Ukraina,
mặt trận hiểm nghèo cho cuộc đối đầu giữa NATO và Nga
Minh
Anh -
RFI
Đăng ngày: 10/01/2022 - 10:19
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20220110-ukraina-mat-tran-doi-dau-nato-nga
Ukraina, chiến trường của cuộc xung đột với phe đòi
ly khai ở vùng Donbass, Đông Ukraina, và bị tước mất bán đảo Crimée, là một quốc
gia đang lâm nguy kể từ cuộc khủng hoảng 2014. Và cuộc khủng hoảng này còn là hệ
quả của một lằn ranh rạn nứt chính trị - quân sự rộng lớn hơn giữa Nga và
phương Tây mà NATO và Liên Hiệp Châu Âu là hiện thân.
Quân đội Nga trong
một cuộc tập trận ở bán đảo Crimée ngày 22/04/2022. Ảnh do bộ Quốc Phòng Nga
cung cấp. © AP
Trong cuộc trả lời phỏng vấn dài dành cho kênh
truyền hình TV5MONDE, Arnaud Dubien, giám đốc đài Quan sát Pháp – Nga, cộng tác
viên Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược (IRIS), phân tích cặn kẽ những nguồn gốc
sâu xa của cuộc xung đột, các lập trường-quan điểm của mỗi bên, cũng như là những
hướng giải pháp nào cho tương lai, nhất là trong bối cảnh Nga và Mỹ đang có các
cuộc đàm phán trong hai ngày 09-10/01/2022 tại Geneve. RFI Tiếng Việt xin giới
thiệu toàn văn bài phỏng vấn.
TV5MONDE : Ba mươi năm sau khi Chiến Tranh Lạnh
kết thúc, đâu là thực trạng các mối quan hệ giữa NATO và Nga ?
Arnaud
Dubien : Mối quan hệ giữa NATO và Nga, rộng hơn
nữa là giữa Nga với phương Tây là tồi tệ. Chúng ở mức thấp nhất kể từ ngày Liên
Xô tan rã thậm chí là kể từ đầu những năm 1980, trước khi có Perestroika (tiếng
Nga có nghĩa là tái cấu trúc, giai đoạn cải cách do tổng bí thư đảng Cộng sản
Liên Xô, ông Mikhail Gorbatchev khởi xướng). Chúng ta đang trong một tình huống
tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, ngay cả khi phải đề phòng điều tương tự với Chiến
Tranh Lạnh bởi vì bối cảnh địa chính trị là không giống nhau.
PUBLICITÉ
Nguyên nhân thì sâu xa. Nhưng nguyên nhân
chính có thể là không một ai ở châu Âu hay Mỹ chưa bao giờ biết phải dành vị
trí nào cho nước Nga thời hậu Xô Viết trên lục địa này.
TV5MONDE : Tại sao Ukraina biến thành một cuộc
khủng hoảng gay gắt giữa NATO và Nga ?
Arnaud
Dubien : Phương Tây đã đi theo một lập luận là
mở rộng NATO và Liên Hiệp Châu Âu. Ngày nay, luận điểm này đã đi đến mốc giới hạn,
đơn giản chỉ vì họ đang chạm đến các đường biên giới của Nga. Tuy nhiên, trong
trường hợp cụ thể này về việc NATO có thể mở rộng đến Ukraina hoặc thậm chí
tăng cường các mối quan hệ hợp tác quân sự giữa Ukraina với các nước phương
Tây, nước Nga đều cho rằng các lợi ích sống còn của họ bị đe dọa. Bởi vì đây
cũng là một đại cường hạt nhân, sự việc có thể đang đi quá đà.
Đương nhiên, điều đó không muốn nói rằng một
cuộc chiến tranh, mang tính chất hạt nhân nhiều hơn, sẽ nổ ra nay mai, cũng
không có nghĩa là Nga sẽ bất thình lình xâm chiếm Ukraina – giả thuyết này
không mấy gì khả tín. Nhưng cũng không có gì cho thấy Matxcơva cam kết hạ nhiệt
căng thẳng mà không đạt được điều gì. Nguy cơ là ở đó : Rằng các cuộc đàm
phán với Mỹ đang sa lầy hay chẳng đi đến đâu trong những tuần sắp tới.
