Tại
sao Mỹ thiếu hụt nhân công?
Nhã
Duy
13/01/2022
https://baotiengdan.com/2022/01/13/tai-sao-my-thieu-hut-nhan-cong/
Cuối tuần trời lạnh và mưa, tôi gọi đặt vài
món ăn mang về. Ghé nhà hàng thì nhà bếp làm thiếu mất một phần. Người chủ xởi
lởi, “Làm nhanh lắm, anh đợi tí là có liền”. Tôi hơi ngần ngừ nhưng cũng gật đầu.
Thấy chủ vui vẻ, tôi bắt chuyện:
– Nhà hàng đang đông khách, tại sao không tiếp
khách mà chỉ bán mang về vậy anh?
– Không có thợ anh ơi, kiếm không ra. Không biết
tụi Mễ làm gì mà nghỉ hết, giờ kiếm không ra – Người chủ trả lời.
Có lẽ ông là một người Hoa Chợ Lớn, cách trò
chuyện cũng chân chất nên tôi dạm thêm một câu cầu may mà không chắc ai cũng sẽ
trả lời.
– Chắc cũng có thợ không đủ giấy tờ hả? – Tôi
tránh từ “ở lậu” để ông thoải mái hơn.
– Đủ thứ anh ơi. Có giấy tờ, có giấy tạm hay
nó mượn giấy tờ của ai đó mình không biết, miễn tụi nó làm được việc cho mình
thì thôi – Ông cũng trả lời, dù không trực tiếp.
Người chủ kể nhà hàng có gần cả chục thợ. Bây
giờ nhân viên Mễ nghỉ hết nên chỉ còn ba người trong gia đình, bây giờ nhà hàng
kê hết bàn ghế lên, chỉ bán đồ mang về, cầm cự tạm cho đến khi tình trạng khá
hơn.
Đây là người chủ nhà hàng thứ nhì kể về tình
trạng không kiếm ra nhân viên. Hỏi họ tại sao không mướn người Việt thì người
nào cũng bảo thợ Việt không có sức bằng thợ Mễ, người còn sức hay trẻ thì kiếm
các công việc khác nhàn và có tiền hơn. Mặt khác thì thợ Mễ đơn giản, không
than phiền và làm việc cũng chăm chỉ.
Tình trạng này đang xảy ra khắp nơi trên nước
Mỹ, trong mọi lãnh vực. Nguồn di dân lậu luôn thay đổi và biến động, các số liệu
cho biết có khoảng 10-10.5 triệu di dân lậu đang sống tại Mỹ hiện nay. Theo Pew
Research Center, năm 2017 là năm đầu tiên số di dân lậu sinh ra tại Mexico lần
đầu tụt giảm và thấp hơn tổng số các nhóm di dân lậu khác, so với nhóm từ Trung
Mỹ và Á Châu tăng cao.
Trong khi làn sóng di dân lậu từ Trung Mỹ vẫn
nhắm vào Mỹ, các biên giới Mỹ-Mexico được canh phòng gắt gao hơn, nhóm mang ý định
vào Mỹ qua đường du lịch và ở lại sau khi visa quá hạn cũng giảm, những di dân
lậu gốc Mexico này ít đi nhiều hơn. Không có nội
các hay tổng thống Mỹ nào “mở toang biên giới” như cách nói thậm xưng đến phi
lý của một số người. Các chính khách chỉ sử dụng như một chiêu bài mị dân mỗi
khi ra tranh cử.
Di dân lậu là bài toán hai mặt trong chính
sách di dân, có những lợi hại khác nhau cần cân nhắc . Người di dân lậu có thể
lập gia đình, sinh con trên đất Mỹ, buộc hệ thống giáo dục và y tế gánh thêm
chi phí cho con cái họ là công dân Mỹ khi sinh ra trên đất Mỹ. Họ bị ép giá và
chấp nhận làm ở mức lương thấp nên cạnh tranh mức lương với người dân trong một
số lãnh vực và vài tiểu bang. Phần lớn nhóm này không có đủ khả năng mua bảo hiểm
xe nên rốt cuộc góp phần gia tăng chi phí bảo hiểm của người hợp pháp. Cũng
không tránh khỏi việc có những thành phần bất hảo như bất cứ sắc dân nào khác
nên sự hiện diện của họ cũng buộc phải gia tăng nguồn nhân lực, phí tổn cho
nhân viên công lực, chính phủ.
