\
Các công ty toàn cầu đang để mắt
đến các lựa chọn thay thế Châu Á cho việc sản xuất tại Trung Quốc
Cù Tuấn dịch
Tóm tắt: “Altasia” có
thể lấy đi sức mạnh của Trung Quốc?
Năm 1CC987, Panasonic đã đặt cược mạo hiểm vào
Trung Quốc. Vào thời điểm đó, quê hương Nhật Bản của gã khổng lồ điện tử này là
một cường quốc sản xuất toàn cầu và nền kinh tế Trung Quốc không lớn hơn nền
kinh tế Canada. Vì vậy, khi công ty này tham gia vào một liên doanh của Trung
Quốc ở Bắc Kinh để sản xuất ống tia âm cực cho tivi của họ, mọi người đã phải
nhướng mày. Trước đó, những công ty khổng lồ về điện tử tiêu dùng đến từ Nhật Bản
và các nơi khác, cũng đổ xô vào Trung Quốc để tận dụng nguồn lao động dồi dào
và giá rẻ của nước này. Sau ba thập kỷ rưỡi trôi qua, Trung Quốc trở thành trụ
cột của ngành công nghiệp điện tử tiêu dùng trị giá hàng nghìn tỷ đô la. Xuất
khẩu hàng hóa và linh kiện điện tử của nó lên tới 1 nghìn tỷ đô la vào năm
2021, trong tổng số 3,3 nghìn tỷ đô la hàng hóa và linh kiện của toàn cầu. Ngày
nay, muốn rời bỏ Trung Quốc thì công ty đó sẽ phải rất dũng cảm.
Tuy nhiên, dưới sự kết hợp nặng nề giữa áp lực
thương mại và chính trị, ngày càng nhiều các công ty nước ngoài bắt đầu lấy hết
can đảm, dù họ không muốn rời khỏi Trung Quốc hoàn toàn, thì ít nhất cũng phải
nhìn xa hơn để phát triển. Lao động Trung Quốc đã không còn rẻ nữa: từ năm 2013
đến năm 2022, tiền lương trong lĩnh vực sản xuất đã tăng gấp đôi, lên mức trung
bình là 8,27 đô la một giờ (xem biểu đồ 1). Quan trọng hơn, việc tách rời kỹ
thuật Trung-Mỹ ngày càng sâu sắc đang buộc các nhà sản xuất sản phẩm công nghệ
cao, đặc biệt là những sản phẩm liên quan đến chất bán dẫn tiên tiến, phải suy
nghĩ lại về sự phụ thuộc của họ vào Trung Quốc.
Theo Teikoku Databank, một
công ty nghiên cứu, từ năm 2020 đến năm 2022, số lượng công ty Nhật Bản hoạt động
tại Trung Quốc đã giảm từ khoảng 13.600 xuống còn 12.700. Vào ngày 29 tháng 1,
có thông tin cho rằng Sony có kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất máy ảnh bán ở
Nhật Bản và phương Tây từ Trung Quốc sang Thái Lan. Samsung, một công ty Hàn Quốc,
đã cắt giảm hơn 2/3 lực lượng lao động Trung Quốc kể từ mức cao nhất vào năm
2013. Dell, một nhà sản xuất máy tính của Mỹ, được cho là đang đặt mục tiêu ngừng
sử dụng chip do Trung Quốc sản xuất vào năm 2024.
Câu hỏi dành cho Dell,
Samsung, Sony và các công ty đồng nghiệp của họ là: sản xuất hàng thay thế ở
đâu? Không một quốc gia đơn lẻ nào cung cấp cơ sở sản
xuất rộng lớn như Trung Quốc. Tuy nhiên, khi kết hợp với nhau, một loạt các nền
kinh tế chắp vá trên khắp châu Á đưa ra một giải pháp thay thế đáng gờm. Giải
pháp này trải dài theo hình lưỡi liềm từ Hokkaido, phía bắc Nhật Bản, qua Hàn
Quốc, Đài Loan, Philippines, Indonesia, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Việt
Nam, Campuchia và Bangladesh, đến tận Gujarat, phía tây bắc Ấn Độ. Các thành
viên của nhóm này có những thế mạnh riêng biệt, từ kỹ năng cao và túi tiền rủng
rỉnh của Nhật Bản cho đến mức lương thấp của Ấn Độ. Trên lý thuyết, đây là cơ hội
cho sự phân công lao động hữu ích, với một số quốc gia chế tạo các bộ phận phức
tạp và những quốc gia khác lắp ráp chúng thành các thiết bị hoàn chỉnh. Liệu giải
pháp này có thể hoạt động trong thực tế hay không là một phép thử lớn đối với
trật tự địa chính trị mới hình thành.