TV5MONDE : Ông diễn giải thế nào về sự hiện diện
đông đảo binh sĩ Nga tại biên giới với Ukraina ?
Arnaud
Dubien : Theo suy đoán của tôi, một điều nghịch
lý là Nga không có lựa chọn nào khác ngoài việc cho triển khai binh sĩ ở biên
giới Ukraina. Mục đích là nhằm buộc phương Tây và nhất là Mỹ phải ngồi vào đàm
phán, điều mà Nga chưa bao giờ có được kể từ năm 1991. Từ khi Liên Xô sụp đổ,
phương Tây luôn cho rằng Nga chẳng có nhiều lợi ích chính đáng ngoài lãnh thổ,
rằng Nga chẳng có gì phải bận tâm trong các vấn đề an ninh châu Âu. Thế nên, việc
mở rộng là lẽ tự nhiên, Nga cũng sẽ chấp nhận.
Giờ thì điều đó là không thể. Phải đến lúc Nga
cho triển khai quân để rồi mới bắt đầu đàm phán thì quả thật là đáng lo ngại.
Người ta thường nghe nói là Matxcơva chỉ hiểu tương quan lực lượng. Nhưng những
gì diễn ra từ vài tuần qua, rủi thay cho thấy phương Tây cũng thế.
TV5MONDE : Nga cảm nhận thế nào việc NATO mở rộng
đến tận biên giới của mình ?
Arnaud
Dubien : Cần nhắc lại rằng đã có nhiều làn sóng
mở rộng, và đợt cuối cùng là vào năm 2020 liên quan đến Macedonia. Những lần kết
nạp gây phiền phức cho Nga là những đợt trong năm 1999 (bao gồm Ba Lan, Cộng
Hòa Séc, Hungary – những nước thành viên cũ của Hiệp ước Vac-xa-va bị giải thể
năm 1991) và lần kết nạp năm 2004, chủ yếu liên quan đến 3 nước vùng Baltic, những
nước cộng hòa Xô Viết cũ sát biên giới với Nga.
Vào thời điểm đó, Nga còn yếu và vẫn muốn tham
gia vào một tiến trình hợp tác với phương Tây. Và điều đó đã nuôi dưỡng những lời
lẽ đầy cay đắng đối với các nước phương Tây, bị tố cáo là đã bội ước và lợi dụng
một nước Nga kiệt quệ để tiến các quân cờ của mình.
Vào thời điểm đó, tổng thống Pháp Jacques
Chirac đã khôn ngoan đề nghị một sự đền bù mang tính biểu tượng : Đạo luật
thành lập Nga – NATO được ký vào tháng 7/1997, cho phép thiết lập Hội Đồng Nga
– NATO. Nhưng nhanh chóng sau đó cùng với cuộc chiến Kosovo kéo dài từ tháng
3/1998 đến tháng 6/1999, người ta hiểu ra rằng điều này không vận hành được.
Cuộc khủng hoảng Kosovo là yếu tố quan trọng
trong cảm nhận của Nga về NATO. Lần đầu tiên, Liên Minh Quân Sự Bắc Đại Tây
Dương này, viện dẫn phòng thủ, đã sử dụng vũ lực bên ngoài lãnh thổ theo điều
khoản số 5, và nhất là không có sự ủy thác của Liên Hiệp Quốc. Đối với Nga, đây
là một sự đoạn tuyệt về chiến lược quan trọng. Hơn nữa, vụ việc liên quan đến
Serbia, quốc gia mà Nga có một mối quan hệ đặc biệt. Trong khoảng thời gian
này, nhiều cuộc khủng hoảng khác nối tiếp nhau xảy ra : Irak, Libya v.v…
Về cơ bản, dự đoán của G. Kennan đã thành hiện
thực. Nhà ngoại giao nổi tiếng này của Mỹ từng chứng kiến Chiến Tranh Lạnh bùng
lên để rồi sau đó đưa ra học thuyết ngăn chặn Liên Xô. Năm 1997, ông cho rằng
việc mở rộng khối NATO sang phía Đông là một sai lầm lịch sử, chỉ làm nuôi dưỡng
thêm chủ nghĩa dân tộc Nga và tinh thần trả thù. Đây chính xác là những gì người
ta đang chứng kiến.
