Jacek
Stawiski
Lê Diễn Đức dịch
Thu, 06/25/2015 - 02:20 — ledienduc
Duma
đơn giản là đã hoàn toàn vâng lời Putin, không đóng vai trò nào trong mọi trường
hợp, ngay cả quốc hội theo mô hình Âu-Mỹ. Phe đối lập chỉ còn một vài người.
Ít nhất mươi tháng gần đây chúng ta đưa ra cho mình
những câu hỏi, điều gì đang xảy ra ở Nga, điều gì đang diễn ra với người Nga và
Vladimir Putin có ý định gì với Ukraine và phần còn lại của châu Âu. Lần đầu
tiên kể từ Chiến tranh Lạnh, một lần nữa nước Nga trở thành mối đe dọa cho các
nước láng giềng, đã làm trái với tiêu chuẩn quốc tế khi thôn tính Crimea, tạo
ra một cuộc chiến tranh đẫm máu ở miền đông Ukraine và đe dọa châu Âu trở lại
cuộc chiến tranh lạnh, thậm chí nóng.
Đối với nhiều người ở châu Âu, bước ngoặt trong
chính sách của Nga là một bất ngờ hoàn toàn, với một số khác thì lại không. Những
người ở vế thứ hai nhấn mạnh rằng Putin trong nhiều năm qua đã xây dựng một nhà
nước chuyên chế và quân sự, và lên kế hoạch trở lại đối đầu với phương Tây.
Trong vài ngày tôi đã có cơ hội ở Moscow gặp đại diện của phe đối lập và xã hội
dân sự. Tôi hỏi họ những câu hỏi tương tự.
Tại Moscow, bằng mắt thường có thể thấy rằng nước
Nga không khác hơn so với vài năm trước đây. Có thể nhìn thấy khắp mọi nơi ruy
băng, một biểu tượng chiến thắng Đức quốc xã III và từ một năm rưỡi nay, chống
lại "chủ nghĩa phát xít Ukraine". Đeo ruy băng không chỉ đại diện của
Duma hay nhà nước mà còn những người Nga bình thường, lái xe gắn chúng vào xe
hơi. Có cảm tưởng khách du lịch nuớc ngoài ít hơn đáng kể ở thủ đô Nga. Điều
này không có nghĩa là không có ai, mà vài năm trước, khi tôi đến thăm Moscow,
nhiều khách du lịch đến từ Mỹ và châu Âu hơn. Như mọi khi tôi đến nhà sách
Moscow, trong đó có International House ấn tượng trên đường Novy Arbat. Sách từ
khắp nơi trên thế giới, như thường lệ, rất nhiều, nhưng ngay tại cửa ra vào, có
thể nhìn thấy một triển lãm đặc biệt những cuốn sách về khủng hoảng Ukraine, về
"chủ nghĩa đế quốc" Mỹ, về những định kiến và những huyền thoại liên quan đến Liên Xô trong Thế chiến II.
Không có lương tâm tử tế nào để có thể mua một cuốn
sách như vậy, chỉ cần lật qua chúng và đọc những thứ mà Putin đã nói công khai,
rằng Hiệp ước Molotov-Ribbentrop cùng với cuộc xâm lược Ba Lan và các nước
Baltic là chính đáng và ông ta không thể phân biệt cách mà các nước phương Tây
đã thực hành ngoại giao trước chiến tranh. Một quan sát thú vị trên kệ sách
giáo khoa ngoại ngữ: bên cạnh tiếng Anh chiếm một vị trí nổi bật là tiếng Trung
Quốc. Các ngôn ngữ khác ít nhìn thấy hơn. Tiếng Anh thực sự rất phổ biến ở
Moscow - trong các bảo tàng, nhà hàng hoặc trên đường phố. Hầu như tất cả những
người trẻ tôi gặp đều nói tiếng Anh rất tốt.
Theo hầu hết những người đối thoại với tôi, ông
Putin đã bắt đầu xây dựng lại Nga thành một nhà nước chuyên chế từ sau năm
2004, tức là, sau cuộc tấn công ở Beslan và Cách mạng Cam ở Ukraine. Điện
Kremlin nhận ra rằng nước Nga quá yếu, hỗn loạn và không đủ khả năng cho phép tự
do phóng khoáng, bởi vì nó đang bị đe dọa. Ban đầu ông ta cho biết mối đe dọa từ
bên trong, và từ quân khủng bố Hồi giáo, sau đó, từ bên ngoài, từ tình báo
phương Tây được cho là chuẩn bị cho việc lật đổ chính quyền Nga thông qua cuộc
cách mạng. Putin cũng hiểu rằng xã hội Nga không xem tự do cá nhân hay sự thịnh
vượng hơn sự an toàn và tầm vóc của đế chế. Niềm tự hào về nhà nước và dân tộc
lớn hơn nhiều so với quyền tự do dân sự mà Gorbachev và Yeltsin đã thực hiện.
