Năm 2022: Lao
động VN sẽ làm đến 72 giờ/tuần với lương 'đóng băng'?
T.K.
Tran
Gửi bài từ Stuttgart, CHLB Đức
15/01/2022
https://www.bbc.com/vietnamese/forum-59951839
Thông tư số
18/2021/TT-BLĐTBXH có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2022 quy định giờ làm của lao động
VN sẽ lên đến 72 giờ/tuần
Năm 2021 khép lại với những con số không mấy khả
quan cho nền kinh tế Việt Nam: tăng trưởng GDP 2,58% thấp nhất trong 30 năm
qua, số người thất nghiệp tăng cao, lương bình quân của công nhân sút giảm.
Đối với người lao động Việt Nam, năm 2022 được
mở ra với những dấu hiệu không mấy tốt đẹp: tiền lương tối thiểu bị đóng băng,
công nhân sẽ phải làm việc nhiều hơn, do quy định mới cho phép tăng giờ làm
thêm, thậm chí tới 72 giờ một tuần.
Ngoài ra, tiền thưởng Tết xuống thấp, đã gây bất
mãn đưa tới đình công như ở Công ty Pou Chen vừa qua.
World Bank: ‘Kinh tế Việt
Nam sẽ tăng tốc trong năm 2022’
Lý do và hệ lụy của hai vụ
cổ phiếu FLC và Tân Hoàng Minh 'bỏ cọc'
Việt Nam: Kỳ họp Quốc hội
bất thường và tham nhũng chính sách
Lương tối thiểu
năm 2022 ngang với 2020, trên thực tế đồng nghĩa với giảm lương
Trước năm 2020, tiền lương tối thiểu của công
nhân thường được tăng mỗi năm 5-7% để bù đắp phần nào với đời sống mỗi ngày mỗi
đắt đỏ.
Năm 2021, gọi là để hỗ trợ doanh nghiệp vì đại
dịch, tiền lương tối thiểu cho công nhân không được tăng.
Cũng như vậy, năm 2022, lương tối thiểu vẫn ở
mức năm 2020. Cụ thể là 4.420.000 đồng/tháng cho lao động vùng I như Hà Nội,
Sài Gòn; hay là 3.070.000 đồng/tháng cho lao động vùng IV, ở vùng sâu vùng xa.
Cần nhắc lại là công nhân VN làm việc bình thường
là 48 tiếng/tuần. Như vậy công nhân vùng IV được trả tầm 16.000 đồng/giờ, tương
đương với 0,624 euro/giờ.
Thu nhập bình thường gồm tiền lương, các khoản
phụ cấp và tiền thưởng cũng không thể nào đủ để trang trải cuộc sống. Cho nên,
việc đóng băng lương tối thiểu trên thực tế đồng nghĩa với giảm lương do vật
giá mỗi ngày một tăng, lại gây thêm khó khăn cho công nhân,.
Nâng mức giờ
làm lên 72 giờ/tuần trong mọi ngành nghề, kể cả công việc độc hại, nguy
hiểm có phù hợp với luật Lao Động 2019?
Do ảnh hưởng của chủ trương "Zero
Covid" trong năm 2021 mà nhiều doanh nghiệp phải ngừng hoạt động hay hoạt
động cầm chừng (chủ trương 3 tại chỗ, 1 cung đường) trong một thời gian dài.
Để hỗ trợ những doanh nghiệp này hoàn thành
các hợp đồng đã ký, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội ngày 15/12/2021 đã ban
hành thông tư số 18/2021/TT-BLĐTBXH, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm
2022 (viết tắt trong bài là quy định 2022), quy định thời gian làm việc đối với
lao động làm công việc có tính cách thời vụ, công việc gia công theo đơn đặt
hàng.
Thông
tư ra ngày 15/12/2021 nói về
giờ làm việc của công nhân VN từ 2022:
"Điều 6. Giới hạn giờ làm việc tiêu
chuẩn hằng ngày và giờ làm thêm
1. Tổng
số giờ làm việc tiêu chuẩn và số giờ làm thêm trong một ngày không quá 12 giờ.
2.