Ngược lại, đây là nhóm có tỉ lệ làm việc cao
nhất, ước tính đến 75% di dân lậu tham gia vào nhóm nhân công nước Mỹ. Họ đóng
góp vào sự phát triển và thịnh vượng của nước Mỹ khi là nhóm chủ chốt trong nhiều
lãnh vực tay chân nặng nhọc khó tìm nhân công như canh nông, chế biến thực phẩm,
xây dựng, cầu đường, dịch vụ… Tiêu xài nhiều, họ góp một phần không nhỏ vào nguồn
thuế tiêu thụ của các tiểu bang. Đây là nhóm nhân công khá cần mẫn, phần lớn
cũng mong có được một đời sống ổn định và lương thiện, vươn lên và lo cho con
cái nếu có dịp tiếp xúc nhiều với họ. Các nghiên cứu cho thấy cái lợi lớn hơn
những phí tổn dành cho họ. Không phải là một chính sách chính thức của nước Mỹ
nhưng nhiều đời tổng thống Mỹ cho đến nhiều tiểu bang đã ngấm ngầm tận dụng nguồn
nhân công rẻ tiền này cho sự vận hành của nước Mỹ lâu nay khi cân nhắc giữa sự
lợi hại, không chỉ lòng nhân đạo.
Dưới thời nội các tiền nhiệm và khi đại dịch xảy
ra, đây là nhóm nhân công bị gạt qua bên lề và thiệt thòi nhất. Khi hàng quán
đóng cửa hay mở cửa giới hạn, họ không nhận được bất cứ chương trình trợ giúp
nào cùng nỗi lo canh cánh bị bắt giữ và trục xuất. Nếu bị nhiễm Covid, họ chỉ cầu
may có thể sống sót vì không có giấy tờ, bảo hiểm và lo sợ việc vào bịnh viện sẽ
gặp rủi ro. Có thể đây là lý do họ chọn cách quay về nước, tạm thời hay lâu
dài.
Trong khi đó, số người đến
tuổi về hưu hay hưu non vẫn cứ tiếp tục gia tăng. Số người bỏ việc trong năm
qua tăng cao ở mức ngạc nhiên, như tháng 11 vừa qua có đến 4.5 triệu người bỏ
công việc vì nhiều lý do, theo công bố mới nhất từ Bộ Lao Động. Những việc này
đồng lúc diễn ra, nước Mỹ chưa bao giờ thiếu hụt nhân công nặng nề như hiện
nay. Cả nhân công chính thức và nguồn nhân công lậu. Hậu quả là kinh tế đình trệ
và phí tổn tăng cao. Và ai là người gánh chịu trực tiếp? Chắc chắn đầu tiên phải
là người tiêu dùng, người dân Mỹ. Trước dịch, một anh bạn
được tính giá 30 ngàn đô la để xây một hồ bơi nhỏ sau vườn, chưa làm, bây giờ
cũng cùng hãng thầu cũ tính đến 90 ngàn. Họ giải thích là do chi phí nhân công
và vật liệu tăng quá cao, một phần cũng gánh chịu từ cuộc thương chiến nửa vời.
Bài toán di dân chưa bao giờ có câu trả lời dễ
dàng, đúng sai rõ ràng vì có cái được mất như nói trên. Chỉ dễ dàng là một số
người có thể vỗ tay khi tổng thống này giới hạn hay cấm di dân, cả lậu và chính
thức; hoặc chỉ trích tổng thống kia “mở cửa” cho di dân theo cách hiểu đơn giản
của họ. . Và rồi bây giờ gánh chịu
vật giá đắt đỏ bởi chọn lựa của mình.
Vậy còn đổ lỗi cho ai?
No comments:
Post a Comment