Nhìn thấy ekíp của Putin bắt đầu đề cập đến tầm vóc
của Liên Xô và tầm vóc của triều đại Romanov. Mặt đất dưới chủ nghĩa chuyên chế
Nga đã được chuẩn bị. Có thể tìm thấy nhiều bước khác trong việc xây dựng một
nhà nước chuyên chế tại Nga trong thời đại Putin. Chắc chắn, có hai khoảnh khắc
quan trọng: cuộc chiến ở Gruzia và các cuộc biểu tình chống Putin. Xung đột
Gruzia trong năm 2008 là một cơ hội tuyệt vời để mở ra một cuộc chiến tuyên
truyền chống phương Tây rất mạnh ở Nga. Gruzia được nhìn nhận như một đầu cầu của
Mỹ để tấn công Nga, và Hoa Kỳ đã trở thành kẻ thù số một của công chúng Nga.
Cũng giống như trong những ngày của cuộc Chiến tranh Lạnh, người Nga đã bắt đầu
nhìn thấy đất nước mình qua sự cạnh tranh với Mỹ. Điều "kình địch"
này xoay quanh hai lĩnh vực: một mặt Hoa Kỳ được coi là kẻ thù của Nga, mặt
khác, người Nga ghen tị với người Mỹ về những thành tựu kinh tế và quân sự. Tiếp
theo, các cuộc biểu tình chống tổng thống vào năm 2012 là kết quả của sự thất vọng
của tầng lớp trí thức Nga và thực tế là Putin và Medvedev chỉ đơn giản trao đổi
ghế cho nhau.
Sau hai nhiệm kỳ của Putin, Medvedev trở thành Tổng
thống còn Putin làm Thủ tướng, nhưng sau bốn năm, khi Medvedev "hứa"
tự do hóa, Putin trở lại điện Kremlin. Điều này đã gây phẫn nộ tại Moscow và
St. Petersburg, trong các cuộc biểu tình lớn với sự tham dự của hàng chục ngàn
người. Điện Kremlin đã sợ bóng ma "thay đổi chế độ" bằng con đường
cách mạng đường phố. Putin đã không chờ đợi, mà tấn công phe đối lập, bóp nghẹt
xã hội dân sự và đưa ra một số luật hạn chế. Các nhà lãnh đạo phe đối lập đã bị
cô lập, hôm nay có vẻ như một số trong số họ vâng phục điện Kremlin và ngoan
ngoãn đóng vai trò của những người "bất đồng chính kiến". Tôi tôn trọng
đặc biệt các nhà hoạt động đối lập phong trào và các tổ chức độc lập, họ có lực
lượng hàng ngàn, nhưng điều đó không thay đổi thực tế rằng phe đối lập một mức
độ nào đó được gắn vào hệ thống. Nó đóng vai trò nhân chứng cho sự độc đoán của
Putin. Sự giết chết Boris Nemtsov đã đe doạ các nhà hoạt động đối lập. Một số
trong số họ quyết định di cư ra khỏi Nga.
Những người đối thoại vớ tôi đã nói rằng sau những
đàn áp đời sống chính trị ở Nga bị chết. Duma đã đơn giản là trở nên vâng lời
ông Putin, không đóng vai trò gì trong bất kỳ sự kiện nào, thậm chí của quốc hội
có mô hình của Tây Âu hoặc Mỹ. Hôm nay đối lập trong Duma chính xác còn hai,
trong đó một đã chạy sang Hoa Kỳ và có thể lựa chọn di dân thường trú. Tương tự
như vậy, Hội đồng Liên bang buồn tẻ, nhàm chán,Thượng viện ngoan ngoãn theo lệnh
của điện Kremlin chấp thuận tất cả các luật và nghị định Putin.
Hậu quả của việc ngăn chặn hệ thống chính trị là sự
tiếp quản kiểm soát của điện Kremlin đối với các phương tiện truyền thông. Các
thông tin đưa ra trên phương tiện truyền thông báo chí nhàm chán, một chiều,
không thích hợp và bão hòa với cuộc tuyên truyền chống Ukraina và chống phương
Tây. Hàng ngày lo lắng về tình trạng dân chủ và kinh tế của Ukraine, nhưng truyền
hình Nga không cho phép bất kỳ cuộc tranh luận nào về thời cuộc tại Nga. Những
talk show chính trị trên các kênh truyền hình Nga gồm: những người tham gia cuộc
tranh luận, hầu như luôn luôn nói khác nhau về Ukraine hoặc về chính sách của Mỹ
và phương Tây - chỉ có điều là sự khác biệt về mức độ thù địch với Ukraine và
phương Tây.
Hầu hết các phương tiện truyền thông in ấn cũng nhàm
chán và một chiều, một số ít và độc lập có mức độ cố gắng đưa lậu những nội
dung không có lợi cho điện Kremlin. Nhưng chỉ là giọt nước trong đại dương.