TV5MONDE : Tại sao Ukraina sẽ là lằn ranh đỏ
cho việc mở rộng NATO chứ không phải là các nước vùng Baltic hay các nước Cộng
hòa Xô Viết cũ khác ?
Arnaud
Dubien : Tại sao là Ukraina ư ? Bởi
vì Nga cho rằng – dù đúng hay sai – Ukraina không là một nước như bao nước
khác. Nga tạo dựng một kết nối lịch sử giữa Nhà nước Kiev và Đại công quốc
Matxcơva. Xin nhắc lại, Kiev là nhà nước đầu tiên của tộc người Slave phía Đông
(một tượng đài hoàng tử Vladimir, người từng cải theo Chính Thống Giáo năm 988,
đã được khánh thành năm 2016, đối diện với điện Kremlin). Còn Đại công quốc
Matxcơva, sau này là Đế chế Sa hoàng, Liên Xô và bây giờ là Liên bang Nga.
Giữa hai nước có một sự gần gũi về văn hóa,
ngôn ngữ, chưa kể đến sự đan xen giữa hai dân tộc, khoảng 1/3 người Ukraina có
gia đình ở Nga. Rồi còn có gần ba thế kỷ chung sống, từ năm 1654 – ngày sáp nhập
các tỉnh Ukraina nằm ở bờ đông sông Dniepr – cho đến năm 1991.
Trong lịch sử Nga vài thế kỷ qua, những cuộc
xâm lăng lớn, hầu hết các vấn đề chiến lược và các mối đe dọa đều đến từ sườn
phía Tây. Kế hoạch cho kết nạp Ukraina vào NATO đang khơi dậy những cảm nhận
này và đây là một viễn cảnh hoàn toàn khó thể chấp nhận đối người dân Nga, chứ
không riêng gì với Vladimir Putin. Họ nói lên điều đó, họ muốn người ta biết điều
đó, và tôi nghĩ rằng họ sẽ không buông xuôi nếu không có được điều gì đó.
TV5MONDE : Việc Nga cho sáp nhập bán đảo
Crimée là một bước ngoặt trong mối quan hệ với NATO ?
Arnaud
Dubien : Chắc chắn rồi. Không phải ngẫu nhiên
mà cuộc đối đầu này diễn ra tại Ukraina. Vào thời kỳ đó, chính sự cạnh tranh giữa
Hiệp Định Đối Tác Phương Đông do Bruxelles chủ xướng và Liên Minh Kinh Tế Á-Âu
của Matxcơva đã châm ngòi nổ. Tổng thống dân cử lúc bấy giờ là ông Viktor
Ianoukovitch buộc phải chọn lựa. Ông quyết định tránh nói đến chủ đề này, kéo
dài thêm thời gian, đây chính là điều dẫn đến các cuộc biểu tình ở Kiev – phong
trào Maidan. Nếu như nhìn từ phương Tây, sự ra đi của Viktor Ianoukovitch là một
thắng lợi cho các lực lượng dân chủ thì đối với Matxcơva, đây là một cuộc đảo
chính.
Cuộc khủng hoảng 2014 tại Ukraina thật sự là một
bước ngoặt trong các mối quan hệ giữa Nga và phương Tây, nhưng cũng cho chính bản
thân nước Nga. Cuộc khủng hoảng khép lại một chu kỳ lịch sử 30 năm bắt đầu với
Perestroïka. Nhiều người ở phương Tây cũng như là tại Nga nghĩ rằng, trong dài
hạn, sự hội tụ giữa Liên Hiệp Châu Âu đang trong quá trình mở rộng và nước Nga
là điều không thể tránh khỏi. Một sự hội tụ được cho là Nga sẽ chấp nhận mô
hình phương Tây. Điều đó giờ đã lỗi thời.
Ngày nay, Nga coi mình là một cực độc lập trên
trường quốc tế và không có ý định gia nhập vào một nhóm phương Tây mở rộng. Năm
1999 rồi năm 2004, Nga đã nuốt nhục nhiều. Năm 2007, trong bài diễn văn của ông
Vladimir Putin tại Munich, rồi năm 2008 cùng với cuộc xung đột ở Gruzia bùng
phát do sự can dự của quân đội Gruzia tại tỉnh ly khai Nam Ossetia, điện
Kremlin đã bắn đi nhiều tín hiệu mạnh mẽ và hy vọng rằng đã ngăn chặn được tiến
trình mở rộng của NATO sang vùng Liên Xô cũ. Hiển nhiên, ban lãnh đạo Nga không
mấy gì chắc chắn điều đó và dường như cảm thấy rằng thời gian không đứng về
phía họ.
