EVN : ĐIỂN HÌNH CỦA NGẠO MẠN QUỐC DOANH (Mặc Lâm)

EVN: điển hình của ngạo mạn quốc doanh

Mặc Lâm

04/05/2019

https://www.voatiengviet.com/a/evn-ngao-man-quoc-doanh/4902464.html

Tập đoàn Điện lực Việt Nam, gọi tắt là EVN, có lẽ là cơ quan quốc doanh được người dân biết đến nhiều nhất mặc dù Việt Nam hiện nay có không ít tập đoàn kinh tế nhà nước. EVN được dư luận quan tâm vì nó ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống hàng ngày của mọi công dân trên lãnh thổ này vì lý do duy nhất: giá điện.

Nếu nói EVN là tập đoàn tai tiếng nhất cũng không sai vì từ nhiều năm qua báo chí không ngớt đưa những tin tức bất lợi chống lại tập đoàn này từ việc đầu tư ngoài ngành cho đến những nham nhúa trong việc đem cả những chi phí xây dựng nhà ở cho cán bộ với các loại biệt thự đơn lập hay song lập, chung cư cao tầng có tiện nghi cao cấp như nhà trẻ, bể bơi, sân tennis… với giá trị gần 600 tỷ đồng rồi tính vào khoản lỗ để làm lý do tăng giá điện.

Quyết định tăng giá mới nhất có hiệu lực từ tháng 3 năm 2019 qua thông báo giá điện tăng 8,3% nhưng qua thực tế người dân cho rằng hóa đơn tiền điện của họ đã tăng 50% thậm chí gấp đôi và có những bài viết phân tích của nhiều người lại xác định giá điện có thể tăng lên tới 75% tùy theo số điện sử dụng.

Qua phân tích của các chuyên gia kinh tế thì tuyên bố của EVN chỉ tăng 8.3% giá điện rõ ràng là sai, cố tính lập lờ, 8.3% là mức tăng của giá điện cơ bản, chứ không phải mức tăng của giá điện bình quân.

Người dân nổi giận vì sự qua mặt này một phần, một phần khác họ có cảm giác như bị bóc lột và không được kêu ca hay phàn nàn. Đứng trước một đối tượng “tầm cỡ” như EVN họ không còn chọn lựạ nào khác cách duy nhất là tiết kiệm số điện tiêu thụ được bao nhiêu hay bấy nhiêu và giao phó con đường “tiền điện” phía trước cho nhà nước gánh vác.

Nhưng nhà nước gánh vác cách nào khi bất lực trước những sai trái có tính hệ thống của EVN bày ra trước mắt nhưng không thể có biện pháp mạnh đối với những lãnh đạo trực tiếp ký vào các dự án đầu tư ngoài ngành, những hoạt động kinh doanh được dựng lên để bòn rút ngân sách và cấu kết với các nhóm lợi ích nhằm chiếm dụng dòng vốn của nhà nước để rồi sau đó báo cáo lỗ triền miên hết năm này sang năm khác?

Nhưng EVN có thực sự làm ăn thua lỗ trong ngành điện hay không thì lại là chuyện khác.

Căn cứ trên báo cáo thường niên của EVN thì từ năm 2013 đến nay tập đoàn này luôn thu được lợi nhuận trong kinh doanh điện. Chỉ riêng năm 2017 thì mới thất thu. Tuy nhiên nếu bình quân cho 6 năm từ 2013 tới 2018 thì số tiền lời lên tới hơn 20 ngàn tỉ chưa kể tiền thu được của năm 2019.

Không phải giá điện thấp làm cho EVN phải khai phá sản như nó từng hăm dọa trước đây mà chính là đầu tư ngoài ngành mới làm cho khuôn mặt của nó bệ rạc, vay đầu này, đắp đầu kia. Hình ảnh của nó không khác gì một con nợ điển hình của Việt Nam ngày nay tuy có bề ngoài bề thế nhưng mục ruỗng bên trong không phương cứu vãn.