Ngay cả những tạp chí ưu tú, chẳng hạn như "Literaturnaia Gazeta", ủng
hộ hoàn toàn chính sách của chính quyền: trong một số tôi đọc, có rất nhiều bài
về chiến tranh tại Donbas. Chủ đề chính là... sáng tác thơ của cái gọi là nước
Nga Mới. Từ Trung tâm Nghiên cứu độc lập về dư luận xã hội Levada chúng ta thỉnh
thoảng biết rằng, hơn 80 phần trăm dân Nga nhiệt tình hỗ trợ các chính sách của
Vladimir Putin. Thật vậy, chế độ thường xuyên kiểm tra mức độ chấp nhận của
công dân với các chính sách của họ. Nhưng cũng có những người nghi ngờ về sự hỗ
trợ mạnh mẽ dành cho cho tổng thống.
Họ lưu ý rằng trong bầu không khí hiện nay, người
dân trong các cuộc khảo sát qua điện thoại không đáp ứng một cách trung thực
các câu hỏi về sự hỗ trợ đối với Putin. Nỗi sợ phê phán ông chủ của điện
Kremlin làm sai lệch kết quả của các cuộc thăm dò. Có lẽ ủng hộ tổng thống
không cao hơn 50 phần trăm. Đại diện của phe đối lập hy vọng rằng nếu sự hỗ trợ
Putin giảm xuống dưới 50 phần trăm và được tiết lộ cho công chúng, thì thậm chí
với 15 phần trăm số phiếu cho phe đối lập có thể khởi động một loạt các thay đổi.
Hôm nay có vẻ như không thể, nhưng những người đối thoại với tôi nhắc lại rằng,
tương lai không thể đoán trước. Cần nhớ rằng, ở Nga thường không thể đoán trước
không chỉ là tương lai, nhưng cũng có thể - theo cách nói đùa cũ từ thời Xô Viết
- không bao giờ biết... quá khứ mang lại những gì cho người Nga.
Trong tuyên truyền hiện đại của Nga, quá khứ của nhà
nước và dân tộc được coi trọng, khép lại cánh cửa những cuộc thảo luận về tội
ác của chế độ Lenin và Stalin. Khi nói chuyện với những con người tuyệt vời của
tổ chức dân sự Memorial của Nga, những người khoảng 30 năm nay ghi lại tội ác của
chủ nghĩa cộng sản, ta sẽ đánh giá cao nỗ lực phi thường của họ, có thể thấy
trong sự cô lập của xã hội và chính trị họ vẫn hoạt động. Các nhà lãnh đạo Nga
với Putin đứng đầu hiếm khi nói đến tội ác của nhà nước Xô viết. Không có gì ngạc
nhiên khi trong xã hội Nga thời trang Stalin trở nên ưa chuộng: không ai chỉ
trích công khai về bạo chúa của mình, bởi vì quá nhàm chán, nhưng nhấn mạnh vai
trò lãnh đạo của ông trong nhà nước, đảm bảo cho Liên Xô tình trạng của một cường
quốc lớn và chiến thắng Đức quốc xã. Tầm vóc nhà nước và những thành tựu của
ông ta trong quá khứ là đối tượng tự hào của nước Nga ngày nay, và "nghiền
ngẫm" những vết thương chỉ có thể trở ngại cho việc xây dựng một xã hội mới
của đế chế.
Thật khó có thể mong đợi những thay đổi ở Nga. Putin
đã thành công trong quản lý để củng cố xã hội xung quanh ý tưởng một quyền lực
mạnh trong quốc gia đế chế. Tự do ở vẫn Nga tồn tại, nhưng không được ủng hộ rộng
rãi. Đây là tín hiệu quan hệ xấu trong tương lai của nước Nga và người Nga với
châu Âu. Trong tình hình trầm cảm này vẫn còn hy vọng rằng hùng biện về một tân
đế chế là đạo diễn thực sự đánh vào chính người Nga và rằng mối đe dọa xung đột
với phương Tây là một công cụ để duy trì hệ thống hiện tại. Còn có thể hy vọng
rằng những lời lẽ về quân sự mà Putin tuyên bố là một dấu hiệu của sự yếu kém
tăng lên chứ không phải sức mạnh. Mong như thế.
Bản
Việt ngữ © Lê Diễn Đức
--------------------------------------------------------------------------------------
Dịch từ nguyên bản tiếng Ba lan bài được đăng
trên nhật báo Ba Lan "Polska The Times" ngày 23 tháng 6, 2015, tại
link:http://www.polskatimes.pl/artykul/3908919,zycie-polityczne-w-rosji-zamarlo-represje-umocnily-putinowskie-samodzierzawie-reportaz,1,id,t,sa.html
No comments:
Post a Comment