Việt Nam: Bộ
Tư pháp cần quản lý trại giam để tránh nạn 'người tù suy sụp'?
Luật
sư Ngô Ngọc Trai
Bài đã đăng trên Facebook của tác giả
18 tháng 1 năm 2022
https://www.bbc.com/vietnamese/forum-60023597
Hình minh họa môt
nhóm tù nhân tại trại giam Hoàng Tiến ở Hải Dương
Mới đây khi xem mạng xã hội tôi thấy có hai hình ảnh
ở hai vụ án khác nhau đã để lại trong lòng nhiều suy nghĩ.
[BBC:Đó
là vụ án Nguyễn Chí Hải (19 tuổi) và Nguyễn Hữu Nhân (17 tuổi) ở huyện Bình
Tân, tỉnh
Vĩnh Long. Hai người trẻ này ra trước toà không đi nổi, không nhấc
nổi tay bị còng. Còn vụ xử ông Lê Chí Thành ở tòa Thủ Đức gây xôn xao dư luận
vì hình ảnh bị cáo từng trẻ khoẻ không đi nổi, hai chân bị xiềng và được/bị hai
công an viên tay cầm dùi cui vực dậy. Hai vụ việc khiến dư luận đặt câu hỏi
điều gì xảy ra với họ].
Hình ảnh cho thấy cả hai bị cáo dường như đã gặp
phải những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe mặc dù trước đó họ đều là những
thanh niên khỏe mạnh.
Đó là hai vụ án ở phía Nam lần lượt mới đưa ra
xét xử gần đây, trong khi mình là luật sư ở phía Bắc và qua kinh nghiệm hành
nghề cho tôi dự cảm thấy tính phổ biến của những điều bất cập.
Từ lâu nay bản thân tôi đã là người thường
xuyên tích cực lên tiếng cho vấn đề giam giữ.
Đoàn VN nói về cam kết
chống tra tấn ở Geneva
Nhân quyền: 'Hãy nâng đẳng
cấp của chính trị và tư pháp VN'
Trí thức VN và các vụ xử
án: Thờ ơ hay cho đó là 'ngây thơ'?
Nền tư pháp đóng góp ít
cho quản trị quốc gia?
Vài năm trước khi tham gia bào chữa cho thân
chủ bị giam tại trại số 2 ở Hà Nội được phản ánh cho biết dù là mùa đông rét mướt
nhưng nhiều tháng không được ăn cơm canh nóng, sử dụng nước nóng.
Những điều vốn là giản dị với người ở bên
ngoài nhưng trong trại tạm giam lại không có được, do bất cập của việc chuẩn bị
phân phát đồ ăn nên khi đến tay người ăn thì đã là đồ ăn nguội. Tôi đã có kiến
nghị tới các ban ngành và phản ánh vấn đề của thân chủ qua báo chí.
Một lần khác khi làm việc với người bị giam ở
trại giam Cầu Cao tại Thanh Hóa được cho biết mùa hè nóng nực gần 40 độ nhưng
phòng giam không có quạt điện. Diện tích chỉ hơn chục mét vuông nhưng giam tới
7, 8 người.
Những người bị giam đã treo một chiếc chiếu
trên trần rồi buộc dây hai đầu co kéo qua lại để tạo không khí thoáng mát trong
phòng giam. Khi ấy bản thân cũng đã viết kiến nghị và nêu vấn đề qua bài báo.
Năm 2015 khi bào chữa cho thiếu niên Đỗ Đăng
Dư bị bạn giam đánh tử vong tôi cũng phản ánh tình trạng cơ sở hạ tầng xuống cấp,
phòng giam chật hẹp để gióng lên hồi chuông kêu cứu cho những người bị giam giữ.
Quá trình kêu oan cho tử tù Hàn Đức Long trước
kia cũng được cho biết đã bị đánh, hành trình minh oan cho tử tù cũng là hành
trình kêu gọi thúc đẩy cho những cải cách tiến bộ tư pháp.
Chứng kiến nhiều bất cập, nghiên cứu sâu về vấn
đề, đã nhiều bài báo tôi viện dẫn nội dung Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị
năm 2005 về tầm nhìn cải cách tư pháp đến năm 2020, trong nghị quyết có một nội
dung về chuẩn bị điều kiện cơ sở vật chất để chuyển giao cho Bộ Tư pháp quản lý
các trại giam giữ.
Quan sát giới tư pháp thì thấy dăm bảy năm
qua, bản thân tôi hơn ai hết đã tích cực quan tâm phản ánh các vấn đề trong môi
trường giam giữ.
Ở Việt Nam có hơn 16 nghìn luật sư, hơn 21
nghìn nhà báo, cùng với đó là công chức các ban ngành, nhưng ít người lên tiếng
thúc đẩy cải thiện môi trường giam giữ.
Xin chia sẻ trang web của tôi, trang www.ngongoctrai.com hiện vẫn đang đăng
tải những kiến nghị cải cách tư pháp mà tôi cùng các luật sư đồng nghiệp đã kiến
nghị gửi đi những năm qua.