Theo kết luận thanh tra mới đây cho biết EVN đã đầu tư ra ngoài với số vốn lên đến 121 ngàn tỉ vào các lĩnh vực có nhiều rủi ro như ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, thậm chí vào giáo dục…nhưng không có nơi nào có lãi kể cả đầu tư vào giáo dục vẫn lỗ. Trước đây EVN và Đại học Quốc gia Hà Nội đã ký hợp đồng đào tạo thạc sĩ quản trị kinh doanh cho 164 cán bộ thuộc EVN. Số tiền đã thanh toán cho khoa sau đại học là 1,648 tỷ, các chi phí khác gần 500 triệu đồng do Đại học Griggs của Mỹ đào tạo và cấp bằng. Toàn bộ số tiền đều đã được chuyển cho Đại học Griggs. Tuy nhiên, bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh của trường này cấp không được cơ quan nhà nước của Việt Nam công nhận. Vậy là lỗ trắng vừa tiền vừa công sức của người đi học.

Câu hỏi mà người không rành về kinh tế nhất cũng có thể đặt ra: Tại sao EVN lại đầu tư vào lĩnh vực mà nó không chuyên môn là điện? Và rất nhiều người biết lý do: vì nó là công ty quốc doanh, mà quốc doanh thì không ai trách nhiệm cho sự thành bại của chính nó.

Một vài quan chức muốn bênh vực cho sự bất cập trong việc liên tục tăng tiền điện đưa ra ý kiến cho rằng ngành điện mang “nhiệm vụ chính trị” nên nó chịu lỗ để khuôn mặt chính trị của Đảng có ý nghĩa chia sẻ gánh nặng cho người dân. Lập luận này hoàn toàn ngụy biện, ngành điện hay bất cứ đơn vị kinh doanh nào đều không mang gánh nặng “nhiệm vụ chính trị” như quan chức của chế độ vẽ vời. Nếu cho rằng mạng lưới điện quốc gia là hình thức “nhiệm vụ chính trị” cũng là cách nói hào nhoáng đánh bóng nhiệm vụ mà một chính phủ có bổn phận đối với quốc gia với thể chế mà nó đang phục vụ.

Người dân từng nghe tôn vinh rằng các tập đoàn kinh tế quốc doanh là những quả đấm thép, chúng góp sức làm cho kinh tế Việt Nam phát triển nhưng sự thật lại khác đi, những quả đấm thép ấy không đấm được ai mà chỉ nhắm vào dân, tức vào túi tiền mà người dân móc ra trả thuế. Những cái tên như Tập đoàn dầu khí, Tập đoàn Than khoáng sản, hay Tập đoàn Điện lực….đang điển hình cho sự ngạo mạn quốc doanh mà chúng được đảng giao phó.

EVN ngạo mạn trong việc xem thường túi khôn của quần chúng. Hóa đơn tiền điện nhảy vọt vì sự độc quyền kinh doanh mà một doanh nghiệp nhà nước được thụ hưởng. Cung cách EVN không khác gì cách phục vụ của những cửa hàng quốc doanh ở miền Bắc khi nhân viên hoạnh họe, quyền lực và khinh bỉ khách hàng là thuộc tính.

Cái ngạo mạn thứ hai là quyền lực được đảng giao cho nó là vô giới hạn. Nó có quyền được lỗ và thu tiền dân bù vào cái lỗ khả nghi ấy. Nó có quyền được chia cho nhân viên những phương tiện xa hoa từ nguồn tiền nhà nước mà không ai được chỉ trích.

Cái ngạo mạn thứ ba là nó có quyền cắt giòng điện quốc gia bất cứ lúc nào và biện giải rằng do lỗ lã không thực hiện được “nhiệm vụ chính trị”.

Và cái ngạo mạn cuối cùng là nó sẽ vẫn đứng đó, thách thức thời gian và công luận về những sai trái mà nó làm dưới cái mác Tập đoàn Điện lực Việt Nam.