Chuỗi cung ứng châu Á
thay thế này—được gọi là Altasia—có vẻ tương đương với Trung Quốc về sức mạnh,
hoặc thậm chí mạnh hơn (xem bản đồ 2). Dân số
trong độ tuổi lao động tập thể của nó là 1,4 tỷ người vượt qua mức tương ứng
950 triệu của Trung Quốc. Altasia là nơi sinh sống của 155 triệu người trong độ
tuổi từ 25 đến 54 có trình độ học vấn đại học, so với 145 triệu ở Trung Quốc—và
trái ngược với Trung Quốc già cỗi, thứ hạng của họ dường như sẵn sàng mở rộng. Ở
nhiều nơi, tiền lương ở Altasia thấp hơn đáng kể so với ở Trung Quốc: tiền công
sản xuất theo giờ ở Ấn Độ, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam đều dưới
3 USD, bằng khoảng 1/3 mức lương mà công nhân Trung Quốc hiện đang yêu cầu. Và
khu vực này đã là một cường quốc xuất khẩu: các thành viên của nó đã bán hàng
hóa trị giá 634 tỷ đô la cho Mỹ trong 12 tháng tính đến tháng 9 năm 2022, vượt
xa con số 614 tỷ đô la của Trung Quốc.
Altasia cũng đã trở nên hội nhập kinh tế hơn. Ấn
Độ, Bangladesh và Đài Loan, một cách hữu ích, đã ký kết Hiệp định Đối tác Kinh
tế Toàn diện Khu vực (RCEP, bao gồm cả Trung Quốc). Bằng cách hài hòa các quy tắc
xuất xứ trong các thỏa thuận thương mại lặt vặt hiện có của khu vực, hiệp định
đã tạo ra một thị trường duy nhất cho các sản phẩm trung gian. Điều đó đến lượt
nó đã nới lỏng các rào cản pháp lý đối với chuỗi cung ứng phức tạp chạy qua một
số quốc gia này. Hầu hết các quốc gia Altasia đều là thành viên của Khuôn khổ kinh
tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, một sáng kiến mới của Mỹ. Brunei, Nhật Bản,
Malaysia, Singapore và Việt Nam là thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện
và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), bao gồm cả Canada, Chile, Mexico và
Peru.
Một mô hình cho nền kinh tế Altasia đã tồn tại,
nhờ sự giúp đỡ của các công ty Nhật Bản, những công ty đã xây dựng chuỗi cung ứng
ở Đông Nam Á trong nhiều thập kỷ qua. Gần đây, Hàn Quốc, nước láng giềng giàu
có vùng Alasia của Nhật Bản, đã làm theo mô hình của Nhật. Vào năm 2020, tổng vốn
đầu tư trực tiếp của các công ty Hàn Quốc vào Brunei, Campuchia, Indonesia,
Lào, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam—các quốc gia này
cùng với Myanmar không ổn định tạo thành Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
(ASEAN) —và Bangladesh đạt 96 tỷ USD, suýt chút nữa đã bỏ xa các khoản đầu tư của
Hàn Quốc vào Trung Quốc. Mới một thập niên trước, cổ phiếu đầu tư của các công
ty Hàn Quốc vào Trung Quốc lớn gần gấp đôi so với ở Altasia. Samsung giờ là nhà
đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam. Năm ngoái, Hyundai, một nhà sản xuất ô
tô Hàn Quốc, đã mở nhà máy ASEAN đầu tiên sản xuất xe điện ở Indonesia.
1. Liên kết đối với hầu hết quốc gia
Giờ đây, nhiều công ty không thuộc vùng
Altasia đang để mắt đến khu vực này, thường thông qua các nhà sản xuất hợp đồng
Đài Loan của họ. Foxconn, Pegatron và Wistron của Đài Loan, những công ty lắp
ráp các thiết bị cho Apple, trong số những công ty khác, đang đầu tư mạnh vào
các nhà máy ở Ấn Độ. Tỷ lệ iPhone sản xuất tại Ấn Độ dự kiến sẽ tăng từ khoảng
1/20 vào năm ngoái lên 1/4 vào năm 2025. Hai trường đại học Đài Loan đã hợp tác
với Tata, một tập đoàn Ấn Độ với những kế hoạch đầy tham vọng trong lĩnh vực sản
xuất công nghệ cao, để cung cấp các khóa học trong lĩnh vực điện tử cho công
nhân Ấn Độ. Google đang chuyển hoạt động sản xuất điện thoại thông minh Pixel mới
nhất của mình từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Các quy trình sản xuất phức tạp hơn, đặc biệt
là chất bán dẫn đầy rủi ro địa chính trị, cũng đang chuyển sang Altasia.
Malaysia đã xuất khẩu khoảng 10% lượng chip của thế giới tính theo giá trị, nhiều
hơn cả Mỹ. Các nước ASEAN chiếm hơn 1/4 xuất khẩu mạch tích hợp toàn cầu, dễ
dàng vượt qua mức 18% của Trung Quốc. Và khách hàng tiềm năng đó đang tăng lên.