'Lỗi của hệ điều hành'
Một điều quan trọng cần thấy rằng những bất cập
trong giam giữ lỗi không nằm ở một vài nhân viên tư pháp nào đó đã mắc lỗi, mà
nguyên nhân nằm ở "phần mềm" hay "hệ điều hành" tổ chức việc
giam giữ.
Tù nhân trong đồng
phục
Để thấy được vấn đề thì có thể nhìn từ nước ngoài.
Ở Trung Quốc là nước có hệ thống tổ chức bộ
máy nhà nước gần giống với Việt Nam thì từ hàng chục năm trước họ đã chuyển
giao cho Bộ Tư pháp quản lý các trại giam giữ.
Ở những nước Âu Mỹ, Bộ tư pháp cũng nắm giữ thẩm
quyền quản lý giam giữ, không chỉ thế nhiều trại giam còn do doanh nghiệp tư
nhân xây dựng vận hành theo hợp đồng với chính phủ.
Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị ĐCSVN năm 2005
hẳn cũng đã dựa trên kinh nghiệm quốc tế và tính khoa học của lý thuyết tư pháp
nên đã định hướng công tác tư pháp như vậy.
Đáng tiếc, nội dung này cho tới nay vẫn chưa
được thực hiện mặc dù Ủy ban Tư pháp của Quốc hội trong một số thời điểm sửa luật
cũng đã có ý kiến đề xuất.
Có thể ai đó sẽ bảo dù sao thì cơ quan nhà nước
vẫn nắm thẩm quyền quản lý, việc thay đổi liệu có đem lại hiệu quả hay không
khi vẫn là cùng bộ máy nhà nước chứ có khác gì đâu.
Lý do hợp lý cho việc này thì có nhiều và đã
được tôi trích dẫn nêu ra trong bài báo trước đây, nhưng lý do mấu chốt đó là
việc chuyển giao sẽ giúp dân sự hóa các hoạt động giam giữ, giảm bớt đi yếu tố
an ninh chính trị là nguyên nhân tạo ra môi trường khép kín thiếu giám sát lâu
nay.
Phiên điều trần tại
Geneva hồi năm 2018: Đoàn của chính phủ VN nêu cao các cam kết chống tra tấn
Khi dân sự hóa hoạt động giam giữ sẽ thúc đẩy
cởi mở, khoan dung trong cách nhìn nhận vấn đề, giúp tăng lên các hoạt động kiểm
tra công khai, từ đó các đoàn đại biểu Quốc hội, các hội đoàn dân sự, các hoạt
động báo chí có thể tăng cường giám sát, giúp thúc đẩy nâng cao chất lượng hoạt
động giam giữ.
Bằng việc lên tiếng bảo vệ cho những thân chủ
trong vụ án mình bào chữa, rồi từ đó kiên trì xới xáo vấn đề, kêu gọi sự quan
tâm đầu tư, thúc đẩy cải thiện môi trường giam giữ cho hàng trăm nghìn người mỗi
năm, cùng với đó là những hoạt động thúc đẩy bãi bỏ án tử hình, tựu chung lại
tôi đã làm những việc của một nhà hoạt động vì quyền con người.
Cuối cùng thì khi chứng kiến những bất cập điều
nên làm là thấy được giải pháp khắc phục, bằng việc chỉ ra tôi hy vọng sẽ góp
phần chung tay với các ban ngành cùng tạo lập bộ máy nhà nước khoa học tiến bộ,
tạo lập nền pháp quyền chuẩn mực là cơ chế bảo hộ hữu hiệu cho mọi người.
--------------
Bài
đã đăng trên trang Facebook cá nhân của luật sư Ngô Ngọc Trai. Các tựa đề do
Ban biên tập đặt.
Xem
thêm các bài cùng tác giả:
Việt Nam: Khắc phục lỏng lẻo
trong tuân thủ pháp luật tố tụng
VN: Pháp luật hình sự cần
tiết giảm hình phạt tử hình?
Đại hội 13: Việt Nam cần
dành 5 năm tới cho cải cách nền tư pháp?
Nền tư pháp là nút thắt cản
trở kinh tế?
*
TIN LIÊN QUAN
Việt Nam: Khắc phục lỏng lẻo
trong tuân thủ pháp luật tố tụng
31 tháng 12 năm 2021
.
Nhân quyền: Vì sao Đảng CS
vui với 'đẳng cấp thấp' qua các án chính trị 2021?
20 tháng 12 năm 2021
.
Vụ logo xe vua cho thấy sự
lạc hậu của điều tra hỏi cung?
9 tháng 12 năm 2021
.
VN: Cơ quan pháp luật cần
xử lý 'tín dụng đen', 'bốc bát họ' với lãi suất cắt cổ
9 tháng 11 năm 2021
.
Việt Nam: Người phản biện
muốn nhà nước và xã hội vinh danh?
6 tháng 10 năm 2021
No comments:
Post a Comment