TV5MONDE : Theo như những gì ông nói, người ta
có cảm giác là Nga chỉ phản ứng trước việc mở rộng khối NATO và Liên Hiệp Châu
Âu. Vậy đâu là học thuyết của Nga đối với Ukraina và về những gì mà người ta gọi
là « nước ngoài gần kề » ?
Arnaud
Dubien : Tôi không chắc là có một học thuyết.
Chính sách đối ngoại của Nga từ nhiều năm qua được thể hiện như một chuỗi các
thành công, các sáng kiến xuất sắc, tóm lại như là sự thể hiện của một quốc gia
có một tầm nhìn đang tiến các quân cờ. Điều đó thường đúng ngoại trừ tại Liên
Xô cũ.
Liên Xô cũ có thể là vùng duy nhất trên thế giới
mà Nga chưa bao giờ có được những ý tưởng rõ ràng và thực hiện được một chính
sách chặt chẽ. Tại sao ư ? Bởi vì có quá nhiều tầm ảnh hưởng, nhất là khi
người ta nói về « lõi Slave » như Belarus và Ukraina. Vùng
Trung Á hẳn được coi như là « nước ngoài gần » (một thuật ngữ
ngày càng được ít sử dụng tại Matxcơva), nhưng người Nga hiểu rõ đó không phải
là nước Nga. Với Ukraina, dù đúng hay sai, còn có một gánh nặng cảm xúc, mang
tính biểu tượng, bản sắc hoàn toàn khác. Điều này đè nặng lên nhận thức, các
phát ngôn và nhiều quyết định.
TV5MONDE : Liệu có nên lo lắng về một chủ
nghĩa đế quốc Nga ?
Arnaud
Dubien : Đã có – nhất là trong những năm 1990 –
một ý định hội nhập vùng trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị và quân sự trong
khuôn khổ CEI – Cộng Đồng Các Quốc Gia Độc Lập được dựng nên từ đống tro tàn của
Liên Xô cũ (không có các nước vùng Baltic). Nhưng dự án này không đi xa hơn được
bởi vì phần lớn các nước Cộng hòa Xô viết cũ trên thực tế đều muốn xa rời
Matxcơva. Cùng lúc này, có một số nước xích lại gần Nga như Belarus, Kazakhstan
hay Armenia, vốn dĩ đều lệ thuộc vào Nga trên bình diện an ninh.
Nhưng một dự án tái thiết đế chế là phi thực tế.
Người Nga muốn một thứ khác. Họ thực sự tiếc nuối cho đế chế, một tổ chức khu vực
hợp nhất. Tuy nhiên, họ không chấp nhận sự tiến công của NATO trong khu vực
này, đặc biệt là tại Ukraina. Nếu chúng ta bình tĩnh phân tích tình hình, chúng
ta có thể xem các vị thế chiến lược của Nga đã xuống cấp rất nhiều so với những
gì chúng từng tồn tại cho đến tận năm 1989. Đừng quên rằng vào thời điểm đó,
Matxcơva và Washington thảo luận « ngang vai phải vế »,
Matxcơva cũng từng là tâm điểm của cả một « thế giới xã hội chủ nghĩa »,
và chiến xa Nga từng đã ở biên giới Đông Đức.
Ngày nay tuyến phòng thủ chiến lược đã được dịch
chuyển xa về phía Đông, từ Kaliningrad cho đến Crimée đi qua cả Belarus. Một lần
nữa, dù đúng hay sai, người Nga vẫn cho rằng họ không thể thoái lui được nữa và
các lợi ích sống còn của họ đang bị đe dọa.
TV5MONDE : Vấn đề gia nhập khối NATO có một vị
trí ra sao trong chính sách của Ukraina ? Theo ông, liệu người dân có một
nguyện vọng theo hướng này không ?
