Trung Quốc thu thập thông tin mạng xã hội Mỹ để định hình chính
sách can thiệp
Lê Tây Sơn - Saigon Nhỏ
4 tháng 1, 2022
Các
tài liệu từ cuộc điều tra của tờ The Washington Post cho thấy Trung Quốc đang
thu thập hàng loạt dữ liệu về nước Mỹ và các nước phương Tây thông qua các mạng
xã hội. Mục tiêu là phát hiện các xu hướng chính trị, xã hội để định hình chính
sách can thiệp.
Mở rộng ra nước
ngoài
Từ lâu, Trung Quốc đã duy trì một mạng lưới
các dịch vụ giám sát dữ liệu (data surveillance services) của chính phủ trên
toàn quốc (được gọi hoa mỹ là “phần mềm phân tích dư luận”). Chiến lược này
ngày càng tinh vi những năm gần đây và được sử dụng để cảnh báo các quan chức
chính phủ về những thông tin nguy hiểm về chính trị do người dùng trong nước
phát tán trên mạng. Nay Trung Quốc đang chuyển một phần chính mạng lưới giám
sát dữ liệu internet nội địa này ra bên ngoài lãnh thổ, chủ yếu là Mỹ và các nước
phương Tây để khai thác các thông tin nhạy cảm trong thời gian thực trên các
phương tiện truyền thông xã hội như Facebook, Twitter.
Cuộc điều tra mới nhất của tờ The Washington
Post đã dựa trên hàng trăm người Trung Quốc đang làm việc trong các dự án, hợp
đồng và công ty có liên quan đến vấn đề này ở Trung Quốc và nước ngoài. Hệ thống
giám sát dữ liệu của Trung Quốc không còn đơn thuần nhắm vào người dùng
internet và truyền thông trong nước mà theo các tài liệu đấu thầu và hợp đồng của
hơn 300 dự án do chính phủ Trung Quốc đứng đằng sau kể từ đầu năm 2020 cho thấy
mạng lưới này còn được thiết kế để thu thập các dữ liệu “cần quan tâm” từ
Twitter, Facebook và các nền tảng truyền thông xã hội phương Tây khác.
Cuộc điều tra cho thấy truyền thông nhà nước,
cơ quan tuyên truyền của Đảng, cảnh sát, quân đội và các cơ quan quản lý mạng của
Trung Quốc đang mua các hệ thống mới phức tạp hơn để thu thập dữ liệu. Đáng chú
ý nhất là một phần mềm trị giá $320,000 chuyên khai thác Twitter và Facebook để
thu thập thông tin về các nhà báo và học giả nước ngoài; một phần mềm tình báo
của cảnh sát Bắc Kinh trị giá $216,000 để phân tích những bàn tán tại phương
Tây về tình hình Hong Kong, Đài Loan; và một trung tâm mạng ở Tân Cương được
trang bị hệ thống chuyên thu thập thông tin có nội dung bằng tiếng Uyghur (Duy
Ngô Nhĩ) ở hải ngoại. Đây là hệ thống trị giá $43,000 do cảnh sát quận Thương
Nam (Shangnan), miền Trung Trung Quốc mua. Công ty Source Data Technology có trụ
sở tại thành phố Thượng Hải trúng thầu cung cấp cho biết trên trang web của nó
là “hệ thống sử dụng công nghệ phân tích trí tuệ nhân tạo (AI) và khai thác dữ
liệu lớn tiên tiến” để phủ sóng hơn 90% mạng xã hội ở Mỹ, châu Âu và các nước
láng giềng của Trung Quốc.
Đích nhắm chính là
Mỹ và phương Tây
Một nhà phân tích ở Bắc Kinh từng làm việc cho
một đơn vị hợp tác với Ban Tuyên giáo Trung ương Trung Quốc nhận định: “Hiện
chúng tôi đã hiểu rõ hơn về mạng lưới ngầm của những người chống Trung Quốc, những
kẻ phản động giấu tên”. Ông ta cho biết đã từng được giao nhiệm vụ soạn một báo
cáo tổng hợp các thông tin thu thập được trên Twitter về mức độ lan truyền nội
dung tiêu cực liên quan đến các lãnh đạo cấp cao Trung Quốc, kể cả thông tin
chi tiết về từng học giả, chính trị gia và nhà báo có “vấn đề”.
