng thiếu hợp lý, thiếu hợp pháp, nếu dùng những mỏm đá cao hơn mặt
nước nhỏ như cái chiếu để đòi giành vùng đặc quyền kinh tế từ những vùng lãnh
thổ có bờ biển dài hàng trăm km, (b) Nếu chúng ta đòi như thế thì người khác
cũng có thể đòi ngược lại nhằm xâm lấn vào vùng đặc quyền kinh tế từ bờ biển
đất liền nước ta, (c) Nếu họ muốn, những người ký tên vẫn có thể dùng nhiều
đảo, đá khác, thí dụ như lớn hơn các mỏm đá tại bãi cạn Scarborough, trong hai
quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, để đòi giành vùng đặc quyền kinh tế, (d) Một bức
thư của 66 người dân không có tính cách ràng buộc pháp lý hay chính trị cho
nước Việt Nam, và Việt Nam vẫn hoàn toàn có tự do để lựa chọn lập trường của
mình trong tuyên bố cũng như trong đàm phán.
Vì vậy, việc gửi bức thư đó là một hành
động độc đáo góp phần vào những viên gạch tạo điều kiện cho việc xây dựng một
sự hợp tác giữa Việt Nam và Philippines nhằm chống đường chữ U mà không gây
phương hại gì cho Việt Nam. Hiện nay còn quá sớm để biết có thể xây dựng được
sự hợp tác đó hay không. Nhưng góp phần đặt những viên gạch tạo điều kiện như
thế vẫn là hay hơn hẳn không làm gì. Câu hỏi kế tiếp là người dân và chính phủ
Việt Nam và Philippines có thể làm gì để xây lên trên những viên gạch đó.
D.D.H.
Nguồn: BauxiteVN
No comments:
Post a Comment