Arnaud
Dubien : Ngày nay, đa số người Ukraina sẽ
bỏ phiếu để gia nhập NATO và Liên Hiệp Châu Âu. Vì một lý do khá đơn giản :
NATO biểu tượng cho an ninh còn Liên Hiệp Châu Âu tượng trưng cho sự phồn thịnh.
Dĩ nhiên, người dân Ukraina khao khát trở nên giầu có và sống yên bình. Điều
này không phải lúc nào cũng được như thế cả. Ukraina trước khi có phong trào
Maidan đã bị chia rẽ làm đôi về những vấn đề này. Sự chia rẽ đó từng được phản ảnh
rõ trong các kết quả bầu cử. Đã có một sự phân hóa rất rõ giữa các vùng phía
nam và đông Ukraina với các vùng khác.
Ba mươi năm sau khi Liên Xô kết thúc và gần 8
năm sau phong trào Maidan, tình hình trở nên phức tạp hơn : Trước hết, bán
đảo Crimée bị Nga sáp nhập, một phần vùng Donbass bị Kiev đánh mất, một bộ phận
người dân Ukraina không được bỏ phiếu tại Ukraina. Tiếp đến là còn có một phản ứng
sâu sắc từ một phần lớn xã hội Ukraina, kể từ giờ đang được xây dựng đối lập với
Nga. Có một tinh thần dân tộc đang trỗi dậy trong bối cảnh chiến tranh chưa được
khai chiến nhưng lại có thực với Nga. Điều này đặc biệt đúng ở giới trẻ, nhưng
không chỉ có thế.
TV5MONDE : Đâu là những luận điểm cơ bản cho lập
trường của Nga và Ukraina ?
Arnaud
Dubien : Kiev và các nguồn hậu thuẫn phương Tây
cho rằng việc ứng cử vào NATO tuân thủ một nguyên tắc cơ bản được quy định
trong Hiến Chương Paris, đó là bất kỳ quốc gia nào cũng có thể lựa chọn liên
minh cho mình. Về điều này, Nga phản đối tính chất không thể tách rời về an
ninh : An ninh của nước này không thể được thực hiện mà gây bất lợi cho an
ninh của nước khác. Ở đây có hai nguyên tắc cơ bản không tương thích, cho đến
lúc này chưa được giải quyết, và thời khắc thực tế đang đến gần.
Giờ phải xem xem điều gì còn có thể xuất hiện
từ các cuộc đàm phán vừa được khởi động. Tái thiết an ninh châu Âu chắc chắn là
một mục tiêu rất được mong đợi. Tổng thống Macron từng đề cập đến hồi năm 2019
khi ông ấy khởi xướng một cuộc đối thoại mới với Nga – nhưng điều này sẽ phải mất
nhiều năm. Trong ngắn hạn, đương nhiên người ta có thể kích hoạt một sự năng động
chính trị tại vùng Donbass và thoát ra khỏi vòng xoáy đối đầu .
Tôi nghĩ rằng đây mới chính là một mục
tiêu thực tiễn : Các cuộc thảo luận phải thật sự được nối lại, Nga cũng
như là Ukraina phải tuân thủ luật chơi và áp dụng thỏa thuận Minks, những điều
thực sự đã không diễn ra trong những năm qua.
TV5MONDE : Ông có nghĩ rằng với tân chính quyền
Mỹ, liệu có nhiều triển vọng để nối lại đối thoại thẳng thắn, điều cần thiết hiện
nay không ?
Arnaud
Dubien : Trong mọi trường hợp, mối quan hệ này
là một chặng đường dài. Mức độ tin cậy hầu như không có, đồng thời, kể từ cuộc
gặp thượng đỉnh Biden – Putin tại Geneve ngày 16/06/2021, người ta thấy là nhiều
kênh đối thoại song phương đã được thiết lập giữa các tham mưu trưởng, các nhà
ngoại giao và hơn thế nữa. Về một hồ sơ gai góc khác như an ninh mạng, mọi việc
cũng có tiến triển đôi chút. Việc Joe Biden đắc cử tổng thống không những không
làm cho mối quan hệ Nga-Mỹ thêm trầm trọng nguy kịch như lo ngại của nhiều nhà
quan sát Nga, mà còn dẫn đến một sự năng động – tuy vẫn còn mong manh, nhưng
tích cực và rõ nét.