Các mạng lưới giám sát internet là một phần
trong nỗ lực rộng lớn hơn của Bắc Kinh nhằm cải tiến nỗ lực tuyên truyền đối
ngoại thông qua dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI). Thậm chí Trung
Quốc còn có trung tâm cảnh báo được thiết kế để phát ra âm thanh cảnh báo trong
thời gian thực về các âm mưu xâm hại lợi ích của Bắc Kinh. Mới đây, chính quyền
Biden đã bày tỏ mối lo ngại về các khoản đầu tư của Mỹ vào các công ty công nghệ
Trung Quốc có quan hệ với Quân đội Nhân dân Trung Hoa hoặc chuyên thu thập
thông tin mạng xã hội.
Bà Mareike Ohlberg, một thành viên cấp cao Quỹ
Marshall của Đức, chuyên gia nghiên cứu về dư luận xã hội tại Trung Quốc nhận định:
“Hành động tình báo mạng xã hội của Trung Quốc thực sự cho thấy họ muốn tăng cường
khả năng bảo vệ từ nước ngoài và chống lại cuộc chiến dư luận phát sinh từ nước
ngoài”. Trong khi đó, Twitter và Facebook đều cấm thu thập dữ liệu tự động trên
các dịch vụ của họ mà không được cho phép. Chính sách của Twitter cũng cấm thu
thập dữ liệu để suy ra đảng phái chính trị hoặc nguồn gốc dân tộc và chủng tộc
của người dùng. “Application Programming Interface (API) của chúng tôi chỉ cho
phép truy cập theo thời gian thực vào dữ liệu công khai và các tweet, không phải
thông tin cá nhân. Chúng tôi cấm sử dụng API để giám sát, theo dõi người dùng”
– Katie Rosborough, người phát ngôn của Twitter, nói. Facebook không trả lời
câu hỏi liệu họ có biết mình bị Trung Quốc giám sát hay không hoặc liệu các
công ty, trường đại học, cơ quan và truyền thông nhà nước Trung Quốc có được
phép thu thập dữ liệu trên Facebook hay không.
Các hệ thống phân tích ý kiến công chúng là vũ khí hiệu quả để tăng cường bộ máy tuyên truyền và
duy trì quyền kiểm soát đối với internet. Giám sát và thu thập dữ liệu mạng đã
cho các quan chức cái nhìn sâu sắc về dư luận, một thách thức ở một quốc gia
không tổ chức bầu cử công khai và không có truyền thông độc lập như Trung Quốc.
Giám sát và phân tích dư luận là một chức năng quan trọng của cái mà Bắc Kinh gọi
là “Hướng dẫn dư luận” để duy trì sự ủng hộ của công chúng thông qua tuyên truyền
và kiểm duyệt.
Lần đầu tiên cụm từ “Hướng dẫn dư luận” được
nói đến sau cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ ở Quảng trường Thiên An Môn (Bắc
Kinh) năm 1989, khi Đảng Cộng sản Trung Quốc bắt đầu đi tìm những cách thức mới
để đối phó với các thách thức quyền lực của Đảng. Kể từ đó, “Hướng dẫn dư luận”
trở thành phần không thể thiếu trong kiến trúc cơ bản của internet tại Trung Quốc, nơi người dùng phải khai báo ID tên
thật và các dịch vụ internet được yêu cầu tuân thủ tuyệt đối luật pháp. Năm
2014, tờ China Daily do nhà nước hậu thuẫn cho biết có hơn hai triệu người
đang làm công việc phân tích dư luận. Năm 2018, People’s Daily, một tờ
báo chính thức khác tiết lộ ngành phân tích ý kiến trực tuyến trị giá “hàng chục tỷ nhân dân tệ”,
tương đương hàng tỷ đôla và đang tăng với tốc độ 50% mỗi năm. Hệ thống mạng lưới
giám sát truyền thông xã hội nước ngoài phát triển vào thời điểm nhận thức toàn
cầu về Bắc Kinh đang ở mức thấp nhất trong lịch sử hiện đại.
No comments:
Post a Comment