Qualcomm, nhà sản xuất chip "không nhà máy" của Mỹ chuyên bán thiết kế
bộ vi xử lý cho các công ty khác sản xuất, đã mở trung tâm nghiên cứu và phát
triển đầu tiên tại Việt Nam vào năm 2020. Doanh thu của Qualcomm từ các nhà máy
sản xuất chip tại Việt Nam, nhiều trong số đó thuộc về những gã khổng lồ toàn cầu
như Samsung, đã tăng gấp ba lần từ năm 2020 đến năm 2022. Đầu tháng này, chính
quyền Thành phố Hồ Chí Minh thông báo rằng họ đang thu hút khoản đầu tư trị giá
3,3 tỷ USD từ Intel (mặc dù sau đó họ đã gạch tên công ty khổng lồ này của Mỹ
khỏi tuyên bố trực tuyến).
Lợi thế to lớn của Trung Quốc trong lịch sử là
thị trường đơn nhất rộng lớn, kết hợp với cơ sở hạ tầng tốt, nơi giá trị có thể
được gia tăng mà không cần nhà cung cấp, công nhân và vốn vượt qua biên giới quốc
gia. Do đó, để Altasia thực sự có thể cạnh tranh với Trung Quốc, chuỗi cung ứng
của nó sẽ cần phải trở nên tích hợp và hiệu quả hơn rất nhiều. Mặc dù RCEP đã
phần nào bôi trơn các bánh xe của thương mại nội vùng Altasia, nhưng dòng hàng
hóa phải đối mặt với nhiều trở ngại hơn so với ở Trung Quốc. Các nước thành
viên của nó sẽ cần phải hành động theo lợi thế so sánh được của họ.
Hiện tại, cơ sở hạ tầng kết nối các quốc gia
này là khá tệ. Các quy định phức tạp và tham vọng quốc gia có thể dễ dàng phá hỏng
chuỗi cung ứng thay thế. Các quốc gia nghèo hơn của Altasia không nhất thiết phải
quan tâm đến sự phân công lao động hợp lý, điều này sẽ cho thấy họ đóng vai trò
lớn hơn trong các phần mang tính chất thô sơ hơn của chuỗi cung ứng điện tử. Và
việc từ bỏ tất cả các thành phẩm do Trung Quốc sản xuất là điều không thể.
Thamlev, một công ty khởi nghiệp xe đạp điện của Mỹ, đã chuyển sản xuất từ
Trung Quốc sang Malaysia vào năm 2022 để tránh thuế quan 25% của Mỹ, nhưng vẫn
cần nhập linh kiện Trung Quốc. Do đó, công ty phải mất thêm một tháng sản xuất
thì xe đạp điện của họ mới đến được tay người Mỹ.
Triển vọng hội nhập sâu hơn là khá mơ hồ,
trong Altasia và với các thị trường tiêu dùng lớn ở thế giới giàu có. Ấn Độ,
nơi nắm tương lai của Altasia với 1,4 tỷ dân, dường như không vội vàng tham gia
RCEP. Mặc dù cùng với các nước láng giềng thuộc Alasia, Ấn Độ đã ký kết khung hợp
tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, nhưng nước này đã chọn không tham gia
các điều khoản thương mại của sáng kiến này. Dù sao thì những điều này cũng
đang được cần đến: Mỹ đang ở trong tâm trạng muốn bảo hộ thuế quan và đã không
đưa ra các biện pháp cắt giảm thuế quan cũng như không tiếp cận tốt hơn với thị
trường rộng lớn của mình. Một nhà hoạch định chính sách của ASEAN ví hiệp định
này như một chiếc bánh rán nhưng thiếu nhân ở trong.
Altasia chắc chắn sẽ không thay thế Trung Quốc
trong một sớm một chiều chứ chưa nói đến việc thay được Trung Quốc ngay lập tức.
Ví dụ, vào tháng 1 năm 2023, Panasonic đã thông báo mở rộng hoạt động tại Trung
Quốc. Nhưng theo thời gian, Trung Quốc có thể sẽ trở nên kém hấp dẫn hơn đối với
các nhà sản xuất nước ngoài. Lao động Trung Quốc không rẻ hơn chút nào và sinh
viên tốt nghiệp của họ cũng không nhiều hơn. Mỹ có thể chưa nhận ra rằng việc
giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trên thực tế đòi hỏi phải có mối quan hệ chặt
chẽ hơn với các quốc gia thân thiện, bao gồm cả tư cách thành viên của CPTPP,
hiệp định tiền thân mà đã sụp đổ sau khi Mỹ rút khỏi năm 2017. Và với tư cách
là một giải pháp thay thế mới chớm nở cho Trung Quốc, Altasia không có đối thủ
ngang hàng.
Hình :
https://www.facebook.com/photo?fbid=6429090497129576&set=pcb.6429094627129163
https://www.facebook.com/photo?fbid=6429090470462912&set=pcb.6429094627129163
https://www.facebook.com/photo?fbid=6429090493796243&set=pcb.6429094627129163
.
.
Bài gốc :
https://www.economist.com/.../global-firms-are-eyeing...
ECONOMIST.COM
Global
firms are eyeing Asian alternatives to Chinese manufacturing
No comments:
Post a Comment