Tôi nghĩ là Putin đang đánh cược rằng Biden dường
như là người tốt nhất để tham gia vào một cuộc đối thoại thực dụng với Nga. Rất
có thể bởi vì ông ấy từng trải qua Chiến Tranh Lạnh và giờ ông không muốn điều
đó nữa. Điều này khá phản trực giác, gây thất vọng nhiều tại Ukraina và nhiều
nước phía Đông, từng xem Biden như một dạng chống Trump. Rất có thể ở Biden còn
có một hình thức chủ nghĩa hiện thực, một cách phân tích bình tĩnh về thực tế địa
lý và chính trị, và nhận thức rằng nước Nga lần này phải được coi trọng, bằng
không, có nhiều rủi ro gánh lấy những kịch bản tồi tệ.
Dẫu sao thì, chính quyền Mỹ cũng đã có những
quyết định bất ngờ như trong hồ sơ Nord Stream 2, khi cho miễn trừng phạt dự
án. Chính quyền Biden rất có thể sẽ đi theo chiều hướng này đối với hồ sơ
Ukraina, không hẳn một cách công khai để đổi lấy những tín hiệu thiện chí từ
Nga.
TV5MONDE : Ông có nghĩ rằng trong bối cảnh
căng thẳng gia tăng, viễn cảnh Ukraina gia nhập NATO có khả thi hay
không ?
Arnaud
Dubien : Trong ngắn hạn, triển vọng trở thành
thành viên chính thức của NATO trong ngắn hạn gần như là không, ngay cả Mỹ cũng
nói như thế. Trước hết, bởi vì một phần lãnh thổ Ukraina không nằm dưới sự kiểm
soát của Kiev. Rồi khi gia nhập NATO còn bao hàm cả việc mở rộng bảo đảm an
ninh (tức điều khoản số 5) cho bất kỳ quốc gia thành viên nào, nghĩa là cam kết
tiến hành chiến tranh, kể cả hạt nhân, nếu như nước đó bị tấn công. Nhưng
Ukraina trên thực tế đang trong một cuộc xung đột và với một cường quốc hạt
nhân khác, đó là Nga. Thế nên, không một ai ở phương Tây sẵn sàng chết cho
Kharkiv hay Mariupol cả.
Do vậy, ít có nhà lãnh đạo Tây Âu nào, nhất là
ở Paris, ủng hộ cho một kịch bản như thế. Pháp luôn tuyên bố phản đối Ukraina
gia nhập vào NATO, Đức cũng vậy. Lập trường này đã được tái khẳng định hồi năm
2008 nhân kỳ thượng đỉnh NATO ở Bucarest (thủ đô Rumani) khi vấn đề này được đề
cập đến. Nhưng lại không đi đến cùng, vì vậy mà « hồ sơ Ukraina »
lại trỗi dậy.
Vào thời điểm đó, Paris và Berlin đã kháng cự
chính quyền Bush và nói « Không » cho việc ban hành Kế hoạch
Hành động mở đường cho việc kết nạp thành viên. Nhưng thông cáo chung cuối cùng
lại cài một câu ghi rằng một ngày nào đó Ukraina và Gruzia sẽ là thành viên của
NATO. Giờ đây, người Nga đòi chúng ta phải khép hẳn lại cánh cửa này.
Hiện tại, không chỉ đơn giản việc kết nạp
chính thức Ukraina vào NATO gây ra vấn đề, mà còn cả các chương trình hợp tác
quân sự song phương – Anh, Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ thậm chí là Pháp – với Ukraina, cũng
như là việc gởi các loại thiết bị và hệ thống vũ khí. Nhìn từ Nga, điều trước
đây từng không thể chấp nhận cho đến lúc này chính là việc Ukraina nằm trong khối
NATO ; giờ thì NATO trên lãnh thổ Ukraina.
------------------------------------------------------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Đàm
phán Nga-Mỹ về Ukraina mở ra với 2 trọng tâm: Tên lửa và hoạt động quân sự
Nga
xâm lăng Ukraina? Dấu hỏi lớn cho châu Âu năm 2022
UKRAINA
- NGA - TÂY PHƯƠNG - NATO
Ukraina
: Phương Tây muốn giải pháp ngoại giao với Nga nhưng vẫn lo ngại chiến tranh
No comments:
Post a Comment