Giới hạn giờ làm việc tiêu chuẩn và giờ làm thêm theo tuần, tháng được quy định
như sau:
a) Tổng
số giờ làm việc tiêu chuẩn và số giờ làm thêm trong một tuần không quá 72 giờ.
b) Tổng
số giờ làm thêm trong một tháng không quá 40 giờ."
Một số công việc
gia công theo đơn đặt hàng như may mặc bị ảnh hưởng do cách ly vì dịch Covid
khiến các doanh nghiệp phải tăng giờ làm của công nhân để kịp thời hạn theo đơn
Có khác biệt với
các quy định trước, theo hướng xấu đi cho công nhân:
Để có thể đo lường hết hậu quả của quy định mới,
đặc biệt là vấn đề làm thêm giờ, ta cần so sánh những khác biệt của thông tư
này với các quy định có hiệu lực trước đây trong thông tư 54/2015/TT-BLĐTBXH
(viết tắt trong bài là quy định 2015), cũng như các điều khoản liên quan tới việc
làm thêm giờ trong bộ Luật Lao động 2019 và Nghị định 145/2020 NDCP.
Khác biệt quan trọng nhất giữa quy định 2015
và quy định 2022 là quy định 2022 bãi bỏ sự phân biệt giữa công việc bình thường
và công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và cho phép tăng thêm giờ làm việc
hàng tuần tới 72 giờ/tuần cho mọi công việc.
Theo quy định 2015 thì công nhân làm việc nặng
nhọc, độc hại, nguy hiểm làm việc hàng ngày 6 giờ, thêm giờ phụ trội tối đa 9
giờ. Công việc bình thường mỗi ngày là 8 giờ, tối đa 12 giờ. Giới hạn tổng cộng
giờ làm trong tuần là 48 giờ cho công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, là 64
giờ cho công việc bình thường. Giới hạn giờ làm thêm trong tháng là 24 giờ cho
công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, là 32 giờ cho công việc bình thường.
Quy định 2022 không lưu tâm tới công việc nặng
nhẹ, độc hại, nguy hiểm hay không, ấn định giờ làm việc hàng ngày cho tất cả
nghề nghiệp là 8 giờ, cộng thêm giờ phụ trội tối đa là 12 giờ. Mức giờ tổng cộng
trong tuần được nâng lên tới 72 giờ/tuần cho mọi nghề nghiệp. Nghĩa là tăng
thêm tới 24 giờ/tuần cho công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, tăng thêm 8
giờ/tuần cho công việc bình thường so với quy định 2015. Mức giờ làm thêm trong
tháng được ấn định tối đa 40 giờ/tháng. Nghĩa là tăng thêm 16 giờ/tháng cho
công việc nặng nhọc, độc hại nguy hiểm, hay tăng thêm 8 giờ/tháng cho công việc
bình thường so với quy định 2015.
Về giới hạn giờ làm thêm trong năm, quy định mới
2022 cho phép tới 300 giờ, không giới hạn ở ngành nghề nào. Điều này không phù
hợp với bộ Luật Lao động 2019, chỉ cho phép tới 200 giờ/năm (chương VII, mục 1,
điều 107, khoản 2c). Được làm thêm tới 300 giờ chỉ trong phạm vi một số ngành
nghề nhất định có liệt kê chi tiết rõ ràng ở khoản 3 trong điều 107.
Quy định 2022 không phân biệt ngành nghề có
nguy hiểm độc hại hay không, không những là một bước lùi so với quy định 2015
mà còn đi ngược với tinh thần của Luật Lao động 2019. Chương VII, mục 1, điều
105, điểm 3 của Luật Lao động ghi rõ: "Người sử dụng lao động có trách nhiệm
bảo đảm giới hạn thời gian làm việc tiếp xúc với yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại…".
Do vậy, cần xem xét việc làm thêm giờ theo
thông tư 18/2021/TT-BLĐTBXH có vi phạm luật Lao động 2019 hay không?
Thông tư số 18/2021/TT-BLĐTBXH cho phép tăng thêm giờ
làm việc hàng tuần tới 72 giờ/tuần cho mọi công việc, kể cả công việc nặng nhọc,
độc hại và nguy hiểm.
Quy định 2022 đặt
quyền lợi của chủ lên trên?
Tiếng là nhà nước Xã hội
Chủ nghĩa do giai cấp công nông lãnh đạo nhưng chính sách rõ ràng là ưu đãi giới
chủ doanh nghiệp: từ việc đóng băng lương tối thiểu tới quy định tăng giờ làm
việc cho công nhân để doanh nghiệp có thể hoàn thành hợp đồng đặt hàng sau thời
gian dịch Covid lên cao điểm.
Thêm vào đó, quy định
2022 không giới hạn thời gian có hiệu lực. Có nghĩa là sau này, khi dịch Covid
qua đi, các quy định về tăng giờ làm thêm vẫn sẽ tiếp tục có hiệu lực. Các xí
nghiệp vẫn có văn bản pháp lý để ép công nhân làm thêm nhiều giờ.
Không những thế, việc kiểm soát của nhà nước lại
được giảm thiểu khi quy định cho phép chủ nhân đưa báo cáo việc làm thêm giờ lồng
vào báo cáo định kỳ hàng năm về an toàn, vệ sinh lao động. Trước đây thì việc
thông báo chậm nhất là 15 ngày kể từ ngày thực hiện làm thêm giờ (Nghị định
145/2020 NDCP, điều 62, khoản 2).
Còn về phần công nhân thì sao? Họ phải làm việc
nhiều hơn, nhưng về thời giờ nghỉ ngơi thì quy định 2022 không hơn quy định
2015. Theo đó, công nhân được nghỉ một ngày mỗi tuần. Trong những tháng thời vụ
hoặc gấp rút gia công hàng xuất khẩu thì có thể công nhân vẫn phải làm việc
liên tục 26 ngày trong tháng, không nghỉ cuối tuần.
Với việc thực hiện quy định mới 2022 thì điều
này không thể được chấp nhận. Gia tăng giờ làm việc mà không đủ thì giờ nghỉ
ngơi sẽ khiến công nhân kiệt sức, đưa tới việc sản phẩm không đạt chuẩn cùng việc
dễ xẩy ra tai nạn lao động, đặc biệt là ở những công việc độc hại, nguy hiểm.
Người lao động tiếp tục gánh chịu phần thiệt
thòi với đồng lương ít ỏi dậm chân tại chỗ. Họ tiếp tục phải vắt kiệt sức lực
làm thêm giờ để kiếm tiền đủ trang trải cuộc sống. Bất chấp công việc của họ có
độc hại, nặng nhọc, nguy hiểm hay không. Bất chấp các hậu quả về việc sức khỏe
sẽ suy sụp, về việc thiếu thì giờ cho gia đình, cho bản thân và cả cho việc săn
sóc, dạy dỗ con cái.
Tăng lương chứ không
tăng ca là nhu cầu của người lao động
Giải pháp chỉ có thể là tăng lương đủ sống để
người lao động không phải tăng ca (làm thêm giờ) quá đáng. Công việc, nếu nhiều,
thì hãng xưởng phải thu nhận thêm nhân công để giải quyết, chứ không thể buộc
công nhân làm thêm giờ quá nhiều.
Đây là hướng giải quyết của một chính sách lao
động nhân bản, nền tảng của sự phát triển bền vững.
---------------
Bài
thể hiện quan điểm riêng của tác giả T.K. Tran, một nhà quan sát các hoạt
động nghiệp đoàn, hiện sống tại Stuttgart, CHLB Đức.
*
Xem thêm loạt bài của tác giả:
Covid và kinh tế VN: Khi
'giai cấp tiên phong' bỏ chạy
Người lao động VN cần tiền
cứu trợ trong và sau đại dịch
Trước dịch Covid, lao
động VN đã ăn lương 'dưới đáy châu Á'
*
TIN LIÊN QUAN
Việt Nam: Kỳ họp Quốc hội
bất thường và tham nhũng chính sách
12 tháng 1 năm 2022
.
Tân Hoàng Minh bỏ cọc đấu
giá lô đất chục nghìn tỷ ở Thủ Thiêm
11 tháng 1 năm 2022
.
Việt Nam hủy giao dịch
cổ phiếu FLC của ông Trịnh Văn Quyết vì 'bán chui'
11 tháng 1 năm 2
.
Kinh tế Việt Nam 2021 và
Covid-19: Lạc quan, đau thương rồi hy vọng
10 tháng 1 năm
No comments:
Post a Comment